Kiến Nghị Hoàn Thiện Pháp Luật Về Bảo Vệ Quyền Sở Hữu Công Nghiệp Bằng

sẽ góp phần bảo vệ quyền lợi hợp pháp của chủ thể quyền, lợi ích của người tiêu dùng và của xã hội, xây dựng môi trường kinh doanh bình đẳng, lành mạnh.

3.3.3. Kiến nghị hoàn thiện pháp luật về bảo vệ quyền sở hữu công nghiệp bằng biện pháp kiểm soát hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu liên quan đến sở hữu công nghiệp

Như đã đề cập ở trên Hải quan là lực lượng có nhiệm vụ kiểm tra, kiểm soát, phát hiện và xử lý các hành vi xâm phạm quyền SHTT trong quá trình làm thủ tục xuất, nhập hàng hóa qua biên giới và kiểm tra sau thông quan, để tăng cường vai trò và nâng cao hiệu qủa hoạt động bảo vệ quyền SHCN của lực lượng này xin đưa ra một số kiến nghị sau đây:

- Xây dựng và ban hành các quy định pháp luật về bảo vệ quyền SHCN taị biên giới với cơ chế, thủ tục đơn giản làm cơ sở cho Hải quan và doanh nghiệp phối hợp kiểm tra, phát hiện và xử lý hành vi xâm phạm quyền SHCN, trong đó có việc xây dựng cơ chế giải quyết tranh chấp khi Hải quan tạm giữ hàng hóa xuất, nhập khẩu có dấu hiệu vi phạm quyền SHCN trong thời gian tạm dừng làm thủ tục hải quan.

- Đưa quy định về quyền hành động mặc nhiên vào Luật Hải quan và Luật SHTT cho phép cơ quan Hải quan chủ động ra quyết định tạm dừng làm thủ tục hải quan đối với lô hàng xuất, nhập khẩu có nghi ngờ xâm phạm quyền SHTT mà không phụ thuộc vào yêu cầu của chủ thể quyền SHTT. Điều này cũng phù hợp với Điều 58 Hiệp định TRIPS.

- Đề nghị quy định thống nhất trong Luật Hải quan và Luật SHTT việc không áp dụng tạm dừng thủ tục hải quan đối với vật phẩm không mang tính thương mại xâm phạm quyền SHTT, điều này cũng phù hợp với quy định tại Điều 60 Hiệp định TRIPS.

- Đơn giản hóa thủ tục giấy tờ khi nộp đơn yêu cầu tạm dừng thủ tục hải quan đối với hàng hóa nghi ngờ xâm phạm quyền SHCN vì theo quy định người nộp đơn phải cung cấp được những thông tin mà trong thực tế rất khó thu thập được như bằng chứng vi phạm, ngày giờ hàng đến, người xuất khẩu, người nhập

khẩu, cửa khẩu xuất, cửa khẩu nhập… nếu điều này được khắc phục sẽ tăng tính chủ động, tích cực của chủ thể quyền trong phối hợp với lực lượng Hải quan phát hiện, xử lý hàng giả, hàng xâm phạm quyền SHCN.

- Sửa đổi quy định nộp tiền tạm ứng khi yêu cầu tạm dừng làm thủ tục hải quan đối với lô hàng có nghi ngờ xâm phạm quyền SHCN. Theo quy định của Luật SHTT và Luật Hải quan để bảo đảm việc bồi thường cho chủ lô hàng khi yêu cầu không đúng, người yêu cầu tạm dừng làm thủ tục hải quan đối với lô hàng có nghi ngờ xâm phạm quyền SHCN phải nộp một khoản tiền tạm ứng tương đương 20% giá trị lô hàng yêu cầu tạm dừng hoặc tối thiểu 20 triệu đồng nếu không xác định được giá trị lô hàng hoặc chứng từ bảo lãnh của tổ chức tín dụng, quy định này nên được sửa đổi theo hướng thay vì đặt khoản tiền trên thì vấn đề này chỉ nên đặt ra khi chứng cứ vi phạm chưa rõ ràng gây khó khăn cho việc xác minh vi phạm. Số tiền tạm ứng cũng nên được xác định trong từng trường hợp cụ thể và được tính toán trên cơ sở giá trị lô hàng, thời hạn tạm dừng, thua lỗ của nhà nhập khẩu không thể nhập khẩu được lô hàng trong thời gian tiến hành xác minh, chi phí lưu kho và các khoản thiệt hại trực tiếp khác mà nhà nhập khẩu phải chịu do không thể thông quan được lô hàng. Quy định này sẽ phù hợp với thực tế hơn và tránh trở thành rào cản trong sự phối hợp giữa chủ thể quyền SHCN và cơ quan Hải quan trong hoạt động kiểm tra, giám sát, phát hiện, xử lý hành vi xâm phạm quyền SHCN trong quá trình xuất, nhập khẩu hàng hóa.

