Kiểm soát nội bộ đối với hành vi tuân thủ thuế thu nhập doanh nghiệp của doanh nghiệp vừa và nhỏ tại Chi cục Thuế huyện Bù Gia Mập, tỉnh Bình Phước

với công tác kiểm soát nội bộ tại Chi cục Thuế huyện Bù Gia Mập gồm các nội dung đó là:

- Nâng cao năng lực, chuyên môn nghiệp vụ cho công chức thuế

Để nhận biết và đánh giá được rủi ro xảy ra trong công tác quản lý thu thuế TNDN và trong công tác kiểm tra chống thất thu thuế TNDN, đòi hỏi cán bộ công chức làm công tác quản lý hồ sơ khai thuế, công chức làm công tác kiểm tra thuế và công chức quản lý nợ thuế phải có trình độ chuyên môn, năng lực tốt, nhiều kinh nghiệm và kiến thức chuyên sâu. Muốn giải quyết tốt vấn đề này, cần thường xuyên tham gia các lớp đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ chuyên sâu cho công chức của các Đội liên quan đến việc quản lý thu thuế như: Đội Kê khai và kế toán thuế, Đội Kiểm tra – Quản lý và cưỡng chế nợ thuế, nhằm nâng cao kỹ năng nhận biết, đánh giá, và đối phó kịp thời với những rủi ro trong kiểm tra thuế tại doanh nghiệp cũng như trong công tác rà soát hồ sơ khai thuế, quản lý nợ thuế.

Việc đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ cho cán bộ công chức thuế có ý nghĩa hết sức quan trọng trong giai đoạn hiện nay, để có căn cứ cho công tác đào tạo, bồi dưỡng thì trước tiên cần khẩn trương xây dựng và hoàn thành bản mô tả công việc theo tiêu chuẩn của từng bộ phận, từng vị trí công tác, ưu tiên cho các bộ phận làm công tác quản lý thu thuế. Qua đó, về cơ bản đánh giá được những kiến thức còn thiếu, còn yếu để xây dựng nội dung, chương trình và tổ chức đào tạo, bồi dưỡng cho phù hợp. Đây là một trong những yếu tố cần cân nhắc và xem xét trong công tác luân phiên, luân chuyển cán bộ công chức.

Ngoài ra, cần động viên, khuyến khích công chức tự tham gia các lớp học bổ sung kiến thức, nâng cao năng lực bằng cách hỗ trợ một phần kinh phí, tạo điều kiện về thời gian cho công chức theo ọc để đạt kết quả tốt nhưng vẫn đảm bảo hoàn thành công việc.

- Rủi ro nhận diện được truyền đạt đến các phòng chức năng

Khi rủi ro đã được phát hiện và nhận dạng nhưng lại chậm truyền đạt hay không được truyền đạt đến phòng chức năng để xử lý ịp thời thì việc phát

hiện rủi ro đó cũng không có ý nghĩa hay chí ít hiệu quả mang lại cũng không như mong muốn. Vì vậy, khi rủi ro được phát hiện cần khẩn trương truyền đạt ngay đến các phòng chức năng một cách rộng rãi bằng hệ thống văn bản giấy hoặc thư điện tử trong nội bộ và cần đảm bảo độ tin cậy của các thông tin để có hướng giải quyết rủi ro được tối ưu nhất.

- Phân bổ nguồn nhân lực phù hợp

Rủi ro trong công tác quản lý thu thuế TNDN có thể phát sinh từ nhiều nguyên nhân, từ nhiều đối tượng khác nhau và có thể từ bên trong hay bên ngoài dưới nhiều mức độ khác nhau. Rủi ro xảy ra với tần suất cao nhưng hậu quả có thể là không nghiêm trọng nhưng cũng có những rủi ro thường ít xảy ra nhưng khi xảy ra thì lại ảnh hưởng nghiêm trọng, có như vậy đòi hỏi việc phân bổ nguồn lực để đối phó với rủi ro như thế nào là hợp lý và có hiệu quả nhất trong điều kiện nguồn lực bị hạn chế là vấn đề đáng quan tâm và thường đối với những lĩnh vực, đối tượng thường xảy ra sai phạm thì cần quan tâm đến việc phân bổ nguồn lực

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 161 trang tài liệu này.

