Bài Học Rút Ra Từ Hoạt Động Ngân Hàng Xanh Của Trung Quốc

đã giảm tài trợ cho những khách hàng có năng lực sản xuất dư thừa hoặc “lạc hậu”. Trong năm 2018, ngân hàng đã giảm 8,4 tỷ NDT cho vay đối với 5 ngành công nghiệp dư thừa công suất như thép. Ngoài việc áp dụng hệ thống quản trị xanh toàn tổ chức, ngân hàng còn tích cực tham gia vào các sáng kiến tài chính xanh trong nước và quốc tế, bao gồm cả với tư cách là thành viên của Nhóm Công tác Tài chính Xanh của UNEP và Các Nguyên tắc về Ngân hàng Có trách nhiệm. Sự tham gia tích cực của ICBC vào các sáng kiến xanh và các kết quả nghiên cứu liên quan là tấm gương cho nhiều tổ chức tài chính Trung Quốc noi theo

2.4.2 Bài học rút ra từ hoạt động Ngân hàng xanh của Trung Quốc

Trước hết, hoạt động ngân hàng xanh của Trung Quốc cũng được hỗ trợ bởi khung pháp lý về phát triển bền vững nói chung và ngân hàng xanh nói riêng.

Trung Quốc là quốc gia đông dân nhất và cũng là một trong những nước gây ô nhiễm lớn nhất, và việc theo đuổi mục tiêu phát triển kinh tế nhanh mà không chú trọng bảo vệ môi trường đã khiến cho Trung Quốc phải nhận hậu quả. Một số đô thị ở Trung Quốc bị liệt vào danh sách những thành phố ô nhiễm nhất thế giới. Sau hàng loạt chiến dịch chống ô nhiễm môi trường bị thất bại, Chính phủ Trung Quốc can thiệp bằng cách dùng các định chế tài chính để kiểm soát mức độ gây ô nhiễm ở các nhà máy, xí nghiệp. Chính phủ cũng hỗ trợ về tài chính, thuế, và các chính sách về đất đai đối với các ngành “công nghiệp xanh” và “dự án xanh”, tạo điều kiện thuận lợi để các nhà đầu tư nước ngoài tham gia. Trung Quốc cũng thành lập Hội đồng hợp tác quốc tế về môi trường và phát triển của Trung Quốc (CCICED) – một tổ chức phi lợi nhuận gồm nhiều chuyên gia hàng đầu của Trung Quốc và quốc tế trong lĩnh vực phát triển và môi trường, đóng vai trò nghiên cứu, tham mưu chính sách cho Chính phủ Trung Quốc trong việc phát triển bền vững, tiết kiệm tài nguyên và thân thiện môi trường. CCICED đã thành lập nhóm tài chính xanh (GFTF) chuyên trách về phát triển chính sách, nghiên cứu đề xuất các sáng kiến quản lý và phát triển thị trường nhằm phát triển hệ thống tài chính xanh.

Về hoạt động ngân hàng xanh, các nhà hoạch định chính sách ở Trung Quốc đã và đang đi đầu trong việc đổi mới các chính sách ngân hàng xanh. Kể từ năm 1995,

khi chính sách liên quan đến xanh đầu tiên được đưa ra, quá trình xanh hóa ngân hàng Trung Quốc đã trải qua một số chính sách như được nêu trong bảng dưới đây:

