Biểu tượng người khổng lồ trong thần thoại một số cư dân nói tiếng Thái ở Việt Nam

Như vậy, có thể nói, chỉ đối với các vị thần sáng tạo của cư dân Tày – Thái cổ không những có công kiến tạo thế giới, mà còn là những vị thần khám phá và truyền dạy nghề nông cho con cháu sau này. Họ được các thế hệ sau tôn sùng như những vị thần nông. Còn đối với các cư dân Việt - Mường, các vị thần khổng lồ chỉ đơn thuần là những vị thần kiến tạo. Phải chăng đó là nét đặc trưng của các vị thần của thần thoại Tày – Thái, phi thường đấy, hùng vĩ đấy, nhưng cũng thật chất phác, bình dị, hồn hậu như chính tâm hồn người nông dân Tày – Thái cổ vậy!

Những phẩm chất đó chính là nét đặc trưng căn bản nhất của biểu tượng các vị thần khổng lồ trong tâm thức của người Thái. Họ không chỉ là đại diện cho sức lao động, sáng tạo của tộc người, mà họ còn là hiện thân cho một nền văn minh lúa nước vùng thung lũng đã được những lớp cư dân đầu tiên của các tộc người Tày – Thái lựa chọn để sinh tồn. Các vị thần khổng lồ của cư dân Tày – Thái vừa là những biểu tượng văn hoá, vừa mang dấu ấn lịch sử đậm nét, đánh dấu bước phát triển của các tộc người trong nấc thang tiến hoá của nhân loại, từ việc phụ thuộc vào tự nhiên chuyển sang bắt tự nhiên phải phục vụ mình với khả năng sáng tạo không ngừng của con người. Một thời đại mới đang dần hé mở trong lịch sử tộc người - thời đại văn minh.

Với quan điểm nghiên cứu coi “biểu tượng trong thần thoại như là một phương tiện để tiếp cận con người thời tiền sử”, luận văn đã phần nào “giải mã” được một biểu tượng cụ thể - biểu tượng “người khổng lồ” trong lớp thần thoại đầu tiên của cư dân Tày – Thái nói riêng và các tộc người khác nói chung. Tuy nhiên, do những tính chất của nó nên việc giải nghĩa biểu tượng chỉ mang tính chất tương đối bởi nếu một biểu tượng được “giải mã” hết, cũng có nghĩa là nó đã được “giải thiêng” và không còn ý nghĩa đối với cộng đồng nữa. Nó sẽ bị loại trừ khỏi cộng đồng cũng như trong lịch sử. Hay nói cách khác là khi đó nó trở thành biểu tượng “chết”.

Còn ở đây, thần thoại về các vị thần khổng lồ buổi khai thiên lập địa vẫn được các tộc người lưu giữ trong kho tàng văn học dân gian, là nguồn sử liệu quan trọng đánh dấu sự phát triển trong tư duy và nhận thức của tộc người. Trong tín ngưỡng cũng như tâm thức của các tộc người Tày – Thái hiện nay, dấu ấn của các vị thần sáng tạo vẫn còn rất đậm nét. Đó là biểu trưng cho tinh thần sáng tạo, vượt khó của tộc người nhằm cải tạo tự nhiên, sống hoà đồng với thiên nhiên. Nó còn là đại diện cho tri thức của tộc người trong buổi đầu của lịch sử. Và hơn hết, đó chính là nơi hội tụ mơ ước, khát vọng về một hoàn cảnh sống thuận lợi, mưa thuận gió hoà của cư dân nông nghiệp trồng lúa nước nói chung và của cư dân Tày – Thái nói chung.

“Giải mã” biểu tượng là công việc rất khó khăn, bởi dù cố gắng đến đâu chúng ta cũng chỉ mới chạm được vào một phần ý nghĩa của nó. Chính vì vậy, trong luận văn này, chúng tôi chỉ tập trung vào giải quyết những vấn đề đặt ra theo quan điểm nghiên cứu của mình, nhằm có cách tiếp cận mới mẻ hơn về một đối tượng nghiên cứu khá phổ biến trong văn học cũng như trong văn hoá dân gian (folklore). Đề tài này mang tính chất gợi mở, lại tiếp cận với một đối tượng khá mới mẻ trong nghiên cứu Dân tộc học – Nhân học, nên trong quá trình nghiên cứu không tránh khỏi những thiếu sót cả về nguồn tư liệu cũng như phương pháp nghiên cứu. Những vấn đề đó chúng tôi sẽ tập trung giải quyết trong những chuyên luận tiếp theo.

THƯ MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO‌

1. Lue Benoist (2006), Dấu hiệu, biểu trưng và thần thoại (Hoàng Mai Anh dịch), NXB Thế giới, HN.

2. Hà Huy Bình (1975), “Cái hùng” và “cái cao cả” trong “Cái anh hùng, một phạm trù cơ bản của mỹ học Mác – Lênin”(kỷ yếu hội thảo), Trường Lý luận và Nghiệp vụ Bộ Văn hoá, HN.

3. Ngô Vĩnh Bình (1982), Truyện cổ Xê-đăng, NXB Văn học, HN.

4. E.Cassirer (1874-1945), Triết học các hình thái biểu tượng, Đoàn Văn Chúc dịch (bản vi tính).