Bài Học Rút Ra Từ Hoạt Động Ngân Hàng Xanh Của Anh

pháp tài trợ trước (tức là khoản vay tài chính dựa trên số tiền thu được trong tương lai từ việc bán các tín chỉ carbon) cho các dự án CDM đã đăng ký; và, ở bất kỳ giai đoạn nào của dự án, các giải pháp phái sinh, cho phép các nhà phát triển dự án quản lý rủi ro về giá của tài sản carbon của họ. Barclays Capital là ngân hàng đầu tiên của Vương quốc Anh phát triển bàn giao dịch khí thải và hiện là nhà giao dịch khí thải lớn nhất và tích cực nhất trong EU ETS. BNP Paribas cũng phục vụ một số khách hàng thương mại trong thị trường này, đóng vai trò là người giao dịch chính hoặc trao đổi rõ ràng hơn thay mặt cho chủ yếu là các công ty công nghiệp vừa và nhỏ. Các sản phẩm sáng tạo do BNP Paribas phát triển bao gồm: đặt hàng vật lý một cách kín đáo; các giao dịch hoán đổi cố định hoặc thả nổi phụ cấp mua lại cơ cấu; tạo lập thị trường cho các giao dịch giao ngay và kỳ hạn; bảo hiểm rủi ro giá cả dựa trên hàng hóa chéo…

2.1.2 Bài học rút ra từ hoạt động Ngân hàng xanh của Anh

Có thể nói, trước hết, hoạt động ngân hàng xanh của Anh được hỗ trợ nhiều từ khung pháp lý về phát triển bền vững nói chung và phát triển tài chính xanh của chính phủ Anh.

Anh là quốc gia chú trọng đến phát triển bền vững, trong đó chú trọng vai trò của chính phủ Anh trong việc đưa ra một chiến lược tổng thể góp phần đẩy nhanh quá trình chuyển đổi hiệu quả. Nền kinh tế vĩ mô của Vương quốc Anh được xây dựng dựa trên bốn trụ cột: Chính sách an toàn vĩ mô, Chính sách tài khóa, Chính sách tiền tệ, Cải cách cơ cấu. Những yếu tố này hỗ trợ cho kế hoạch tăng trưởng “Build Back Better” của Vương quốc Anh, thúc đẩy sự tăng trưởng không chỉ mở rộng cơ hội, nâng cao năng suất và mức sống trên khắp Vương quốc Anh mà còn thúc đẩy tính bền vững về môi trường và chuyển đổi sang nền kinh tế không thêm vào tổng lượng khí nhà kính thải ra khí quyển (Net Zero) và đặc biệt là phát triển Vương quốc Anh như một trung tâm tài chính xanh với Ngân hàng Cơ sở hạ tầng để tăng cường đầu tư nhằm giúp giải quyết biến đổi khí hậu và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Vương quốc Anh đang nỗ lực hướng tới cam kết giảm ít nhất 68% lượng khí thải vào năm 2030 so với mức năm 1990 và tiến tới đạt mức phát thải carbon ròng bằng 0 vào năm 2050, đây là mục tiêu giảm thiểu cao nhất mà một nền kinh tế lớn đặt ra cho đến nay. Để đạt được mục tiêu này, Chính phủ đã công bố Chiến lược Net Zero toàn diện

hướng đến COP26 và chiến lược Hydrogen đầu tiên đưa Vương quốc Anh đi đầu trong cuộc đua để phát triển hydro carbon thấp.