Bảng 2.3: Các chính sách Ngân hàng xanh của Trung Quốc

Năm phát

hành

Tổ chức phát hành	Tên của văn bản chính sách	Nội dung chính
1995	PBoC	Thông báo về các vấn đề Liên quan đến Tăng cường Bảo vệ Môi trường trong Chính sách Tín dụng	Hướng dẫn các ngân hàng cách đưa các biến số môi trường vào các quyết định tín dụng tốt hơn
2007	EPA, PBoC, CBRC	Ý kiến về việc thực hiện các chính sách và quy tắc bảo vệ môi trường và ngăn ngừa rủi ro tín dụng	Hướng dẫn về tác động của rủi ro môi trường đối với xếp hạng tín dụng của khách hàng. Lần đầu tiên đề cập đến thuật ngữ “tín dụng xanh”
2007	CBRC	Ý kiến về sử dụng năng lượng hiệu quả và giảm thiểu phát thải trong mở rộng tín dụng	Hướng dẫn cụ thể về cách các ngân hàng có thể đóng góp vào các mục tiêu môi trường quốc gia
2012	CBRC	Thông báo về việc ban hành các nguyên tắc tín dụng xanh	Chính sách toàn diện đầu tiên thúc đẩy xanh hóa ngân hàng
2013	CBRC	Thông báo về việc đệ trình thống kê tín dụng xanh	Thiết lập hệ thống thống kê CBRC cho 21 ngân hàng chính

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 142 trang tài liệu này.

2014

CBRC	Thông báo về các Chỉ số Hiệu suất Chính của việc Thực hiện Tín dụng Xanh	Thiết lập các chỉ số định lượng và định tính để đánh giá hoạt động
2016	CBRC, PBoC, MEP, CSRC, CIRC, NDRC, MOF	Hướng dẫn Thiết lập Hệ thống Tài chính Xanh	Chính sách toàn diện về hệ thống tài chính xanh nói chung
2017	PBoC	Thông báo Về việc Thúc đẩy Tài sản Tín dụng và Tài sản Thế chấp trong Đánh giá của Ngân hàng Trung ương	Khuyến khích tài chính cho ngân hàng xanh trong cơ sở cho vay trung và dài hạn thường trực PBoC
2018	PBoC	Báo cáo thực hiện chính sách tiền tệ của Trung Quốc Q4 năm 2017	Đưa hoạt động xanh của các ngân hàng vào KBTB
2019	CBIRC	Hướng dẫn về Phát triển Chất lượng Cao của Ngành Ngân hàng và Bảo hiểm	Hướng dẫn về cách bao gồm các yếu tố môi trường, xã hội và quản trị trong tín dụng

Nguồn: Tác giả tự tổng hợp

Khởi xướng với chính sách của Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc (PBoC) đặt các mối quan tâm về môi trường trong lĩnh vực hoạt động ngân hàng, bằng cách đưa các rủi ro môi trường vào các quyết định tín dụng của ngân hàng, các chính sách liên quan về bảo vệ môi trường chung và phát triển các ngành công nghiệp xanh, chẳng hạn như Thông tư về xác minh bảo vệ môi trường đối với các doanh nghiệp đăng ký và doanh nghiệp niêm yết xin tái cấp vốn (tháng 6 năm 2003 ) và Thực hiện Triển vọng Khoa học về Phát triển và Tăng cường Bảo vệ Môi trường (tháng 12 năm 2005), tiếp tục khuyến khích các ngân hàng tăng cường cho vay xanh. Quy định trực tiếp đã được thực hiện một bước xa hơn vào năm 2007, khi Ủy ban Điều tiết Ngân hàng Trung Quốc (CBRC) ban hành hướng dẫn về các ngân hàng nên vận hành và quản lý hiệu quả năng lượng và giảm phát thải như thế nào trong các quyết định tín dụng. Các

bước quan trọng tiếp theo là vào năm 2012, khi CBRC ban hành Hướng dẫn tín dụng xanh và vào năm 2013, với sự ra mắt của hệ thống tín dụng xanh CBRC, yêu cầu 21 “ngân hàng chính” ở Trung Quốc phải báo cáo thống kê tín dụng xanh của họ.

