Nhóm Giải Pháp Về Đào Tạo, Bồi Dưỡng Kiến Thức Chuyên Môn, Kỹ Năng Nghề

quy định chặt chẽ thời hạn ràng buộc để đảm bảo mọi hoạt động tố tụng diễn ra khẩn trương, kịp thời, chính xác, tránh việc tùy tiện, lạm dụng.

Kiểm sát tin báo, tố giác về tội phạm:

Kiểm sát tin báo, tố giác về tội phạm có vị trí, vai trò đặc biệt quan trọng, góp phần đảm bảo sự tuân thủ pháp luật, hạn chế đến mức thấp nhất việc bỏ lọt tội phạm và phòng ngừa việc làm oan người vô tội.

Qua thực tiễn công tác kiểm sát điều tra các vụ án hình sự, tác giả luận văn đề xuất ý kiến để thực hiện chủ trương “Tăng cường trách nhiệm của Viện kiểm sát trong giai đoạn điều tra, thực hiện cơ chế công tố gắn với điều tra” là định hướng mang tầm chiến lược, cần quy định rò ràng, đầy đủ hơn về thẩm quyền của VKSND trong việc thực hiện các chức năng hiến định của mình nói chung và trong khâu kiểm sát tố giác, tin báo về tội phạm nói riêng để đảm bảo sự thật khách quan, tăng cường khả năng phát hiện và chống bỏ lọt tội phạm. Cần xác định đầy đủ hơn trong BLTTHS về trách nhiệm của Cơ quan điều tra, các cơ quan chức năng phải thông báo về tố giác, tin báo tội phạm cho VKS, quy định rò VKS có quyền kiểm sát trực tiếp việc tiếp nhận, thụ lý, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm của CQĐT và các cơ quan có thẩm quyền tiến hành một số hoạt động điều tra ban đầu.

Đồng thời cũng cần sửa đổi, bổ sung các quy định nhằm tăng cường sự phối hợp giữa VKS và CQĐT ngay từ khâu tiếp nhận tố giác, tin báo về tội phạm và trong suốt quá trình điều tra vụ án. Điều này sẽ giúp giảm bớt thời gian tố tụng, tránh việc trả hồ sơ yêu cầu điều tra bổ sung giữa các cơ quan tiến hành tố tụng, sớm đưa tội phạm và người phạm tội ra tòa xét xử.

- Nâng cao trình độ, năng lực và kỹ năng nghiệp vụ của cán bộ VKS (lãnh đạo và các kiểm sát viên) trong ADPL về kiểm sát tin báo, tố giác về tội phạm. Để đảm ảo áp dụng pháp luật về kiểm sát tin báo, tố giác về tội phạm, kiểm sát viên cần phải nắm vững kiến thức pháp luật, nhận thức đúng, đầy đủ quyền năng pháp lý của VKS theo quy định pháp luật, không những là các quy định liên quan trong BLTTHS mà còn cả những văn bản hướng dẫn nghiệp vụ về tiếp nhận tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố và kiểm sát hoạt động kiểm tra, xác minh tố giác,

tin báo về tội phạm của cơ quan điều tra, các cơ quan có chức năng thực hiện một số hoạt động điều tra ban đầu. Những văn bản pháp luật hướng dẫn thực hiện quan trọng như: Nghị quyết số 37/2012/QH13, ngày 23/11/2012 về công tác phòng, chống vi phạm pháp luật và tội phạm, Thông tư liên tịch số 06/2013/TTLT-BCA- BQP-BTC-BNN&PTNT-VKSNDTC ngày 2/8/2013 liên ngành trung ương về tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm và kiến nghị khởi tố; Quyết định số: 07/2008/QĐ-VKSTC ngày 2/ 1/2008 của Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao về Quy chế công tác thực hành quyền công tố và kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong việc điều tra các vụ án hình sự.

