Giáo Viên: Gv Cũng Chuẩn Bị Tư Liệu Của Mình Về Bài Học.

GV giới thiệu cho HS qua hình ảnh:

> Loài cá sống trong môi trường nước, chúng có thể bơi trong nước và có vảy

+> Chim sống trên không chúng có cánh và có thể bay trên cao

Mặt khác, cơ thể sinh vật cũng được coi là môi trường sống khi chúng là nơi ở, nơi lấy thức ăn của sinh vật khác.

+> Cây xanh là nơi ở của các vi sinh vật nấm và kí khí

+> Ruột người và động vật là môi trường sống lý tưởng cho các loại giun, sán

Môi trường sống của sinh vật rất đang dạng và phong phú, chúng có thể sống trên cạn, dưới nước và cũng có thể bay trên bầu trời.

 SP cần đạt sau khi kết thúc hoạt động:

Học sinh tập trung chú ý;

Suy nghĩ về vấn đề được đặt ra;

Tham gia hoạt động đọc hiểu để tìm câu trả lời của tình huống khởi động,

Từ cách nêu vấn đề gây thắc mắc như trên, giáo viên dẫn học sinh vào các hoạt động mới: Hoạt động hình thành kiến thức.

B: HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

* Mục tiêu :

- Nêu được khái niệm : môi trường sống, nhân tố sinh thái, nơi ở và ổ sinh thái.

- Phân biệt được : các loại môi trường sống, nơi ở và ổ sinh thái.

- Nêu được các nhân tố sinh thái và ảnh hưởng của các nhân tố sinh thái lên cơ thể sinh vật.

- Nêu được khái niệm : giới hạn sinh thái và các nhóm sinh vật theo giới hạn sinh thái.

* Phương pháp: Thuyết trình , phân tích, giảng bình

* Định hướng năng lực: giải quyết vấn đề, năng lực nhận thức

* Hoạt động 1:

Giáo viên: Cho học sinh quan sát hình.

?. Cá sống trong hồ, ao chịu

- Học sinh quan sát hình.

- Học sinh trả lời

Nội dung kiến thức

I. MÔI TRƯỜNG SỐNG

VÀ CÁC NHÂN TỐ SINHTHÁI:

- Nhân tố vô sinh: bao gồm tất cả các yếu tố không sống của thiên nhiên có ảnh hưởng đến cơ thể sinh vật như ánh sáng, nhiệt độ, độ ẩm v.v...

- Nhân tố hữu sinh: bao gồm mọi tác động của các sinh vật khác lên cơ thể sinh vật.

- Học sinh phân tích

- Môi trường: Bao gồm tất cả những gì bao quanh sinh vật, tất cả các yếu tố vô sinh và hữu sinh có tác động trực tiếp hoặc gián tiếp lên sự sống, phát triển và sinh sản của sinh vật.

- Có 4 loại môi trường phổ biến: môi trường đất, môi trường nước, môi trường không khí và môi trường sinh vật

- Học sinh nghiên cứu mục II, quan sát hình 35.1

- Hoàn thành phiếu học tập số 1

A. Môi trường: Bao gồm tất cả những gì bao quanh sinh vật, tất cả các yếu tố vô sinh và hữu sinh có tác động trực tiếp hoặc gián tiếp lên sự sống, phát triển và sinh sản của sinh vật.

Có 4 loại môi trường phổ biến: môi trường đất, môi trường nước, môi trường nước, môi trường không khí và môi trường sinh vật

b/. Nhân tố sinh thái: là các nhân tố vô sinh, hữu sinh có tác động trực tiếp hoặc gián tiếp lên sinh trưởng, phát triển và sinh sản của sinh vật

Có 3 nhóm nhân tố sinh thái:

- Nhân tố vô sinh: bao gồm tất cả các yếu tố không sống của thiên nhiên có ảnh hưởng đến cơ thể sinh vật như ánh sáng, nhiệt độ, độ ẩm v.v...

- Nhân tố hữu sinh: bao gồm mọi tác động của các sinh vật khác lên cơ thể sinh vật

- Nhân tố con người: bao gồm mọi tác động trực tiếp hay gián tiếp của con người lên cơ thể sinh vật.

II. GIỚI HẠN SINHTHÁI Ổ SINH THÁI

1. Giới hạn sinh thái:

- Giới hạn sinh thái là giới hạn chịu đựng của cơ thể

- Ổ sinh thái của một loài là một “ không gian sinh thái” mà ở đó tất cả các nhân tố sinh thái của môi trường trong giới hạn sinh thái cho phép loài đó tồn tại và phát triển.