Việc phát triển ngân hàng xanh cũng được hỗ trợ về mặt tài chính. Sau khi ra mắt Hướng dẫn Thiết lập Hệ thống Tài chính Xanh vào năm 2016, các ưu đãi tài chính trực tiếp được cung cấp cho các ngân hàng mở rộng danh mục tín dụng xanh của họ đã phổ biến ở một số bộ và cơ quan quản lý. Ví dụ, PBoC cũng cung cấp các khuyến khích tài chính thông qua các công cụ chính sách tiền tệ cho các ngân hàng để cung cấp tài chính xanh. Điều này được thực hiện theo hai cách theo chính sách cho vay lại của PBoC: (1) chấp nhận tín dụng xanh trong phạm vi các lĩnh vực ưu tiên làm tài sản thế chấp trong cơ sở cho vay thường trực tập trung ngắn hạn (SLF); và (2) bằng cách chấp nhận trái phiếu xanh có xếp hạng AA trở lên làm tài sản thế chấp trong cơ sở cho vay trung hạn (MLF), cả hai đều mang lại lợi ích vốn hóa và lãi suất thuận lợi.

Một đặc điểm khác là việc Trung Quốc rất chú trọng vào việc báo cáo thống kê và giám sát. Đầu tiên là hệ thống thống kê tín dụng xanh CBIRC. Theo hệ thống này, 21 ngân hàng chính của Trung Quốc báo cáo khoản cho vay xanh của họ cho CBIRC (Ủy ban Điều tiết Bảo hiểm và Ngân hàng Trung Quốc). Báo cáo dựa trên định nghĩa của CBIRC về tiêu chuẩn xác định các khoản vay là xanh trên 13 danh mục. Nó cho phép CBIRC liên tục theo dõi hoạt động tín dụng xanh của các ngân hàng riêng lẻ cũng như cung cấp tín dụng xanh cho nền kinh tế. Bằng cách bao gồm các tỷ lệ nợ xấu, nó cung cấp thêm số liệu thống kê được sử dụng để biện minh cho các cơ quan quản lý khác để đưa các yếu tố xanh vào các chính sách định hướng rủi ro, chẳng hạn như trong PBoC MPA. Hệ thống thống kê này là một tính năng độc đáo và sáng tạo của chính sách tín dụng xanh của Trung Quốc, mà cho đến nay vẫn chưa thấy ở các nơi khác trên thế giới. Hơn nữa, kể từ năm 2018, hoạt động xanh của các ngân hàng được đưa vào như một yếu tố trong PBoC MPA. Hoạt động xanh được bao gồm cả định lượng và định tính trong "thực hiện chính sách tín dụng", là một trong bảy lĩnh vực của khuôn khổ đánh giá. Nó bao gồm 80% các biến định lượng, chẳng hạn như tỷ lệ cho vay xanh, cũng như 20% các chỉ số định tính, chẳng hạn như liệu ngân hàng có phát hành bất kỳ trái phiếu xanh nào hay không. Một phương pháp

quản lý thứ ba hiện đang được thảo luận để khuyến khích các khoản vay xanh thông qua chính sách tiền tệ là thay đổi tỷ trọng rủi ro của các tài sản xanh. Biện pháp này sẽ cung cấp các yêu cầu dự trữ vốn thấp hơn cho các ngân hàng có dư nợ cho vay xanh và trái phiếu xanh được phát hành và sẽ dựa trên thống kê của CBIRC về tỷ lệ cho vay kém hiệu quả đối với các khoản vay xanh và không xanh.

Với mô hình quản trị hệ thống tài chính từ trên xuống, thị trường đã nhanh chóng phản ứng với sự ra mắt của các chính sách tài chính xanh. Ở một mức độ lớn, các chính sách như vậy có ảnh hưởng nhiều hơn nhu cầu từ dưới lên của các ngân hàng và khách hàng của họ. Điều này có thể trái ngược với mô hình quản trị hệ thống tài chính phương Tây nơi các ngân hàng trung ương và các cơ quan quản lý duy trì mức độ độc lập cao, chỉ làm việc theo các nhiệm vụ như lạm phát, rủi ro hệ thống và việc làm. Trong khi đó, phát triển ngân hàng xanh nói chung và cụ thể là tín dụng xanh ở Trung Quốc dựa nhiều hơn vào diễn biến thị trường từ dưới lên. Được hỗ trợ bởi việc tiếp tục cải cách chính sách, các ngân hàng nắm bắt xu hướng tài chính xanh đang phát triển ở Trung Quốc sẽ được thưởng bằng cơ sở khách hàng mới, nguồn vốn mới, lợi ích tiềm năng về giảm rủi ro từ các khoản nợ xấu và các ưu đãi tiền tệ được cung cấp bởi PBoC. Những thay đổi này cũng mở rộng phạm vi các công cụ xanh được các ngân hàng Trung Quốc sử dụng, cho thấy sự đa dạng ngày càng tăng trên các công cụ chuyên biệt, phương thức thế chấp, chứng khoán đảm bảo bằng tài sản và hạn mức tín dụng xanh quốc tế.