Kiểm sát viên được phân công phải kiểm sát chặt chẽ việc tiếp nhận và giải quyết của Cơ quan điều tra cùng cấp đối với các tố giác, tin báo về tội phạm và kiến nghị khởi tố. Kiểm sát viên phải phân loại thông tin, phân tích, đánh giá đầy đủ về nội dung và tính chất của vụ việc, nếu trường hợp cấp thiết có thể gây hậu quả nghiêm trọng thì báo ngay cho lực lượng chức năng để kịp thời xử lý; trường hợp cần phối hợp để tham gia khám nghiệm hiện trường thì báo ngay cho lãnh đạo đơn vị và thông báo cho CQĐT có thẩm quyền để cử lực lượng đến hiện trường để tiến hành khám nghiệm, phải theo dòi chặt chẽ việc giải quyết tin báo của CQĐT và yêu cầu CQĐT thông báo lại cho VKS và người tố giác biết.

Để tăng cường sự tuân thủ pháp luật trong hoạt động điều tra vụ án hình sự, đảm bảo thực hiện trách nhiệm của các cơ quan tố tụng, cần bổ sung thẩm quyền điều tra của VKS theo hướng: Khi phát hiện việc điều tra không khách quan, không đầy đủ hoặc có vi phạm pháp luật nghiêm trọng và VKS đã ban hành các yêu cầu, quyết định tố tụng đối với CQĐT nhưng CQĐT không thực hiện hoặc thực hiện không đầy đủ, không đạt hiệu quả hoặc trong các trường hợp khác mà Viện trưởng VKS xét thấy cần thiết để thực hiện đầy đủ trách nhiệm công tố thì VKS có thể rút vụ án để trực tiếp điều tra.

Về vấn đề này, Bà Hồ Thị Phấn (Phó Viện trưởng VKSND TP.HCM) cũng đã kiến nghị điều chỉnh khoản 4 Điều 103 BLTTHS:

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 124 trang tài liệu này.

VKS có trách nhiệm kiểm sát việc tiếp nhận, thụ lý và giải quyết của cơ quan điều tra, hải quan, kiểm lâm, bộ đội biên phòng, cảnh sát

biển và các cơ quan khác của công an nhân dân, quân đội nhân dân được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra, đối với tố giác, tin báo về tội phạm và kiến nghị khởi tố.

Kiểm sát việc áp dụng các biện pháp ngăn chặn

- Biện pháp tạm giam

Việc áp dụng biện pháp tạm giam chỉ trong những trường hợp cần thiết nhằm ngăn chặn bị can, bị cáo bỏ trốn, gây khó khăn cho quá trình tiến hành tố tụng; ngăn chặn bị can, bị cáo có thể tiếp tục phạm tội (Điều 79, 88 Bộ luật tố tụng hình sự). Hiện tại, các quy định của Bộ luật tố tụng hình sự hiện hành chưa thể hiện được đầy đủ, căn cứ áp dụng biện pháp tạm giam còn chung chung, tạo ra một khoảng rộng lớn cho sự “vận dụng” của các cơ quan và người tiến hành tố tụng. Trên thực tế, quy định về trường hợp “Có căn cứ cho rằng người đó có thể trốn hoặc cản trở việc điều tra, truy tố, xét xử hoặc có thể tiếp tục phạm tội” (Điều 88) là rất chung chung, rất dễ tạo ra sự “tùy nghi” khi áp dụng. Và một thực tế là có nhiều vụ án, bị can bị bắt quả tang, vật chứng thu giữ quả tang, sau khi bị bắt đã có lời khai khá đầy đủ; người bị bắt, bị can có nơi cư trú rò ràng, nhiều người phạm tội lần đầu và tội phạm cũng chỉ thuộc trường hợp ít nghiêm trọng hoặc nghiêm trọng nhưng Cơ quan điều tra vẫn đề nghị và Viện kiểm sát vẫn phê chuẩn tạm giam.