- Ổ sinh thái của một loài khác với nơi ở của chúng. Nơi ở chỉ nơi cư trú còn ổ sinh thái biểu hiện cách sinh

sống của loài đó

sinh vật đối với 1 nhân tố sinh thái nhất định.

- Mỗi loài, cá thể đều có giới hạn sinh thái riêng đối với từng nhân tố sinh thái. Sinh vật có giới hạn sinh thái rộng phân bố rộng, dễ thích nghi.

- Khoảng thuận lợi là khoảng của các nhân tố sinh thái ở mức độ phù hợp, đảm bảo cho sinh vật thực hiện các chức năng sống tốt nhất.

- Khoảng chống chịu là khoảng của các nhân tố sinh thái gây ức chế cho hoạt động sinh lí của sinh vật.

2. Ổ sinh thái:

- Ổ sinh thái của một loài là một “ không gian sinh thái” mà ở đó tất cả các nhân tố sinh thái của môi trường trong giới hạn sinh thái cho phép loài đó tồn tại và phát triển.

- Ổ sinh thái của một loài khác với nơi ở của chúng. Nơi ở chỉ nơi cư trú còn ổ

sinh thái biểu hiện cách sinh sống của loài đó.

C: LUYỆN TẬP

Mục tiêu: - Luyên tập để HS củng cố những gì đã biết .

- Rèn luyện năng lực tự học, năng lực giao tiếp và hợp tác, năng lực giải quyết vấn đề cho HS.

Phương pháp dạy học: Giao bài tập

hướng phát triển năng lực: giải quyết vấn đề, năng lực giao tiếp, năng lực nhận thức.

Câu 1: Môi trường sống là nơi sinh sống của sinh vật, bao gồm tất cả các nhân tố sinh tháiA. vô sinh và hữu sinh ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống của sinh vật

B. hữu sinh ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống của sinh vật

C. vô sinh và hữu sinh ảnh hưởng trực tiếp hoặc gián tiếp đến đời sống của sinh vật

D. hữu sinh ảnh hưởng trực tiếp hoặc gián tiếp đén đời sống của sinh vật

Hiển thị đáp án

Đáp án: C

Câu 2: Các loại môi trường sống chủ yếu của sinh vật là môi trường

D: VẬN DỤNG (8’)

Mục tiêu: -Tạo cơ hội cho HS vận dụng kiến thức và kĩ năng có được vào các tình huống, bối cảnh mới ,nhất là vận dụng vào thực tế cuộc sống.

-Rèn luyện năng lực tư duy, phân tích.

Phương pháp dạy học: Dạy học nhóm; dạy học nêu và giải quyết vấn đề; phương pháp thuyết trình; sử dụng đồ dung trực quan

Định hướng phát triển năng lực: Năng lực thực nghiệm, năng lực quan sát, năng lực sáng tạo, năng lực trao đổi. Phẩm chất tự tin, tự lập, giao tiếp.

. Hãy giải thích vì sao động vật hằng nhiệt sống ở vùng ôn đới có kích thước cơ thể lớn hơn kích thước cơ thể của động vật hằng nhiệt cùng loài sống ở vùng nhiệt đới ấm áp; đồng thời các động vật hằng nhiệt sống ở vùng ôn đới có tai, đuôi, chi … nhỏ hơn tai, đuôi, chi của động vật hằng nhiệt sống ở vùng nhiệt đới. Lấy ví dụ minh hoạ cho qui tắc

về kích thước cơ thể và qui tắc về kích thước các bộ phận tai, chi, đuôi… của cơ thể.

E: MỞ RỘNG (2’)

Mục tiêu: Tìm tòi và mở rộng kiến thức, khái quát lại toàn bộ nội dung kiến thức đã học

Phương pháp dạy học: Giao nhiệm vụ

Định hướng phát triển năng lực: tự chủ-tự học, tìm hiểu tự nhiên và xã hội, giải quyết

- Tập hợp, sưu tầm tài liệu, hình ảnh, các bằng chứng về nguồn gốc động vật của

loài người.

Vì sao trong tự nhiên ta luôn thấy hình ảnh các cây bạch đàn chụm rễ vào nhau hay sư tử săn mồi theo bầy, ý nghĩa của các hoạt động đó như thế nào?

