Các Thông Số Bình Thường Ghi Nhận Được Trong Khảo Sát Dẫn Truyền Vận

kinh

(mV)

cách (cm)

Bảng 2.4: Các thông số bình thường ghi nhận được trong khảo sát dẫn truyền vận động, cảm giác, sóng F, phản xạ H [29].

Vận tốc

Thời gian

Dây thần		Biên độ			Khoảng
Vị trí ghi dẫn truyền				tiềm ngoại
(m/s)				vi (ms)
Dẫn truyền vận động Cơ duỗi ngắn chung
Mác sâu ≥ 2,0			≥ 44	≤ 6,5	9
Cơ dạng ngắn ngón Chày ≥ 4,0			≥ 41	≤ 5,8	9
chân cái Dẫn truyền cảm giác (V)
Bắp chân	Phần sau cổ chân	≥ 6,0	≥ 40	≤ 4,4	14
Mác nông	Phần ngoài cổ chân	≥ 6,0	≥ 40	≤ 4,4	14
Sóng F

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 224 trang tài liệu này.

các ngón chân

Chày

Cơ dạng ngắn ngón chân cái

≤ 56 9

Mác sâu

Cơ duỗi ngắn ngón chân

≤ 56 9

Tần suất xuất hiện > 50%

Phản xạ H

Cơ dép ≤ 34 20

Tỷ lệ H/M ≤ 50%

* Khảo sát điện cực kim:

- Chuẩn bị: tư thế bệnh nhân nằm ngửa, duỗi chân.

- Kỹ thuật: trong nghiên cứu này chúng tôi sử dụng điện cực kim đồng trục 75 mm, thực hiện theo các bước sau:

+ Cho bệnh nhân thư giãn bắp cơ cần khảo sát, sau đó đâm điện cực kim xuyên qua da vào cơ đích, rồi đâm kim từng nấc một nhằm khảo sát các hoạt động điện của cơ bắp đó do kim đâm gây ra.

+ Để nguyên kim nằm im trong bắp cơ đang thư giãn hoàn toàn (không hề có co cơ) nhằm tìm các hoạt động điện tự phát của cơ đó (nếu có).

+ Cho bệnh nhân co cơ một cách nhẹ nhàng để các đơn vị vận động phát xung rời rạc, và khảo sát các hình ảnh của từng điện thế của đơn vị vận động.

+ Yêu cầu bệnh nhân co cơ mạnh dần lên để khảo sát hiện tượng kết tập của các đơn vị vận động, cho tới mức bệnh nhân co cơ tối đa để xem hình ảnh giao thoa của các đơn vị vận động.

- Vị trí thực hiện khảo sát điện cơ kim, gồm các cơ: cơ thắt lưng chậu (cơ chậu) (L2 – L3), cơ thẳng đùi (L3 – L4), cơ rộng ngoài/ trong (L3 – L4), cơ chày trước (L4 – L5), cơ chày sau (L5), cơ bán gân (L5), cơ duỗi ngón chân cái dài (L5), cơ mông lớn (S1), cơ nhị đầu đùi (S1), cơ bụng chân trong (S1), cơ dép (S1), cơ cạnh sống L2, L3, L4, L5.

+ Khảo sát cơ cạnh sống dựa vào sơ đồ đâm kim và đánh giá dựa vào bảng kiểm của Hội chẩn đoán điện và bệnh thần kinh cơ của Mỹ [66], [67].

- Thông số thu thập gồm: điện thế đâm kim, điện thế tự phát, điện thế của đơn vị vận động và hình ảnh kết tập của từng vị trí được khảo sát.

- Cách đánh giá bất thường khi khảo sát điện cơ kim:

. Mỗi cơ có 10 vị trí được khảo sát. Số lượng đa pha, thời khoảng, biên độ được lưu lại ở mỗi cơ. Những cơ trên và dưới vị trí tổn thương dựa trên lâm

sàng. Bất kỳ hoạt động mất hoặc tái phân bố thần kinh cần chú ý. Thời khoảng được tính từ đường nền xuống rồi quay trở lại và so sánh với giá trị bình thường. Thời khoảng tăng của điện thế của đơn vị vận động là dấu hiệu tái phân bố thần kinh. Sóng nhọn dương hoặc co giật sợi cơ ở 2 hoặc nhiều vị trí như nhau trên cùng 1 cơ được xem như là bằng chứng của mất phân bố thần kinh [53].

