Ảnh hưởng của phát triển du lịch đến sinh kế của hộ nông dân tỉnh Điện Biên

HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM

TRẦN BÁ UẨN

ẢNH HƯỞNG CỦA PHÁT TRIỂN DU LỊCH ĐẾN SINH KẾ CỦA HỘ NÔNG DÂN TỈNH ĐIỆN BIÊN

LUẬN ÁN TIẾN SĨ

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 191 trang tài liệu này.

NHÀ XUẤT BẢN HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP - 2022

HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM

------------------

TRẦN BÁ UẨN

ẢNH HƯỞNG CỦA PHÁT TRIỂN DU LỊCH ĐẾN SINH KẾ CỦA HỘ NÔNG DÂN TỈNH ĐIỆN BIÊN

Ngành : Kinh tế nông nghiệp

Mã số : 9.62.01.15

Người hướng dẫn khoa học: GS.TS. Nguyễn Văn Song

HÀ NỘI, NĂM 2022

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các kết quả nghiên cứu được trình bày trong luận án là trung thực, khách quan và chưa từng dùng để bảo vệ lấy bất kỳ học vị nào.

Tôi xin cam đoan rằng mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận án đã được cám ơn, các thông tin trích dẫn trong luận án này đều được chỉ rõ nguồn gốc.

Hà Nội, ngày… tháng… năm 2022

Tác giả luận án

Trần Bá Uẩn

LỜI CẢM ƠN

Tôi xin chân thành cảm ơn Ban Giám đốc Học viện Nông nghiệp Việt Nam; Ban Quản lý đào tạo; các thầy giáo, cô giáo Khoa Kinh tế và Phát triển nông thôn, Bộ môn Kinh tế Tài nguyên và Môi trường. Đặc biệt, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới GS.TS. Nguyễn Văn Song đã tận tình chỉ bảo, hướng dẫn, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và thực hiện luận án.

Tôi xin chân thành cảm ơn Lãnh đạo UBND tỉnh Điện Biên, Sở Văn hoá Thể thao và Du lịch tỉnh Điện Biên, Trung tâm Xúc tiến du lịch tỉnh Điện Biên; Lãnh đạo UBND Thành phố Điện Biên Phủ, Huyện Điện Biên và Huyện Mường Nhé; Lãnh đạo UBND các xã và các hộ nông dân tại các địa bàn nghiên cứu đã nhiệt tình cung cấp thông tin, số liệu, tham gia các cuộc điều tra, phỏng vấn và đóng góp ý kiến để tôi hoàn thành luận án.

Tôi xin chân thành cảm ơn Lãnh đạo Trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Điện Biên đã tạo mọi điều kiện thuận lợi, đông viên, giúp đỡ tôi trong quá trình học tập và nghiên cứu. Tôi xin trân trọng cảm ơn bạn bè, đồng nghiệp đã động viên, giúp đỡ tôi trong quá trình thực hiện luận án cũng như sự ủng hộ, động viên của gia đình trong suốt thời gian qua.

Một lần nữa tôi xin được bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc và trân trọng nhất đến các tổ chức và cá nhân đã giúp đỡ tôi trong suốt quá trình tôi thực hiện luận án này.