Chính phủ Vương Quốc Anh đã đề ra Khung Tài Chính Xanh, được phát triển dựa trên nguyên tắc Trái phiếu xanh do ICMA xuất bản. Khung Tài trợ xanh đưa ra các hạng mục sẽ được nhận tài trợ như sau:

 Giao thông “xanh”

 Năng lượng tái tạo

 Sử dụng năng lượng hiệu quả

 Tài nguyên thiên nhiên và sự sống

 Thích ứng với biến đổi khí hậu

 Phòng ngừa và kiểm soát ô nhiễm

Vào năm 2015, Sở giao dịch chứng khoán London là sàn giao dịch đầu tiên trên thế giới ra mắt phân khúc trái phiếu xanh chuyên dụng, sau đó đã mở rộng phân khúc trái phiếu xanh thành Thị trường Trái phiếu Bền vững (SBM) toàn diện hơn vào năm 2019 nhằm cung cấp cho các tổ chức phát hành nhiều cơ hội đối với các công cụ nợ liên quan đến tính bền vững và các nhà đầu tư được cải thiện khả năng tiếp cận và tính minh bạch. Chương trình phát hành trái phiếu xanh lớn nhất châu Âu được Thủ tướng Anh Boris Johnson đưa ra lần đầu tiên vào tháng 11/2020, với tham vọng biến London trở thành trung tâm tài chính xanh trước thềm COP26. Số tiền huy động được sẽ giúp tài trợ cho các dự án xanh, như dự án đầu tư vào năng lượng gió và hydro mà ông đã đề ra.

Nhìn chung, với mục tiêu theo đuổi Net Zero, Anh cũng chú trọng vai trò của chính phủ với chiến lược tổng thể góp phần đẩy nhanh quá trình chuyển đổi hiệu quả để phát triển bền vững. Khung Tài Chính Xanh đã đưa ra các hạng mục sẽ được nhận tài trợ, hệ thống trái phiếu xanh được chú trọng phát triển, Anh đi đầu trong việc phát triển và quốc tế hóa các giải pháp tài chính xanh. Song song với việc tài trợ xanh, Chính phủ Anh cũng đưa ra các sáng kiến và quy định nhằm tháo gỡ những rào cản đối với đầu tư xanh qua nhiều hình thức như đơn giản hóa thủ tục, hỗ trợ quản trị rủi ro, phát triển kỹ năng và kinh nghiệm trong các dự án xanh.

Anh cũng có những hành động của chính phủ thúc đẩy trực tiếp đến việc phát triển các sản phẩm của ngân hàng xanh. Ví dụ như trong việc thúc đẩy các khoản thế chấp xanh. Được công bố vào tháng 1 năm 2007, Nhóm thay đổi khí hậu của tất cả các đảng trong Nghị viện đã gửi thư cho 100 bên cho vay thế chấp hàng đầu của đất nước yêu cầu mỗi bên nêu chi tiết kế hoạch của họ, nếu có, để tung ra các sản phẩm thân thiện với môi trường. Mục đích của yêu cầu này là thúc giục các nhà cung cấp dịch vụ thế chấp tạo điều kiện cho các chủ nhà hướng tới việc cải thiện xếp hạng hiệu quả năng lượng cho các tài sản của họ, để bổ sung cho việc ra mắt Chứng chỉ Hiệu suất Năng lượng (EPC) của Chính phủ vào tháng 6 năm 2007. Theo nhóm chính phủ, các nhà cung cấp dịch vụ cho vay mua nhà ở Vương quốc Anh phải sớm đưa ra các ưu đãi tài chính bao gồm một hoặc nhiều đặc điểm sau: lãi suất cạnh tranh, so với các sản phẩm truyền thống; hoàn lại tiền; miễn phí; hoặc một khoản vay cao hơn để định giá. Đối với những người nhận khoản vay, họ phải có một ngôi nhà “có hiệu suất năng lượng trên mức tiêu chuẩn quy định xây dựng tối thiểu” hoặc sử dụng khoản vay để thực hiện các biện pháp trang bị thêm nhằm cải thiện xếp hạng hiệu quả năng lượng của ngôi nhà. Hoặc năm 2006, Dự án Tiết kiệm Sinh thái đã được Tổ chức Tài chính Quốc tế (IFC) và Bộ Phát triển Quốc tế của Vương quốc Anh khởi động. Sáng kiến này kiểm tra tính khả thi của việc tài trợ cho "cơ sở hạ tầng tự nhiên", chẳng hạn như lâm nghiệp, thủy sản và cấp nước, bằng cách "liên kết quản lý bền vững của họ với khả năng tài trợ và các yêu cầu của chứng khoán hóa bằng tài sản". Do đó, chứng khoán hóa sinh thái được phân biệt với chứng khoán hóa thông thường ở chỗ tập trung vào lợi nhuận về môi trường, cũng như tài chính.

Theo đuổi phương hướng “phát triển hệ thống tài chính xanh lấy chính phủ, định chế tài chính lớn làm trọng tâm”, ngân hàng Đầu tư xanh (Green Investment Bank-GIB) được thành lập theo thỏa thuận của liên minh chính phủ Vương quốc Anh đã thể hiện được vai trò của mình trong việc hoàn thiện khung chính sách và hỗ trợ tài chính cần thiết để giải quyết những thất bại của thị trường tự do, sự lo ngại rủi ro, chi phí giao dịch cao và thiếu vốn. GIB có thể giúp mở rộng các nhà đầu tư tiềm năng, nâng cao hiệu quả kinh tế của dự án và chia sẻ thông tin để giảm thiểu rủi ro. Sự can thiệp của GIB đã giúp huy động vốn từ thị trường chứng khoán, thị trường nợ và cho

phép định giá rủi ro trên thị trường tài chính thông qua việc nâng cao tính minh bạch và mở rộng dòng vốn đầu tư vào các dự án phát triển bền vững.

Được thúc đẩy bởi mục tiêu hướng tới Net Zero, có thể thấy nhận thức của các ngân hàng Anh về ngân hàng xanh có được từ sớm và chủ động. Phát biểu tại COP26 năm 2021, Ian Stuart, Giám đốc điều hành HSBC Vương quốc Anh cho biết: “Các công ty thuộc mọi quy mô và lĩnh vực đều có vai trò trong hành trình về Net Zero, và cần phải hành động ngay bây giờ, vì họ phải đối mặt với áp lực ngày càng tăng của chính phủ trong việc giảm lượng khí thải, cũng như áp lực gia tăng từ người tiêu dùng. Chúng tôi muốn giúp các doanh nghiệp nắm bắt cơ hội và tiềm năng tăng trưởng mà tính bền vững môi trường mang lại. Nhiều bên liên quan hiện đang xem xét các chứng chỉ xanh của một công ty khi đưa ra quyết định về việc hợp tác, làm việc hay đầu tư vào công ty đó. Việc cung cấp dịch vụ của chúng tôi cũng cho phép khách hàng giới thiệu các chứng chỉ xanh của họ cho các bên liên quan, chứng minh rằng một phần tài chính của họ đang thực sự được đầu tư cho các hoạt động môi trường và phát triển bền vững”. Nhận thức sớm và đầy đủ này là cơ sở quan trọng để đưa ra những chiến lược và hành động thiết thực để xanh hoá ngân hàng.

Có thể nói, nhờ các yếu tố trên, công cuộc xanh này của các ngân hàng Anh

không phải đến từ việc đối phó với quy định mà là sự chủ động, nghiên cứu bổ sung sáng tạo các sản phẩm dịch vụ xanh của mình phù hợp với nhu cầu thực tế. Ví dụ, trước khi đưa ra các sản phẩm và dịch vụ xanh cho DNVVN, ngân hàng HSBC Vương quốc Anh đã tiến hành một cuộc thử nghiệm với khoản vay tối thiểu là 25 triệu bảng Anh, và thấy được nhu cầu mạnh mẽ từ các doanh nghiệp đối với ngày càng nhiều sản phẩm tài chính xanh hơn để hỗ trợ những mục tiêu của họ về phát triển bền vững: mặc dù một nửa số doanh nghiệp cảm thấy áp lực từ khách hàng, chính phủ và giới truyền thông, nhưng chỉ 23% đang đo lường các chỉ số về môi trường, đồng thời một phần tư số doanh nghiệp nhỏ tin rằng việc tập trung vào tính bền vững môi trường sẽ phát triển doanh nghiệp của họ trong 12 tháng tới, nhưng chi phí là một rào cản chính.