- Sửa đổi Điều 87 của Bộ luật theo hướng: đối với biện pháp ngăn chặn tạm giữ, trong trường hợp gia hạn tạm giữ, khi hết hạn, nếu Cơ quan điều tra không đề nghị thay thế biện pháp ngăn chặn, hay đề nghị gia hạn tạm giữ tiếp hoặc đề nghị chuyển tạm giam, nếu đủ căn cứ Viện kiểm sát có quyền gia hạn tạm giữ.

- Về biện pháp ngăn chặn bắt tạm giam: trong giai đoạn điều tra cần quy định rò hơn thẩm quyền của Viện kiểm sát được quyền bắt tạm giam nếu thấy cần thiết.

Bộ luật cần sửa đổi quy định rò thời hạn của các biện pháp ngăn chặn như: Cấm đi khỏi nơi cư trú, Bảo lĩnh, đặt tiền hoặc tài sản có giá trị để bảo đảm. Cần sửa đổi thời hạn tạm giam bằng thời hạn điều tra của vụ án.

3.2.2. Nhóm giải pháp về đào tạo, bồi dưỡng kiến thức chuyên môn, kỹ năng nghề nghiệp cho đội ngũ cán bộ ngành kiểm sát

3.2.2.1. Đảm bảo chất lượng đào tạo kiểm sát viên đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp, đảm bảo nguồn nhân lực có chất lượng cao, chuyên nghiệp

Hoàn thiện chương trình đào tạo nghề kiểm sát viên đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp, bảo vệ quyền con người, quyền công dân, nâng cao hiệu quả đấu tranh phòng chống tội phạm.

Công tác cán bộ nói chung, đối với ngành kiểm sát nói riêng là một trong những vấn đề then chốt cùng với những đổi mới, hoàn thiện về thể chế, về tăng cường vai trò, trách nhiệm của ngành kiểm sát. Nhân tố con người luôn có vị trí trung tâm quyết định chất lượng, hiệu quả hoạt động của VKSND. Do vậy, xây dựng đội ngũ kiểm sát viên có trình độ, năng lực chuyên môn vững vàng, đạo đức và bản lĩnh nghề nghiệp, đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp, bảo vệ quyền con người, quyền công dân là nhiệm vụ cần quan tâm thực hiện để cho “ngành kiểm sát và mỗi cán bộ kiểm sát phải thật sự trở thành chỗ dựa của công lý”.

Nội dung cơ bản của công tác cán bộ của ngành kiểm sát bao gồm: công tác đào tạo, bồi dưỡng, tuyển dụng, sử dụng, quản lý, khen thưởng, kỷ luật, chính sách đãi ngộ, xây dựng đạo đức nghề nghiệp.

- Kết hợp mô hình đào tạo chuyên sâu về nghề kiểm sát viên và đào tạo kiến thức nghiệp vụ chung cho các chức danh tư pháp: kiểm sát viên, thẩm phán, luật sư

+ Đào tạo chuyên sâu nghề nghiệp kiểm sát viên

Đào tạo chuyên sâu nghề nghiệp kiểm sát viên có mục tiêu trang bị kiến thức, kỹ năng nghề nghiệp; rèn luyện phẩm chất chính trị, phẩm chất đạo đức, bản lĩnh nghề nghiệp cho học viên để hình thành năng lực tương ứng với yêu cầu nghề nghiệp Kiểm sát viên, góp phần tiêu chuẩn hóa nghề nghiệp Kiểm sát viên đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp và hội nhập quốc tế, thực hiện nguyên tắc bảo đảm tranh tụng trong xét xử, đảm bảo thực thi công lý và quyền con người.

Chương trình, nội dung, phương pháp đào tạo cán bộ ngành kiểm sát cần được hoàn thiện để góp phần xây dựng nguồn nhân lực có chất lượng cao đáp ứng

yêu cầu cải cách tư pháp, xây dựng đội ngũ cán bộ ngành kiểm sát vững về chính trị, giỏi nghiệp vụ, có phẩm chất đạo đức, tôn trọng, bảo vệ quyền con người, quyền công dân, bản lĩnh nghề nghiệp, tôn trọng và tuân thủ pháp luật.