Hà Nội, ngày tháng năm 2022

Tác giả luận án

Trần Bá Uẩn

MỤC LỤC

Lời cam đoan i

Lời cảm ơn ii

Mục lục iii

Danh mục chữ viết tắt vi

Danh mục bảng vii

Danh mục hình ix

Trích yếu luận án x

Thesis abstract xii

Phần 1. Mở đầu 1

1.1. Tính cấp thiết của đề tài 1

1.2. Mục tiêu nghiên cứu 3

1.2.1. Mục tiêu chung 3

1.2.2. Mục tiêu cụ thể 3

1.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4

1.3.1. Đối tượng nghiên cứu 4

1.3.2. Đối tượng điều tra 4

1.3.3. Phạm vi nghiên cứu 4

1.4. Những đóng góp mới của luận án 4

1.5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài 5

Phần 2. Tổng quan các vấn đề lý luận và thực tiễn về ảnh hưởng của phát triển

du lịch tới sinh kế hộ nông dân 6

2.1. Cơ sở lý luận về ảnh hưởng của phát triển du lịch tới sinh kế hộ nông dân 6

2.1.1. Các khái niệm cơ bản liên quan đến nghiên cứu 6

2.1.2. Những tác động liên quan đến phát triển du lịch 18

2.1.3. Nội dung nghiên cứu ảnh hưởng của phát triển du lịch tới sinh kế của hộ nông dân 21

2.2. Tổng quan nghiên cứu ảnh hưởng của phát triển du lịch tới sinh kế hộ nông dân 24

2.2.1. Các nghiên cứu trên thế giới liên quan đến ảnh hưởng của phát triển du lịch

tới sinh kế hộ nông dân 24

2.2.2. Các nghiên cứu trong nước liên quan đến ảnh hưởng của phát triển du lịch

tới sinh kế hộ nông dân 30

2.2.3. Các nghiên cứu liên quan đến phương pháp nhóm (clustering method) và nhóm sinh kế (clustering livelihoods) 36

2.2.4. Khoảng trống trong nghiên cứu ảnh hưởng của phát triển du lịch tới sinh kế

hộ nông dân 39

2.3. Bài học kinh nghiệm từ cơ sở lý luận và thực tiễn cho nghiên cứu ảnh hưởng phát triển du lịch tới sinh kế hộ nông dân tỉnh Điện Biên 40

Tóm tắt phần 2 42

Phần 3. Phương pháp nghiên cứu 43

3.1. Đặc điểm địa bàn nghiên cứu 43

3.1.1. Điều kiện tự nhiên của tỉnh Điện Biên 43

3.1.2. Đặc điểm kinh tế - xã hội tỉnh Điện Biên 45

3.2. Khung phân tích và cách tiếp cận 47

3.2.1. Khung phân tích của luận án 47

3.2.2. Cách tiếp cận của luận án 49

3.3. Phương pháp nghiên cứu của luận án 51

3.3.1. Chọn điểm nghiên cứu 51

3.3.2. Phương pháp thu thập số liệu 52

3.3.3. Phương pháp xử lý và phân tích số liệu 55

3.3.4. Hệ thống các chỉ tiêu phân tích cơ bản 60

Tóm tắt phần 3 63

Phần 4. Kết quả nghiên cứu và thảo luận 64

4.1. Tình hình phát triển du lịch tỉnh Điện Biên và sự tham gia của các hộ nông dân trong kinh doanh dịch vụ du lịch 64

4.1.1. Cơ sở phát triển du lịch tỉnh Điện Biên 64

4.1.2. Kết quả hoạt động du lịch của tỉnh Điện Biên giai đoạn 2015 - 2019 67

4.1.3. Chính sách phát triển du lịch tỉnh Điện Biên 70

4.1.4. Sự tham gia của hộ nông dân trong kinh doanh dịch vụ du lịch 72

4.2. Ảnh hưởng của phát triển du lịch tới sinh kế hộ nông dân tỉnh Điện Biên 80

4.2.1. Ảnh hưởng của phát triển du lịch tới nguồn vốn sinh kế 80

4.2.2. Đánh giá ảnh hưởng của phát triển du lịch tới nguồn vốn sinh kế qua chỉ số ảnh hưởng sinh kế (LEI) 104

4.2.3. Ảnh hưởng của phát triển du lịch tới kết quả sinh kế của các hộ dân tỉnh Điện Biên 111

4.2.4. Phân tích ảnh hưởng của phát triển du lịch tới sinh kế theo từng nhóm hộ nông dân 115

4.2.5. Đánh giá chung về ảnh hưởng của phát triển du lịch đến sinh kế hộ nông dân tỉnh Điện 123

4.3. Giải pháp tăng cường ảnh hưởng tích cực và hạn chế ảnh hưởng tiêu cực của phát triển du lịch đến sinh kế của hộ nông dân tại tỉnh Điện Biên 125

4.3.1. Nhóm giải pháp về thể chế, chính sách 125

4.3.2. Nhóm giải pháp về nguồn vốn sinh kế 126

4.3.3. Nhóm giải pháp đối với từng nhóm hộ 132

Tóm tắt phần 4 137

Phần 5. Kết luận và kiến nghị 140

5.1. Kết luận 140

5.2. Kiến nghị 141

5.2.1. Đối với chính phủ 141

5.2.2. Đối với chính quyền các cấp 142

Danh mục các công trình đã công bố có liên quan đến luận án 143

Tài liệu tham khảo 144

Phụ lục 155

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

Chữ viết tắt Nghĩa tiếng Việt

CRD Trung tâm phát triển nông thôn miền Trung Việt Nam

DFID Bộ phát triển quốc tế Anh

DL Du lịch

DVDL Dịch vụ du lịch

FAO Tổ chức lương thực và nông nghiệp Liên Hợp Quốc

ILO Tổ chức lao động quốc tế

IUCN Tổ chức bảo tồn thiên nhiên thế giới

LCI Chỉ số sinh kế

LEI Chỉ số ảnh hưởng sinh kế

Oxfam Ủy ban cứ trợ nạn đói của Oxford

SXKD Sản xuất kinh doanh

UNDP Chương trình phát triển Liên Hợp Quốc

WEF Diễn đàn kinh tế thế giới