- Cần xây dựng cơ sở dữ liệu điện tử liên quan đến SHTT trong hệ thống ngành hải quan để chỉ đạo thống nhất và làm cơ sở cho kiểm tra, rà soát, đối chiếu nhanh chóng, kịp thời, chính xác hàng hóa có dấu hiệu xâm phạm quyền SHTT với các đối tượng SHTT đã được bảo hộ theo quy định của pháp luật khi làm thủ tục xuất, nhập khẩu hàng hóa qua biên giới hoặc khi kiểm tra sau thông quan. Điều này cũng phù hợp với thông lệ quốc tế và chủ trương hiện đại hóa ngành hải quan hiện nay.

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 161 trang tài liệu này.

- Xây dựng cơ chế yêu cầu bảo hộ bao gồm cả bảo hộ dài hạn và yêu cầu đối với từng vụ việc cụ thể. Theo đó đơn yêu cầu đối với từng vụ việc cụ thể sẽ được áp dụng trong trường hợp người yêu cầu tạm dừng làm thủ tục hải quan đã có các thông tin liên quan đến lô hàng vi phạm SHCN như loại hàng, thời gian, địa điểm làm thủ tục hải quan... Đơn yêu cầu dài hạn được áp dụng trong trường hợp không có thông tin cụ thể về lô hàng có dấu hiệu xâm phạm quyền SHCN người nộp đơn yêu cầu có thể yêu cầu hải quan giám sát lô hàng trong một khoảng thời gian nhất định. Các quy định này không những tăng cường sự phối hợp giữa doanh nghiệp và cơ quan Hải quan mà còn phù hợp với quy định trong Hiệp định TRIPS về kiểm soát hàng hóa xuất, nhập khẩu liên quan đến SHTT tại biên giới.

Cùng với các kiến nghị trên cũng cần thực hiện đồng bộ với các giải pháp hỗ trợ sau đây:

- Thiết lập mối quan hệ chặt chẽ giữa Hải quan, chủ thể quyền và người xuất, nhập khẩu trong thực thi bảo vệ quyền SHCN tại biên giới, muốn vậy Hải quan phải có hệ thống thông tin chi tiết về SHTT đang được nhà nước bảo hộ từ đó giúp cho Hải quan và các chủ thể này chủ động phát hiện các lô hàng có ghi vấn, đồng thời việc tra cứu thông tin sẽ góp phần tuyên truyền phổ biến đến người xuất, nhập khẩu không vô ý xuất, nhập các mặt hàng xâm phạm quyền SHTT.

- Thành lập bộ phận chuyên trách về SHTT tại cơ quan Hải quan từ trung ương đến cơ sở phục vụ cho hoạt động giám sát, kiểm tra, phát hiện, xử lý hàng xâm phạm quyền SHTT nhanh chóng, chính xác, muốn vậy phải có kế hoạch đào tạo, nâng cao trình độ nghiệp vụ cho công chức Hải quan chuyên trách thực thi bảo vệ quyền SHTT tại biên giới. Cùng với đó xây dựng cơ sở vật chất, cung cấp các trang thiết bị hiện đại như hệ thống máy soi container, các phương tiện, thiết bị phục vụ kiểm tra, kiểm soát hải quan và các thiết bị thông tin bảo đảm thông tin nhanh chóng, kịp thời trong nội bộ ngành hải quan cũng như với các

cơ quan liên quan khác như Cục SHTT, các sở khoa học công nghệ, cơ quan công an...

- Tuyên truyền, phổ biến pháp luật về Hải quan và pháp luật về SHTT cho lực lượng Hải quan cũng cần được tiến hành thường xuyên nhằm nâng cao nhận thức của cán bộ, công chức Hải quan về bảo vệ quyền SHTT. Tăng cường quan hệ hợp tác, học hỏi kinh nghiệm của Hải quan các nước trong vấn đề thực thi và bảo vệ quyền SHTT. Cơ quan hải quan cũng cần chủ động phối hợp với các cơ quan chức năng áp dụng các biện pháp tuyên truyền về bảo vệ quyền SHTT đến các tổ chức, cá nhân có hoạt động sản xuất kinh doanh, hoạt động xuất, nhập khẩu để nghiêm chỉnh chấp hành pháp luật và hợp tác với Hải quan trong thực thi bảo vệ quyền SHTT tại biên giới một cách có hiệu quả.

