BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ Y TẾ
VIỆN DƯỢC LIỆU
BÙI THỊ THU HÀ
NGHIÊN CỨU TÁC DỤNG KHÁNG U THỰC NGHIỆM CỦA RỄ CỦ TAM THẤT (PANAX NOTOGINSENG (BURK.) F.H. CHEN, ARALIACEAE) TRỒNG Ở VIỆT NAM TRƯỚC VÀ SAU CHẾ BIẾN
LUẬN ÁN TIẾN SĨ DƯỢC HỌC
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ Y TẾ
Có thể bạn quan tâm!
-
Nghiên cứu tác dụng kháng u thực nghiệm của rễ củ Tam thất Panax notoginseng Burk. F.H. Chen, Araliaceae trồng ở Việt Nam trước và sau chế biến - 2 -
Thống Kê Tóm Tắt Năm 2020 Tình Hình Ung Thư Tại Việt Nam -
Một Số Hình Ảnh Về Tam Thất Lào Cai (Tự Chụp)
Xem toàn bộ 222 trang tài liệu này.
VIỆN DƯỢC LIỆU
BÙI THỊ THU HÀ
NGHIÊN CỨU TÁC DỤNG KHÁNG U THỰC NGHIỆM CỦA RỄ CỦ TAM THẤT (PANAX NOTOGINSENG (BURK.) F.H. CHEN, ARALIACEAE) TRỒNG Ở VIỆT NAM TRƯỚC VÀ SAU CHẾ BIẾN
LUẬN ÁN TIẾN SĨ DƯỢC HỌC
CHUYÊN NGÀNH: DƯỢC LÝ – DƯỢC LÂM SÀNG MÃ SỐ: 972.02.05
Người hướng dẫn khoa học: PGS. TS. Vũ Mạnh Hùng
GS. TS. Nguyễn Thanh Hải
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan
Luận án “Nghiên cứu tác dụng kháng u thực nghiệm của rễ củ Tam thất (Panax notoginseng (Burk.) F.H. Chen, Araliaceae) trồng ở Việt Nam trước và sau chế biến” là công trình nghiên cứu của tôi với sự hướng dẫn khoa học của tập thể thầy hướng dẫn.
Các số liệu, kết quả nêu trong luận án là trung thực và được công bố trong các bài báo khoa học của nhóm nghiên cứu. Luận án chưa từng được công bố, không trùng lặp với luận văn, luận án hoặc bất kỳ công trình nghiên cứu khoa học của các tác giả nào khác. Nếu có điều gì sai tôi hoàn toàn chịu trách nhiệm.
Hà Nội, ngày 25 tháng 7 năm 2022
Tác giả
Bùi Thị Thu Hà
LỜI CẢM ƠN
Trong quá trình thực hiện Luận án này, tôi đã nhận được rất nhiều sự giúp đỡ, động viên từ các thầy cô giáo, các đồng nghiệp, gia đình và bạn bè.
Lời đầu tiên, tôi xin trân trọng gửi lời cảm ơn sâu sắc đến Thầy hướng dẫn PGS. TS. Vũ Mạnh Hùng - nguyên Chủ nhiệm Bộ môn Dược lý, Học viện Quân y và GS. TS. Nguyễn Thanh Hải - Phó Hiệu trưởng trường Đại học Y Dược, Đại học Quốc gia Hà Nội, đã hết lòng hướng dẫn, chỉ bảo, định hướng, giúp đỡ tôi ngay từ những ngày đầu tiên trong quá trình học tập, nghiên cứu và thực hiện luận án.
Tôi xin trân trọng cảm ơn các cán bộ, nhân viên Khoa phân tích-tiêu chuẩn, Viện Dược liệu; các cán bộ, kỹ thuật viên Bộ môn Dược lý - Học viện Quân y, đã hết lòng giúp đỡ, tạo mọi điều kiện thuận lợi nhất cho tôi trong quá trình học tập, công tác.
Tôi xin trân trọng cảm ơn Lãnh đạo Viện Dược liệu, Thủ trưởng Bệnh viện 19-8 và Bệnh viện Y học Cổ truyền - Bộ Công an đã tạo mọi điều kiện thuận lợi cho tôi trong quá trình học tập và thực hiện luận án.
