ẨN DỤ TU TỪ TRONG THƠ TỐ HỮU - 15

Câu thơ

Bài thơ

Ghi chú

1

Nghe tiếng lòng con vẳng đến đây

Vú em - r 31

nghe tiếng lòng

2

Đường thơm tho như mật bộng trưa hè

- Không gian hồng như giấc mộng đê mê

Hy vọng - tr

- đường thơm tho

3

- không gian hồng

4

- Say tương lai là tuổi của anh hùng

Như những con tàu -

- say tương lai

5

- Khi ta đã say mùi hương chân lí

Tr52

- mùi hương chân lí

6

Đời đắng cay không một chút ngọt bù

- đời đắng cay

7

- Lệ đã chua cay ngấm nụ cười

Ý xuân - tr.54

- lệ đã chua cay

8

- Tôi đã nghe ran nóng máu hăng say

- nghe ran nóng

9

- Tôi lắng nghe tiếng đời lăn náo nức

Tâm tư trong tù - tr. 71

- tiếng đời lăn náo nức

10

- Nghe mênh mang sức khỏe của trăm loài

- nghe mênh mang

11

- Hương tự do thơm ngát cả ngàn ngày

- hương tự do

12

- Để chi e ấp buồn thêm héo lòng

Trăng trối - tr111

- héo lòng

13

- Đời mặn nồng hứa hẹn biết bao hoa

- đời mặn nồng

14

-Tiếng rao sao ướt lạnh tê lòng

Một tiếng rao đêm - Tr.140

ướt lạnh

15

Bao thất bại dẫu xát lòng cay đắng

Hồ Chí Minh - tr.161

- lòng cay đắng

16

Hồn vẫn tươi vui thơm ngát tình đời

- tươi vui thơm ngát

17

Cuốn tung lên cờ đỏ máu thơm tươi

Huế tháng Tám -tr.165

máu thơm tươi

18

Hương tình nhân loại bay man mác

Xuân nhân loại - Tr.171

hương tình

19

A! Tiếng hát

Đêm xanh - tr.177

- ngọt

Ngọt như đường cát

- thơm mát

20

- Lắng nghe tiếng hát

Thơm mát

của các em

21

- Khoai mãn mùa đi đến sắn về Say màu hương mới, dậy hồn quê

Tình khoai sắn - tr. 180

màu hương mới

22

Nằm bên em nghe má ấm trong tay Sợ tiếng gà gáy sáng hết đêm nay

Sợ - tr. 193

nghe má ấm

23

Bác Hồ đó chiếc áo nâu giản dị

Màu quê hương bền bỉ đậm đà

5

màu quê hương

24

- Mẹ ơi, dưới đất còn chua xót

Trên miền Bắc mùa xuân - tr. 271

đất còn chua xót

25

Nhạc nhân gian cuồn cuộn bốc hồng trần!