3.3.4. Hoạt động của doanh nghiệp trong việc bảo vệ quyền sở hữu công nghiệp

Để chống lại hành vi xâm phạm quyền SHCN các chủ thể quyền trong đó có doanh nghiệp có thể tự bảo vệ bằng cách song song với việc đầu tư nâng cấp đổi mới công nghệ sản xuất, nâng cao chất lượng sản phẩm, tạo ra những sản phẩm mới...nhằm tạo lợi thế cạnh tranh, các cá nhân và doanh nghiệp cần chú ý đến vấn đề bảo vệ đối tượng SHCN, bảo vệ tài sản có giá trị mà mình đã dày công xây dựng và giữ gìn. Tốt nhất là trước khi đưa ra thị trường một sản phẩm mới doanh nghiệp cần tiến hành đăng ký quyền sở hữu đối tượng đó với cơ quan nhà nước có thẩm quyền nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình. Ngoài ra, để tránh tình trạng vô tình hay không nhận thức được việc vi phạm quyền SHTT của người khác thì cần tra cứu nhãn hiệu của mình trước khi đưa sản phẩm mang nhãn hiệu đó ra thị trường. Kết quả tra cứu sẽ cho thấy nhãn hiệu của mình có trùng hoặc tương tự với nhãn hiệu của người khác đã đăng ký cho cùng loại sản phẩm hay các sản phẩm tương tự hay không?.

Chủ thể quyền SHCN có thể tự bảo vệ bằng cách áp dụng các biện pháp khác nhau để tự bảo vệ quyền SHCN của mình, như đổi mới công nghệ nhằm ngăn ngừa hành vi xâm phạm quyền SHCN; đưa các thông tin chỉ dẫn về căn cứ

phát sinh, văn bằng bảo hộ, chủ sở hữu, phạm vi, thời hạn bảo hộ và các thông tin khác về quyền SHCN lên sản phẩm, phương tiện dịch vụ, nhằm thông báo rằng sản phẩm là đối tượng quyền SHCN đang được bảo hộ và khuyến cáo người khác không được xâm phạm; sử dụng phương tiện hoặc biện pháp kỹ thuật nhằm đánh dấu, nhận biết, phân biệt, bảo vệ sản phẩm được bảo hộ như dán tem chống hàng giả; quản lý hệ thống đại lý, các kênh phân phối hàng hóa của mình, quản lý chặt chẽ quy trình, công nghệ và nhãn mác sản phẩm đồng thời quản lý, giáo dục cán bộ, nhân viên không tham gia hoặc tiếp tay cho sản xuất, buôn bán hàng giả, hàng xâm phạm quyền SHTT; tổ chức theo dõi hoạt động mua bán, lưu thông hàng hóa cùng loại trên thị trường từ đó kịp thời phát hiện và yêu cầu, phối hợp với cơ quan nhà nước có thẩm quyền xử lý hành vi xâm phạm quyền SHCN; yêu cầu chấm dứt hành vi xâm phạm bằng các thông báo bằng văn bản cho người có hành vi xâm phạm quyền, yêu cầu xin lỗi, cải chính công khai, bồi thường thiệt hại (khi đã có đầy đủ căn cứ xác định quyền SHTT của mình bị xâm phạm); khởi kiện ra toà án hoặc trọng tài để bảo vệ quyền, lợi ích chính đáng của mình, yêu cầu cơ quan có thẩm quyền xử lý hành vi vi phạm bằng các biện pháp: hành chính, dân sự hoặc hình sự. Trong trường hợp cần thiết, có thể yêu cầu cơ quan có thẩm quyền áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời, biện pháp kiểm soát hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu hoặc biện pháp ngăn chặn và bảo đảm xử phạt hành chính.

Cùng với đó doanh nghiệp cũng cần tăng cường hợp tác, phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chức năng như hải quan, công an, quản lý thị trường, thanh tra chuyên ngành trong hoạt động bảo vệ quyền SHTT của mình. Điều này sẽ giúp doanh nghiệp kịp thời phát hiện, ngăn chặn, phối hợp xử lý hành vi xâm phạm và hạn chế đến mức tối đa thiệt hại có thể xảy ra.