Phân tích dưới đây về Ngân hàng ICBC cũng sẽ cho thấy một hình mẫu ở Trung Quốc về phát triển hoạt động ngân hàng xanh rất đáng được tham khảo trên các cấp chiến lược và hoạt động của các ngân hàng, nó cho thấy cách một tổ chức tài chính ở Trung Quốc đã chấp nhận tài chính xanh, từ việc đối phó với áp lực pháp lý và tìm kiếm các cơ hội tài chính mới như thế nào.

Thứ nhất, nhiều ủy ban, bao gồm Hội đồng quản trị và quản lý cấp cao sẽ tham gia vào việc xây dựng và thực hiện các chiến lược tài chính xanh, điều này được đưa vào đánh giá hiệu quả hoạt động của các nhà quản lý cấp cao và các chi nhánh của ICBC. Phát triển tài chính xanh tổng thể được giám sát bởi Ủy ban Chiến lược, Ủy ban Kiểm toán và Ủy ban Bồi thường của Hội đồng quản trị. Các ủy ban này tương ứng chịu trách nhiệm phê duyệt và giám sát chiến lược phát triển tài chính xanh của

ICBC, kiểm toán rủi ro môi trường và xã hội, đồng thời đánh giá việc thực hiện các biện pháp tài chính xanh của ban lãnh đạo cấp cao. Quản lý cấp cao chịu trách nhiệm thiết lập chiến lược phát triển tài chính xanh của ICBC và phân bổ nguồn lực.

Thứ hai, có các cơ quan chuyên trách cùng quy trình thẩm định chặt chẽ. Ủy ban Rủi ro Tín dụng giám sát việc thực hiện chính sách tín dụng xanh, các cân nhắc xanh được sắp xếp hợp lý trong toàn bộ quy trình cho vay của Ngân hàng, từ thẩm định, xem xét và phê duyệt, ký hợp đồng, trích lập quỹ thông qua quản lý sau cho vay. Trong khi đó, Nhóm Công tác về Trái phiếu Xanh, bao gồm các đại diện từ các bộ phận khác nhau, giám sát các đợt phát hành trái phiếu xanh. Sau khi các tài sản xanh đủ điều kiện được các đơn vị kinh doanh toàn cầu của ICBC xác định và đề xuất, nhóm này sẽ phê duyệt hoặc phủ quyết các tài sản trên danh sách cuối cùng. Nhóm công tác cũng tiến hành đánh giá hàng năm về việc phân bổ số tiền thu được dựa trên danh sách tài sản xanh đủ điều kiện và quyết định xem có cần thiết phải cập nhật danh sách nào để duy trì các tiêu chuẩn xanh hay không.

