Phương Pháp Gắn Liền Logic Với Lịch Sử

CHƯƠNG 2 PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

2.1. Phương pháp luận

Luận văn sử dụng phương pháp luận để nghiên cứu là duy vật biện chứng và duy vật lịch sử.

Phương pháp luận duy vật biện chứng và duy vật lịch sử đòi hỏi việc nghiên cứu cải cách thủ tục hành chính nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội tại thành phố Đồng Hới trước hết phải kế thừa được những kết quả nghiên cứu của những người đi trước. Vì vậy, tác giả cố gắng tìm hiểu những tài liệu khoa học viết về cải cách thủ tục hành chính nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế

- xã hội và các công trình có liên quan. Trên cơ sở kế thừa các kết quả nghiên cứu, đặt trong điều kiện mới, luận văn tiếp tục hoàn thiện khung khổ lý luận để phân tích các vấn đề ở các chương sau.

Sử dụng phương pháp luận duy vật biện chứng và duy vật lịch sử xuất phát từ việc nghiên cứu hai phạm trù cơ bản của đề tài là cải cách thủ tục hành chính và phát triển kinh tế xã hội; mối quan hệ giữa hai phạm trù đó. Trên cơ sở đó, luận văn tập trung nghiên cứu, làm rò bản chất, nội dung, điều kiện thực hiện việc cải cách thủ tục hành chính nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn thành phố Đồng Hới.

Phương pháp luận đòi hỏi phải xây dựng khung khổ lý thuyết để nghiên cứu nhưng khung khổ đó cần được kiểm nghiệm bằng thực tiễn. Do đó, luận văn đã nghiên cứu kinh nghiệm của một số địa phương trong thực hiện cải cách thủ tục hành chính nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội để kiểm nghiệm khung khổ lý thuyết đã được xây dựng; rút ra những bài học cho thành phố Đồng Hới.

Nguyên lý về mối liên hệ phổ biến được thể hiện trong nghiên cứu vấn đề cải cách thủ tục hành chính nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội mang

Có thể bạn quan tâm!

• Cải cách thủ tục hành chính nhằm phát triển kinh tế - xã hội tại thành phố Đồng Hới - 4
• Tác Động Của Thủ Tục Hành Chính Tới Phát Triển Kinh Tế - Xã Hội
• Mức Độ Đáp Ứng Yêu Cầu Của Người Dân Và Doanh Nghiệp
• Khái Quát Về Tình Hình Phát Triển Kinh Tế - Xã Hội Thành Phố Đồng Hới
• Tình Hình Thực Hiện Các Thủ Tục Hành Chính Tại Thành Phố Đồng Hới Giai Đoạn 2009-2013
• Tình Hình Hoạt Động Của Các Doanh Nghiệp Tại Thành Phố Đồng Hới Giai Đoạn 2009-2013

Xem toàn bộ 106 trang tài liệu này.

tính phổ biến không chỉ riêng một địa phương nào mà đó là một hình thức phổ biến chung của các địa phương trong cả nước.

Nguyên lý về tính phát triển của thế giới được thể hiện qua sự vận động, biến đổi không ngừng và đều có xu hướng phát triển, chuyển hóa. Đối với hoạt động cải cách thủ tục hành chính nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội phải nắm được khuynh hướng vận động, biến đổi tương lai của nó, đồng thời nhận thức rò phát triển là quá trình biện chứng đầy mâu thuẫn, chiến thắng của cái mới là vô cùng khó khăn từ đó đề ra những giải pháp cụ thể, từng công việc cụ thể để tổ chức thực hiện.

Phương pháp luận duy vật biện chứng và duy vật lịch sử đòi hỏi việc nghiên cứu cải cách thủ tục hành chính nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội không được xuất phát từ tình cảm, nguyện vọng của tác giả, mà phải xuất từ những điều kiện khách quan và chủ quan, do các quy luật khách quan chi phối. Tác giả cố gắng nghiên cứu một cách toàn diện nhưng trong đó hết sức quan tâm đến nhân tố bên trong, những quan hệ bản chất… vì nhân tố này giữ vai trò quyết định.

