Nâng cao năng lực cạnh tranh cụm ngành du lịch tỉnh Lào Cai

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH

CHƯƠNG TRÌNH GIẢNG DẠY KINH TẾ FULBRIGHT

----------------------------

NGUYỄN THANH HƯƠNG

NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỤM NGÀNH DU LỊCH TỈNH LÀO CAI

LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH SÁCH CÔNG

TP. HỒ CHÍ MINH - Năm 2015

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH

CHƯƠNG TRÌNH GIẢNG DẠY KINH TẾ FULBRIGHT

----------------------------

NGUYỄN THANH HƯƠNG

NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỤM NGÀNH DU LỊCH TỈNH LÀO CAI

LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH SÁCH CÔNG

Chuyên ngành: Chính sách công Mã số: 60340402

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC GS. TS. DAVID O.DAPICE NGUYỄN XUÂN THÀNH

TP. HỒ CHÍ MINH - Năm 2015

LỜI CAM ĐOAN‌

Tôi cam đoan Luận văn này hoàn toàn do tôi thực hiện. Các đoạn trích dẫn và số liệu sử dụng trong luận văn đều được dẫn nguồn và có độ chính xác cao nhất trong phạm vi hiểu biết của tôi. Luận văn này không nhất thiết phản ánh quan điểm của Trường Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh hay Chương trình Giảng dạy Kinh tế Fulbright.

Tác giả luận văn

Nguyễn Thanh Hương

LỜI CẢM ƠN‌

Đầu tiên, tôi xin gửi lời cảm ơn đến quý Thầy Cô ở Chương trình Giảng dạy Kinh tế Fulbright đã tận tình truyền đạt kiến thức, tạo môi trường, điều kiện thuận lợi nhất cho tôi trong suốt quá trình học tập cũng như thực hiện luận văn này.

Đặc biệt, tôi xin chân thành cảm ơn GS. TS. David O. Dapice và Thầy Nguyễn Xuân Thành đã tận tình hướng dẫn tôi trong suốt quá trình thực hiện luận văn.

Tôi cũng xin gửi lời cám ơn đến bộ phận thư viện cũng như các anh chị nhân viên của Chương trình đã nhiệt tình giúp đỡ để tôi hoàn thành tốt bài luận văn của mình.

Tôi xin chân thành cảm ơn các tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp đã hợp tác chia sẻ thông tin, cung cấp cho tôi nguồn tài liệu hữu ích và giúp tôi có thể hoàn thành được đề tài nghiên cứu.

Tôi cũng xin gửi lời tri ân sâu sắc đến gia đình và những người bạn đã động viên, hỗ trợ tôi rất nhiều trong suốt quá trình học tập, làm việc và hoàn thành luận văn.

TÓM TẮT‌

Lào Cai là một tỉnh vùng cao tây bắc, có tài nguyên thiên nhiên phong phú và nền văn hóa đa dạng thuận lợi cho phát triển du lịch. Du lịch Lào Cai có tốc độ tăng trưởng tốt, đã và đang đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển kinh tế xã hội của tỉnh. Tuy nhiên, trong khi tổng

lượng khách và khách nội địa đến Lào Cai tăng trưởng đều qua các năm thì lượng khách quốc tế (khách có khả năng chi trả cao)1 đang chững lại, thậm chí tỉ trọng khách quốc tế trên tổng lượng khách có xu hướng giảm đi. Vấn đề du lịch Lào Cai gặp phải là du lịch đại chúng phát triển mạnh mang lại nguồn thu tức thời cho tỉnh nhưng môi trường, bản sắc văn hóa bị ảnh

hưởng, chất lượng dịch vụ không đảm bảo khi năng lực địa phương chưa đáp ứng được sẽ tác động tiêu cực đến nguồn khách doanh thu cao. Điều này chắc chắn sẽ ảnh hưởng đến sự phát triển bền vững của ngành du lịch. Lào Cai cần đánh giá lại tiềm năng du lịch của tỉnh, lựa chọn chiến lược phát triển cho ngành “mũi nhọn” kinh tế. Câu hỏi nghiên cứu được đặt ra là

(i) Năng lực cạnh tranh (NLCT) của cụm ngành du lịch Lào Cai hiện nay như thế nào?

(ii) Nhà nước cần có chính sách gì để nâng cao NLCT cụm ngành du lịch tỉnh?

Đề tài tập trung phân tích NLCT của cụm ngành du lịch Lào Cai, sử dụng phương pháp nghiên cứu định tính dựa trên mô hình đánh giá NLCT của Michael Porter để xác định những bất cập và đề xuất giải pháp phát triển đồng bộ, nâng cao NLCT của cụm ngành du lịch. Qua nghiên cứu, những vấn đề Lào Cai gặp phải trong phát triển cụm ngành du lịch là (i) nguồn nhân lực du lịch yếu và thiếu; (ii) cơ sở hạ tầng, các ngành hỗ trợ phát triển chưa tương xứng và sự quá tải dịch vụ khi lượng khách tăng nhanh; (iii) ô nhiễm môi trường và khó bảo tồn tính độc đáo, bản sắc văn hóa và cảnh quan thiên nhiên (điểm thu hút khách quốc tế) của các điểm du lịch.

