Đổi Mới Công Tác Lãnh Đạo, Quản Lý Giáo Dục Và Đào Tạo Nghề; Bổ Sung,

Thứ hai, Đảng và Nhà nước, trực tiếp là Bộ Giáo dục và Thể thao, Bộ Lao động và Phúc lợi - xã hội cần hướng đến mục tiêu hiện đại hóa trong giáo dục và đào tạo nghề. Theo đó, hiện đại hóa trong giáo dục và đào tạo nghề cần tập trung vào yêu cầu hiện đại hóa về các nội dung và quy trình đào tạo gắn với đổi mới phương pháp dạy và học, tăng cường phương tiện hiện đại cho công việc dạy và học (công nghệ thông tin, viễn thông, nối mạng...). Hiện đại hóa trong giáo dục và đào tạo nghề cũng là quá trình đổi mới nội dung và phương pháp dạy và học theo xu hướng hiện đại hóa nhằm phát huy tinh thần độc lập suy nghĩ và sáng tạo của học sinh, sinh viên, đề cao năng lực tự học, tự hoàn thiện học vấn và tay nghề, đẩy mạnh phong trào học tập trong nhân dân, nâng cao trình độ giáo dục và đào tạo nghề của đất nước ngang tầm với trình độ chung của khu vực và thế giới.

Thứ ba, song song với đổi mới nội dung chương trình, cần đa dạng hóa các loại hình đào tạo nghề, cùng với phát triển hệ thống dạy nghề chính quy, khuyến khích và tạo điều kiện cho các cá nhân, các tổ chức xã hội, kể cả người nước ngoài, tổ chức các cơ sở đào tạo nghề. Phát triển nhanh hình thức đào tạo nghề dài hạn, ngắn hạn theo hướng hiện đại, tăng tỷ lệ lao động được đào tạo. Đào tạo lại đội ngũ cán bộ khoa học - công nghệ, các nhà quản lý kinh doanh, quản lý xã hội để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực. Đối với giáo dục nghề nghiệp, tập trung đào tạo nhân lực có kiến thức, kỹ năng và trách nhiệm nghề nghiệp. Hình thành hệ thống giáo dục nghề nghiệp với nhiều phương thức và trình độ đào tạo kỹ năng nghề nghiệp theo hướng ứng dụng, thực hành, bảo đảm đáp ứng nhu cầu nhân lực kỹ thuật công nghệ của thị trường lao động trong nước, khu vực và quốc tế. Thí điểm đào tạo liên thông từ trung cấp lên cao đẳng đối với học sinh tốt nghiệp trung học cơ sở; đẩy mạnh việc thành lập các trung tâm kiểm định và hoạt động kiểm định chất lượng giáo dục nghề nghiệp; đàm phán, công nhận văn bằng, chứng chỉ, kỹ năng nghề giữa Lào và các nước trong khu vực cũng như trên thế giới.

Thứ tư, cần tiếp cận chuẩn quốc tế trong giáo dục và đào tạo nghề và tăng cường hợp tác quốc tế đối với lĩnh vực này. Xây dựng, ban hành các điều kiện nhằm đảm bảo chất lượng giáo dục và đào tạo nghề theo hướng tiếp cận các chuẩn của ASEAN, khu vực và các nước phát triển trong nhóm G20. Tiếp tục xây dựng cơ

sở dữ liệu về đào tạo nghề thống nhất, đồng bộ, đầy đủ và tin cậy nhằm phục vụ công tác nghiên cứu, thống kê, dự đoán, dự báo về chất lượng và nhu cầu nguồn nhân lực nghề; hỗ trợ, khuyến khích các cơ sở thí điểm trong triển khai các chương trình đào tạo nghề của nước ngoài, từng bước đánh giá, rút kinh nghiệm để triển khai các chương trình đào tạo nghề nhằm xây dựng đội ngũ nguồn nhân lực đạt chuẩn quốc tế cho thị trường trong nước, khu vực và thế giới.