Hiện nay Việt Nam đã trở thành thành viên của WTO, đây là cơ hội cũng là thách thức rất lớn cho các doanh nghiệp để cạnh tranh thành công trên thị trường nội địa cũng như ở thị trường toàn cầu, doanh nghiệp cần phải có những sản phẩm độc đáo, mẫu mã đẹp và tính năng vượt trội. Để làm được điều đó, nhiều doanh nghiệp đã đầu tư những khoản chi phí rất lớn cho việc nghiên

cứu, triển khai và xây dựng, quảng bá nhãn hiệu, nghiên cứu và áp dụng công nghệ trong sản xuất kinh doanh. Đầu tư để sử dụng thành quả một cách hợp pháp là điều dễ hiểu, nhưng khuynh hướng sử dụng thành quả trí tuệ của người khác mà không đầu tư lại đang diễn ra ngày càng phổ biến và trầm trọng. Có doanh nghiệp sử dụng nhãn hiệu đã nhiều năm nhưng không đi đăng ký và hậu qủa là vào một ngày nào đó họ nhận được thông báo phải chấm dứt sử dụng nhãn hiệu vì đã xâm phạm quyền SHTT. Khi đó doanh nghiệp mới tìm đến các cơ quan chức năng để tìm hiểu tại sao họ lại bị cấm sử dụng nhãn hiệu mà mình đã sử dụng từ trước đến nay. Khi đó họ mới biết rằng đã có công ty đăng ký nhãn hiệu này và để bảo vệ quyền của mình họ có quyền đưa ra yêu cầu trên.

Sở dĩ có tình trạng này là do rất nhiều người không hiểu các ý nghĩa và cơ chế bảo hộ quyền SHCN. Hiểu được cơ chế bảo hộ quyền SHCN, chúng ta sẽ tìm ra biện pháp để phòng và chống hành vi xâm phạm quyền SHCN một cách có hiệu quả nhất. Song cách để bảo vệ quyền SHCN của mình một cách tốt nhất là doanh nghiệp nên đăng ký bảo hộ để xác lập quyền sở hữu đối với các đối tượng quyền SHCN mà mình sở hữu; xây dựng và thực hiện chiến lược về SHTT của doanh nghiệp. Bên cạnh đó doanh nghiệp cũng nên tổ chức hệ thống thông tin dữ liệu và tài liệu về SHTT để có được các thông tin về các đối thủ cạnh tranh, đồng thời tránh bị xâm phạm quyền của người khác.

Bản thân doanh nghiệp chính là người phải chủ động thực hiện mọi biện pháp để tự bảo vệ quyền của mình. Nhà nước chỉ tạo ra những cơ chế, hành lang pháp lý thích hợp để các chủ thể bảo vệ quyền của mình, do vậy doanh nghiệp cần xây dựng chiến lược về SHCN song hành với chính sách kinh doanh để bảo vệ có hiệu quả quyền SHCN. Chiến lược về bảo vệ SHCN thường phải gắn chặt với sách lược kinh doanh, đặc biệt khi doanh nghiệp có chiến lược mở rộng thị trường và hướng đến xuất khẩu, các doanh nghiệp phải đặt ra được những nội dung sau:

- Xác định các đối tượng SHCN chủ yếu của doanh nghiệp

Tùy vào quy mô và ngành hàng của mình mà doanh nghiệp phải xác định danh mục các quyền SHCN mà mình đang có hoặc phấn đấu sẽ có được.

- Xác định lãnh thổ cần bảo hộ đối với từng đối tượng SHCN

Lãnh thổ bảo hộ quyền SHCN được xác định phù hợp với chiến lược kinh doanh của doanh nghiệp. Điều đó có nghĩa là doanh nghiệp sẽ xác định cho mình khoảng thời gian, phạm vi lãnh thổ để tiến hành bảo hộ các đối tượng SHCN ở các thị trường mà mình đã và đang hướng tới kinh doanh (xuất khẩu).

- Xác định bộ máy quản lý tài sản SHCN

Đối với từng doanh nghiệp, việc quản lý quyền SHCN có thể được giao cho các bộ phận liên quan đến kinh doanh hoặc thành lập ra những bộ phận chuyên môn để quản lý quyền SHCN. Các doanh nghiệp hiện nay, phần lớn là doanh nghiệp có quy mô vừa và nhỏ, danh mục các tài sản SHCN còn hạn chế, do vậy phương thức phù hợp hơn cả là giao chức năng quản lý quyền SHCN của doanh nghiệp cho bộ phận có chức năng quản lý kinh doanh. Những doanh nghiệp lớn thiết lập các phòng, ban chuyên trách về phát triển và thực hiện chiến lược về SHCN, gồm đội ngũ nhân viên có đầy đủ kiến thức và kỹ năng cần thiết, có thể là các luật sư, các kỹ sư, nhà khoa học, nhà kinh tế, các chuyên gia nghiên cứu thị trường. Khi xảy ra hiện tượng xâm phạm quyền SHCN họ sẽ biết cách cần phải xử lý,.