Thứ ba, có chính sách tín dụng xanh chi tiết với các tiêu chuẩn, tiêu chí đánh giá tín dụng chuẩn mực, phù hợp với thông lệ quốc tế. Tất cả các khách hàng cho vay doanh nghiệp đều phải trải qua một lớp xem xét bổ sung và phân loại dựa trên mức độ xanh của chúng, kèm theo các biện pháp quản lý phù hợp. Danh mục tín dụng xanh của ICBC được hỗ trợ bởi các Biện pháp Hành chính để Phân loại Tín dụng Xanh, được đưa ra vào năm 2014 và được cập nhật gần đây nhất vào năm 2017. Với việc tham khảo các Nguyên tắc Xích đạo và Tiêu chuẩn hoạt động môi trường và xã hội của IFC (xem phụ lục), các biện pháp này phân loại tất cả các khách hàng và dự án cho vay doanh nghiệp trong nước thành 4 loại và 12 danh mục phụ, dựa trên mức độ xanh của chúng: Các khoản cho vay trong mỗi danh mục đều đi kèm với các tiêu chuẩn và biện pháp quản lý khác nhau, yêu cầu tuân thủ nghiêm ngặt các yêu cầu cụ thể về giám sát, xác định, kiểm soát, và giảm thiểu rủi ro về môi trường và xã hội. Ví dụ, một khách hàng phải đối mặt với án phạt môi trường sẽ thấy khoản vay của họ bị hạ cấp xuống danh mục Chỉnh sửa. Sau đó, khách hàng cần phải giải quyết vi phạm môi trường ngay lập tức hoặc tuân thủ yêu cầu trả nợ trước hạn. Các chỉ số định lượng về tín dụng xanh được đưa trực tiếp vào đánh giá hoạt động hàng quý của các chi nhánh. Ngoài ra, ICBC đã cải tiến Chính sách Tín dụng Công nghiệp (xanh) kể từ

năm 2003, trong đó nêu chi tiết các tiêu chí đầu vào và đầu ra ở cấp độ dự án. Các tiêu chí đầu vào bao gồm quy mô, hiệu quả năng lượng và công nghệ. Tiêu chí thoát hiểm liên quan đến các dự án trong các ngành công nghiệp gây ô nhiễm cao và sử dụng nhiều năng lượng, cũng như các ngành công nghiệp dư thừa công suất. Chính sách tín dụng xanh của ICBC hiện bao gồm hơn 60 ngành công nghiệp, được cập nhật hàng năm.

Thứ tư, ICBC cũng là một công ty lớn trong thị trường trái phiếu xanh của Trung Quốc, với tư cách là nhà phát hành trái phiếu xanh lớn nhất ở nước ngoài và là nhà bảo lãnh phát hành lớn nhất của trái phiếu xanh trong nước. Trái phiếu xanh ra đời vào năm 2017 với sự ra mắt của Khung trái phiếu xanh của ICBC. Sau đó, ICBC đã làm việc để mở rộng danh mục đầu tư xanh của mình và tiếp tục tăng cường phát hành và đổi mới trái phiếu xanh với “Trái phiếu Vành đai và Con đường xanh”. Trái phiếu sẽ hỗ trợ các hoạt động tài trợ xanh ở các tỉnh trong nước của Trung Quốc và các quốc gia nước ngoài nằm trong Sáng kiến Vành đai và Con đường (BRI). Trái phiếu được bảo lãnh bởi 22 tổ chức tại hơn 10 quốc gia và khu vực dọc theo Vành đai và Con đường. Không giống như danh mục tín dụng xanh, khuôn khổ trái phiếu xanh của ICBC loại trừ rõ ràng các tài sản liên quan đến nhiên liệu hóa thạch khỏi danh sách các tài sản xanh đủ điều kiện. Các tài sản bị loại trừ khác bao gồm các nhà máy thủy điện quy mô lớn và bất kỳ tài sản nào liên quan đến hạt nhân. Trái phiếu xanh đã trở thành một công cụ tài chính quan trọng cho ICBC.