Để nâng cao NLCT của cụm ngành du lịch tỉnh, Lào Cai cần thực hiện đồng bộ một số giải pháp theo các nhóm gợi ý chính sách về (i) chiến lược và quy hoạch phát triển du lịch; (ii) phát triển nguồn nhân lực; (iii) phát triển cơ sở hạ tầng và (iv) các chính sách liên quan đến thị trường.

Từ khóa: NLCT, cụm ngành du lịch, Lào Cai

1 Theo Kết quả điều tra chi tiêu của khách du lịch năm 2013 (Tổng cục thống kê): Chi tiêu bình quân 1 ngày khách du lịch nước ngoài tại Lào Cai là 110 USD trong khi đó khách nội địa là 974.400 VNĐ.

MỤC LỤC‌

LỜI CAM ĐOAN i

LỜI CẢM ƠN ii

TÓM TẮT iii

MỤC LỤC iv

DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT vi

MỘT SỐ THUẬT NGỮ VÀ KHÁI NIỆM vii

DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ viii

DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU ix

DANH MỤC CÁC HỘP x

DANH MỤC PHỤ LỤC xi

CHƯƠNG 1 1

GIỚI THIỆU ĐỀ TÀI 1

1.1 Bối cảnh nghiên cứu 1

1.2 Mục tiêu nghiên cứu 3

1.3 Câu hỏi nghiên cứu 3

1.4 Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 3

1.5 Phương pháp nghiên cứu 3

1.6 Cấu trúc của nghiên cứu 4

CHƯƠNG 2 5

NĂNG LỰC CẠNH TRANH NỀN TẢNG CỦA LÀO CAI 5

2.1 Khung phân tích các nhân tố quyết định NLCT 5

2.2 Nhóm nhân tố lợi thế tự nhiên 6

2.2.1 Vị trí địa lý 6

2.2.2 Tài nguyên thiên nhiên 7

2.2.3 Quy mô địa phương 8

2.3 NLCT ở cấp độ địa phương 9

2.3.1 Cơ sở hạ tầng kỹ thuật 9

2.3.2 Cơ sở hạ tầng xã hội 10

2.3.3 Chính sách tài khóa, tín dụng và cơ cấu thu chi ngân sách 11

2.4 NLCT ở cấp độ doanh nghiệp 13

2.4.1 Môi trường kinh doanh 13

2.4.2 Trình độ phát triển cụm ngành 14

2.4.3 Độ tinh vi của doanh nghiệp 16

CHƯƠNG 3 18

SỰ HÌNH THÀNH VÀ NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA CỤM NGÀNH DU LỊCH TỈNH LÀO CAI 18

3.1 Lý thuyết về cụm ngành 18

3.2 Sự hình thành cụm ngành du lịch tại Lào Cai 20

3.3 Các điều kiện về nhân tố đầu vào 21

3.3.1 Nguồn tài nguyên du lịch 21

3.3.2 Nguồn nhân lực 23

3.3.3 Cơ sở hạ tầng du lịch 24

3.3.4 Hạ tầng về giáo dục 27

3.4 Bối cảnh cho chiến lược và cạnh tranh trong ngành du lịch 27

3.5 Các điều kiện cầu 29

3.5.1 Nhu cầu của du khách 29

3.5.2 Đánh giá chất lượng dịch vụ du lịch 32

3.6 Các ngành công nghiệp hỗ trợ và liên quan 32

3.6.1 Các thể chế hỗ trợ 32

3.6.2 Dịch vụ hỗ trợ liên quan 33

3.7 Cụm ngành du lịch tỉnh Lào Cai 40

CHƯƠNG 4 42

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ CHÍNH SÁCH 42

4.1 Kết luận 42

4.2 Khuyến nghị chính sách 43

TÀI LIỆU THAM KHẢO 46

PHỤ LỤC 48

DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT‌

Từ viết tắt

	Tên tiếng Anh	Tên tiếng Việt
DLSTCĐ	:		Du lịch sinh thái cộng đồng
GDP	:	Gross Domestic Product	Tổng sản phẩm nội địa
LQ	:	Location Quotient	Thương số vị trí
NLCT	:		Năng lực cạnh tranh
ODA	:	Official Development Assistance	Hỗ trợ phát triển chính thức
PCI	:	The Provincial Competitiveness Index	Chỉ số NLCT cấp tỉnh
VHTTDL	:		Văn hóa thể thao du lịch