Thứ năm, đối với các cơ sở giáo dục nghề nghiệp cần tích cực, chủ động đổi mới nội dung, chương trình đào tạo, phương pháp giảng dạy theo hướng tiếp cận năng lực, tăng cường các kỹ năng ứng dụng và thực hành, chú trọng đạo đức nghề nghiệp và sự hiểu biết xã hội. Tăng cường gắn kết doanh nghiệp với cơ sở giáo dục nghề nghiệp cùng tham gia xây dựng chương trình đào tạo, tổ chức đào tạo, thực tập và tạo cơ hội việc làm cho học sinh/sinh viên sau khi tốt nghiệp.

Các cơ sở giáo dục nghề nghiệp cần đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, các thành tựu của Cách mạng công nghiệp lần thứ tư trong dạy, học và quản lý giáo dục. Xây dựng và đưa vào khai thác cơ sở dữ liệu trực tuyến về giáo dục đại học, giáo dục nghề nghiệp; tích hợp các hệ thống thông tin quản lý ngành hiện có vào cơ sở dữ liệu ngành; xây dựng và triển khai các phần mềm quản lý, kết nối liên thông dữ liệu với phần mềm cơ sở dữ liệu ngành. Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong quản trị nhà trường; thực hiện giải pháp tuyển sinh trực tuyến đầu cấp học và sử dụng hồ sơ điện tử (sổ điểm, học bạ, sổ liên lạc); triển khai mô hình giáo dục điện tử, lớp học thông minh ở những nơi có điều kiện. Triển khai giải pháp dạy học kết hợp (blended learning), nâng cao chất lượng đào tạo công nghệ thông tin trong giáo dục và đào tạo nghề; tăng cường bồi dưỡng, nâng cao kỹ năng ứng dụng công nghệ thông tin cho đội ngũ cán bộ quản lý, nhà giáo của các cơ sở giáo dục nghề nghiệp.

4.2.3. Đổi mới công tác lãnh đạo, quản lý giáo dục và đào tạo nghề; bổ sung, hoàn thiện cơ chế, chính sách nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo nghề

Ngày nay, trong bối cảnh và tác động của Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư, chất lượng nguồn nhân lực đã và đang trở thành yếu tố quyết định trong

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 217 trang tài liệu này.

thành công của mỗi quốc gia. Giáo dục, đào tạo nghề có vai trò quan trọng đối với phát triển nguồn nhân lực vì đối tượng hướng đến của giáo dục và đào tạo nghề là con người và mục tiêu của nó là trang bị những năng lực cần thiết cho con người tham gia vào đời sống xã hội. Giáo dục và đào tạo nghề góp phần nâng cao trình độ văn hóa, trình độ học vấn, trình độ khoa học - kỹ thuật, xử lý công nghệ, tổ chức quản lý và năng lực hoạt động thực tiễn của nguồn nhân lực, ảnh hưởng đến thể lực, trí lực, đạo đức của con người, nguồn nhân lực.

Do đó, đây là giải pháp quan trọng trong việc tạo ra các điều kiện, tiền đề về mặt cơ chế, chính sách cho giáo dục và đào tạo nghề phát triển đúng với chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước. Đổi mới công tác lãnh đạo, quản lý giáo dục và đào tạo nghề trong bối cảnh khoa học và công nghệ, Cách mạng công nghiệp lần thứ tư đang lan tỏa và phát triển mạnh mẽ là một đòi hỏi tất yếu mang tính bức thiết của thực tiễn. Đổi mới công tác lãnh đạo, quản lý giáo dục và đào tạo nghề không đơn thuần chỉ là sự khắc phục những hạn chế của giáo dục và đào tạo nghề, mà còn thể hiện tầm nhìn, tư duy dài hạn của giáo dục và đào tạo nghề đối với sự phát triển của đất nước.