 SP cần đạt sau khi kết thúc hoạt động:

B: HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

* Mục tiêu :

- Nêu được khái niệm : môi trường sống, nhân tố sinh thái, nơi ở và ổ sinh thái.

- Phân biệt được : các loại môi trường sống, nơi ở và ổ sinh thái.

- Nêu được các nhân tố sinh thái và ảnh hưởng của các nhân tố sinh thái lên cơ thể sinh vật.

- Nêu được khái niệm : giới hạn sinh thái và các nhóm sinh vật theo giới hạn sinh thái.

* Phương pháp: Thuyết trình , phân tích, giảng bình

* Định hướng năng lực: giải quyết vấn đề, năng lực nhận thức

-Nêu khái niệm quần thể dựa vào sgk.

-Tìm các vd khác về qth khác

Nhóm HS thảo luận trả lời câu lệnh: Các nhóm loài là qth: cá trăm cỏ trong ao, sen trong đầm, voi ở khu bảo tồn Yokdon, ốc bươu vàng trên ruộng lúa, sim trên đồi.

-HS suy nghĩ trả lời

->HS nêu được bản chất là sự hỗ trợ giữa các cá thể cùng loài trong các hđ sống, khi thác nguồn sống từ mtr

-Tìm các ví dụ

->HS suy nghĩ trả lời

I. Quần thể sinh vật và quá trình hình thành quần thể: 13’

-Quần thể là nhóm cá thể của một loài, phân bố trong vùng phân bố của loài một thời gian nhất định, có khả năng sinh ra các thế hệ mới hữu thụ, kể cả loài sinh sản vô tính hay trinh sản

-VD: SGK

-Quần thể là đơn vị tồn tại của loài, là trường thông tin của các cá thể trong loài, các cá thể khác giới tham gia sinh sản duy trì sự tồn tại của loài

Các cá thể phát tán tới môi trường mới và thích nghi nên hình thành quần thể mới

II. Quan hệ giữa các cá thể trong quần thể: 25’

1. Quan hệ hỗ trợ:

-Nghiên cứu thông tin sgk

-HS ptích sự khác biệt:

+XH của ĐV là kiểu XH “Mẫu hệ”, sự phân công c.năng giữa các thành viên trong XH rất chặt chẽ và được xác lập 1cách rập khuôn ngay trong gđoạn rất sớm của sự ptr cá thể.

+ Còn sự phát triển xã hội loài người chuyển tử chế độ “mẫu hệ” sang chế độ phụ hệ, được dựa trên vốn kiến thức sống qua học tập thông qua hoạt động của hệ thần kinh cao cấp…

-HS nghiên cứu thong tin sgk

-Do ổ sinh thái trùng nhau, tuy nhiên SL cá thể qth thương< ngưỡng

-Cạnh tranh nguồn thức ăn, nơi ở, nơi sinh sản, tranh giành con cái, con đực,..

-HS nghiên cứu thông tin sgk

->giúp loài tồn tại và phát triển ổn định

-Là sự tụ họp, sống bầy đàn, sống thành xã hội (trong nhiều trường hợp, quần tụ chỉ là tạm thời ở những thời gian nhất định như các con sống quây quần bên cha, mẹ hoặc các cá thể họp đàn để sinh sản săn mồi hay chống kẻ thù)

VD: + 1 số cây sống gần nhau có hiện tượng liền rế -

>str nhanh hơn, chịu hạn tốt hơn, …so với cây sống riêng rẽ

+Bồ nông xếp thành hàng bắt được nhiều cá hơn bồ nông đi kiếm ăn riêng rẽ,…

-Cá thể trong đàn nhận biết nhau bằng các mùi đặc trưng, màu sắc đàn, vũ điệu

- Hiệu suất nhóm: các cá thể trong bầy, đàn có nhiều đặc điểm sinh lý và tập tính sinh thái có lợi; giảm lượng tiêu hao oxi, tăng cường dinh dưỡng…

VD: sgk

2. Quan hệ cạnh tranh:

- Khi mật độ quần thể vượt quá “sức chứa đựng” của môi trường các cá thể cạnh tranh nhau làm tăng mức tử vong, giảm mức sinh sản… đó là hiện tượng tự tỉa thưa.

-Các kiểu quan hệ khác:

+Kí sinh cùng loài: VD (sgk)

->giảm sức ép lên nguồn thức ăn hạn hẹp

+Ăn thịt đồng loại: VD (sgk)

=>các mối quan hệ cạnh tranh cùng loài không dẫn