- Xây dựng mục tiêu thu thuế phù hợp

Mục tiêu của ngành thuế nói chung và Chi cục Thuế huyện Bù Gia Mập nói riêng là thu đúng, thu đủ và thu kịp thời số tiền thuế phát sinh của người nộp thuế nộp vào NSNN. Tuy nhiên, nếu nhất nhất thực hiện đúng mục tiêu này thường không mang tính khả thi và đôi khi lại lại chịu tác dụng ngược trở lại. Vì vậy, mục tiêu thu thuế TNDN thông qua công tác quản lý, rà soát hồ sơ tại cơ quan thuế cũng như trong công tác chống thất thu NSNN cũng cần xây dựng phù hợp với tình hình thực tế trên địa bàn quản lý của mình, nếu mục tiêu xây dựng thu thuế quá cao dẫn đến tạo áp lực không nhỏ cho chính cán bộ công chức thuế trong quá trình thực thi nhiệm vụ và cũng không thể nuôi dưỡng được nguồn thu từ các doanh nghiệp kinh doanh trên địa bàn, còn nếu mục tiêu xây dựng quá thấp thì dễ dẫn đến tình trạng thất thu thuế.

3.2.3. Về Hoạt động kiểm soát

Tương tự như các yếu tố trên, giải pháp hoàn thiện về hoạt động kiểm soát đối với công tác kiểm soát nội bộ tại Chi cục Thuế huyện Bù Gia Mập gồm:

- Thường xuyên luân phiên công việc, luân chuyển công tác của cán bộ công chức trong Đội và giữa các Đội theo định kỳ và đột xuất

Chi cục Thuế huyện Bù Gia Mập cần thường xuyên luân phiên công việc, luân chuyển công tác của cán bộ công chức giữa các Đội theo định kỳ hoặc có thể là đột xuất theo yêu cầu nhiệm vụ công việc vì khi chúng ta thực hiện việc luân phiên công việc trong phòng, luân chuyển công tác giữa các Đội thuế theo định kỳ nhằm tránh sự ỷ lại, nhàm chán trong công việc do phải làm việc quá lâu ở một vị trí hoặc một Đội chức năng và cũng hạn chế những rủi ro tiêu cực trong công tác chống thất thu thuế TNDN.

Đây là rủi ro hết sức nghiêm trọng mà chúng ta thường dễ bị lãng quên hay là xem nhẹ đối với việc thực hiện công tác luân phiên, luân chuyển. Khi chúng ta thực hiện tốt công tác này sẽ mang lại nhiều hiệu quả nhất định như: Cán bộ công chức được am hiểu nhiều về chuyên môn nghiệp vụ để phục vụ công việc đòi hỏi ngày càng cao; Tạo quan hệ tốt đối với đồng nghiệp và đặc biệt là hạn chế tiêu cực có thể xảy ra trong công việc.

- Độc lập kiểm tra nghĩa vụ nộp thuế đối với doanh nghiệp

Trước đây, cán bộ chuyên quản thuế đối với doanh nghiệp luôn thường xuyên gần gũi, hỗ trợ, hướng dẫn chính sách thuế và gắn liền với doanh nghiệp để quản lý thu thuế. Đồng thời, công tác kiểm tra thuế tại trụ sở của doanh nghiệp ở giai đoạn này thường là kết hợp với cán bộ chuyên quản của các Đội quản lý doanh nghiệp để cùng tham gia Đoàn kiểm tra thuế đối với các doanh nghiệp. Điều này thường dẫn đến tình trạng tuy chưa kết thúc đợt kiểm tra thuế, các sai sót, gian lận về thuế do Đoàn thanh tra, kiểm tra thuế phát hiện chưa được công bố chính thức với đơn vị nhưng cán bộ chuyên quản tham gia cùng Đoàn thanh tra, kiểm tra thuế vì sợ trách nhiệm, sợ mang tiếng là cán bộ chuyên quản doanh nghiệp nhưng để xảy ra sai phạm nên cán bộ quản lý thường thông báo, trao đổi ngay cho doanh nghiệp biết để tìm cách đối

phó và thậm chí là còn thương lượng, đặt vấn đề về mặt vật chất, tiền bạc gây rất nhiều khó khăn cho công tác thanh tra, kiểm tra thuế và nhiều trường hợp còn thông đồng làm thất thoát tiền thuế của nhà nước.