Các sản phẩm và dịch vụ xanh không chỉ đa dạng mà còn có những nét nổi bật, thể hiện thế mạnh riêng của mỗi ngân hàng. Các quy trình của ngân hàng cũng rất chặt chẽ, đặc biệt trong quyết định cho vay/đầu tư, xác định rõ ràng các tiêu chí và tuân thủ chặt chẽ cho các quyết định cho vay của mình. Để đủ điều kiện nhận khoản

tiền hoàn lại, HSBC yêu cầu doanh nghiệp phải cung cấp bằng chứng rằng việc sử dụng số tiền cho vay đáp ứng được Tiêu chí Đủ điều kiện cho Hoạt động Xanh của ngân hàng - đã được đánh giá độc lập bởi cơ quan Phân tích bền vững. Quy trình tiếp cận tích cực của ngân hàng Triodos đối với hoạt động cho vay bền vững bao gồm:

 Xác định các lĩnh vực bền vững nơi Triodos có thể kích thích sự đổi mới trong kinh doanh

 Lựa chọn các doanh nghiệp và dự án sẽ cung cấp các lợi ích xã hội, văn hóa hoặc môi trường thực sự

 Đánh giá cả chất lượng của hồ sơ và động cơ của những người đăng ký vay vốn

 Đảm bảo các dự án được chọn đáp ứng các tiêu chí tuyệt đối và tiêu chuẩn tối thiểu của Triodos, đo lường tác động tiềm tàng của chúng đối với con người hoặc hành tinh

 Tài trợ cho các hoạt động hoặc dự án được xác định rõ ràng trong mỗi tổ

chức

 Giám sát chặt chẽ cách sử dụng khoản vay

 Công bố thông tin chi tiết về mọi tổ chức mà Triodos cho vay; có nghĩa là

những người tiết kiệm và nhà đầu tư của Triodos có thể thấy chính xác cách tiền của họ đang được sử dụng

Các ngân hàng cũng đã thành lập các bộ phận chuyên trách để hoạt động hiệu quả hơn. Chẳng hạn Ban tài trợ dự án của Rabobank International và Nhóm tài nguyên thiên nhiên của Barclays. Hay BNP Paribas có các chuyên gia về khí hậu tại mỗi văn phòng trong số bốn văn phòng khu vực của mình, do đó đảm bảo rằng các cơ hội cho các dự án giảm phát thải được xác định trên tất cả các hoạt động tài trợ của BNP Paribas…

2.2 Kinh nghiệm của Hoa Kỳ về Ngân hàng xanh

2.2.1 Phân tích hoạt động Ngân hàng xanh tại Hoa Kỳ

Chưa có ngân hàng xanh ở quy mô quốc gia ở Hoa Kỳ nhưng một số tiểu bang và thành phố - bao gồm Connecticut, New York và Washington, DC - đã vận hành mô hình Ngân hàng xanh trong nhiều năm. Hoa Kỳ hiện có gần 20 Ngân hàng xanh