Từ đáy lòng mình, xin cảm ơn gia đình, cảm ơn chồng, các con, bố mẹ hai bên cùng toàn thể gia đình đã luôn tin tưởng, động viên, chia sẻ, ủng hộ và giúp đỡ trong mọi lúc, mọi nơi.
Xin cảm ơn tất cả những người thân, bạn bè, đồng nghiệp đã ủng hộ, giúp đỡ tôi trong quá trình thực hiện luận án này.
Xin trân trọng cảm ơn!
Bùi Thị Thu Hà
MỤC LỤC DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU
DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, ĐỒ THỊ
ĐẶT VẤN ĐỀ 1
CHƯƠNG 1 3
TỔNG QUAN 3
1.1. TỔNG QUAN VỀ BỆNH UNG THƯ 3
1.1.1. Tình hình ung thư trên thế giới và Việt Nam 3
1.1.2. Ung thư với đáp ứng miễn dịch 4
1.2. TỔNG QUAN VỀ TAM THẤT 11
1.2.1. Tổng quan thực vật 11
1.2.2. Hóa thực vật rễ củ Tam thất14
1.2.3. Các tác dụng dược lý của Tam thất 16
1.2.3.1. Tác dụng chống ung thư 16
1.2.3.2.Tác dụng tăng cường miễn dịch 18
1.2.3.3. Tác dụng chống oxy hóa và bảo vệ tế bào gan 19
1.2.3.4. Các tác dụng khác 21
1.3. TỔNG QUAN VỀ CÁC MÔ HÌNH THỰC NGHIỆM ĐÁNH GIÁ TÁC DỤNG KHÁNG U 22
1.3.1. Các mô hình nghiên cứu in vitro 22
1.3.2. Các mô hình nghiên cứu in vivo 26
CHƯƠNG 2 31
CHẤT LIỆU, ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 31
2.1. CHẤT LIỆU VÀ ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU 31
2.1.1. Chất liệu nghiên cứu 31
2.1.2.Đối tượng nghiên cứu 35
2.1.3. Thiết bị, dụng cụ, hóa chất sử dụngtrong nghiên cứu 35
2.1.3.1. Thiết bị, dụng cụ sử dụng trong nghiên cứu 35
2.1.3.2. Hóa chất sử dụng trong nghiên cứu 37
2.2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 39
2.2.1. Nghiên cứu ảnh hưởng của phương pháp chế biến bằng hấp nhiệt đến hàm lượng saponin của rễ củ Tam thất. 39
2.2.1.1. Chiết xuất, phân lập và xác định cấu trúc các saponin chính có trongcác mẫu Tam thất hấp và không hấp. 39
2.2.1.2. Nghiên cứu sự biến đổi hàm lượng hoạt chất trong Tam thất trước và sau khi hấp ở các điều kiện khác nhau bằng phương pháp sắc ký lỏng hiệu năng cao (HPLC).
............................................................................................................................. 40
2.2.1.3. Định lượng hàm lượng saponin trong 2 mẫu cao NP(O) và NP(H) bằng HPLC
............................................................................................................................. 42
2.2.2. Nghiên cứu tác dụng kháng u thực nghiệm của các dạng cao định lượng và một số saponin phân lập từ rễ củ Tam thất. 42
2.2.2.1. Đánh giá tác dụng kháng u của 6 saponin đã phân lập và cao định lượng NP(O), NP(H) trên một số dòng tế bào ung thư người 42
2.2.2.2. Đánh giá khả năng gây độc tế bào và khả năng kích thích chết tế bào theo chương trình (apoptosis) của cao định lượng NP(H) trên dòng tế bào ung thư mô liên kết chuột sarcoma TG180. 44
2.2.2.3. Nghiên cứu tác dụng ức chế phát triển u của các cao định lượng NP(H) và NP(O) trên chuột nhắt trắng mang khối u rắn sarcoma TG 180. 48
2.2.2.4. Đánh giá tác dụng của các cao định lượng NP(H) và NP(O) lên hệ miễn dịch của chuột mang khối u rắn sarcoma TG180. 50