Để tránh tình trạng này, công việc kiểm tra việc chấp hành pháp luật thuế đối với các doanh nghiệp nay được tiến hành độc lập bởi các cá nhân làm công tác khác với người quản lý thuế trực tiếp như trước đây là rất cần thiết. Vì khi chúng ta thực hiện được vấn đề này, có thể chắn chắn rằng sẽ hạn chế nhiều những tồn tại nêu trên và để từ đó chấn chỉnh và xử lý kịp thời các hành vi vi phạm pháp luật về thuế đối với doanh nghiệp nhằm tăng cường công tác quản lý thu thuế và chống thất thu NSNN.

- Phân chia trách nhiệm đến từng cá nhân

Tổ chức phân chia trách nhiệm đến từng cá nhân là cần thiết vì khi chúng ta phân công đúng người, đúng việc, đúng sở trường vừa giúp phát huy tối đa khả năng của từng cá nhân đó để công việc thực hiện trôi chảy, nhanh chóng và còn vừa giúp cho cá nhân nâng cao ý thức trách nhiệm công việc của mình và qua đó có sự nhận xét, đánh giá đúng năng lực của từng cá nhân để từ đó kịp thời tổ chức khen thưởng đối với cá nhân hoàn thành tốt nhiệm vụ hoặc có biện pháp kỷ luật đối với những cá nhân sai phạm.

3.2.4. Về Thông tin và truyền thông

- Nghị định 119/2018/NĐ-CP và Thông tư 68/2019/TT-BTC, đã tạo cơ sở pháp lý rõ ràng hơn cho các hoạt động liên quan đến hóa đơn điện tử. Theo hai văn bản luật này, mọi giao dịch không phân biệt giá trị giữa người mua và người bán đều phải lập hóa đơn điện tử. Quy định này được kỳ vọng sẽ giúp giảm thiểu các hành vi gian lận, trốn thuế thông qua việc không ghi hoặc chia nhỏ giá trị ra để không ghi nhận doanh thu như theo hóa đơn giấy. Tuy nhiên, điều này chưa đủ để ngăn chặn các hành vi gian lận và trốn thuế, các cơ quan quản lý nên đưa ra các quy định chi tiết, cụ thể về tiêu chuẩn trong việc sử dụng các máy tính tiền hoặc kỹ thuật ghi nhận dữ liệu giao dịch. Các yêu cầu kỹ thuật phải rất rõ ràng và xác minh việc thực hiện các tiêu chuẩn này cũng phải đơn giản.

- Cơ quan thuế khuyến khích các doanh nghiệp tự nguyện áp dụng kỹ thuật, công nghệ ghi nhớ dữ liệu. Nâng cao nhận thức của người nộp thuế thông qua yêu cầu được cung cấp hóa đơn từ phía người bán hàng hóa, dịch vụ, theo đó hành vi trốn thuế, gian lận thuế thông qua việc lạm dụng hóa đơn sẽ giảm.

- Tăng cường cơ sở vật chất, phương tiện làm việc thông qua việc đầu tư mới, nâng cấp trang thiết bị phục vụ cho việc truyền tải thông tin phục vụ công tác quản lý thu thuế TNDN.

Tăng cường cơ sở vật chất, phương tiện làm việc thông qua việc đầu tư mới, nâng cấp trang thiết bị phục vụ cho việc truyền tải thông tin phục vụ công tác quản lý thu thuế có thể xem đây là một trong những nhiệm vụ quan trọng và rất cần thiết bởi vì: Khi có được một hệ thống trang thiết bị tốt, hiện đại để phục vụ cho việc truyền tải thông tin, xử lý thông tin nhanh chóng, kịp thời thì chắc chắn rằng thông tin được truyền tải kịp thời đó đảm bảo có chất lượng để phục vụ cho việc ngăn ngừa cũng như xử lý rủi ro. Bên cạnh đó, một khi thông tin được cập nhật kịp thời còn giúp cho lãnh đạo đưa ra những chính sách, biện pháp kịp thời đúng lúc nhằm mang lại hiệu quả cao nhất.

- Thường xuyên theo dõi và nắm bắt thông tin về chính sách thuế mới để phục vụ công tác thu thuế và xử lý thông tin.

Chi cục Thuế huyện Bù Gia Mập cần thường xuyên theo dõi và nắm bắt thông tin về chính sách thuế mới để phục vụ cho công tác quản lý thu thuế và xử lý thông tin. Công tác này không kém phần quan trọng vì nếu thực hiện không tốt dễ dẫn đến sai sót bên trong nội tại của Chi cục Thuế huyện Bù Gia Mập, còn đối với doanh nghiệp thì dễ bị hiểu sai hoặc hiểu không giống nhau, tạo nên các kẻ hở để lách thuế dẫn đến công tác quản lý thu thuế TNDN không mang lại hiệu quả cao và có thể thường dẫn đến làm thất thu cho NSNN.