Vui bất tuyệt - Tr.173-

cuồn cuộn bốc

- Đã nghe gió ngày mai thổi lại

Ba mươi năm đời ta

27

Đã nghe hồn thời đại bay cao

có Đảng - tr.317

nghe

28

- Ô tiếng hót vui say con chim chiền chiện

- tiếng hót vui

29

- Nghe hồn Nguyễn Trãi phiêu diêu

say

Tiếng gươm khua, tiếng thơ kêu xé lòng

Bài ca mùa xuân 61 -

- nghe hồn

30

- Đảng cho ta trái tim giàu

tr.329

- trái tim giàu

31

Ngọt tiếng hò đưa những chuyến đò xa

Có thể nào yên - Tr.344

- ngọt tiếng hò

32

Ôm con nhỏ ru trong lòng mát rượi

Giữa ngày xuân - Tr.351

lòng mát rượi

33

Phải chăng có những khúc đường nóng lạnh

Trên đường thiên lí - tr.359

khúc đường nóng lạnh

34

Người vẫn ngọt ngào qua muôn nỗi

đắng cay

Chào xuân 67 - Tr.409

- ngọt ngào

- đắng cay

35

Tóc tang lòng vẫn không cay đắng

Tâm sự - Tr.411

cay đắng

36

Ầm ầm biển lửa nhân dân

Đẹp như Huế dậy đầu xuân đỏ cờ

Chuyện em... tr. 425

ầm ầm biển lửa

37

- Lời di chúc gửi, êm bên gối

Theo

chân

Bác

-

- lời êm

38

- Đời vui tiếng Bác ấm muôn nhà

Tr.433 - 452

- tiếng Bác ấm

39

Mát dạ ông cha nghìn thuở trước

Theo chân Bác - Tr.444

mát dạ

40

Phải bao máu thấm trong lòng đất Mới ánh hồng lên sắc tự hào

Xin gửi miền Nam - tr.478

sắc tự hào

41

Đã qua biên giới tới gần

Nước non ngàn dặm -

- nghe lòng rạo rực

42

Nghe lòng rạo rực, nghe chân bồn chồn

tr. 499

- nghe chân bồn chồn

43

Nặng lòng xưa giọt mưa đau

Nước non ngàn dặm -

- nặng lòng

44

Mát lòng nay trận mưa mau quê nhà

tr.507

- mát lòng

45

Xanh núi, xanh sông, xanh đồng, xanh biển Xanh trời, xanh của những giấc mơ...

Vui thế hôm nay - tr.521

xanh giấc mơ

46

- Chiều xanh bát ngát một vùng lúa xuân

Màu tôi yêu - tr. 550

- chiều xanh

47

- Việt Nam! Việt Nam, màu xanh hát ca

- màu xanh hát ca

48

Như tiếng hát từng băng qua lửa đạn Rất diệu kì bỗng hóa những cành hoa

Ca vui - tr. 555

- cành hoa

49

Ai hay ngọt đất, quây quần dòng kênh

Đồng Thoại Sơn - tr.609

ngọt đất

50

Nồm trưa, nghe mát tận cùng ruột gan

nghe mát

51

Đắng cay mấy, vẫn ngọt ngào lòng ta

Chợ Đồng Xuân - tr.613

ngọt ngào lòng

52

Tiếng thu man mác, nhạc trong ngần

Lòng Anh - tr.631

- tiếng thu

53

- nhạc trong

Câu thơ

Bài thơ

Ghi chú (từ)

1

Gió vẫn vô tình lơ đãng bay

Vú em - Tr.30

gió - vô tình

2

Những tàu cau yếu sẽ lung lay

3

-Ven bờ sông phẳng con đò mộng Lả lướt đi về trong gió mai

Thành quách trăm năm sầm nét mặt

Dửng dưng - Tr.44

- mộng - lả lướt

4

- sầm nét mặt

5

6

Rêu hèn sống gửi nhánh khô gày

Dửng dưng - Tr.45

- hèn

- sống gửi

7

- Đèo cao vút vươn mình trong lau xám

Lao Bảo - Tr.46

- vươn mình

- nói

- run

8

- Gió nói gì với rừng sâu u ám

9

- Đường sao run, tê tái cả hồn thơ

10

Xuân bước nhẹ trên nhành non lá mới

Ý xuân -Tr.54

bước

11

Trăng khuya len xuống rừng dài

Tiếng sáo ly quê -

- len

12

Sáo kêu réo rắt gần xa

Tr.66 -67

- kêu

13

Sáo kêu gục giã bước chân quân Hồng

14

Đâu gió cồn thơm đất nhả mùi

Nhớ đồng - tr.84

- nhả

15

Đâu ruồng che mát thở yên vui

- che

- thở

16

Đây lạnh lẽo bốn tường vôi khắc khổ

Tâm tư trong tù -tr.71

- khắc khổ

17

Đây sàn lim manh ván ghép sầm u

- sầm u

18

- Cái bụng cứ nằn nì: "Ăn đi thôi, ăn đi !"

- Rồi tha thiết van lơn: "Đời mới hai mươi xuân"

- Rồi hắn thay chiến thuật:

"Ăn đi vài con cá…

Con cá, chột nưa -

cái bụng (nằn nì -

Tr.103 - 10

van lơn - thay

19

chiến thuật)

