Kịch bản tuồng Đào Tấn – Một số vấn đề nội dung và nghệ thuật - 28

Thơ

Nhân vật

Bối cảnh

Điệu hát

Ngôn ngữ

Thể loại

Trang

Thương cho ngọn gió hơi sương lạnh lùng Lạc loài Nam, Bắc, Tây, Đông

Nhớ nhà, nhớ cửa, thương ông, thương bà Ngại ngùng một bước một xa

Sơn khê lướt dặm, can qua thoát vòng

Hồ Nô Lan Anh

và Hồ Nô trên đường bỏ chạy lưu lạc trong rừng sâu.

Nam

Lục bát

295

14.

Sơn trung thán bì mã Hải thượng bi cô hồng

(Than cho ngựa mệt mỏi ở trong núi Thương cho nhạn lẻ loi ở trên biển)

Xiết bao tình người khóm bắc, kẻ gành đông Phải lần bước sớm qua Hồ, chiều lại Việt Lần bước qua hồ lại Việt

Mặt bơ phờ, mái nguyệt, cầu sương Ngã hành sơn xuyên dị

Hốt tại thiên nhất phương Hà sự đáo thiên nhai?

Vi Nho phùng thế nạn Sầu tứ cánh mang mang

(Ta đi non nước lạ

Tiết Cương

Một mình Tiết Cương trên đường lưu lạc

Tán

Nam Tán

Chữ Hán

Chữ Nôm Chữ Hán

Ngũ ngôn Đường luật

Lục bát

Ngũ ngôn cổ phong

298 -

299

Thơ

Nhân vật

Bối cảnh

Điệu hát

Ngôn ngữ

Thể loại

Trang

Bỗng ở một phương trời

Việc gì mà phải đến chốn chân trời

Thân nhà Nho gặp phải thời buổi khó khăn Dạ sầu não nùng lắm thay)

Ai viên mấy tiếng đoạn trường Chưa xong ân oán dễ than vận thời Bước lưu ly, sơn thùy trạch bạn

Cụm mây tàn bóng nhạn xa xa…

Nam

Chữ Nôm

Lục bát

15.

Chịu vậy đường ân nỗi ái Tâm sự này khó hỏi trời xanh

Trì trì bạch nhật vãng Níu níu bi phong xanh Phu tế khinh bạc nhi Tại thế bất xứng ý Giang sơn diêu lạc xứ Ttử biệt dĩ thôn thanh

(Ngày trắng mòn mỏi trôi/Gió thu hiu hắt thổi Chồng là gã bạc bẽo/ Người đời không vừa ý

Ở chốn non sông lạnh lẽo/ Chết không còn tăm tích)

Tú Hà

Tiết Nghĩa bắt Tiết Cương, Tú Hà nhờ Tiết An báo tin cho Ngũ Hùng, Tần Hán báo chàng còn mình thì treo cổ tự tử cho

Nam Tán

Chữ Nôm Chữ Hán

Lục bát

Ngũ ngôn Đường luật

314 -

315

Thơ

Nhân vật

Bối cảnh

Điệu hát

Ngôn ngữ

Thể loại

Trang

Mảnh gương phút đãn tan tành Xuân vi gió lạnh thu đình trăng trong Bước non sông ngại ngùng đâu xiết

Nợ phong trần trả hết từ đây

vẹn tình chồng vợ.

Nam

Chữ Nôm

Lục bát

16.

Thế thái viêm lương đồ tự thán Trần đồ lao lục cánh kham liên Hùng Sơn chỉ nhật thông tiêu tức

Cựu nghĩa tân ân nguyệt lưỡng tuyền

(Ấm lạnh thói đời riêng oán thán Đường trần lặn lội những thêm thương Non Hùng mong sớm đưa tin tức

Nghĩa cũ ơn xưa nay vẹn mọi đường)

Tiết An

Trên đường đi tìm Ngũ Hổ, Tần Hán nhờ cứu Tiết Cương

Khách

Chữ Hán

Thất ngôn cổ phong

315 -

316

17.

