Thương mại điện tử Việt Nam các giải pháp phát triển bền vững

Trong phạm vi khóa luận của mình, em tập trung nghiên cứu những hệ thống cơ sở cũng như các biện pháp để phát triển bền vững TMĐT ở Việt Nam nhằm đáp ứng được phát triển thương mại trong tiến trình hội nhập.

Kết cấu luận văn gồm 3 chương:

Chương 1: Lý luận chung về cơ sở phát triển TMĐT Chương 2: Thực trạng phát triển TMĐT ở Việt Nam

Chương 3: Phương hướng và các giải pháp phát triển bền vững TMĐT ở Việt Nam

Trong quá trình thu thập tài liệu để viết khóa luận này, em không thể tránh khỏi các sai sót, em rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến từ các thầy cô.

Em xin chân thành cảm ơn cô Vũ Thị Hạnh đã nhiệt tình giúp đỡ em hoàn thành tốt khóa luận của mình.

Sinh viên thực hiện Bùi Thị Như Lịch

CHƯƠNG I: LÝ LUẬN CHUNG VỀ CƠ SỞ PHÁT TRIỂN THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ‌‌

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 116 trang tài liệu này.

I. Tổng quan về TMĐT

1.1. Các khái niệm liên quan

Các khái niệm cơ bản nhất liên quan trực tiếp đến TMĐT bao gồm

Internet: Một hệ thống gồm các mạng máy tính được liên kết với nhau trên phạ m vi toà n thế giớ i , tạo điều kiện thuận lợi cho các dịch vụ truyền thông dữ liệ u , như đăng nhậ p từ xa , truyề n cá c tệ p tin , thư tí n điệ n tử , và các nhóm thông tin.

World Wide Web ( WWW ): Hệ thống các thông điệp dữ liệu được tạo ra, truyền tải, truy cập, chia sẻ ... thông qua internet.

Internet và Web là công cụ quan trọng nhất của TMĐT giúp cho TMĐT phát triển và hoạt động hiệu quả.

Thương mại điện tử ( TMĐT ): có nhiều cách định nghĩa theo các phạm vi rộng hẹp khác nhau. Về cơ bản TMĐT được hiểu theo nghĩa hẹp là hoạt động thương mại đối với hàng hóa và dịch vụ thông qua các phương tiện điện tử và mạng Internet. Theo nghĩa rộng được hiểu là toàn bộ mọi hoạt động thương mại và các hoạt động liên quan được thực hiện một phần hay hoàn toàn thông qua các phương tiện điện tử và mạng Internet.

Kinh doanh điện tử ( KDĐT ): là một khái niệm rộng hơn. Cũng có nhiều quan điểm khác nhau, nhưng về cơ bản KDĐT được hiểu theo góc độ quản trị kinh doanh, đó là việc ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông, đặc biệt là công nghệ dựa trên nền Internet để cải thiện và thay đổi các qui trình hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Hay nói cách khác quen thuộc hơn, đó là việc tin học hóa mọi hoạt động của doanh nghiệp. KDĐT có thể tác động lên tất cả các hoạt động của một doanh nghiệp. Đó là một chiến lược tổng thể trong đó TMĐT chỉ là một phần trong chiến lược đó.

1.2. Sự ra đời và phát triển của Internet và TMĐT

1962: J.C.R Licklider cho ra đời ý tưởng đầu tiên về mạng kết nối các máy tính với nhau.

1965: Mạng gửi các dữ liệu đó được chia nhỏ thành từng packet, đi theo các tuyến đường khác nhau và kết hợp lại tại điểm đến (Donald Dovies), sau đó Lawrence G.Roberts kết nối một máy tính ở Massachussetts với một máy tính khác ở California qua đường dây điện thoại.

1967: Ông này đề xuất ý tưởng mạng ARPANET- Advance Research Project Agency Network tại một hội nghị ở Michigan; Công nghệ chuyển gói tin

– packet switching technology đem lại lợi ích to lớn khi nhiều máy tính có thể chia sẻ thông tin với nhau; Phát triển mạng máy tính thử nghiệm của bộ quốc phòng Mỹ theo ý tưởng ARPANET.

1969: Mạng này được đưa vào hoạt động và là tiền thân của mạng Internet; Internet- liên mạng bắt đầu xuất hiện khi nhiều mạng được kết nối với nhau.

1972: Thư điện tử bắt đầu được sử dụng (Ray Tomlinson)

1973: ARPANET lần đầu tiên được kết nối ra nước ngoài, tới trường đại học London.

1984: Giao thức chuyển gói tin TCP/IP ( Transmision Control Protocol và Internet Protocol) trở thành giao thức chuẩn của Internet; Hệ thống các tên miền DNS ( Domain Name System) ra đời để phân biệt các máy chủ; được chia thành sáu loại chính: .edu (education) cho lĩnh vực giáo dục; .gov( government) thuộc chính phủ; .mil( military) cho lĩnh vực quân sự; .com(commercial) cho lĩnh vực thương mại; .org ( organization) cho các tổ chức; .net (network resources) cho các mạng.

1990: ARPANET ngừng hoạt động, Internet chuyển sang giai đoạn mới

12-12-1991: Máy chủ đầu tiên ngoài châu Âu online. Đây là việc làm cần thiết để đưa web ra khắp thế giới.

11-1992: Đã có 26 máy chủ web online.

22-4-1993: Trình duyệt Mosaic cho Windows ra đời.

