Giải Pháp Cơ Bản Nâng Cao Chất Lượng Giáo Dục Và Đào Tạo Nghề Trong Phát

Để nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo nghề trong phát triển nguồn nhân lực ở Lào trước những tác động mạnh mẽ của các thành tựu khoa học và công nghệ mới, cần tập trung đổi mới và nâng cao chất lượng với những định hướng trọng tâm:

Một là, đổi mới về cơ chế chính sách. Hoàn thiện các cơ chế chính sách, phù hợp với thực tiễn đối với đội ngũ nhà giáo, người học, cơ sở giáo dục và đào tạo nghề, người lao động trước khi tham gia thị trường lao động, doanh nghiệp tham gia đào tạo; hoàn thiện các cơ chế chính sách về phân bổ và sử dụng tài chính trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo nghề.

Hai là, đổi mới quản lý giáo dục và đào tạo nghề, ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý. Cần hoàn thiện cơ chế, bộ máy quản lý nhà nước về giáo dục và đào tạo nghề theo hướng phân định rò chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, gắn với trách nhiệm; chuẩn hóa, chuyên nghiệp hóa đội ngũ quản lý giáo dục và đào tạo nghề ở các cấp, nhất là ở cấp địa phương.

Ba là, đổi mới hoạt động đào tạo. Chương trình đào tạo phải được thiết kế linh hoạt, một mặt, đáp ứng chuẩn đầu ra của nghề; mặt khác, tạo sự liên thông giữa các trình độ trong một nghề và giữa các nghề. Phương pháp đào tạo cần phải thay đổi căn bản trên cơ sở lấy người học làm trung tâm. Đổi mới căn bản hình thức và phương pháp thi, kiểm tra trong giáo dục và đào tạo nghề theo hướng đáp ứng năng lực làm việc và tính sáng tạo của người học.

Bốn là, nâng cao năng lực và chất lượng của đội ngũ giáo viên, cán bộ quản lý giáo dục và đào tạo nghề thông qua các hoạt động đào tạo, tự đào tạo và bồi dưỡng. Đổi mới chương trình, tài liệu đào tạo, bồi dưỡng nhà giáo về nghiệp vụ sư phạm, kỹ năng nghề trên cơ sở chuẩn nhà giáo giáo dục và đào tạo nghề. Thường xuyên tổ chức đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ sư phạm và kỹ năng nghề cho đội ngũ giáo viên, cán bộ quản lý giáo dục và đào tạo nghề ở nước ngoài và các chương trình tiên tiến ở trong nước.

Năm là, phát triển đào tạo tại doanh nghiệp và gắn kết với doanh nghiệp trong hoạt động đào tạo. Tăng cường việc gắn kết giữa cơ sở giáo dục và đào tạo nghề và doanh nghiệp, trên cơ sở trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp, hướng tới doanh nghiệp thực sự là “cánh tay nối dài” trong hoạt động đào tạo của cơ sở giáo dục và đào tạo nghề, nhằm sử dụng có hiệu quả trang thiết bị và công nghệ của

doanh nghiệp phục vụ cho công tác đào tạo, hình thành năng lực nghề nghiệp cho người học trong quá trình đào tạo và thực tập tại doanh nghiệp.

Sáu là, đẩy mạnh hoạt động nghiên cứu khoa học, chuyển giao công nghệ. Nâng cao chất lượng nghiên cứu khoa học trong các cơ sở giáo dục và đào tạo nghề, gắn nghiên cứu với các hoạt động chuyển giao tại cơ sở. Chú trọng các nghiên cứu mô phỏng, nghiên cứu tương tác người-máy.

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 217 trang tài liệu này.

Bảy là, tăng cường hợp tác quốc tế trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo nghề. Tăng cường các hoạt dộng hợp tác đa phương, song phương trong các lĩnh vực của giáo dục và đào tạo nghề như nghiên cứu khoa học, trao đổi học thuật; đào tạo, bồi dưỡng giáo viên, cán bộ quản lý; quản trị nhà trường… Tạo điều kiện thuận lợi về môi trường pháp lý và xã hội để các nhà đầu tư nước ngoài mở cơ sở giáo dục và đào tạo nghề chất lượng cao tại Lào; thực hiện liên kết, hợp tác tổ chức đào tạo nghề nghiệp.