2.2.2.5. Đánh giá tác dụng chống oxy hoá của các cao định lượng NP(H) và NP(O) trên chuột mang khối u rắn sarcoma TG180. 52
2.2.2.6. Xác định thời gian sống thêm của chuột mang khối u rắn sarcoma TG180.53
2.2.3. Đánh giá độc tính cấp, độc tính bán trường diễn của cao định lượng NP(H) 54
2.2.3.1. Đánh giá độc tính cấp của cao định lượng NP(H) trên chuột nhắt trắng
............................................................................................................................. 54
2.2.3.2. Đánh giá độc tính bán trường diễn của cao định lượng NP(H) trên chuột cống trắng. 55
2.3. XỬ LÝ SỐ LIỆU 56
2.4. ĐỊA ĐIỂM, THỜI GIAN NGHIÊN CỨU 56
CHƯƠNG 3 59
KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 59
3.1. Kết quả nghiên cứu ảnh hưởng của phương pháp chế biến đến hàm lượng saponin của rễ củ Tam thất 59
3.1.1. Kết quả chiết xuất, phân lập và xác định cấu trúc các saponin chính có trong các mẫu Tam thất hấp và không hấp 59
3.1.1.1. Phân lập các saponin từ rễ củ Tam thất (dược liệu không xử lý hấp)... 59
3.1.1.2. Phân lập các saponin rễ Tam thất sau khi hấp ở nhiệt độ cao 61
3.1.1.3. Đặc trưng vật lý và dữ liệu phổ các hợp chất phân lập được 64
3.1.1.4. Biện giải cấu trúc các hợp chất phân lập từ rễ củ Tam thất 72
3.1.2. Kết quả nghiên cứu sự biến đổi hàm lượng hoạt chất trong Tam thất khi hấp ở các điều kiện khác nhau bằng phương pháp sắc ký lỏng hiệu năng cao (HPLC)
……………………………………………………………………………...78
3.1.2.1. Lựa chọn điều kiện sắc ký 78
3.1.2.2. Xây dựng đường chuẩn 79
3.1.2.3. Kết quả định lượng các saponin chính từ Tam thất hấp ở các điều kiện khác nhau 82
3.1.3. Hiệu suất chiết cao và kết quả định lượnghàm lượng saponin trong 2 mẫu cao định lượng NP(O) và NP(H) bằng HPLC. 86
3.1.3.1. Hiệu suất chiết cao từ các mẫu dược liệu 86
3.1.3.2. Định lượng các mẫu cao chiết 87
3.2. Kết quả nghiên cứu tác dụng kháng u thực nghiệm của các dạng cao định lượng và một số saponin phân lập từ rễ củ Tam thất 88
3.2.1. Kết quả đánh giá tác dụng kháng u của 6 saponin đã phân lập và cao định lượng NP(O), NP(H) trên một số dòng tế bào ung thư người 88
3.2.2. Kết quả đánh giá khả năng gây độc tế bào và khả năng kích thích chết tế bào theo chương trình (apoptosis) của cao định lượng NP(H) trên dòng tế bào ung thư mô liên kết chuột sarcoma TG180. 91
3.2.2.1. Kết quả đánh giá khả năng gây độc tế bào của cao định lượng NP(H). 91
3.2.2.2. Kết quả đánh giá khả năng kích thích chết tế bào theo chương trình (apoptosis) của cao định lượng NP(H) trên dòng tế bào ung thư mô liên kết chuột sarcoma TG180. 94
3.2.3. Kết quả nghiên cứu tác dụng kháng u của các cao định lượng NP(H) và NP(O) trên chuột nhắt trắng mang khối u rắn sarcoma TG 180. 97
3.2.3.1. Kết quả tạo mô hình khối u sarcoma TG 180 trên chuột 97
3.2.3.2. Ảnh hưởng của cao định lượng NP(H) và NP(O) đến trọng lượng cơ thể của chuột mang khối u rắn sarcoma TG 180. 98
3.2.3.3. Ảnh hưởng của cao định lượng NP(H) và NP(O) đến sự phát triển khối u rắn sarcoma TG 180. 99
3.2.4. Kết quả đánh giá tác dụng của cao định lượng NP(H) và NP(O) lên miễn dịch trên chuột mang khối u rắn Sarcoma TG180103