20

21

- Khi con tu hú gọi bầy

Khi con tu hú -tr.83

gọi

22

- Kiểng tù khua gắt gỏng

Ba tiếng - Tr.130

- khua

23

- Máy điện giục gầm gừ

- giục

24

- Chuông đạo hát vô tư

- hát

25

- Xe ơi chậm chậm ngừng giây phút

- Thông reo bờ suối rì rào

- Núi hỡi ! Từ đây băng xuống đó…

Tiếng hát đi đày -

- ơi

26

Tr.143-144

- reo

27

- hỡi

28

Hôm nay xuân ốm dậy

Xuân đến - Tr.158

ốm dậy

- Huế xôn xao lo lắng những đêm mơ

- Trăng thì thầm chi với sóng lao xao

- Gió gió ơi ! Hãy làm giông làm tố

Huế tháng Tám - Tr.163 -165

- lo lắng

- thì thầm

- ơi

32

33

Lâu rồi khao khát lắm xuân ơi

Đang nghe xuân tới nở môi cười

Xuân nhân loại - Tr.172

- ơi

- tới

34

35

36

- Chiều chiến thắng phá tan quân quỷ sứ

- Hồn ta chạy sáng ngời trên ngọn đuốc

- Lòng ta múa lồng lên theo đám rước

Vui bất tuyệt - Tr.173

- 174

- phá tan

- chạy

- múa

37

- Ngày xưa khoai sắn sống lang bang

Tình khoai sắn -

- sống lang bang

38

- Một bữa cờ son lên đổi ngôi

Tr.179

- lên

39

Sao thiêng nghiêng xuống những lưng đồi

- nghiêng xuống

40

- Sắn khoai hăm hở về dinh chiếm

- hăm hở

41

-Trường tôi vui giữa luống cày

Trường tôi - Tr.181

- vui

42

- Trường tôi vui giữa biển khơi

- reo

43

- Chữ reo mặt sóng, chữ ngời ghe câu

- ngời

44

- Chữ theo đuốc lửa, đêm thâu tiếng cười

- theo

45

46

- Nước Hương giang hiền lành, thanh tịnh

Lạnh lạt - Tr183

- hiền lành

47

- Con đò đủng đỉnh

- đủng đỉnh

48

- Lửa vui từng mái nứa tươi xanh

Lên Tây Bắc - Tr.205

- vui

- reo

- mừng

- kêu

49

- Chim reo quanh mái, gà mừng dưới sân

50

- Núi kêu anh bộ đội lên đường

51

- Con bồ câu trắng ngây thơ

Sáng tháng năm -

- ngây thơ

- nhé, ăn

- cười

- đón

52

- Lát rồi, chim nhé, chim ăn

Tr.222- 224

53

- Không gì vui bằng mắt Bác Hồ cười

54

- Đôi mắt Bác hiện lên cười phấn khởi

55

- Hồn biển lớn đón muôn lời thủ thỉ

56

Ngựa bay lên dốc

Hoan hô chiến sĩ Điện

- bay

- chạy

- reo

- kêu

58

Đuốc chạy sáng rừng

Biên - tr. 226

59

Chuông reo tin mừng

60

Loa kêu từng cửa

61

Sông Thao nao nức sóng dồi

Ta đi tới - Tr.232

nao nức

62

- Mình về rừng núi nhớ ai

Việt Bắc - Tr.238 -242

- nhớ

- giăng

- che

63

- Núi giăng thành lũy sắt dày

64

- Rừng che bộ đội, rừng vây quân thù

- Người đi, rừng núi trông theo bóng Người

- Mây đi mây vẫn nhớ hồi về non

vây

- trông

68

- Hà Nội ơi, Hà Nội !

Lại về - Tr.246

- ơi

- không ngủ - hông khuất

- mong chờ

69

- Hà Nội ta không ngủ

70

- Hà Nội ta không khuất

71

- Thiền thu hồn nước mong chờ bấy nay

72

- Huế ơi, quê mẹ của ta ơi !

Quê mẹ - Tr.253

- ơi

- cười

- lùi

-cầm vững

- vui

73

- Huế không buồn nữa, Huế ta ơi

74

- Mắt ướt trăm năm đã hé cười

75

- Huế của ta không một bước lùi

76

- Huế của ta đây cầm vững súng

77

- Huế lại về vui giữa Cộng hòa

78

- Những phố chợ gầy đen hấp hối

Vinh quang Tổ quốc

- gầy đen hấp hối

- tuôn trào

79

Bỗng tuôn trào nước mắt hoan hô

chúng ta - tr. 259

80

Hồn kêu trên mái muôn nhà

Chị là người mẹ -

kêu

81

Hồn kêu trai gái trẻ già đứng lên

Tr.268

81

Ga mới hồng đôi má

Trên miền Bắc mùa

- hồng đôi má

82

- Nghe hơi thở của đồng quê mập mạp

xuân -Tr.269

- hơi thở

83

Thơ ta ơi ! Hãy cất cao tiếng hót Ca ngợi trăm lần Tổ quốc chúng ta

Mùa thu tới - Tr.296

ơi

84

- Trăng qua rào song

- qua

85

Trăng nghiêng mặt cười

- nghiêng

86

- Trăng đi qua núi qua rừng

Ba bài thơ trăng -

- cười

87

Hỏi anh T.S: " có ưng nhắn gì ?"