Theo chủ trương của ngành kiểm sát, đào tạo cán bộ ngành kiểm sát được thực hiện theo các hình thức chủ yếu là:

+ Đào tạo đại học kiểm sát, ngành luật, hệ chính quy để tạo nguồn tuyển dụng công chức nghiệp vụ kiểm sát cho Viện kiểm sát nhân dân địa phương, đơn vị trong những năm sau này;

+ Tăng cường đào tạo nghiệp vụ kiểm sát cho công chức , viên chức đã có

bằng cử nhân luât , nhất là cho Viện kiểm sát nhân dân các tỉnh, thành phố phía

Nam; tiếp tục triển khai thực hiện việc liên kết đào tạo cử nhân luật (văn bằng hai )

cho công chứ c tốt nghiêp

đaị hoc

khác đã được tuyển dụng vào Ngành để làm

nghiệp vụ kiểm sát; bồi dưỡng kiến thức, kỹ năng nghiệp vụ cho Kiểm sát viên, Kiểm tra viên…

- Triển khai thực hiện mô hình đào tạo nghề nghiệp kiểm sát chuyên sâu kết hợp với đào tạo chung nghiệp vụ xét xử, nghiệp vụ kiểm sát, nghề luật sư.

Bên cạnh việc đào tạo riêng từng chức danh Thẩm phán, Kiểm sát viên, Luật sư, Chính phủ đã giao cho Bộ Tư pháp xây dựng Dự án Pháp lệnh đào tạo một số chức danh tư pháp, đề xuất mô hình đào tạo chung ba chức danh này cho một đối tượng người học.

Về mô hình đào tạo theo quy định của Pháp lệnh (Điều 5) gồm 02 (hai) mô hình: (1) Đào tạo riêng nghiệp vụ xét xử, nghiệp vụ kiểm sát, nghề luật sư (đào tạo riêng từng chức danh Thẩm phán, Kiểm sát viên, Luật sư); (2) Đào tạo chung nghiệp vụ xét xử, nghiệp vụ kiểm sát, nghề luật sư (là hoạt động đào tạo chung ba chức danh Thẩm phán, Kiểm sát viên, Luật sư cho một đối tượng người học). Trong đó, đào tạo chung nghiệp vụ xét xử, nghiệp vụ kiểm sát, nghề luật sư là mô hình đào tạo mới, có tính chất đột phá trong hoạt động đào tạo nguồn nhân lực tư pháp ở nước ta, nhằm nâng cao chất lượng đào tạo nghiệp vụ xét xử, nghiệp vụ kiểm sát, nghề luật sư phục vụ Chiến lược cải cách tư pháp và triển khai thi hành Hiến pháp năm 2013.

Thời gian vừa qua, trong quá trình giải quyết một số vụ án, đặc biệt là tại các phiên tòa, do Thẩm phán, Kiểm sát viên, Luật sư không hiểu được vị trí, vai trò nghề nghiệp của nhau, không có mặt bằng chung về kiến thức pháp luật nên đã hạn chế tính chất “tranh tụng”, ảnh hưởng tới chất lượng, hiệu quả giải quyết vụ án. Nghiên cứu kinh nghiệm của các nước cho thấy nhiều nước đang áp dụng mô hình đào tạo chung nghiệp vụ xét xử, nghiệp vụ kiểm sát, nghề luật sư, tiêu biểu là các quốc gia tiên tiến trong hệ thống pháp luật châu âu lục địa như Công hòa Liên Bang Đức, Cộng hòa Pháp, Nhật Bản.