- Tổ chức thường xuyên các buổi tập huấn, tuyên truyền phổ biến chính sách pháp luật thuế cho các doanh nghiệp.

Thực hiện tốt công tác này sẽ giúp cho các doanh nghiệp nắm bắt thường xuyên về chính sách thuế để chấp hành nghiêm pháp luật thuế ở doanh

nghiệp mình. Muốn làm được điều này, đòi hỏi từng cán bộ công chức thuế luôn thường xuyên nắm bắt, am hiểu chính sách thuế và có kỹ năng truyền đạt để truyền tải thông tin chế độ chính sách thuế đến các doanh nghiệp đạt hiệu quả.

- Nâng cao việc ứng dụng tin học phục vụ công tác quản lý thu thuế

Với mô hình quản lý thu thuế theo Luật quản lý thuế hiện nay của ngành thuế nói chung và Chi cục Thuế huyện Bù Gia Mập nói riêng là quản lý thu thuế theo chức năng. Theo đó, từng phòng chức năng sẽ chịu trách nhiệm độc lập công việc của mình trước lãnh đạo Chi cục Thuế.

Cán bộ công chức làm công tác quản lý thuế như: Kê khai thuế, Kiểm tra thuế, Quản lý nợ và cưỡng chế nợ thuế thì về cơ bản là đáp ứng được trình độ chuyên môn nghiệp vụ về thuế để quản lý thu thuế nhưng lại thiếu, lại yếu và thậm chí còn có trường hợp là không biết tin học dẫn đến công tác quản lý thu thuế mang lại hiệu quả không cao.

Vì vậy, để nâng cao hiệu quả công tác quản lý thu thuế nói chung và thuế TNDN nói riêng từ sự hỗ trợ tích cực của công tác tin học, cần phải phối kết hợp chặt chẽ giữa các bộ phận làm công tác quản lý thu thuế với bộ phận tin học để xây dựng các chương trình ứng dụng phù hợp với thực tiễn và hỗ trợ tích cực trong công tác quản ý thu thuế. Điều kiện cơ bản để thực hiện tin học hóa là các ghiệp vụ phải được chuẩn hóa về khuôn dạng, mẫu biểu, quy trình xử lý và được áp dụng thống nhất trong toàn CCTHBGM.

3.2.5. Về công tác giám sát

Giám sát luôn là một yếu tố rất quan trọng trong việc đánh giá về công tác kiểm soát nội bộ của một đơn vị. Đối với Chi cục Thuế huyện Bù Gia Mập, giải pháp hoàn thiện yếu tố này thể hiện qua các nội dung sau đây:

- Tăng cường công tác phối hợp để phát hiện kịp thời những sai sót trong công tác quản lý thu thuế TNDN và báo cáo cấp trên

Khi công tác phối hợp giữa các Đội được thực hiện tốt thì chắc chắn rằng những sai sót sẽ được phát hiện kịp thời và còn giúp cho các cấp lãnh đạo

đánh giá đúng mực về những sai sót của quy trình để từ đó triển khai biện pháp khắc phục nhằm nâng cao hiệu quả của công tác kiểm tra, giám sát.

- Tạo điều kiện cho công chức làm công tác kiểm tra thuế được phép trực tiếp báo cáo những kết quả đạt được, những sai phạm trong quá trình kiểm tra lên người quản lý

Đây là việc làm hết sức cần thiết và cần được phát huy thành một văn hóa của tổ chức. Để làm được điều này, cần phải có quy định rõ ràng đối với chế độ thỉnh thị báo cáo cấp trên và được quy định trong quy chế nội bộ. Bên cạnh đó, cũng quy định các hình thức xử phạt nghiêm khắc đối với các trường hợp thực hiện trái với quy định này hoặc cố tình cản trở, gây khó cho việc việc báo cáo kết quả thanh tra, kiểm tra đến người quản lý cao nhất.

- Xây dựng kế hoạch kiểm tra nội bộ định kỳ

Việc xây dựng chương trình kế hoạch kiểm tra nội bộ định kỳ có thể là 03 tháng hoặc 06 tháng một lần là hết sức cần thiết và rất quan trọng vì đây là một trong những biện pháp có thể kịp thời phát hiện, ngăn ngừa rủi ro sai sót trong thực thi công việc của công chức thuế.