2.2 Các phương pháp cụ thể

2.2.1. Phương pháp phân tích và tổng hợp

Phân tích trước hết là phân chia cái toàn thể của đối tượng nghiên cứu thành những bộ phận, những mặt, những yếu tố cấu thành giản đơn hơn để nghiên cứu, phát hiện ra từng thuộc tính và bản chất của từng yếu tố đó, và từ đó giúp chúng ta hiểu được đối tượng nghiên cứu một cách mạch lạc hơn, hiểu được cái chung phức tạp từ những yếu tố bộ phận ấy. Nhiệm vụ của phân tích là thông qua cái riêng để tìm ra được cái chung, thông qua hiện tượng để tìm ra bản chất, thông qua cái đặc thù để tìm ra cái phổ biến. Tổng hợp là quá trình ngược với quá trình phân tích, nhưng lại hỗ trợ cho quá trình phân tích để tìm ra cái chung cái khái quát. Từ những kết quả nghiên cứu từng mặt, phải

tổng hợp lại để có nhận thức đầy đủ, đúng đắn cái chung, tìm ra được bản chất, quy luật vận động của đối tượng nghiên cứu.

Phân tích và tổng hợp là hai phương pháp gắn bó chặt chẽ quy định và bổ sung cho nhau trong nghiên cứu, và có cơ sở khách quan trong cấu tạo, trong tính quy luật của bản thân sự vật. Trong phân tích, việc xây dựng một cách đúng đắn tiêu thức phân loại làm cơ sở khoa học hình thành đối tượng nghiên cứu bộ phận ấy, có ý nghĩa rất quan trọng. Trong nghiên cứu tổng hợp vai trò quan trọng thuộc về khả năng liên kết các kết quả cụ thể( có lúc ngược nhau) từ sự phân tích, khả năng trừu tượng, khái quát nắm bắt được mặt định tính từ rất nhiều khía cạnh định lượng khác nhau.

Luận văn “ Cải cách thủ tục hành chính nhằm phát triển kinh tế - xã hội tại thành phố Đồng Hới” sử dụng phương pháp phân tích và tổng hợp trong toàn bộ các chương và xem như là một trong những phương pháp quan trọng để nghiên cứu.

Phương pháp phân tích: Sử dụng phương pháp phân tích có nghĩa là mọi vấn đề đặt ra đều phải trả lời câu hỏi “tại sao”? Điều đó cho phép mọi vấn đề đều được hiều một cách thấu đáo, cặn kẽ.

Ở chương 1, để xây dựng khung khổ phân tích của đề tài, luận văn đã phân tích nội dung rất nhiều công trình khoa học có liên quan. Từ đó, tác giả luận văn đã nhận thức và kế thừa được những thành quả nghiên cứu trong lĩnh vực này; thấy được những khoảng trống cần tiếp tục nghiên cứu. Trong chương 3, khung khổ lý luận và thực tiễn đã được sử dụng để phân tích thực trạng cải cách thủ tục hành chính nhằm phát triển kinh tế - xã hội tại thành phố Đồng Hới trong những năm vừa qua. Phương pháp phân tích được sử dụng ở chương 4 để phân tích những nhân tố tác động đến cải cách thủ tục hành chính và những lý do phải áp dụng các giải pháp để đẩy mạnh hơn nữa công tác cải cách

thủ tục hành chính nhằm phát triển kinh tế - xã hội tại thành phố Đồng Hới trong thời gian tới.

Phương pháp tổng hợp: Trên cơ sở kết quả phân tích, phương pháp tổng hợp được sử dụng để kết nối giữa các mặt, các nhân tố… để có được cái nhìn tổng thể về sự vật, hiện tượng.

Ở chương 1, bằng phương pháp tổng hợp, luận văn chỉ ra được những thành tựu và hạn chế của các công trình nghiên cứu đã có. Đây là cơ sở quan trọng để luận văn vừa kế thừa được các thành tựu, vừa tránh được sự trùng lặp trong nghiên cứu.

Ở chương 3, từ việc phân tích rất nhiều hiện tượng cụ thể về cải cách thủ tục hành chính, luận văn đã sử dụng phương pháp tổng hợp để đưa ra những đánh giá khái quát về tình hình cải cách thủ tục hành chính nhằm phát triển kinh tế - xã hội tại thành phố Đồng Hới; chỉ ra những thành tựu, hạn chế và nguyên nhân. Đây là những căn cứ quan trọng để tác giả đưa ra các quan điểm và các giải pháp ở chương 4.

Trong chương 4, phương pháp tổng hợp được sử dụng để đảm bảo các giải pháp đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính nhằm phát triển kinh tế - xã hội tại thành phố Đồng Hới mang tính hệ thống, đồng bộ, không trùng lặp; đồng thời có thể thực thi được trong thực tế.

2.2.2. Phương pháp gắn liền logic với lịch sử

Quan hệ logic là quan hệ tất nhiên, có nhất định xảy ra khi có những tiền đề cho quan hệ đó. Lịch sử đó là những hiện thực của logic ở một đối tượng cụ thể, trong một không gian và thời gian xác định. Sự thống nhất giữa logic và lịch sử là xuất phát từ quan niệm cho rằng xã hội ở bất cứ nấc thang phát triển nào cũng đều là một cơ thể hoàn chỉnh, trong đó mỗi yếu tố đều nằm trong mối liên hệ qua lại nhất định. Lịch sử là một quá trình phức tạp và nhiều vẻ, trong đó chứa đựng những ngẫu nhiên, những sự phát triển quanh

co. Tuy nhiên sự vận động của lịch sử là một quá trình phát triển có tính quy luật. Phương pháp lịch sử đòi hỏi phải nghiên cứu các hiện tượng và quá trình triển khai thực hiện giải quyết các thủ tục hành chính qua các giai đoạn phát sinh, phát triển và tiêu vong của chúng trong một không gian và thời gian xác định. Phương pháp logic là quan hệ có tính tất nhiên, nhất định xảy ra khi có tiền đề. Việc nghiên cứu lịch sử sẽ giúp cho việc tìm ra logic nội tại của đối tượng và sự nhận thức về cơ cấu nội tại của xã hội lại làm cho nhận thức về lịch sử trở nên khoa học.

Từ những nội dung, yêu cầu và kết quả của việc sử dụng phương pháp logic và lịch sử, luận văn sử dụng phương pháp này nhằm đạt được các mục đích nghiên cứu sau:

- Xác định được một giai đoạn nghiên cứu hợp lý (giai đoạn từ năm 2009-2013). Đây là giai đoạn vừa đảm bảo độ dài của một công trình nghiên cứu vừa là giai đoạn có tính biến động cao đối với tình hình thực hiện cải cách hành chính nói chung và thực hiện cải cách thủ tục hành chính ở thành phố Đồng Hới nói riêng.

- Xác định những nhân tố ảnh hưởng hay những tiền đề dẫn đến việc thực hiện cải cách thủ tục hành chính ở thành phố Đồng Hới.

Phương pháp logic: Đã được sử dụng ở chương 1 để xây dựng khung khổ lý thuyết về sự gắn kết giữa cải cách thủ tục hành chính và phát triển kinh tế - xã hội, từ khái niệm đến nội dung và các nhân tố ảnh hưởng. Ở chương 3, phương pháp logic được sử dụng để phân tích sự gắn kết giữa cải cách thủ tục hành chính và phát triển kinh tế - xã hội tại thành phố Đồng Hới trong thời gian qua, thông qua việc bám sát cơ sở lý luận ở chương 1 để phân tích. Trong chương 4, phương pháp logic để gắn kết lý luận ở chương 1, những tồn tại, hạn chế ở chương 3, những nhân tố ảnh hưởng hay những tiền để đề xuất

các quan điểm và giải pháp để thúc đẩy cải cách thủ tục hành chính nhằm phát triển kinh tế - xã hội tại thành phố Đồng Hới trong thời gian tới.

Phương pháp lịch sử: Ở chương 1, thực tiễn của một số địa phương trong thực hiện cải cách thủ tục hành chính nhằm phát triển kinh tế - xã hội để kiểm nghiệm những kết quả nghiên cứu bằng phương pháp logic.

Ở chương 3, phương pháp lịch sử được sử dụng thông qua hoạt động thực tiễn liên quan đến cải cách thủ tục hành chính nhằm phát triển kinh tế - xã hội. Sử dụng phương pháp này yêu cầu phải đảm bảo tính liên tục về thời gian, làm rò điều kiện và đặc điểm phát sinh, phát triển từ thấp đến cao, làm sáng tỏ các mối liên hệ đa dạng trong việc đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính với các vấn đề khác liên quan đến nó. Đồng thời đặt quá trình phát triển kinh tế xã hội với việc thực hiện cải cách thủ tục hành chính trong mối quan hệ tương tác qua lại, thúc đẩy hoặc hỗ trợ lẫn nhau trong quá trình phát triển.