chuyên biệt ở các cấp tiểu bang, quận và thành phố. Ở Hoa Kỳ, các ngân hàng xanh được thành lập theo nhiều cách khác nhau. Ngân hàng Xanh New York là một bộ phận của Cơ quan Nghiên cứu và Phát triển Năng lượng Tiểu bang New York. Ngân hàng xanh của Michigan là một tổ chức phi lợi nhuận. Connecticut’s là “bán công”, là trung gian giữa các mục tiêu chính sách của nhà nước và thị trường tư nhân, sử dụng khu vực tư nhân để đạt được các mục tiêu của khu vực công,… Vào năm 2020, gần 2 tỷ đô la quỹ ngân hàng xanh đã tạo ra 7 tỷ đô la đầu tư vào các dự án trên khắp đất nước. Theo báo cáo thường niên ngân hàng xanh năm 2021, mặc dù phải đối mặt với những thách thức và bất ổn của đại dịch Covid-19, ngân hàng xanh ở Hoa Kỳ đã gây được 1,69 tỷ đô la tổng vốn đầu tư, nâng tổng vốn đầu tư của ngân hàng xanh lên 7 tỷ đô la kể từ năm 2011, có thể nói đối với Hoa Kỳ thì năm 2020 được coi là năm thành công nhất đối với mô hình ngân hàng xanh.

Ngân hàng Xanh ở Hoa Kỳ có thể cung cấp nhiều sản phẩm tài chính khác nhau. Các sản phẩm này có thể được nhắm mục tiêu đến người dùng cuối như gia đình hoặc chủ doanh nghiệp cũng như các nhà cung cấp tài chính khác như ngân hàng bán lẻ và đầu tư. Các ngân hàng xanh có thể phát hành trái phiếu xanh kết hợp cùng các loại hỗ trợ khác, như là viện trợ không hoàn lại, tài trợ phát triển kinh tế địa phương hay tài trợ vốn cổ phần. Ngoài ra, họ cũng có thể cung cấp một khoản trợ cấp dưới hình thức tài trợ chiết khấu ở mức thấp hơn lãi suất thị trường, tài trợ kho bạc hoặc thậm chí cho vay lãi suất cực thấp trong thời gian dài hơn. Chẳng hạn, Ngân hàng Xanh Connecticut đã thúc đẩy tăng trưởng trong các phân khúc dân cư và thương mại thông qua chương trình cho thuê và cho vay năng lượng mặt trời dân cư, các cơ chế hỗ trợ tín dụng (ví dụ: tăng cường tín dụng) cho hiệu quả năng lượng và năng lượng mặt trời, và bất động sản thương mại được đánh giá về sản phẩm năng lượng sạch (PACE)... Ngân hàng Xanh New York cung cấp một danh sách sản phẩm tương tự, bao gồm cải tiến tín dụng, dịch vụ tổng hợp nhiều nhà phát triển (gói nhiều khoản đầu tư năng lượng mặt trời nhỏ hơn), các khoản vay truyền thống và sản phẩm kết hợp ở trên. Thông qua các sản phẩm này, Ngân hàng Xanh có thể giúp đảm bảo vốn tư nhân bằng một số phương thức khác nhau, bao gồm giảm rủi ro hoặc giảm chi phí giao dịch.