Thứ năm, mở rộng hợp tác quốc tế để nâng quy mô. ICBC đã bắt đầu mở rộng hoạt động tín dụng xanh ra nước ngoài. Chi nhánh tại London của ICBC đã thông báo kết thúc khoản vay xanh đầu tiên trị giá 370 triệu USD vào tháng 9 năm 2019, được hỗ trợ bởi BNP Paribas, HSBC, Bank of America và Standard Chartered. Theo khuôn khổ cho vay xanh, các khoản tiền huy động được sẽ hướng tới các dự án xanh như năng lượng tái tạo, sử dụng năng lượng hiệu quả, ngăn ngừa và kiểm soát ô nhiễm, quản lý bền vững tài nguyên, giao thông sạch, xanh các tòa nhà, khả năng tiếp cận các dịch vụ thiết yếu, nhà ở giá cả phải chăng và việc làm…

2.5 Kinh nghiệm của Hàn Quốc về Ngân hàng xanh

2.5.1 Phân tích hoạt động Ngân hàng xanh tại Hàn Quốc

Ở hoạt động ngân hàng xanh, Hàn Quốc cũng tích cực triển khai các sản phẩm tín dụng xanh như cho vay tiết kiệm năng lượng, cho vay năng lượng tái tạo, cho vay sản xuất sạch ... luôn hướng tới mục tiêu phát triển bền vững. Từ năm 2009, ngân hàng KDB đã đầu tư khoảng 1 nghìn tỷ KRW vào các doanh nghiệp môi trường và thiết bị liên quan; ngân hàng EXIM Hàn Quốc đầu tư 840 tỷ KRW vào ngành tăng trưởng xanh trong năm 2009; KB thành lập 'Quỹ đầu tư tư nhân năng lượng tái tạo' trị giá 330 tỷ KRW với chính phủ, phân bổ 750 tỷ KRW để đầu tư vào ngành tăng trưởng xanh các-bon thấp, đồng thời ra mắt các sản phẩm tài chính xanh với lãi suất cơ bản; ngân hàng Shinhan bắt đầu tính lãi suất cơ bản cho các công ty thân thiện với môi trường từ tháng 4 năm 2009… Đầu năm 2021, Ngân hàng Exim thuộc sở hữu nhà nước của Hàn Quốc đã công bố một quỹ liên quan đến môi trường, xã hội và quản trị (ESG) trị giá 200 tỷ KRW (180 triệu USD) để đầu tư vào các dự án năng lượng xanh. Đầu tư sẽ được tập trung vào năng lượng hydro, năng lượng mặt trời và năng lượng gió, pin sạc và hệ thống lưu trữ năng lượng. Có thông tin rằng ngân hàng quốc doanh sẽ đầu tư tổng cộng 50 tỷ KRW vào quỹ. Mục đích của quỹ là giúp các công ty giao dịch, đầu tư ra nước ngoài và thành lập các chi nhánh trong nước, cũng như giúp họ áp dụng các giá trị ESG.

Điểm nổi bật là các gã khổng lồ ngân hàng Hàn Quốc đang trong một cuộc đua khốc liệt để giành được sự công nhận toàn cầu dựa trên các động lực của họ được thiết kế để áp dụng các giá trị về môi trường, xã hội và quản trị. KB Financial Group, tập đoàn ngân hàng số 1 quốc gia về tài sản, cho biết vào tháng 10/2021 rằng họ đã chính thức được chứng thực bởi SBTi - một tổ chức đánh giá các mục tiêu xanh của doanh nghiệp dựa trên khoa học mà trong những năm gần đây, sự chứng thực của nó đã trở thành một chứng chỉ quan trọng để các doanh nghiệp đang tìm cách xác nhận các mục tiêu phát thải của họ - nhấn mạnh rằng nó đã trở thành tổ chức tài chính đầu tiên ở châu Á nhận được tem xanh từ cơ quan toàn cầu. Mục tiêu “net zero” của KB Financial được mệnh danh là “KB net zero star” tập trung vào việc giảm lượng khí thải carbon trong danh mục đầu tư của mình xuống 33,3% vào năm 2030, 61% vào năm 2040 và cuối cùng đạt được sự trung lập vào năm 2050. Nó có kế hoạch cung cấp các ưu đãi cho vay về mặt hạn mức tín dụng và lãi suất cho các doanh nghiệp có thể chứng minh kế hoạch bù đắp các-bon của họ. Các đối thủ trong ngành của KB