3.2.2.2. Đảm bảo chất lượng công tác bồi dưỡng, tập huấn về nghiệp vụ, kỹ năng áp dụng pháp luật trong hoạt động kiểm sát điều tra các vụ án hình sự

Tổ chức có chất lượng các đợt tập huấn, bồi dưỡng nghiệp vụ kiểm sát điều tra các vụ án hình sự, các chuyên đề cập nhật kiến thức pháp luật, chủ trương, nhiệm vụ của ngành kiểm sát

Đây là hoạt động phải được tổ chức định kỳ cũng như đột xuất theo chuyên đề và yêu cầu công tác của ngành kiểm sát.

Cho dù hệ thống pháp luật có hoàn thiện đến đâu nhưng nếu thiếu công tác tổ chức bồi dưỡng, tập huấn về nghiệp vụ, kỹ năng thực hành cho đội ngũ kiểm sát viên thì cũng chưa thể đảm bảo chất lượng của áp dụng về kiểm sát điều tra vụ án hình sự và thực hành quyền công tố. Bởi vì từ những quy định pháp luật trên văn bản đến những tác nghiệp hàng ngày trong các vụ án cụ thể, phải liên quan đến nhiều mối quan hệ, áp lực công tác, đòi hỏi ở người cán bộ kiểm sát sự nhận thức đúng đắn, đầy đủ các điều luật cần áp dụng và các kỹ năng cần thiết đối với từng loại công việc cần áp dụng pháp luật để thực hiện chức năng kiểm sát.

Công việc áp dụng pháp luật trong kiểm sát điều tra các vụ án hình sự mà người kiểm sát viên phải thi hành rất phức tạp, khó khăn cho nên phải đặc biệt quan tâm đến trình độ, năng lực và ký năng nghề nghiệp, chất lượng cán bộ phải tốt hơn và phải được đào tạo, bồi dưỡng thường xuyên, cập nhật kiến thức, đề cao kỷ cương, kỷ luật công vụ, đúc rút kinh nghiệm, khắc phục sai sót trong hoạt động nghiệp vụ. Bởi lẽ, mỗi một sai sót của người kiểm sát viên đều dẫn đến tác đông tiêu cực, ảnh hưởng đến quyền, lợi ích, danh dự của con người, uy tín của nền tư pháp.

VKS các cấp định kỳ tổ chức kiểm tra, đánh giá, thu thập ý kiến, chia sẻ kinh nghiệm áp dụng pháp luật của kiểm sát viên về kiểm sát điều tra các vụ án hình sự

Chú trọng bồi dưỡng nghiệp vụ, đặc biệt là các kỹ năng của kiểm sát viên như: kỹ năng kiểm sát điều tra vụ án hình sự, kỹ năng viết báo cáo án; kỹ năng xét hỏi, luận tội; kỹ năng đối đáp, tranh luận tại phiên tòa.

Lãnh đạo VKS cần quan tâm đến việc bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn, kỹ năng nghề nghiệp, tháo gỡ những vướng mắc trong công việc của kiểm sát viên, phân công việc phù hợp năng lực cán bộ và tính chất đặc điểm của các trường hợp cụ thể.

Việc nắm vững, nhận thức đầy đủ, đúng đắn các quy định pháp luật cần áp dụng trong hoạt động kiểm sát điều tra các vụ án hình sự không những cần thiết cho công việc nghiệp vụ trong từng vụ án cụ thể mà còn góp phần hoàn thiện các quy định pháp luật về nội dung và về thủ tục tố tụng hình sự. Thực tiễn áp dụng pháp luật của các kiểm sát viên trong kiểm sát điều tra các vụ án hình sự cũng chính là một nguồn thực tiễn quan trọng để cho các nhà lập pháp xem xét, sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện pháp luật hình sự. Hoạt động KSĐT các vụ án hình sự là một giai đoạn quan trọng và cũng rất khó khăn, phức tạp. Điều đó đòi hỏi người cán bộ, kiểm sát viên phải có chuyên môn nghiệp vụ vững vàng để có thể đề xuất, quyết định, áp dụng pháp luật đúng đắn, chủ động, linh hoạt, sáng tạo.