Thông thường khi xảy ra xâm phạm quyền SHCN các doanh nghiệp nên thực hiện theo các bước sau đây:

- Xác định hành vi xâm phạm quyền bằng cách: xem hành vi bị coi là xâm phạm đó có thuộc đối tượng đang được bảo hộ không? Có chứa yếu tố xâm phạm không? Người xâm phạm không phải là người được chủ thể quyền hoặc được pháp luật, cơ quan có thẩm quyền cho phép. Phải so sánh hành vi xâm phạm đó với phạm vi được bảo hộ thể hiện trong văn bằng, trong các tài liệu chứng minh quyền được bảo hộ, trong quá trình sử dụng (nếu là tên thương mại) và các tài liệu chứng minh nhãn hiệu nổi tiếng. Có một điểm mà các doanh nghiệp cần lưu ý, đó là: nếu đã xác định là có hành vi xâm phạm quyền SHTT

thì trước khi yêu cầu cơ quan có thẩm quyền xử lý xâm phạm, chủ thể quyền phải làm văn bản thông báo gửi cho người xâm phạm, trong đó nếu rõ hành vi xâm phạm, ấn định thời hạn hợp lý để người xâm phạm chấm dứt hành vi vi phạm. Sau thời gian ấn định, nếu không chấm dứt hành vi xâm phạm, chủ thể quyền có quyền yêu cầu các cơ quan chức năng xử lý hành vi xâm phạm đó theo luật định. Trường hợp xác định hàng hóa xâm phạm quyền là hàng giả mạo về sở hữu trí tuệ thì có quyền yêu cầu các cơ quan chức năng xử lý ngay mà không cần làm văn bản thông báo cho bên xâm phạm.

- Sau khi xác định là có hành vi xâm phạm quyền SHTT, chủ thể quyền có thể tự mình hoặc ủy quyền cho người khác làm đơn yêu cầu xử lý vi phạm. Đồng thời phải có các tài liệu, chứng cứ kèm theo nhằm chứng minh yêu cầu đó, bao gồm: - Chứng cứ chứng minh là chủ thể quyền.- Chứng cứ chứng minh hành vi xâm phạm đã xảy ra.- Bản sao thông báo của chủ thể quyền gửi cho người xâm phạm, trong đó đã ấn định thời hạn hợp lý để người xâm phạm chấm dứt hành vi xâm phạm và chứng cứ chứng minh người đó không chấm dứt hành vi xâm phạm.- Chứng cứ về thiệt hại do sản phẩm xâm phạm quyền gây ra cho người tiêu dùng và cho xã hội (trong trường hợp yêu cầu bồi thường thiệt hại).- Chứng cứ và hiện vật về hàng hóa giả mạo, xâm phạm quyền.- Giấy ủy quyền hợp lệ (nếu chủ thể quyền không tự mình nộp đơn yêu cầu xử lý vi phạm).

- Nộp đơn đến cơ quan chức năng yêu cầu xử lý xâm phạm như sau: Theo biện pháp dân sự và hình sự, đơn được gửi đến tòa án theo trình tự tố tụng dân sự và tố tụng hình sự, theo biện pháp hành chính, đơn có thể chuyển đến các cơ quan như thanh tra, quản lý thị trường, hải quan, công an, ủy ban nhân dân các cấp. Ở giai đoạn này doanh nghiệp cần biết rằng đơn chỉ nên gửi đến một trong các cơ quan có thẩm quyền nêu trên. Tùy vào nội dung yêu cầu mà doanh nghiệp lựa chọn biện pháp thích hợp để áp dụng xử lý và gửi đơn đến cơ quan có thẩm quyền cho phù hợp. Trong trường hợp phát hiện hàng hóa xâm phạm quyền có dấu hiệu bị tẩu tán hoặc có nguy cơ tẩu tán, không đảm bảo các biện pháp xử phạt thì có quyền yêu cầu các cơ quan có thẩm quyền áp dụng các biện pháp ngăn chặn và bảo đảm xử phạt hành chính.