Trình Bày Được Khái Niệm, Đặc Điểm Dịch Tễ Học, Triệu Chứng Lâm Sàng,

Bài 13

CHĂM SÓC BỆNH NHÂN CÚM

MỤC TIÊU

1. Trình bày được khái niệm, đặc điểm dịch tễ học, triệu chứng lâm sàng, biến chứng của bệnh cúm.

2. Trình bày được phương pháp lập kế hoạch chăm sóc bệnh nhân mắc bệnh cúm.

NỘI DUNG

1. Khái niệm

Là bệnh truyền nhiễm cấp tính ở đường hô hấp do virus cúm (Influenzae), dễ phát thành dịch lớn. Bệnh thường lành tính nhưng cũng có thể có biến chứng nặng.

2. Nguyên nhân

Virus cúm thuộc họ Orthomyxo Virus, hình cầu, có 3 nhóm: A, B, C, giống nhau về tính chất sinh học nhưng khác nhau về tính kháng nguyên, không có miễn dịch chéo.

3. Dịch tễ học

- Nguồn bệnh: Người bệnh. Người lành mang virus.

- Đường lây: Theo đường hô hấp.

- Đặc điểm dịch: Thường gặp vào mùa đông-xuân hoặc giao mùa ở vùng nhiệt đới.

4. Triệu chứng lâm sàng

4.1 Giai đoạn ủ bệnh: 24 - 48 h

4.2. Giai đoạn khởi phát

- Sốt cao đột ngột 39 - 400C kèm theo rét run.

- Mệt mỏi, nhức đầu, đau mình, ho khan.

4.3. Giai đoạn toàn phát

+ Hội chứng nhiễm khuẩn: Sốt cao liên tục 39 - 400C, mệt mỏi chán ăn, lưỡi bẩn,

đái ít.

+ Hội chứng đau: Đau đầu dữ dội vùng trán và vùng trên hốc mắt, đau cơ toàn thân,

đau vùng trên xương ức.

+ Hội chứng hô hấp: Hắt hơi, sổ mũi, đỏ mắt, chảy nước mắt, khô và dát họng.

4.4. Giai đoạn lui bệnh: Sau 2 - 5 ngày thì triệu chứng sốt giảm đi, ho và đau ngực giảm chậm hơn.

5. Biến chứng

- Bội nhiễm: Viêm phế quản, viêm phổi, áp xe phổi, viêm tai giữa.

- Thần kinh: Viêm não.

- Tim mạch: Viêm cơ tim.

- Viêm cơ.

6. Chăm sóc

6.1. Nhận định

- Quan sát da, móng chân, móng tay.

- Đếm nhịp thở, kiểu thở, tình trạng tăng tiết.

- Theo dõi mạch, huyết áp: 30 phút / lần; 1h / lần; 3h / lần tuỳ theo tình trạng bệnh

nhân.

- Đo nhiệt độ.

- Tình trạng nhiễm khuẩn, hô hấp và hội chứng đau.

- Ý thức, vận động.

- Xem bệnh án để biết: Chẩn đoán, chỉ định thuốc, xét nghiệm yêu cầu dinh dưỡng và các yêu cầu theo dõi khác.

6.2. Lập kế hoạch chăm sóc

- Đảm bảo thông khí.

- Theo dõi tuần hoàn.

- Thực hiện y lệnh.

- Theo dõi các dấu hiệu sinh tồn.

- Chăm sóc hệ thống cơ quan.

- Giáo dục sức khoẻ.

6.3. Thực hiện kế hoạch

6.3.1. Bảo đảm thông khí

- Cho thở ôxy nếu có suy hô hấp.

- Người bệnh có nhiều đờm dãi: Hút đờm dãi, đặt năm ngửa,đầu nghiêng sang một bên.

- Người bệnh có khó thở: Thở oxy, bóp bóng Ambu( nếu bệnh nhân không tự thở được

- Đề phòng tụt lưỡi: Đặt Canuyn Mayo.

- Theo dõi sát nhịp thở thường xuyên tùy tình trạng người bệnh và tình trạng tăng tiết.

- Vỗ rung lòng ngực khi người bệnh có nhiều đờm dải và hướng dẫn cho người bệnh cách ho hiệu quả để giải phóng đởm dải

6.3.2. Theo dõi tuần hoàn:

- Lấy mạch, huyết áp, nhiệt độ ngay sau khi bệnh nhân vào viện và báo cáo ngay với bác sỹ khi có bất thường.

- Chuẩn bị dịch truyền, thuốc nâng huyết áp, dụng cụ truyền dịch.

- Theo dõi sát mạch, huyết áp: 30 phút / lần; 1h / lần; 3 h / lần tuỳ theo tình trạng bệnh nhân.

6.3.3. Thực hiện y lệnh

- Thuốc

- Xét nghiệm

- Theo dõi dấu hiệu sinh tồn

6.3.4. Chăm sóc hệ thống cơ quan

- Cho bệnh nhân nghỉ ngơi ở tư thế cơ năng đến khi hết sốt.

- Giữ ấm cho người bệnh nhất là khi trời lạnh, tránh gió lùa.

- Chườm khi bệnh nhân sốt, tốt nhất là chườm ở trán, bẹn, nách và lau toàn thân bằng nước mát về mùa hè và hơi ấm vào mùa đông, nên chườm tích cực và chỉ dùng khi cần thiết.

- Vệ sinh da bằng nước ấm, , miệng súc bằng nước tỏi hàng ngày.