Theo đó, để đổi mới công tác lãnh đạo, quản lý giáo dục và đào tạo nghề; bổ sung, hoàn thiện cơ chế, chính sách nhằm tạo môi trường, điều kiện thuận lợi cho sự phát triển và nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo nghề, cần thực hiện tốt, đồng bộ một số biện pháp, cụ thể như sau:

Thứ nhất, cần tiếp tục rà soát, xây dựng và ban hành các văn bản quy phạm pháp luật để nhằm hướng dẫn triển khai, thi hành Luật Giáo dục nghề nghiệp hiện hành, các văn bản pháp luật liên quan một cách kịp thời và cụ thể để tránh sự chồng chéo về chức năng trong việc quản lý, nhằm giải quyết tình trạng lãng phí ngân sách và gây trở ngại cho người lao động; đẩy mạnh rà soát, chỉnh sửa, ban hành các danh mục chuẩn, định mức kỹ thuật liên quan đến lĩnh vực giáo dục nghề nghiệp. Xây dựng và ban hành chuẩn kiến thức, kỹ năng đối với các ngành, nghề và từng cấp độ đào tạo theo tinh thần hướng đến yêu cầu của doanh nghiệp và thị trường. Thực hiện rà soát các nghề trọng điểm quốc gia, định hướng các nghề này cần tiếp cận chuẩn ASEAN, khu vực và các nước đang phát triển. Xây dựng bộ tiêu chuẩn về cơ

sở đào tạo chuẩn phù hợp với ngành, nghề đào tạo. Ban hành các quy định và cơ chế đảm bảo chất lượng đối với các cơ sở giáo dục và đào tạo nghề.

Thứ hai, đẩy mạnh hơn nữa cải cách hành chính đối với lĩnh vực giáo dục nghề nghiệp. Theo đó, phân định rò chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, trách nhiệm của các cơ quan quản lý nhà nước về giáo dục nghề nghiệp. Phân cấp, phân quyền chức năng quản lý nhà nước về giáo dục nghề nghiệp cho các bộ, ngành, địa phương. Hoàn thiện và nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước về giáo dục nghề nghiệp. Nghiên cứu đề xuất các biện pháp nhằm giảm bớt sự can thiệp hành chính của cơ quan chủ quản đối với cơ sở giáo dục và đào tạo nghề công lập.

Thứ ba, xây dựng chiến lược, kế hoạch trong công tác dự báo về nhu cầu nguồn nhân lực và nhu cầu đào tạo theo cơ cấu ngành, nghề và trình độ đào tạo phù hợp và có thể đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội, đặc biệt là yêu cầu về nguồn nhân lực trong thời đại công nghiệp 4.0. Xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về giáo dục nghề nghiệp. Đổi mới cơ chế tiếp nhận và xử lý thông tin; hoàn thiện, xây dựng, ban hành chuẩn kiến thức, kỹ năng đối với từng ngành nghề và từng cấp độ đào tạo, bảm đảm phù hợp với khung trình độ, tiêu chuẩn nghề quốc gia.

Thứ tư, đẩy mạnh công tác thanh tra, kiểm tra hoạt động của các cơ sở giáo dục và đào tạo nghề, rà soát, bãi bỏ những quy định về lĩnh vực giáo dục và đào tạo nghề không còn phù hợp, bổ sung những quy định mới, bảo đảm dân chủ, công khai, minh bạch, xử lý nghiêm các sai phạm. Xây dựng và phát triển các hệ thống nhằm quản lý, đánh giá, công nhận, giám sát chất lượng giáo dục nghề nghiệp quốc gia theo hướng đảm bảo tính tương thích, đảm bảo khung tham chiếu của Lào và các nước trong khu vực. Phát triển và đẩy mạnh các hoạt động kiểm định chất lượng giáo dục nghề cũng như công nhận các cơ sở giáo dục và đào tạo nghề có chất lượng cao. Xúc tiến thành lập các trung tâm kiểm định chất lượng giáo dục của các cơ sở giáo dục và đào tạo nghề. Ứng dụng công nghệ thông tin để triển khai các hệ thống quản lý đối với các cơ sở giáo dục và đào tạo nghề, tiếp nhận chuyển giao công nghệ quản lý, quản trị nhà trường từ các nước trong khu vực và thế giới.