Nguyệt trung sương lý tự thuyền quyên Mộ võ triêu vân kỷ bách niên

Chưởng thượng liên hoàn thư quyển diệu Nhân gian thùy thị hữu tiền duyên...

(Vẻ đẹp của mình như trong tranh, trong sương Mấy trăm năm sống trong mây mưa sớm tối Vòng thừng trong ta nới ra rút vào rất tài tình

Ải Thần

Tú Hà đến miếu thần tự tử, Ải thần đến đón nàng, quanh quẩn bên nàng chờ

Bạch

Chữ Hán

Thất ngôn cổ phong

316 -

317

Thơ

Nhân vật

Bối cảnh

Điệu hát

Ngôn ngữ

Thể loại

Trang

Nhân gian xem ai có duyên nợ với cái vòng này)

Thừa phong bộ bộ đạp vân yên

Vạn trượng thu sơn lãng nguyệt huyền Đại sĩ từ biên thiên cổ thụ

Ngọc nhân hà sự độc thê nhiên

(Xông mây lướt gió cưỡi xe tiên

Muôn trượng non thu bõng nguyệt hiền Bên miếu quan âm cai cổ thụ

Vì đâu người ngọc lại buồn riêng)

nàng chui vào vòng xiết cổ.

Khách

Chữ Hán

Thất ngôn Đường luật

18.

Hoàng Hạc lâu đầu vân tự ám Bích sa song ngoại nguyệt vô y Lạc hoa đái địa vô nhân vấn Hoàn bội tha niên mộng lý quy

(Trước lầu Hoàng Hạc mây u ám Ngoài bức màn the nguyệt ủ ê Hoa rụng xuống rồi, ai kẻ hỏi

Mơ màng hoàng bội ấy hồn về)

Tú Hà

Tú Hà tự vẫn

Thán

Chữ Hán

Thất ngôn Đường luật

318

Thơ

Nhân vật

Bối cảnh

Điệu hát

Ngôn ngữ

Thể loại

Trang

19.

Đề đao sách mã lai sơn bạn,

Tế hiểm phò nguy khoái thử sinh. Cũ cũ hoàn hoàn dương ngã võ,

Khẳng giao tặc bối sính cuồng manh. (Cầm dao giục ngựa dong rìa núi Giúp hiểm phò nguy thỏa cuộc đời Diễu võ dương oai hăm hở sức

Huyênh hoang lũ giặc để mà coi)

Ngũ Hùng, Tần Hán

Nhận được tin Tiết Cương gặp nạn, Ngũ Hùng Tần Hán đưa người đi cướp Tiết Cương.

Khách

Chữ Hán

Thất ngôn cổ phong

324 -

325

20.

Nghiến răng cười, cười cũng khó khăn Ôm lòng chịu, chịu càng vui sướng Vui sướng cho tình, cho cảnh

Ngóng phương trời gửi gánh non sông Kỷ độ can qua đồ phí lực

Nhất triêu bôi tửu tự thành công

(Mấy độ can qua thêm phí sức Một hôm tiệc rượu đã nên công)

Mấy thu cuối bắc đầu đông Biển xanh chưa đổi, bụi hồng còn xa

Phân ai tùng thử dai càn tịnh

Tiết Cương

Tiết Nghĩa

Trên đường Tiết Cương bị giải về kinh thành

Nam

Khách

Nam Khách

Chữ Nôm

Chữ Hán

Chữ Nôm Chữ Hán

STLB

Thất ngôn cổ phong Lục bát

325 -

236

Thơ

Nhân vật

Bối cảnh

Điệu hát

Ngôn ngữ

Thể loại

Trang

Nhàn hạ như kim khách quốc gia

(Bụi bặm từ đây đều quét sạch

Nước nhà mừng đặng thuở thanh bình) Cuộc phong ba đâu là chỉ ngạn Nỗi ân tình nhiều đoạn chia phôi

Tiết cương

Nam

Chữ Nôm

Thất ngôn cổ phong

Lục bát

21.