Tr.300 - 301

- mặt ngọc

88

- Trăng tươi mặt ngọc

- ngẩn ngơ

- trên trời

- ngó

89

Ngẩn ngơ trăng ngó mặt người như trăng

90

Hồn chúng tôi quẩn quanh cùng đất nước

Thù muôn đời muôn kiếp không tan - tr.303

quẩn quanh

91

Máu kêu trả máu, đầu van trả đầu

Ba mươi năm đời ta có

- kêu

92

Đảng - Tr.318

- van

93

- Chào xuân đẹp ! Có gì vui đấy

Bài ca mùa xuân 1961

- vui

94

95

Hỡi em yêu mà má em đỏ dậy

- Xuân ơi xuân, vui tới mênh mông

- Tr.328 - 329 - 331 - 333

- em yêu

- ơi

96

Biển vui dâng sóng trắng đầu ghềnh

- tim ôi

- Thơ đã hát, mát trong lời chúc:

- Xuân ơi xuân, em mới đến dăm năm

- Ta biết em rất khỏe, tim ôi

Không khóc đấy. Nhưng mà sao nóng bỏng

- Gà gáy sáng. Thơ ơi mang cánh lửa

- khóc

- ơi

102

103

104

105

- Hòn Nẹ ta ơi, mảng về chưa đó

-Nhớ nhau chăng hỡi Hanh Cát, Hanh Cù ?

- Hỡi rừng sa mộc, khóm dừa xanh

-Hỡi đồi cát trắng rung rinh nắng

Mẹ Tơm - Tr.336 -337

- ơi

- nhớ

- hỡi

107

Mây chiều xa bay giục cánh chim

Miền Nam -Tr.354

bay - giục

108

Ghe máy từng đoàn săn đuổi cá

Lá thư Bến Tre - Tr.349

săn đuổi

109

110

111

112

Có thể nào khuây ? Cỏ cây vẫn nhắc

Những con chim lười còn ngủ dưới hàng me

Vừa tỉnh dậy, rật lên trời ríu rít

Có thể nào yên ? Tr.344

- nhắc

- ngủ

- tỉnh

- dậy - rật

113

114

Máu kêu máu ở trên đời tha thiết

- Lửa kêu lửa, giữa miền Nam rực lửa

Hãy nhớ lấy lời tôi - tr.375

kêu

115

116

117

118

119

120

121

- Sếu giang mang lạnh đang bay ngang trời

- Mà con én đã gọi người sang xuân

- Biết là xuân đến cầm tay lên đường

-Xuân ơi xuân chọn hướng nào

Vui đây Miền Bắc hay vào Mền Nam

- Xuân vui chợt đến giữa đường hành quân

- Xuân vui ca múa mọi vùng

Tiếng hát sang xuân - Tr.377 -378 -

- đến

- ơi

- chọn

- vui

- và

- chợt đến

- ca múa

122

123

Ôi những nàng xuân rất dịu dàng

- Xuân ở Miền Nam có nóng không ?

Xuân sớm - Tr.402

- nàng

- ở

124

125

126

127

- Xuân hãy xem ! cuộc diễu binh hùng vĩ

- Mặt trời đỏ dậy

Có vui không

- Hãy xung phong ! Hỡi mùa xuân 67

anh hùng

Chào xuân 1967 - Tr.410

- xem

- dậy

- vui

- anh hùng

128

129

130

131

- Ôi chiếc mũ vải mềm dễ thương như một bàn tay nhỏ

Chẳng làm đau một chiếc lá trên cành Mà xông xáo, mà tung hoành ngang dọc

Bài ca xuân 68 - tr. 16

- đau

- xông xáo

-tung hoành

132

- Miền Nam mong Bác nỗi mong cha

Bác ơi ! - Tr.30

mong

- Hỏi dòng khe ấy, hỏi tre lau

Theo chân Bác

- hỏi

134

Những ngày tháng xưa Bác ở đâu?