Thứ năm, cần tiếp tục bổ sung, hoàn thiện cơ chế, chính sách, khuyến khích và ưu đãi đối với các tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp... tham gia trực tiếp vào hoạt

động giáo dục và đào tạo nghề để mở rộng mạng lưới các cơ sở giáo dục và đào tạo nghề đáp ứng nguồn nhân lực phù hợp với nhu cầu của xã hội. Phát huy vai trò của các đơn vị sử dụng lao động, người sử dụng lao động, hiệp hội nghề nghiệp trong đổi mới, nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo nghề. Hình thành mối quan hệ chặt chẽ giữa cơ sở giáo dục nghề nghiệp và các trung tâm dịch vụ việc làm, sàn giao dịch việc làm, hội chợ việc làm nhằm hỗ trợ người học tìm việc làm sau tốt nghiệp. Tạo điều kiện phát triển tinh thần khởi nghiệp trong các cơ sở giáo dục nghề nghiệp.

4.2.4. Nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên; phát huy tính tự giác, chủ động sáng tạo của người học

4.2.4.1. Đối với đội ngũ giáo viên giáo dục và đào tạo nghề

Muốn đổi mới và nâng cao chất lượng giảng dạy, học tập của các đối tượng đối với giáo dục và đào tạo nghề ở Lào hiện nay, điều kiện cần thiết và quan trọng là phải nâng cao được chất lượng đội ngũ giáo viên. Bởi đây chính là một trong hai chủ thể rất quan trọng của quá trình sư phạm. Đội ngũ giáo viên với tư cách là những người truyền thụ kiến thức, kỹ năng, kinh nghiệm cho người học thông qua các bài giảng, thông qua định hướng hướng dẫn cũng như các hoạt động sau bài giảng. Để nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên, cần làm tốt một số biện pháp sau:

Thứ nhất, xây dựng kế hoạch, tổ chức đào tạo, bồi dưỡng nâng cao phát triển nghề nghiệp cho giáo viên dạy nghề phù hợp với yêu cầu dạy nghề hiện nay.

- Xây dựng kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng giáo viên dạy nghề theo yêu cầu đào tạo của từng nhà trường. Để thiết kế được chương trình bồi dưỡng, hiệu trưởng cần căn cứ vào các văn bản chỉ thị, hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ năm học của Bộ Giáo dục và Thể thao; căn cứ vào việc đổi mới chương trình, đổi mới phương pháp dạy học, sử dụng trang thiết bị dạy học tiên tiến... Từ đó, xây dựng kế hoạch chương trình bồi dưỡng với kế hoạch bồi dưỡng tổng thể cho cả năm học và chương trình bồi dưỡng cụ thể cho từng học kỳ, từng tháng, từng tuần, thậm chí, từng đợt học.

Khi xây dựng quy hoạch, kế hoạch phát triển đội ngũ giáo viên của các trường, cần phân tích để xác định những bất cập, hạn chế của đội ngũ giáo viên hiện nay cũng như đòi hỏi về số lượng, cơ cấu, chất lượng của đội ngũ giáo viên trong

tương lai. Đánh giá các yếu tố tác động, những thuận lợi và khó khăn của công tác phát triển đội ngũ giáo viên làm cơ sở xây dựng quy hoạch, kế hoạch phát triển đội ngũ giáo viên.

Kế hoạch bồi dưỡng đội ngũ giáo viên phải được xây dựng bảo đảm tính khách quan, thống nhất và toàn diện. Kế hoạch cần có tính hợp lý, phù hợp với đối tượng được bồi dưỡng và phải được công khai từ đầu năm học để giáo viên được cử đi bồi dưỡng chủ động với công việc của mình. Thường xuyên cập nhật thông tin của giáo viên thuộc cơ sở, chú ý giáo viên trẻ trong cơ cấu đội ngũ giáo viên.

Kế hoạch bồi dưỡng đội ngũ giáo viên tại cơ sở dạy nghề phải gắn với nhu cầu thực tiễn và điều kiện làm việc thực tế về cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy nghề của mỗi cơ sở; phải có sự linh động, tùy biến về thời gian thực hiện để người học có thể tham gia được thuận lợi nhất. Ngoài việc xây dựng kế hoạch bồi dưỡng từ đầu năm học của trường dạy nghề, tổ chuyên môn cần lập kế hoạch bồi dưỡng cụ thể cho giáo viên của đơn vị mình vào các thời điểm thích hợp trong năm học nhằm trang bị kiến thức, kỹ năng cần thiết.

- Tổ chức đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn về nghề nghiệp cho giáo viên dạy nghề. Chương trình bồi dưỡng cho giáo viên dạy nghề gồm nhiều ngành nghề thuộc các lĩnh vực khác nhau. Vì vậy, để tổ chức hoạt động bồi dưỡng có hiệu quả, cần phân cấp hợp lý về công tác bồi dưỡng giáo viên dạy nghề cho các đơn vị trực thuộc, tránh bỏ sót và không trùng lặp các nội dung bồi dưỡng. Có thể phân cấp theo các hình thức sau:

Cục Giáo dục nghề nghiệp: Chỉ đạo, định hướng bồi dưỡng theo các chuyên đề; tổ chức bồi dưỡng các nội dung có tính phổ biến đối với các cơ sở giáo dục nghề nghiệp.

Các cấp bộ, ngành: bồi dưỡng theo chuyên đề về chính trị, pháp luật, kinh tế, văn hóa.

Các trường dạy nghề: Chịu trách nhiệm bồi dưỡng kỹ năng nghề nghiệp, kiến thức chuyên môn, ngoại ngữ, tin học,...

Các trường đại học, viện nghiên cứu: bồi dưỡng công nghệ mới và tiến bộ khoa học, kỹ năng, phương pháp dạy học, phương pháp sư phạm.

Thứ hai, đổi mới xây dựng mục tiêu, nội dung, chương trình đào tạo bồi dưỡng giáo viên dạy nghề theo tiếp cận năng lực.

Xây dựng mục tiêu, nội dung, chương trình đào tạo, bồi dưỡng giáo viên dạy nghề hiện nay phù hợp với yêu cầu đào tạo, bồi dưỡng nghề của nhà trường. Mục tiêu bồi dưỡng, đào tạo cho giáo viên phải đạt được về kiến thức, kỹ năng, thái độ học, năng lực đạt được qua đào tạo, bồi dưỡng; nội dung chương trình có phù hợp hay không, khuyến khích và tác động đến giáo viên như thế nào. Do đó, mục tiêu phải cụ thể, rò ràng theo tiếp cận năng lực của giáo dục nghề nghiệp.

Để xác định mục tiêu, nội dung chương trình bồi dưỡng phù hợp với cơ sở giáo dục nghề nghiệp, với khả năng của đội ngũ giáo viên thì phải có những phương pháp đánh giá thường xuyên về nhu cầu bồi dưỡng và trình độ chuyên môn của đội ngũ giáo viên, đồng thời, tạo điều kiện cho các giáo viên tham gia xây dựng mục tiêu, nội dung và chương trình bồi dưỡng; khuyến khích họ tự lên kế hoạch, xây dựng nội dung và mục tiêu bồi dưỡng cho chính chuyên môn giảng dạy của bản thân.

Đổi mới nội dung, chương trình bồi dưỡng theo hướng hiện đại, bồi dưỡng những gì giáo viên đang thiếu hụt, những gì bản thân giáo viên viên cần học. Đổi mới nội dung, chương trình bồi dưỡng theo tiêu chuẩn nghề nghiệp đối với giáo viên dạy nghề, bồi dưỡng nâng cao kỹ năng nghề cho giáo viên, bồi dưỡng nghiệp vụ sư phạm tiếp cận phương pháp giảng dạy mới, xây dựng phát triển chương trình dạy nghề tiếp cận năng lực. Tăng cường xây dựng chương trình bồi dưỡng thường xuyên, chú ý bồi dưỡng kỹ năng nghề nghiệp, thường xuyên cập nhật công nghệ mới, áp dụng các phương pháp dạy học tích cực để giáo viên hình thành kỹ năng, kỹ xảo nghề nghiệp.