4.2. GIẢI PHÁP CƠ BẢN NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGHỀ TRONG PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC Ở NƯỚC CỘNG HÒA DÂN CHỦ NHÂN DÂN LÀO HIỆN NAY

4.2.1. Nâng cao nhận thức cho các chủ thể về vị trí, vai trò quan trọng của giáo dục và đào tạo nghề trong phát triển nguồn nhân lực

Giáo dục và đào tạo nghề là một trong những nhiệm vụ quan trọng trong đào tạo nguồn nhân lực có khả năng thích ứng với những biến đổi nhanh chóng của thị trường lao động, đáp ứng các yêu cầu của hội nhập quốc tế, góp phần phát triển nhanh và bền vững đất nước. Trong thời kỳ khoa học và công nghệ, Cách mạng công nghiệp lần thứ tư đang phát triển mạnh, giáo dục và đào tạo nghề cần được phát triển mạnh cả về quy mô và chất lượng để đáp ứng tăng trưởng và phát triển bền vững. Do đó, nâng cao nhận thức của toàn xã hội về vị trí, vai trò quan trọng của giáo dục và đào tạo nghề là giải pháp quan trọng, xuyên suốt, lâu dài. Để thực hiện tốt giải pháp này cần làm tốt các biện pháp sau:

Thứ nhất, nâng cao nhận thức của chủ thể lãnh đạo, quản lý trong hệ thống chính trị các cấp về phát triển giáo dục và đào tạo nghề trong phát triển nguồn nhân lực.

Thực tế ở các nước tiên tiến trên thế giới chỉ ra rằng, nhận thức, trách nhiệm của các chủ thể lãnh đạo, quản lý trong hệ thống chính trị có ảnh hưởng trực tiếp

đến hiệu quả đầu tư phát triển nguồn nhân lực về mọi mặt. Nếu các chủ thể lãnh đạo, quản lý trong hệ thống chính trị có nhận thức sâu sắc, trách nhiệm cao sẽ là cơ sở để xác định, xây dựng các chủ trương, biện pháp lãnh đạo; có chiến lược, kế hoạch tổ chức thực hiện việc phát triển chiến lược giáo dục và đào tạo nghề đúng đắn, tính khả thi cao, đồng thời, sẽ tạo sự thống nhất về ý chí và hành động, phát huy được sức mạnh tổng hợp, khắc phục được những nhận thức lệch lạc trong phát triển nguồn nhân lực ở Lào. Việc phát triển giáo dục và đào tạo nghề trong phát triển nguồn nhân lực ở Lào chịu sự chi phối, tác động tổng hợp từ hai chiều. Do đó, nội dung, biện pháp nâng cao nhận thức, trách nhiệm của các chủ thể đối với giáo dục và đào tạo nghề trong phát triển nguồn nhân lực ở Lào hiện nay bao gồm:

Cần nhận thức sâu sắc về tính đặc thù và giá trị của lao động đã đào tạo nghề có trình độ cao ở nước CHDCND Lào. Lao động của nguồn nhân lực đã qua đào tạo nghề là lao động gắn với sáng tạo, với kỹ năng, nghiệp vụ hàm chứa lượng trí tuệ cao, là lao động đặc biệt quan trọng trong tiến trình đẩy mạnh CNH, HĐH đất nước. Đây cũng là nguồn nhân lực lao động đặc biệt, sản phẩm của họ có ảnh hưởng đến toàn xã hội, đến tương lai của đất nước và ảnh hưởng đến sự phát triển của kinh tế - xã hội. Như vậy, sản phẩm của họ có ý nghĩa lý luận và thực tiễn phục vụ trực tiếp cho sự phát triển của đất nước. Đó là kết quả của quá trình rèn luyện, phấn đấu liên tục nâng cao, phát triển bản thân hết sức gian khổ đòi hỏi phải có môi trường, điều kiện, cơ chế chính sách sử dụng, đãi ngộ, đặc biệt là đòi hỏi cao về phẩm chất, trình độ, năng lực bản thân. Đặc thù giáo dục và đào tạo nghề trong phát triển nguồn nhân lực không chỉ đòi hỏi sự quan tâm, đầu tư của hệ thống chính trị, mà nó còn phải có sự nhận thức đúng đắn của cả xã hội mới có thể góp phần vào gia tăng lực lượng có trình độ tri thức cao và kỹ năng chuyên môn giỏi.

Chính vì tính đặc thù của giáo dục và đào tạo nghề đối với phát triển nguồn nhân lực nên đòi hỏi phải có sự hiểu biết, quan tâm của những người làm công tác lãnh đạo, quản lý trong hệ thống chính trị, để từ đó hoạch định chiến lược phát triển giáo dục và đào tạo, trong đó có chiến lược phát triển đào tạo nghề; tạo ra những cơ chế, chính sách đãi ngộ đặc thù, thu hút nguồn thí sinh đến với các trường nghề; có sự phân luồng, phân hướng học sinh để xây dựng chiến lược giáo dục và đào tạo nghề phù hợp.

Ngoài ra, cần nhận thức và đánh giá đúng những đóng góp của giáo dục và đào tạo nghề trong sự nghiệp phát triển đất nước. Việc nhận thức đúng giá trị của giáo dục và đào tạo nghề đối với phát triển nguồn nhân lực sẽ có tác dụng cổ vũ, khích lệ những người làm công tác giáo dục và đào tạo nghề, tạo động lực cho họ tích cực phấn đấu, vươn lên cống hiến hết mình cho công cuộc xây dựng đất nước. Ngược lại, đánh giá chưa đúng, không khách quan, hoặc cố tình hạ thấp vai trò của giáo dục và đào tạo nghề đối với phát triển nguồn nhân lực sẽ gây ra những tác động tiêu cực, kéo chậm sự phát triển của giáo dục và đào tạo nghề, từ đó, làm suy giảm chất lượng nguồn nhân lực.

Thứ hai, nâng cao nhận thức của toàn xã hội về vai trò của giáo dục và đào tạo nghề đối với phát triển nguồn nhân lực trong quá trình CNH, HĐH và thực hiện công cuộc đổi mới toàn diện ở Lào hiện nay.

Giáo dục và đào tạo là một hoạt động tác động trực tiếp đến việc nâng cao trí tuệ, sự hiểu biết và vận dụng những tri thức khoa học, kỹ thuật vào sản xuất của con người. Đồng thời, đây là con đường tốt nhất để con người tiếp cận kịp thời những thông tin mới, cập nhật, làm giàu thêm nguồn tri thức và năng lực sáng tạo. Bên cạnh đó, nó còn giúp con người phát huy nội lực - trình độ trí tuệ dân tộc, trong đó, hàm lượng trí tuệ trong lao động do giáo dục và đào tạo mang lại là cái làm cho con người trở thành nguồn lực đặc biệt của sản xuất, nguồn lực cơ bản, nguồn lực vô tận để phát triển kinh tế - xã hội. Thông qua giáo dục và đào tạo, trong đó có giáo dục và đào tạo nghề sẽ cung cấp nguồn nhân lực quan trọng cho quá trình CNH, HĐH và đổi mới toàn diện đất nước Lào hiện nay.

Do đó, cần giáo dục, tuyên truyền nâng cao nhận thức của mỗi cấp, mỗi ngành, mỗi tổ chức và cá nhân về sự cần thiết phải đầu tư cho phát triển giáo dục và đào tạo nghề để phục vụ quá trình CNH, HĐH, đổi mới đất nước.

Nâng cao hiệu quả, chất lượng của công cuộc đổi mới để phát huy hết các giá trị, nguồn lực bên trong nguồn nhân lực, người lao động; tạo tiền đề cho việc thay đổi các cơ chế, chính sách cũ không còn phù hợp trong việc phát huy nguồn nhân lực cho quá trình phát triển. Phải mở rộng cơ sở giáo dục nghề nghiệp, tạo điều kiện để các trường dạy nghề phát huy hết khả năng, tham gia vào quá trình

phát triển, có như vậy mới phát huy được hết những nguồn lực của các trường dạy nghề trong đào tạo nhân lực có trình độ chuyên môn, có kỹ năng lao động. Mỗi cá nhân, trước khi tham gia vào lực lượng lao động đều lớn lên từ gia đình, cộng đồng làng xã, trường lớp. Vì vậy, nếu từ gia đình, nhà trường và xã hội quan tâm đến việc giáo dục và đào tạo nghề đối với phát triển nguồn nhân lực, đất nước sẽ nhanh chóng có được nguồn nhân lực đủ về số lượng và chất lượng phục vụ cho sự nghiệp CNH, HĐH, phục vụ cho công cuộc đổi mới đất nước.

Bên cạnh đó, sự thừa nhận và đánh giá đúng từ cộng đồng xã hội sẽ là nguồn cổ vũ, động viên khích lệ, tạo động lực to lớn đối với công tác giáo dục và đào tạo nghề để phát triển nguồn nhân lực, từ đó, giúp cho những người làm công tác dạy nghề có động cơ để phấn đấu, nâng cao năng lực giảng dạy và truyền thụ của cá nhân.

Thứ ba, nâng cao nhận thức và trách nhiệm của các chủ thể giáo dục và đào tạo nghề.

Nâng cao nhận thức của các chủ thể tham gia vào quá trình giáo dục và đào tạo nghề về vai trò, nghĩa vụ đối với sự nghiệp CNH, HĐH của đất nước. Giáo dục và đào tạo nghề chỉ có thể phát triển vững mạnh, tạo ra được đội ngũ lao động lành nghề khi và chỉ khi mỗi cá nhân trong các chủ thể này ý thức được vai trò của giáo dục và đào tạo nghề đối với đất nước. Do đó, mỗi cá nhân trong các cơ sở giáo dục và đào tạo nghề cần nhận thức sâu sắc vinh dự và bổn phận của mình, nhận rò vai trò, vị trí của mình trong công việc và với dân tộc, từ đó, không ngừng phấn đấu, tu dưỡng, rèn luyện nâng cao phẩm chất, ý thức chính trị, đạo đức nghề nghiệp, trình độ kiến thức, năng lực chuyên môn, sức khỏe để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ. Trên cơ sở đó, tạo sự chuyển biến trong nhận thức của cả cộng đồng, xã hội đối với những đóng góp của mình, được nhìn nhận đúng về quá trình tích cực phấn đấu, tu dưỡng, rèn luyện và cống hiến của bản thân.

Để nâng cao nhận thức, trách nhiệm của chủ thể lãnh đạo, quản lý trong hệ thống chính trị, toàn xã hội và bản thân lực lượng tham gia giáo dục và đào tạo nghề trong phát triển nguồn nhân lực ở Lào hiện nay, cần thực hiện tốt một số biện pháp sau:

- Thường xuyên làm tốt công tác tuyên truyền, giáo dục đối với các nhà lãnh đạo, quản lý, các đối tượng trong xã hội và bản thân lực lượng tham gia giáo dục và đào tạo nghề.

Công tác tuyên truyền, giáo dục có vai trò rất quan trọng để nâng cao nhận thức, trách nhiệm của các chủ thể tham gia vào quá trình giáo dục và đào tạo nghề. Thông qua việc thực hiện phong phú, đa dạng các hình thức: truyền thông đại chúng (truyền hình, báo, phát thanh, mạng xã hội...); sinh hoạt, học tập, quán triệt nghị quyết, giao ban công tác định kỳ ở cơ quan, xí nghiệp, họp tổ dân phố, họp xóm..., phát biểu, biểu dương, tôn vinh các tấm gương tiêu biểu..., trong các ngày lễ hội, kỷ niệm..., để tuyên truyền giáo dục. Cần tận dụng triệt để sự phát triển của công nghệ thông tin, đẩy mạnh công tác tuyên truyền giáo dục làm cho xã hội, các cấp, ban, ngành, trực tiếp là các nhà lãnh đạo, quản lý nhận thức sâu sắc về vị trí, vai trò và sự cần thiết phải phát triển giáo dục và đào tạo nghề trong bối cảnh Cách mạng công nghiệp lần thứ tư đang phát triển mạnh mẽ hiện nay. Đặc biệt, thông qua các đợt sơ kết, tổng kết, các phong trào thi đua, khen thưởng của ngành giáo dục để chọn ra những nhà trường, nhà giáo lao động hiệu quả để công nhận, vinh danh họ. Thông qua đó, tuyên truyền, giáo dục sâu rộng, đồng thời, có hình thức khen thưởng xứng đáng để thể hiện sự tôn vinh, đãi ngộ đối với những người làm công tác giáo dục và đào tạo nghề.

Đối với bản thân các nhà trường, nhà giáo, công tác tuyên truyền, giáo dục phải hướng vào việc làm cho họ nhận thức sâu sắc về vai trò, trách nhiệm của mình đối với sự nghiệp của tổ quốc, nhận thức rò những yêu cầu, đòi hỏi ngày càng cao của sự nghiệp CNH, HĐH, của công cuộc đổi mới, của xu hướng hoàn cầu hóa, từ đó, xác định đúng đắn động cơ, xu hướng nghề nghiệp, tích cực phấn đấu, tu dưỡng không ngừng nâng cao phẩm chất và năng lực, hoàn thành tốt công việc của mình.

- Thường xuyên quán triệt sâu sắc các nghị quyết, chỉ thị của Đảng, Nhà nước về giáo dục và đào tạo nghề trong thời kỳ mới.

Đây là biện pháp quan trọng, trực tiếp nâng cao và tạo sự chuyển biến nhận thức của các chủ thể về vị trí, vai trò của giáo dục và đào tạo nghề trong phát triển nguồn nhân lực cho đất nước. Đẩy mạnh tuyên truyền, quán triệt Nghị quyết Đại

hội lần thứ XI của Đảng (2021) và Chiến lược phát triển giáo dục và đào tạo đến năm 2025 của Nhà nước Lào đến toàn thể nhân dân và xã hội.

Trên cơ sở các nghị quyết, chỉ thị, chiến lược của Đảng, và tình hình thực tiễn, các cơ quan, chính quyền quản lý họ đề xuất tham mưu cho cấp trên để xác định chủ trương, giải pháp phát triển giáo dục và đào tạo nghề, đồng thời, có cơ chế, chính sách trọng dụng, đãi ngộ thỏa đáng, tạo môi trường, điều kiện thuận lợi cho hoạt động nghề nghiệp của các thầy, cô giáo. Quan điểm, chủ trương, giải pháp phát triển giáo dục và đào tạo nghề phải gắn với yêu cầu phát triển của các ngành nghề, lĩnh vực và chiến lược của đất nước.

- Làm tốt công tác định hướng tuyển sinh nghề nghiệp phù hợp với đặc điểm tâm lý, năng lực của người học nghề. Cần làm tốt công tác tuyên truyền, giáo dục về các loại hình nghề nghiệp, đặc điểm của mỗi loại hình nghề để từ đó có biện pháp định hướng, phân luồng học sinh sau khi tốt nghiệp trung học cơ sở, trung học phổ thông đi vào các trường, các cơ sở giáo dục nghề nghiệp phù hợp với đặc điểm và năng lực của bản thân. Đó cũng là tiền đề để đa dạng hóa người học đối với các loại hình nghề nghiệp hiện có trong xã hội, đáp ứng yêu cầu của xã hội về nguồn nhân lực ở các ngành nghề khác nhau, đồng thời, góp phần giảm tỷ lệ thất nghiệp của nhiều cử nhân khi ra trường.

4.2.2. Đẩy mạnh đổi mới nội dung, chương trình, phương pháp, hình thức giáo dục và đào tạo nghề trong phát triển nguồn nhân lực ở các cơ sở giáo dục nghề nghiệp

Nội dung, chương trình, phương pháp và hình thức giảng dạy là xương sống của giáo dục và đào tạo. Một nền giáo dục tiên tiến, phù hợp tạo ra nguồn nhân lực chất lượng cao cho xã hội, cho sự phát triển bền vững kinh tế - xã hội phải là một nền giáo dục có nội dung giảng dạy và học tập phù hợp, mang tính cập nhật với những vận động, biến đổi của thời cuộc, của nhu cầu con người; phải có một chương trình tổng thể giáo dục và đào tạo với tầm nhìn, triết lý rò ràng hướng tới xây dựng con người Lào trong thời đại mới phát triển toàn diện về đức, trí, thể, mĩ; phải có một đội ngũ nhà giáo với những phương pháp, hình thức dạy học hiện đại, tiên tiến, biết phát huy tiềm năng và sự sáng tạo, tự giác

của người học;... Do đó, đổi mới nội dung, chương trình, phương pháp và hình thức giảng dạy trong giáo dục và đào tạo nghề là một giải pháp rất quan trọng quyết định đến việc tạo ra nguồn nhân lực có trình độ chuyên môn, có kỹ năng nghề nghiệp, có phẩm chất và đạo đức, lối sống phù hợp với các giá trị, chuẩn mực của đất nước.

Theo đó, để đổi mới nội dung, chương trình, phương pháp và hình thức giáo dục và đào tạo nghề ở Lào được tốt, cần thực hiện đồng bộ các biện pháp sau đây:

Thứ nhất, tiếp tục đổi mới nội dung, chương trình và phương pháp đào tạo của các cơ sở giáo dục nghề nghiệp nhằm phát triển toàn diện và phát huy tốt nhất tiềm năng, khả năng sáng tạo và phẩm chất của người học. Đẩy mạnh triển khai khung trình độ quốc gia trong giáo dục nghề nghiệp, nhất là trình độ của nhân lực được đào tạo có tay nghề cao. Đổi mới và nâng cao chất lượng giáo dục nghề nghiệp phải đảm bảo sự gắn kết chặt chẽ giữa tăng cường hiệu quả quản lý nhà nước, huy động và sử dụng hiệu quả mọi nguồn lực cho phát triển giáo dục và đào tạo nghề, tăng cường tự chủ và trách nhiệm của các cơ sở giáo dục nghề nghiệp nhằm khuyến khích năng lực chủ động, sáng tạo của các cơ sở giáo dục nghề nghiệp, tăng cường sự tham gia của các doanh nghiệp, đơn vị sử dụng lao động trong phát triển giáo dục nghề nghiệp.

Đồng thời với đổi mới chương trình, nội dung phương pháp giảng dạy và học tập, cần có sự đổi mới phương pháp thi, kiểm tra đánh giá theo hướng hiện đại, nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, thực hiện chuẩn hoá, hiện đại hóa, dân chủ hoá và hội nhập quốc tế. Chuẩn hoá ở đây được thể hiện trước hết là chuẩn hoá về chương trình, nội dung giáo dục và đào tạo nghề; chuẩn hoá về sách giáo khoa, giáo trình, sách tham khảo, chuẩn hoá về quy trình giáo dục và đào tạo nghề; chuẩn hoá về mục tiêu, nội dung, phương pháp giáo dục và đào tạo nghề; chuẩn hoá về đội ngũ giáo viên và quản lý giáo dục, chuẩn hoá về cơ sở vật chất kỹ thuật phục vụ giảng dạy và học tập ở các cấp, các loại hình trường lớp khác nhau... Việc xác định các tiêu chí để đánh giá về chất lượng và chuẩn hoá giáo dục và đào tạo nghề theo các tiêu chí cụ thể, hợp lý là điều kiện cơ bản để nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo nghề.