- Tr.441

- nghiêng đầu

135

Núi vẫn nghiêng đầu nghe vách đá

- nghe

136

Hát cùng cây lá gió ngàn sâu…

- hát

137

- Bụt mọc dầm chân đứng đợi ai

- tr.452

- đứng đợi

138

- Ngọn đèn kia thức bên ai đó

- thức

139

- Con cá rô ơi chớ có buồn

- tr.453

- ơi

140

- Dừa ơi cứ nở hoa đơm trái

- yêu

141

- Gió ơi gió, chim ơi có biết

- xôn xao

142

- Yêu nụ mầm non, yêu tuổi trẻ

- tr. 454

143

Biển thường yêu vậy sóng xôn xao

144

- Con én về bên cửa sổ, nhìn sang

Bài ca xuân 71 -

- về

- nhìn

- gọi

- hẹn

- ngắm

- đau

- ơi

145

146

- Đất nước vào xuân gọi những cánh đồng

- Dâu hẹn vàng tơ, chè mơ thêm lứa

Tr.476 - 477 - 478 -

479

147

- Đàn bò mộng Cu-ba đủng đỉnh đi,

ngắm núi Ba Vì

148

-Và những mái gà Hung làm bạn với gà ri

149

- Cuộc sống mới có đôi mắt Đảng

150

- Hà Nôi đau, tim ở Huế, sài Gòn

- Miền Nam ơi, Miền Nam quê hương

151

- Ngọc Hà em ! Lộng lẫy hoa tươi

- em

152

- Song mùa vui đã mang xuân đến

- mang

153

- Hãy trào lên, ơi sóng Cửu Long

Việt Nam máu và hoa

- ơi

154

- Sài Gòn ơi, Huế ơi ! Xin đợi

- tr.491 - 492

- đợi

155

- Cây khô chết chẳng nghiêng đầu

Nước non ngàn dặm -

- chết

156

157

- Bình Long, Nam Bộ ta ơi !

- Sóng Tiền Giang gọi Hậu Giang

Tr. 503 - 505 - 506 -

507

- nghiêng đầu

- ơi

158

- Sài Gòn ơi, lại phải đi bao ngày ?

- bịn rịn nhớ

159

- Sầu riêng bịn rịn nhớ Miền Nam xa

- ơi

160

- Tây Nguyên ơi ! Bước truân chuyên

- hỡi

161

- Trà My đây, hỡi Trà Bồng

- đợi trông

162

Có hay cây quế đợi trông tháng ngày

- gọi

163

- Nghe sông gọi suối, nghe voi gọi bầy

- ơi

164

- Ôi ! Làng Rô nhỏ của tôi

- đau

165

- Nỗi niềm chi rứa, Huế ơi !

166

Nặng lòng xưa giọt mưa đau

167

Tổ quốc cho anh dòng sữa tự hào

Toàn thắng về ta -

- cho

168

Thời đại cho Anh ánh sao trí tuệ

tr.515

- sang

169

Lịch sử sang xuân. Anh vào trận cuối

- Hương Giang ơi, dòng sông êm Quả tim ta vẫn ngày đêm tự tình

- Huế ơi, dẹp lắm quê nhà

Bài ca quê hương - Tr.519 - 520

- ơi

- tự tình ơi

173

Đắm say gió gọi trăng mời

Đêm thu quan họ - tr.563

gọi - mời

174

Như tiếng hát từng băng qua lửa đạn Rất diệu kì bỗng hóa những cành hoa

Ca vui - tr.555

băng

175

Phơi phới xuân vui với cuộc đời

- Thơ ơi, thơ muốn hát ca gì Tôi muốn dắt thơ đi

- Việt Nam ơi

Xuân đấy - Tr.556

- xuân vui

176

- ơi

177

- hát ca

178

- ơi

179

180

Thông reo lúa chín vẫy chào người thân

Hà Trung - tr.564

reo - vẫy

181

Nắng vờn núi gấm chênh chênh

Cẩm Thủy - tr.566

- vờn

182

Sóng dờn sông Mã lượn quanh hàng đồi

- lượn

183

184

Trâu đàn, bò mông trên đường nhởn nhơ

Ngọc Lặc - tr.567

nhởn nhơ

185

Lại đây, Bến Mẩy, Bãi Trành đợi ai

Như xuân - tr.568

đợi

186

187

Lúa đau làm dạ anh buồn

Hoằng Hóa - tr.571

đau - làm

188

189

Xõa xanh mái tóc, hàng dừa đưa duyên

Hậu Lộc - tr.573

xõa - đưa

190

Chuối tiêu đứng tựa bờ rào

Vườn nhà - tr.575

- đứng tựa

Ngả tàu lá nõn xanh vào hồn ta

- ngả

191

Giàn leo dây nhót xanh non

- đẻ

192

Đẻ ra chi chít trứng son, ngon là !

193

Diều hâu lượn với bồ câu vui vẻ

Chào năm 2000 ! -

lượn - vui vẻ -

194

Cả rắn độc cũng hiền như giun dế

tr.598

hiền

195

Và cá sấu thương ai mà khóc sụt sùi

thương

196

197

Có khổ đau nào đau khổ hơn Trái tim tự xát muối coo đơn

Một tiếng đờn - tr.600

xát

198

Gió ru dừa nước, đước say bãi bồi

Một thoáng Cà Mau -

- ru

199

tr.601

- say

200

Thuyền reo, xô sóng dập dềnh

Đồng thọa Sơn -

- reo

201

tr.608

- xô