3.2.3. Nhóm giải pháp về giáo dục đạo đức, giáo dục quyền con người cho đội ngũ kiểm sát viên, xây dựng văn hóa pháp luật kiểm sát viên

3.2.3.1. Giáo dục đạo đức, xây dựng bản lĩnh đạo đức nghề nghiệp của đội ngũ kiểm sát viên

Để cho việc áp dụng pháp luật có chất lượng, đúng pháp luật, bảo vệ được quyền con người, không bỏ lọt tội phạm và không làm oan, sai cho con người thì một điều kiện cần thiết cùng với điều kiện về trình độ, năng lực chuyên môn, nghiệp vụ đó là phẩm chất đạo đức nhân văn của người kiểm sát viên. Do vậy, công tác giáo dục đạo đức, xây dựng bản lĩnh nghề nghiệp và văn hóa pháp luật của đội ngũ kiểm sát viên có tầm quan trọng đặc biệt, vừa cấp bách vừa là nhiệm vụ thường xuyên.

Đạo đức nghề nghiệp của kiểm sát viên là một loại hình đạo đức được hình thành và phát triển gắn liền với hoạt động nghề nghiệp của kiểm sát viên, vừa hội tụ những phẩm chất đạo đức của con người, của người cán bộ nhà nước nói chung và đạo đức nghề nghiệp của người kiểm sát viên. Nghĩa là người kiểm sát viên không chỉ tự mình tu dưỡng đạo đức, giữa vững đạo đức của con người mà còn phải biết vận dụng các phạm trù đạo đức vào trong việc áp dụng pháp luật về kiểm sát điều tra các vụ án hình sự. Biểu hiện tập trung, sâu sắc và đầy đủ nhất của phẩm chất đạo đức của kiểm sát viên là ở phương châm của người cán bộ ngành kiểm sát mà Chủ tịch Hồ Chí Minh đã căn dặn người cán bộ ngành kiểm sát: “Công minh, chính trực, khách quan, thận trọng, khiêm tốn”.

Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dạy: "cán bộ là cái gốc của mọi công việc", "công việc thành công hoặc thất bại đều do cán bộ tốt hay kém". Người cán bộ kiểm sát phải có cái tâm trong sáng, tinh thông nghiệp vụ, nhìn nhận, đánh giá sự việc một cách chính xác, khách quan; phải rèn cho mình phương pháp làm việc khoa học, cẩn trọng, khiêm tốn vì mỗi một quyết định của họ đều có liên quan đến quyền, lợi ích của con người, của nhà nước và xã hội.

- Giáo dục, rèn luyện bản lĩnh chính trị của người kiểm sát viên trong việc đấu tranh phòng chống tham nhũng

Vừa qua, Quốc hội quyết định giao cho Cơ quan điều tra của ngành kiểm sát nhân dân chuyên trách điều tra tội phạm tham nhũng trong lĩnh vực tư pháp. Ðây là một nhiệm vụ quan trọng và cũng là thách thức rất lớn đối với ngành kiểm sát, bởi lẽ người phạm tội trong lĩnh vực này thường đã từng là cán bộ tư pháp, được đào tạo bài bản về pháp luật nên rất biết cách che giấu tội phạm. Ngành kiểm sát phải khẩn trương chuẩn bị mọi điều kiện về tổ chức bộ máy, cán bộ, bảo đảm để thực hiện tốt nhiệm vụ quan trọng này.

Nghề nghiệp kiểm sát viên là một trong những loại hình của nghề luật đòi hỏi phải đáp ứng những yêu cầu, tiêu chuẩn nhất định theo quy định pháp luật và đạo đức nghề nghiệp nhằm thực hiện tốt các chức năng hiến định – thực hành quyền công tố và kiểm sát các hoạt động tư pháp.