- Xây dựng và hoàn thiện chương trình bồi dưỡng, tập trung vào bồi dưỡng năng lực theo chuẩn nghề nghiệp của giáo viên dạy nghề, do đó, tập trung vào những nội dung sau:

Bồi dưỡng về phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống, năng lực nghề nghiệp mà giáo viên dạy nghề cần đạt được nhằm đáp ứng mục tiêu dạy nghề. Ngoài ra, tạo điều kiện cho giáo viên đi học các lớp bồi dưỡng chính trị theo hệ sơ cấp, trung cấp và cao cấp.

Bồi dưỡng kiến thức chuyên môn, xây dựng mục tiêu môn học đảm bảo chuẩn đầu ra cho người học; đảm bảo kiến thức, kỹ năng thái độ sát với yêu cầu thực tiễn đòi hỏi với người học nghề. Giáo viên phải thực hiện thành thạo các kỹ năng của nghề được phân công giảng dạy, tổ chức thành thạo lao động sản xuất, dịch vụ nghề được phân công giảng dạy; nắm vững kỹ thuật an toàn, vệ sinh lao động của nghề.

- Cần tổ chức bồi dưỡng năng lực phát triển nghề nghiệp, nghiên cứu khoa học, năng lực xây dựng chương trình môn học, tiếp thu các sáng kiến, cải tiến phương pháp dạy học, thực hiện các đề tài, đề án khoa học phục vụ giảng dạy, đào tạo nghề cho giáo viên, đội ngũ giáo viên; do vậy, cần bồi dưỡng chuyên sâu các phương pháp nghiên cứu khoa học cho giáo viên, giáo viên dạy nghề. Ngoài ra, cần bồi dưỡng năng lực tư vấn, năng lực quan hệ công tác cho cán bộ, giáo viên.

- Chú trọng bồi dưỡng kỹ năng thực hành, đẩy mạnh việc chuyển giao công nghệ, chương trình bồi dưỡng giáo viên dạy nghề theo tiêu chuẩn quốc tế, đào tạo các phương pháp dạy nghề tiên tiến, cập nhật ứng dụng khoa học kỹ thuật, công nghệ theo từng chuyên môn nghề nghiệp.

Thứ ba, đổi mới hình thức tổ chức, thời gian đào tạo, bồi dưỡng giáo viên dạy nghề theo tiếp cận năng lực

Về các hình thức đào tạo, bồi dưỡng giáo viên. Đào tạo, bồi dưỡng tại chỗ đối với giáo viên, cán bộ quản lý giáo dục qua các lớp tập huấn, chuyên đề; bồi dưỡng qua sinh hoạt tổ, nhóm chuyên môn; bồi dưỡng qua xem băng hình, băng tiếng... Thời gian đào tạo giáo viên có thể ngắn hạn hoặc dài hạn tùy theo từng chuyên môn nghề nghiệp hay trình độ lý luận chính trị. Bồi dưỡng thường xuyên thông qua dự giờ là hình thức bồi dưỡng giáo viên tích cực, hiệu quả giúp giáo viên trao đổi, học hỏi, rút kinh nghiệm.

Bồi dưỡng giáo viên qua sinh hoạt tổ nhóm chuyên môn, sinh hoạt các chuyên đề đổi mới phương pháp dạy học, thực hành nghề để rút kinh nghiệm chuyên môn; chỉ đạo, phân công giáo viên có năng lực chuyên môn tốt trong tổ khối có trách nhiệm kèm cặp, giúp đỡ giáo viên yếu về chuyên môn, giáo viên mới ra trường, còn ít kinh nghiệm giảng dạy. Việc giúp đỡ này cần được cụ thể hóa từ khâu soạn bài, các bước lên lớp, dự giờ, rút kinh nghiệm giờ dạy.