. Bất thường được xác định bởi sự có mặt của 2 hoặc 3 cơ có sự mất phân bố thần kinh ở cùng rễ thần kinh chi phối. Những cơ cạnh sống, bất thường có đặc điểm: điện thế co giật sợi cơ, sóng nhọn dương, phóng điện lặp lại thành phức bộ. Những cơ phía xa (không phải cơ cạnh sống), bất thường có đặc điểm: sóng nhọn dương, điện thế co giật sợi cơ, phóng điện lặp lại thành phức bộ, biên độ cao, thời khoảng dài của điện thế của đơn vị vận động, tăng số pha của điện thế của đơn vị vận động (>30%) [68].

Vị trí khảo sát một số cơ:

- Khảo sát cơ thẳng đùi: cơ tứ đầu đùi gồm có 4 thân là cơ thẳng đùi, cơ rộng ngoài, cơ rộng trong và cơ rộng giữa. Nghiên cứu này chọn cơ thẳng đùi để khảo sát. Chức năng của cơ là tham gia vào hoạt động gấp hông và duỗi gối. Thần kinh chi phối cho cơ là dây thần kinh đùi. Vị trí đâm kim của cơ thẳng đùi là điểm giữa của đường nối gai chậu trước trên và xương bánh chè, ngay dưới lớp mỡ dưới da.

Hình 2.14. Vị trí khảo sát cơ thẳng đùi [11], [40].

- Khảo sát cơ chày trước: chức năng chính của cơ chày trước là tham gia vào hoạt động gấp bàn chân mặt lưng. Thần kinh chi phối cho cơ là dây thần kinh mác sâu, thuộc dây thần kinh mác chung. Vị trí đâm kim cơ chày trước là ngang 1/3 trên đường nối mâm chày và mắt cá trong, phía ngoài mào xương chày 1cm.

Hình 2.15. Vị trí khảo sát cơ chày trước [11], [40].

- Khảo sát cơ cạnh sống: điện cơ kim các cơ cạnh sống (vị trí cơ nhiều chân) rất quan trọng trong khảo sát tổn thương rễ, dựa vào sự mất phân bố thần kinh ở các cơ cạnh sống được khảo sát. Theo Hội chẩn đoán điện và bệnh thần kinh cơ của Mỹ (2017) [66], [67].

+ Sơ đồ vị trí đâm kim ở các cơ cạnh sống:

Hình 2.16. Vị trí đâm kim ở các cơ cạnh sống (mô hình) [66].

Hình 2.17. Vị trí đâm kim ở các cơ cạnh sống (giải phẫu) [39].

Bảng 2.4: Bảng kiểm.

Bên trái … Bên phải…

S: Vị trí đâm kim chếch 45 độ, sâu khoảng trên 4 cm (so mặt da), hướng về đường giữa cột sống, tương ứng vị trí L2, L3, L4 và L5.

M: Vị trí đâm kim chếch 45 độ, sâu khoảng 4 cm (so mặt da), hướng về đường giữa cột sống, tương ứng vị trí L2, L3, L4 và L5.

+ Thang điểm:

Chia độ các điện thế tự phát [66]: (-) Không có các điện thế tự phát.

(+1) Hầu như không có các điện thế tự phát, chỉ có những loạt các sóng dương rất ngắn xuất hiện sau khi vừa ngừng di chuyển kim điện cực trong bắp cơ, nói cách khác đây chỉ là tăng điện thế do đâm kim với các sóng dương do đâm kim. (+2) Thỉnh thoảng mới thấy các điện thế tự phát, có ở ít nhất là 2 vị trí được thăm dò trong bắp cơ đó.

(+3) Bất kỳ tại vị trí nào của bắp cơ cũng có thể thấy các điện thế tự phát; (+4) Các sóng điện thế tự phát rất nhiều, gần như tràn ngập màn hình.

+ Cách tính điểm:

Mỗi rễ có 12 vị trí để tính điểm. Giá trị bình thường ở 1 rễ:

. Người trẻ bình thường 0 – 2 điểm.

. Người >55 tuổi, bình thường 0 – 4 điểm.

Giá trị bất thường ở 1 rễ:

. Trên 5 điểm.

Như vậy, sau khi làm xét nghiệm chẩn đoán điện sẽ đưa ra được chẩn đoán xác định về chức năng là thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng cùng ở vị trí cụ thể.

Bệnh nhân khi làm đầy đủ những bước trên sẽ được thu nhận chọn mẫu tham gia nghiên cứu, do đó có đủ tiêu chuẩn chẩn đoán là thoát vị đĩa đệm của Hiệp hội cột sống Bắc Mỹ (2012) [33]. Từ đó chúng tôi tiến hành nghiên cứu đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng và đánh giá sự phù hợp giữa chỉ số dẫn truyền thần kinh, điện cơ đồ và hình ảnh cộng hưởng từ ở nhóm bệnh nhân này.

Sơ đồ tóm tắt các bước tiến hành nghiên cứu: