Bảo đảm quyền con người trong thực hành quyền công tố của Viện kiểm sát nhân dân Trên cơ sở số liệu tại địa bàn tỉnh Hà Giang

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI

KHOA LUẬT

LÂM THỊ THANH THẢO

BẢO ĐẢM QUYỀN CON NGƯỜI TRONG THỰC HÀNH QUYỀN CÔNG TỐ CỦA VIỆN KIỂM SÁT NHÂN DÂN (TRÊN CƠ SỞ SỐ LIỆU TẠI ĐỊA BÀN TỈNH HÀ GIANG)

Chuyên ngành: Luật hình sự và tố tụng hình sự

Mã số: 60 38 01 04

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

Cán bộ hướng dẫn khoa học: PGS. TS. NGUYỄN NGỌC CHÍ

HÀ NỘI - 2015

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan Luận văn là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các kết quả nghiên cứu trong Luận văn chưa được công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Các số liệu, ví dụ và trích dẫn trong Luận văn đảm bảo tính chín xác, tin cậy và trung thực. Tôi đã hoàn thành tất cả các môn học và đã thanh toán tất cả các nghĩa vụ tài chính theo quy định của Khoa Luật Đại học Quốc gia Hà Nội.

Vậy tôi viết lời cam đoan này đề nghị khoa luật xem xét để cho tôi có thể bảo vệ luận văn.

Tôi xin chân thành cảm ơn!

NGƯỜI CAM ĐOAN

Lâm Thị Thanh Thảo

MỤC LỤC

Trang

Trang phụ bìa Lời cam đoan Mục lục

Danh mục các từ viết tắt Danh mục các bảng

MỞ ĐẦU 1

Chương 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ BẢO ĐẢM QUYỀN CON NGƯỜI TRONG THỰC HÀNH QUYỀN CÔNG TỐ

CỦA VIỆN KIỂM SÁT NHÂN DÂN 9

1.1. Quyền con người và bảo đảm quyền con người trong tố tụng hình sự 9

1.1.1. Quyền con người và quyền con người trong tố tụng hình sự 9

1.1.2. Bảo đảm quyền con người trong tố tụng hình sự 14

1.2. Bảo đảm quyền con người trong tố tụng hình sự liên quan

đến thực hành quyền công tố của Viện kiểm sát 16

1.2.1. Các quyền con người liên quan đến hoạt động công tố 16

1.2.2. Đặc điểm của quyền con người trong tố tụng hình sự liên quan

đến thực hành quyền công tố của Viện kiểm sát 23

1.3. Khái niệm về thực hành quyền công tố và bảo đảm quyền con người trong hoạt động thực hành quyền công tố của

Viện kiểm sát 27

1.3.1. Khái niệm về thực hành quyền công tố 27

1.3.2. Vai trò của thực hành hành quyền công tố trong việc bảo đảm quyền con người 28

1.4. Bảo đảm quyền con người trong thực hành quyền công tố

của một số nước trên thế giới 30

1.4.1. Trung Quốc 30

1.4.2. Liên bang Nga 34

Chương 2: QUY ĐỊNH CỦA LUẬT TỐ TỤNG HÌNH SỰ VỀ BẢO ĐẢM QUYỀN CON NGƯỜI LIÊN QUAN ĐẾN HOẠT ĐỘNG THỰC HÀNH QUYỀN CÔNG TỐ CỦA VIỆN

KIỂM SÁT NHÂN DÂN 39

2.1. Quy định của các nguyên tắc tố tụng bảo đảm quyền con người liên quan đến hoạt động công tố 39

2.1.1. Nguyên tắc tôn trọng và bảo vệ các quyền cơ bản của công dân

(Điều 4 BLTTHS 2003) 39

2.1.2. Nguyên tắc bảo đảm quyền bình đẳng của mọi công dân trước pháp luật (Điều 5) 40

2.1.3. Nguyên tắc bảo đảm quyền bất khả xâm phạm về thân thể, chỗ ở, an toàn và bí mật thư tín, điện thoại, điện tín của công dân

(Điều 6; Điều 8) 40

2.1.4. Nguyên tắc bảo hộ tính mạng, sức khoẻ, danh dự, nhân phẩm,

tài sản của công dân (Điều 7) 41

2.1.5. Nguyên tắc bảo đảm quyền bào chữa của người bị tạm giữ, bị

can, bị cáo (Điều 11) 42

2.1.6. Nguyên tắc bảo đảm quyền bình đẳng trước Tòa án (Điều 19) 42

2.1.7. Nguyên tắc bảo đảm quyền được bồi thường thiệt hại và phục hồi danh dự, quyền lợi của người bị oan (Điều 29); nguyên tắc bảo đảm quyền được bồi thường của người bị thiệt hại do cơ quan hoặc người có thẩm quyền tiến hành tố tụng hình sự gây ra (Điều 30) 43

2.1.8. Nguyên tắc bảo đảm quyền khiếu nại, tố cáo trong tố tụng hình

sự (Điều 31) 44

2.1.9. Nguyên tắc đảm bảo thực hành quyền công tố và kiểm sát việc

tuân theo pháp luật trong tố tụng hình sự 44

2.2. Quy định của Bộ luật tố tụng hình sự 2003 liên quan đến việc bảo đảm quyền con người thông qua các nội dung của

hoạt động thực hành quyền công tố 46

2.2.1. Bảo đảm quyền con người thông qua các nội dung thực hành quyền công tố của Viện kiểm sát trong giai đoạn điều tra vụ án hình sự 46

2.2.2. Bảo đảm quyền con người thông qua các nội dung thực hành quyền công tố của Viện kiểm sát trong giai đoạn xét xử vụ án hình sự 57

2.2.3. Quy định về thủ tục các hoạt động tố tụng 71

Chương 3: THỰC TIỄN VÀ CÁC GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ THỰC HÀNH QUYỀN CÔNG TỐ BẢO ĐẢM

QUYỀN CON NGƯỜI CỦA VIỆN KIỂM SÁT NHÂN DÂN ... 75

3.1. Khái quát về tổ chức, bộ máy hoạt động của Viện kiểm sát nhân ở dân tỉnh Hà Giang 75

3.2. Thực tiễn bảo đảm quyền con người trong thực hành quyền

công tố của Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Hà Giang 76

3.2.1. Đánh giá chung về những kết quả đạt được về đảm bảo quyền con người trong hoạt động thực hành quyền công tố của Viện

kiểm sát nhân dân tỉnh Hà Giang 76

3.2.2. Một số bất cập trong về đảm bảo quyền con người trong công tác

thực hành quyền công tố của Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Hà Giang 83

3.2.3. Nguyên nhân dẫn đến bất cập, hạn chế của việc bảo đảm quyền

con người trong thực hành quyền công tố ở tỉnh Hà Giang 87

3.3. Hoàn thiện pháp luật và các giải pháp nâng cao hiệu quả bảo đảm quyền con người trong thực hành quyền công tố

trong tố tụng hình sự của Viện kiểm sát 91

3.3.1. Những quan điểm, định hướng của Đảng và Nhà nước đối với

việc bảo đảm quyền con trong hoạt động công tố 91

3.3.2. Hoàn thiện pháp luật 92

3.3.3. Các giải pháp nâng cao hiệu quả bảo đảm quyền con người trong thực hành quyền công tố trong tố tụng hình sự của Viện

kiểm sát 98

KẾT LUẬN 102

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 104

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

BLHS: Bộ luật hình sự

BLTTHS: Bộ luật Tố tụng hình sự

CAT: Công ước về chống tra tấn và các hình thức đối xử, trừng phạt tàn bạo, vô nhân đạo hoặc hạ thấp nhân phẩm

CHND: Cộng hòa nhân dân

CPPCG: Công ước về ngăn ngừa và trừng trị tội diệt chủng năm 1948

CQĐT: Cơ quan điều tra

CQTHTTHS: Cơ quan tiến hành tố tụng hình sự ĐTV: Điều tra viên

HĐXX: Hội đồng xét xử

ICCPR: Công ước quốc tế về các quyền dân sự và chính trị

KSV: Kiểm sát viên

QCN: Quyền con người TANDTC: Tòa án nhân dân tối cao THQCT: Thực hành quyền công tố

THTT: Tiến hành tố tụng

TTHS: Tố tụng hình sự

UDHR: Tuyên ngôn thế giới về quyền con người năm 1948 VKS: Viện kiểm sát

VKSND: Viện kiểm sát nhân dân VKSNDTC: Viện kiểm sát nhân dân Tối cao XHCN: Xã hội chủ nghĩa

DANH MỤC CÁC BẢNG

Số hiệu

bảng

Tên bảng

Trang

Bảng 3.1:

Tình hình điều tra, truy tố, xét xử tội phạm trên địa

bàn tỉnh Hà Giang

Bảng 3.2:

Tỉ lệ bị can áp dụng biện pháp tạm giam được thay thế

bằng biện pháp ngăn chặn khác

Bảng 3.3:

Tỉ lệ bị can áp dụng biện pháp tạm giam so với bị can

đã bị khởi tố từ năm 2010 - 2014

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 123 trang tài liệu này.

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Bảo đảm quyền con người (QCN) là một trong những nội dung và cũng là mục đích của xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa ở nước ta được thể hiện trong các văn kiện của Đảng và pháp luật Nhà nước những năm gần đây. Văn kiện Đại hội X của Đảng đặt ra nhiệm vụ: “Xây dựng nền tư pháp trong sạch, vững mạnh, dân chủ, nghiêm minh, bảo vệ công lý, quyền con người”. Định hướng này tiếp tục được thể hiện trong văn kiện Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI của Đảng: “Đẩy mạnh xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, trong đó đẩy mạnh việc thực hiện chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020, xây dựng hệ thống tư pháp trong sạch vững mạnh, bảo vệ công lý, tôn trọng và bảo vệ quyền con người”. Trên tinh thần đó, Nghị quyết số 49-NQ/TW ngày 02-6-2005 của Bộ chính trị “Về chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020” khẳng định:

Đòi hỏi của công dân và xã hội đối với cơ quan tư pháp ngày càng cao; các cơ quan tư pháp phải thật sự là chỗ dựa của nhân dân trong việc bảo vệ công lý, quyền con người, đồng thời phải là công cụ hữu hiệu bảo vệ pháp luật và pháp chế xã hội chủ nghĩa, đấu tranh có hiệu quả với các loại tội phạm và vi phạm [23, tr.1 - 2].

Hiến pháp 2013 đề cao QCN và bảo đảm QCN, bằng việc quy định một chương về QCN, quyền, nghĩa vụ cơ bản của công dân (chương 2 Hiến pháp). Bộ luật tố tụng hình sự (BLTTHS) 2003 và các văn bản pháp luật tố tụng hình sự (TTHS) khác đã quy định việc bảo đảm QCN trong hoạt động TTHS, trong đó có hoạt động công tố của Viện kiểm sát nhân dân (VKSND). Theo đó, bảo vệ QCN là trách nhiệm của các cơ quan thực hành quyền công tố (THQCT) và người tiến hành tố tụng (THTT). Với chức năng, nhiệm vụ của mình Viện