Luận văn sử dụng phương pháp lịch sử kết hợp với phương pháp logic để xem xét, nghiên cứu quá trình thực hiện cải cách hành chính nhằm phát triển kinh tế - xã hội dưới dạng tổng quát, nhằm chỉ ra bản chất, khuynh hướng tất yếu, quy luật vận động, nắm lấy bước phát triển tất yếu, cốt lòi.

2.2.3. Phương pháp trừu tượng hóa khoa học

Đây là phương pháp quan trọng được sử dụng rộng rãi trong nghiên cứu khoa học. Phương pháp này dùng để nghiên cứu các hiện tượng và quá trình kinh tế mà ở đó không sử dụng được các kỹ thuật như kính hiển vi, các thiết bị máy móc như các môn khoa học tự nhiên và kỹ thuật. Mặt khác, bản thân các hiện tượng và quá trình kinh tế cũng phức tạp, có nhiều nhân tố tác động đến chúng, cho nên sử dụng phương pháp trựu tượng hóa khoa học làm cho việc nghiên cứu trở nên đơn giản hơn, nhanh chóng đi đến kết quả hơn.

Luận văn sử dụng phương pháp trừu tượng hóa khoa học để gạt bỏ những nội dung chưa phải là cơ bản để tập trung vào những nội dung cơ bản.

Trong mỗi nội dung chứa đựng một khối lượng lớn các vấn đề cần phải giải quyết song với phương pháp trừu tượng hóa khoa học cho phép gạt bỏ những cái đơn giản, ngẩu nhiên, tạm thời để tập trung vào những vấn đề cốt lòi.

Ngoài ra, luận văn sử dụng phương pháp trừu tượng hóa khoa học trong việc lựa chọn để phân tích các tiêu chí đánh giá và các nhân tố ảnh hưởng đến thực hiện cải cách thủ tục hành chính nhằm phát triển kinh tế - xã hội ở thành phố Đồng Hới.

2.2.4. Các phương pháp nghiên cứu định lượng

Luận văn sử dụng phương pháp này cho phép thông qua tất cả các bảng thống kê về số lượng của hoạt động cải cách thủ tục hành chính, vạch ra tính quy định thuộc về tính chất của hoạt động cải cách thủ tục hành chính.

Luận văn sử dụng phương pháp này để thống kê về thực trạng và so sánh những ưu điểm, hạn chế của công tác cải cách thủ tục hành chính trong thời gian qua đồng thời đưa ra các giải pháp đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính nhằm phát triển kinh tế - xã hội thành phố Đồng Hới trong thời gian tới.

2.3. Phương pháp thu thập và xử lý số liệu

2.3.1 Nguồn số liệu thực hiện luận văn

Nguồn số liệu thực hiện luận văn được thu thập từ nhiều nguồn khác nhau nhằm đạt được mục đích nghiên cứu. Các nguồn số liệu chủ yếu sau:

- Văn phòng UBND tỉnh, Cục thống kê tỉnh, các sở, ban ngành tỉnh Quảng Bình: Các Nghị quyết, quyết định, kế hoạch, văn bản quản lý chỉ đạo, niên giám thống kê, các báo cáo có liên quan.

- Chi cục thống kê thành phố Đồng Hới: Niên giám thống kê các năm 2009-2013, các báo cáo thống kê có liên quan.

- Văn phòng Thành ủy Đồng Hới: Nghị quyết đại hội Đảng các cấp, các văn bản, báo cáo, số liệu có liên quan.

- Văn phòng HĐND-UBND thành phố Đồng Hới: Các kế hoạch, báo cáo và các văn bản có liên quan.

- Phòng Nội vụ thành phố Đồng Hới: Các báo cáo có liên quan.

- UBND một số xã, phường: Các báo cáo, số liệu tổng hợp có liên quan.

2.3.2 Phương pháp xử lý số liệu

Có hai dạng thông tin đề tài thu nhập từ nghiên cứu tài liệu, số liệu thống kê gồm: thông tin định tính và thông tin định lượng. Do đó, luận văn có hai hướng xử lý thông tin như sau: (1) Xử lý logic đối với thông tin định tính. Đây là việc đưa ra những phán đoán về bản chất của sự kiện; và (2) Xử lý toán học đối với các thông tin định lượng. Đây là việc sử dụng phương pháp thống kê toán để xác định xu hướng, diễn biến của tập hợp số liệu thu thập được.