- Vệ sinh mũi mắt bằng dung dịch nước muối.

- Tẩy uế chất bài tiết bằng dung dịch khử khuẩn và đổ đúng nơi quy định.

- Nuôi dưỡng:

+ Nếu người bệnh sốt cao cho ăn lỏng, dễ tiêu, chia làm nhiều bữa nhỏ, thức ăn giàu vitamin C.

+ Chế biến thức ăn hợp khẩu vị và thay đổi món để bệnh nhân không có cảm giác chán.

+Ăn nhiều hoa quả tươi để bổ sung lượng vitamin cần thiết giúp cơ thể nâng cao sức đề kháng.

+ Tránh chất kích thích như : rượi, bia, thuốc lá...

6.3.5. Giáo dục sức khoẻ

- Ngay khi người bệnh mới vào phải hướng dẫn nội quy khoa, phòng cho người bệnh( nếu tỉnh) và thân nhân của người bệnh bằng thái độ dịu dàng để người bệnh yên tâm điều trị.

- Mang khẩu trang khi tiếp xúc với người khác.

- Hạn chế tiếp xúc, tụ tập nơi đông người trong thời gian dịch bùng phát.

- Vệ sinh mũi họng bằng nước tỏi và nước muối

- Tránh bị nhiễm lạnh và làm việc quá sức.

- Chủng ngừa bằng Vacxin đa giá.

6.4. Đánh giá: Được đánh giá là chăm sóc tốt khi.

- Sốt giảm, bệnh nhân vã mồ hôi nhiều, đái nhiều, các dấu hiệu đau nhức, viêm họng đỡ dần và hết hẳn sau 7 - 10 ngày.

- Bệnh nhân hết mệt mỏi, ăn ngủ được

- Nếu người bệnh có biểu hiện nặng lên như: Sốt cao, suy hô hấp, trụy tim mạch, là tiên lượng xấu, dễ tử vong.

LƯỢNG GIÁ:

1. Anh (chị) trình bày định nghĩa, nguyên nhân của bệnh cúm?

2. Anh(chị) trình bày triệu chứng lâm sàng, biến chứng của bệnh cúm ?

3. Anh(chị) trình bày nhận định, lập kế hoạch, thực hiện kế hoạch chăm sóc bệnh nhân cúm ?

4. Các biến chứng có thể sảy ra đối với bệnh nhân mắc bệnh cúm A/ Bội nhiễm

B/ ......................

C/ ......................

D/ Viêm cơ

5. Khi nhận định bệnh nhân mắc bệnh cúm, cần xem bệnh án để biết: A/...........................

B/...........................

C/ Xét nghiệm D/ Dinh dưỡng

E/ Các yêu cầu theo dõi khác

6. Nguồn truyền nhiễm của bệnh cúm là:

A/........................... B/....................

Bài 14

CHĂM SÓC BỆNH NHÂN CÚM TYP A

MỤC TIÊU

1. Trình bày được khái niệm và đường lây truyền của bệnh.

2. Trình bày được triệu chứng và biện pháp chẩn đoán.

3. Trình bày được biện pháp điều trị bệnh.

4. Trình bày được đặc điểm của dịch cúm gà và vấn đề vệ sinh an toàn thực phẩm. 5.Lập được kế hoạch chăm sóc bệnh nhân cóm tupA.

NỘI DUNG

1. Một số thông tin cơ bản về tình hình bệnh cúm

1.1. Định nghĩa bệnh cúm

Là một bệnh nhiễm khuẩn cấp tính đường hô hấp do Virus cúm gây nên. Bệnh cúm nguy hiểm do tỷ lệ mắc cao, lây lan nhanh, gây thành dịch và tỷ lệ biến chứng cao.

1.2. Tên gọi

- Bệnh cúm: Flu

- Dịch cúm: Influenza

- Virus cúm: Influenza Viruses

1.3. Virus cúm

Dựa vào cấu trúc kháng nguyên phân làm 3 týp: A, B, C. Cả 3 túyp virus cúm đều gây bệnh cho người trong đó cúm A và B đã có Vacxin phòng bệnh.

- Typ C gây bệnh tản phát và các vụ dịch nhỏ địa phương

- Typ B gây dịch khu vực

- Typ A gây dịch lan rộng và đại dịch

1.4. Virus cúm A

Được phân thành các phân tuýp, dựa vào:

- Đặc tính kháng nguyên của Glucoprotein bề mặt.

- Yếu tố ngưng kết hồng cầu gà (H): có 15 H từ H1 đến H15.

- Men chuyển Neuraminidaza (N): có 9N từ N1 đến N9.

Các typ cúm A đang lưu hành gồm:

Ở người: Từ AH1 đến AH3 như: AH3N2, AH3N1, AH1N1: Đã gây đại dịch ở người

Ở gà, chim và gia cầm khác: Từ AH5 đến AH9

Virus cúm gà từ AH5 đến AH9 có thể gây bệnh ở người

CÁC TRƯỜNG HỢP CÚM GÀ GÂY BỆNH Ở NGƯỜI

Thời gian

Địa điểm	Týp virus	Mắc/chết	Ghi chú
1997	Hongkong	AH5N1	18/6
1999	Hongkong	AH9N2	2/0	Trẻ em
5/2003	Newzeland	AH7N7	1/1	BS thú y
1/2003	Hongkong	AH9N2	2/1	Trẻ em
Đến 3/2/2004	Thailand	AH5N1	4/3
Đến 3/2/2004	Vietnam	AH5N1	13/9