- Tăng cường nguồn lực cho Đội Kiểm tra thuế – Quản lý nợ và Cưỡng chế nợ thuế

Hiện nay, công chức làm công tác kiểm tra thuế tại Đội kiểm tra – Quản lý nợ và cưỡng chế nợ thuế chỉ có 04 người có thể nói là thiếu nguồn nhân lực làm công tác này v́ì số lượng doanh nghiệp đang quản lý cần kiểm tra thuế có khoảng hơn 200 doanh nghiệp, chi nhánh, địa bàn huyện Bù Gia Mập là địa

bàn kinh tế đặc biệt khó khăn nên trong quá trình thực thi nhiệm vụ không thể ránh khỏi sai sót. Tuy nhiên, vì định biên của ngành thuế có hạn nên để thực hiện hoàn thành công việc trên cơ sở nguồn nhân lực hiện có cần có sự liên kết thông tin với các cơ quan liên quan khác như: Sở Kế hoạch và đầu tư, Cục Hải Quan, Bảo hiểm xã hội,… để có thể nắm rõ thông tin về tình hình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp nhằm quản lý tốt công tác thuế cũng như là cơ sở để phát hiện hành vi gian lận thuế, trốn thuế của doanh nghiệp. Bên cạnh đó, việc kiêm nhiệm chức năng quản lý nợ và cưỡng chế nợ thuế thì với nhân

lực 04 người không đủ sức kiểm soát, theo dõi cũng như đôn đốc kịp thời các khoản nợ tiền thuế, tiền phạt của rất nhiều doanh nghiệp còn đang chiếm dụng trong giai đoạn khó khăn hiện nay. Bên cạnh đó, tinh thần trách nhiệm của cán bộ công chức làm công tác quản lý nợ chưa cao, ngại va chạm, ngại khó và thậm chí là làm việc mang tính đối phó, làm cho đủ thủ tục trong khi thực thi nhiệm vụ dẫn đến tình trạng số tiền thuế còn nợ lớn, nợ kéo dài dẫn đến một số trường hợp doanh nghiệp bỏ trốn gây thất thoát tiền thuế của nhà nước.

Nhưng đây chỉ là cách giải quyết tạm thời không mang tính lâu dài với lại chắc chắn rằng hiệu quả chống thất thu thuế mang lại không cao. Vì vậy, việc bổ sung nguồn nhân lực cho công tác này là cần thiết nhằm đảm bảo đạt được hiệu quả công việc và phù hợp với tình hình phát triển của doanh nghiệp.

- Đẩy mạnh việc kiểm tra hóa đơn chứng từ trong công tác khai thuế, quyết toán thuế TNDN

Chi cục Thuế huyện Bù Gia Mập cần xây dựng một hệ thống thông tin đầy đủ về doanh nghiệp trên địa bàn quản lý của mình nhằm đảm bảo các hoạt động chủ yếu của doanh nghiệp phải được quản lý và nằm trong tầm kiểm soát. Trong những năm gần đây, kể từ khi các doanh nghiệp được phép đặt in, tự in hóa đơn thì việc gian lận hóa đơn ngày càng đa dạng, phổ biến và phát triển trên diện rộng, các doanh nghiệp gian lận trước đó đều đã có những biểu hiện bất thường nhưng thông tin về doanh nghiệp lại không được cập nhật kịp thời mà thậm chí là còn chưa được cập nhật, phân tích và xử lý kịp thời, nhanh chóng.

Vì vậy, Chi cục Thuế huyện Bù Gia Mập cần rà soát, kiểm tra và giám sát chặt chẽ đảm bảo để có một hệ thống thông tin tốt nhất, hữu hiệu nhất về doanh nghiệp. Qua đó, có thể ngăn ngừa kịp thời và xử lý ngay các hành vi vi phạm pháp luật về hóa đơn chứng từ. Đồng thời, cũng cần phát huy tối đa công tác kiểm tra tình hình quản lý, sử dụng hóa đơn thông qua các báo cáo hóa đơn định kỳ mà doanh nghiệp gửi đến Chi cục Thuế. Ngoài ra, bộ phận quản lý hóa đơn cần tăng cường đề xuất trình lãnh đạo Chi cục Thuế phê duyệt về công tác kiểm tra hóa đơn tại các doanh nghiệp nhằm phát hiện, chấn chỉnh