Vị bắc, giang nam hội nhất đường Bôi bàn lang tạ lưỡng tương vương Đại phanh nhữ nhục đồng hôn ẩm Hạc hĩnh, long tì vị túc phương

(Sông Vị ở phía Bắc, sông Giang ở phía Nam cùng gặp nhau Sống chết đều ở tay ta

Xẻ thịt mày chúng tao tha hồ nhắm rượu

Cổ hạc, nách rồng chưa đủ sánh)

Ngũ Hùng

Tiết Cương Hùng - Hán

Thịt Tiết Nghĩa làm mồi nhắm rượu

Xướng

Chữ Hán

Thất ngôn cổ phong

330 -

331

22.

Thảo thảo tương phùng hoan vị ký Thông thông tích biệt hận hoàn thâm Thiên sơn đản nguyệt đồng quy khứ Bất vị anh hùng, phụ thử tâm

(Vừa gặp qua loa vui chưa cạn

Ngũ Hùng, Tần Hán

Tiết Cương từ giã Hùng, Hán đi tìm vợ.

Khách

Chữ Hán

Thất ngôn cổ phong

333

Thơ

Nhân vật

Bối cảnh

Điệu hát

Ngôn ngữ

Thể loại

Trang

Vội vàng ly biệt tức khôn cầm Thiên sơn những hẹn cùng đi lại

Ai ngỡ anh hùng lại phụ tâm)

23.

Đình đoản đình trường lơ láo Ngớt cơn sầu dỗ cháu khuyên con Ngày ngày lặn suối, trèo non

Bao giờ cho đặng vuông tròn như xưa Phăng phăng lướt bụi xông bờ

Loi thoi bóng nhạn, bơ thờ cụm mây Ở đời sao khéo đắng cay

Nỗi đôi đày dọa, nỗi thầy bâng khuâng Bình bồng chi xiết lưng đưng

Biết đâu mây Sở, mộng Tần là đâu

Hồ Nô Lan Anh Hồ Nô Lan Anh

Lan Anh và Hồ Nô cùng Tiết An, Tiết Quỳ lạc trong rừng.

Nam

Chữ Nôm

Lục bát

333 –

334

24.

Tai nghe văng vẳng thảo trùng Nhớ người quân tử rưng rưng hai hàng

Kìa ai ngựa thếp đen vàng

Núy quan bắt chén, giải phiền làm khuây Tình lang vắng vẻ chốn này

Hồ Nô

Hát ru em

Lý

Chữ Nôm

Lục bát

336

Thơ

Nhân vật

Bối cảnh

Điệu hát

Ngôn ngữ

Thể loại

Trang

Ngậm ngùi lòng thiếp đêm ngày thở than Nước đà chảy xuống nhân gian

Hoa trôi động khẩu xê xang một mình

25.

Thế cuộc nan bình duy hữu hận Tha hương tương thế khởi vô tình Thiên sơn hảo tác tam hùng hội Hải vũ tùng kim bát biểu thanh

(Ở đời chỉ có cái hận là khó san bằng mà thôi

Người khác xứ mà kết bạn với nhau há là chuyện vô tình Núi thiên sơn làm chỗ họp ba khách anh hùng

Non nước từ nay tám cõi thái bình)

Tiết Cương, Ngũ Hùng, Tần Hán

Cùng gặp nhau ở đỉnh thiên sơn

Đồng khách

Chữ Hán

Thất ngôn cổ phong

343 -

344

IV

Diễn võ đình

1.

Quản tương tỳ hổ hướng Tây Hà Thệ triển hùng hoàn tróc Triệu gia Thử phục hồ tiềm qui đãng định Sùng triêu nguyện hiến khải hoàn ca

(Cất quân hùng hổ đến Tây Hà

Bắt Triệu Khánh Sanh quyết chẳng tha

Bàng Hồng

Đi bắt Khánh Sanh

Khách

Chữ Hán

Thất ngôn cổ phong

385