Vào năm 2017, Ngân hàng Xanh Connecticut đã nhận được Giải thưởng Đổi mới trong Chính phủ Hoa Kỳ từ Trung tâm Ash ở Trường Harvard Kennedy về Quản trị Dân chủ và Đổi mới cho đề cử “Phát động phong trào Ngân hàng Xanh”. Tháng 6/2019, nó đã phát hành trái phiếu xanh, trở thành ngân hàng xanh thứ hai làm điều đó sau ngân hàng xanh Rhode với việc phát hành trái phiếu xanh trị giá 18,3 triệu USD tháng 10/2018. Vào năm 2020, bất chấp những tác động của COVID-19 đối với nền kinh tế, Ngân hàng Xanh Connecticut đã có một trong những năm hoạt động tốt nhất, sử dụng 36 triệu đô la trong quỹ công để tạo ra hơn 312 triệu đô la tổng vốn đầu tư vào bang. Thứ nhất, phát hành Trái phiếu Tự do Xanh lần đầu tiên, một trái phiếu đô thị với xếp hạng S&P là “A” và được chứng nhận Sáng kiến Trái phiếu Khí hậu. Khoản chứng khoán hóa trị giá gần 17 triệu đô la này hỗ trợ chương trình năng lượng mặt trời và hiệu quả năng lượng của Ngân hàng Xanh hợp tác với Eversource Energy và United Illuminating, đã giành được giải thưởng “Thỏa thuận sáng tạo của năm” của Người mua trái phiếu vào năm 2020. Thứ hai, C-PACE, hiện đã hoàn thành hơn 330 dự án trên toàn tiểu bang, cung cấp gần 185 triệu đô la tài chính công và tư nhân để tránh tổn thất chi phí năng lượng gần 300 triệu đô la trong suốt thời gian hoạt động của các dự án. Thứ ba, Ngân hàng này đang làm việc với Bang Connecticut để giúp đưa các dự án năng lượng mặt trời quy mô lớn đầu tiên đến các tòa nhà của bang. Các hợp đồng EPC đã được thực hiện trong vòng đầu tiên của các dự án vào năm 2020, chiếm 11 MW và tổng vốn đầu tư là 18,6 triệu đô la.

Các ngân hàng khác của Hoa Kỳ theo xu hướng chung đều xem xét tập trung vào việc phát triển bền vững, xanh hoá ngân hàng. Bảng dưới đây cho thấy một số sản phẩm dịch vụ xanh tiêu biểu của một số ngân hàng Mỹ

Bảng 2.2: Một số sản phẩm và dịch vụ xanh của các ngân hàng Hoa Kỳ

Loại sản phẩm

Ngân hàng tiêu biểu

Đặc điểm nổi bật

Thế chấp xanh

Fannie Mae

“MyCommunityMortgage” và “SmartCommuteInitiativeMortgage” giúp người

vay mua nhà tiết kiệm năng lượng và sử dụng

	phương tiện giao thông công cộng. Sản phẩm có nhiều tùy chọn và điều khoản linh hoạt.
Cho vay xây dựng thương mại	Wells Fargo	Cung cấp các khoản vay thế chấp đầu tiên để xây dựng và tái cấp vốn cho các tòa nhà thương mại được chứng nhận LEED. Các nhà phát triển không phải trả phí bảo hiểm ban đầu cho các tòa nhà thương mại “xanh”, do các đặc điểm như: chi phí vận hành thấp hơn và hiệu suất cao hơn
	NRB	Cung cấp chiết khấu 1/8 của 1% đối với các khoản vay cho các dự án xanh hàng đầu trong lĩnh vực thương mại hoặc khu dân cư nhiều đơn vị ở.
Cho vay	NRB	Tài trợ một bước được phát triển để giúp khách hàng
mua nhà		Hoa Kỳ tài trợ cho việc lắp đặt điện mặt trời dân
		dụng. Hợp tác với Tập đoàn SunPower, nhà sản xuất
		công nghệ năng lượng mặt trời hiệu quả cao, chương
		trình tài trợ dài hạn tùy chỉnh các sản phẩm cho vay
		vốn mua nhà, nhằm cung cấp cho khách hàng các
		lựa chọn hiệu quả về chi phí để sở hữu năng lượng
		mặt trời tái tạo. Theo chương trình tài trợ năng
		lượng mặt trời, khách hàng của NRB hoàn thành
		quy trình đăng ký một bước, sau đó trả khoản vay
		hàng tháng trong khi tạo ra điện của riêng họ bằng
		công nghệ năng lượng mặt trời của SunPower.
		Khoản tài trợ của NRB diễn ra trong thời hạn cho
		vay 25 năm, bằng cùng khoảng thời gian với bảo
		hành bảng điều khiển năng lượng mặt trời dài hạn
		của SunPower
	BoA	Chương trình Cho vay mua nhà vì môi trường: áp dụng đối với khách hàng sử dụng dòng Visa Access