Mosaic là trình duyệt web đầu tiên chạy trên hệ điều hành Windows, được phát triển tại Trung tâm quốc gia về ứng dụng siêu máy tính (National Center for Supercomputing Applications) Hoa Kỳ. Với trình duyệt này, công chúng có thể tiếp cận web dễ dàng và thân thiện hơn.

30-4-1993: World Wide Web được công bố miễn phí cho tất cả mọi

người.

Đây là một trong những nguyên nhân chủ yếu giúp cho web phát triển

nhanh chóng và mạnh mẽ.

5-1993: Viện công nghệ Massachusetts tung ra công nghệ mới, lần đầu tiên đưa một tờ báo lên web.

6-1993: Ngôn ngữ đánh dấu siêu văn bản HTML (Hypertext Mark Language) dùng trong lập trình web được công bố. Cùng với giao thức truyền siêu văn bản HTTP (Hypertext Transfer Protocol ), Internet thực sự trở thành công cụ đắc lực với hàng loạt các dịch vụ mới.

Sau đó mạng Internet được sử dụng rộng rãi từ năm 1994.

2-1994: Tiền thân của Yahoo được đưa lên internet.

Hai sinh viên đại học Stanford là David Filo và Jerry Yang là tác giả của “Hướng dẫn về World Wide Web của Jerry”, sau này được đổi tên thành Yahoo.

4-1994: BBC mở website đầu tiên cho chương trình TV: The Net

13-10-1994: Bill Clinton đưa Nhà Trắng lên web: whitehouse.gov

25-10-1994: Quảng cáo trên banner lần đầu xuất hiện tại website của ATT.

2-1995: Radio HK chính thức trở thành một đài phát thanh trực tuyến “fulltime”.

5-1995: Công ty Netsscape tung ra các phần mềm ứng dụng để khai thác thông tin trên Internet .

1-7-1995: Hiệu sách trực tuyến Amazon khai trương.

Được Jeff Bezos thành lập từ năm 1994 với tên ban đầu là Cadabra.com, Amazon.com giờ đây là một trong những công ty bán hàng trực tuyến lớn nhất trên mạng. Ít người biết rằng siêu thị khổng lồ trực tuyến này ban đầu chỉ là một hiệu sách.

8-1995: Đã có 18.957 website

9-8-1995: “Bùng nổ tên miền .com”. Hàng loạt công ty trực tuyến chính thức mở cửa website của mình.

24-8-1995: Microsoft Internet Explorer (IE) được phát hành và là một phần trong Windows 95.

4-9-1995: eBay, website đấu giá trực tuyến đầu tiên được thành lập.

15-12-1995: Alta Vista, công cụ tìm kiếm đa ngôn ngữ đầu tiên ra mắt người sử dụng Internet.

4-7-1996: Hotmail khai trương đúng ngày quốc khánh Hoa Kỳ.

8-1996: Số website đạt 342.081

1997: Công ty IBM tung ra chiến dịch quảng cáo cho các mô hình kinh doanh điện tử.

5-1997: BBC News mở một website về cuộc bầu cử trong năm.

6-1997: Tên miền business.com được bán với giá 150.000USD (80.000

bảng) blog.

17-12-1997: Jorn Barger đưa ra khái niệm weblog, sau này rút gọn thành

9-1998: Gã khổng lồ Google mở cửa văn phòng đầu tiên của mình tại một

gara ở California.

19-10-1998: Open Diary, blog community đầu tiên ra đời.

16-8-1999: Everquest trở thành game nhập vai trực tuyến nhiều người chơi đầu tiên.

19-8-1999: MySpace khai trương. Đây là một trong những website đầu tiên về lưu trữ trực tuyến. Hiện nay MySpace có gần 100 triệu người sử dụng và có cả hệ thống tin nhắn, blog âm nhạc, ảnh,…

11-1999: Boo.com trở thành site đầu tiên kinh doanh thời trang.

10 -1-2000: AOL mua lại Time Warner, một trong những vụ sát nhập lớn nhất trong lịch sử.

2-7-2000: Hacker đánh sập 8 website lớn trong đó có Yahoo, CNN và Amazon.

8-2000: Đã có gần 20 triệu Website.

15-1-2001: Jimmy Wales sáng lập Bách khoa toàn thư trực tuyến Wikipedia.

11-12-2002: FBI bắt đầu đăng tin truy nã tội phạm trực tuyến.

28-4-2003: Apples đưa dịch vụ tải nhạc iTunes vào hoạt động.

27-1-2004: Amazon.com lần đầu tiên thu được lợi nhuận của năm.

9-11-2004: Mozilla Firefox ra mắt công chúng

2-2005: Website chia sẻ video youtube.com ra đời

10-2005: Thống kê cho thấy lượng website mới trong năm 2005 nhiều hơn trong thời kì bùng nổ dotcom. 17 triệu site mới được thành lập.

12-4-2006: Google khai trương một dịch vụ thu hẹp ở Trung Quốc mang tên... Gu Ge

2006: Đã có 92.615.362 website.

[Nguồn:http://www.tuoitre.com.vn/Tianyon/Index.aspx?ArticleID=154779&Cha nnelID=16 ]

Tại Việt Nam, dịch vụ Internet được cung cấp chính thức từ năm 1997.

Như vậy điều kiện cần để TMĐT ra đời và phát triển là phải có một môi trường mạng máy tính đáp ứng được các yêu cầu của kinh doanh TMĐT:

 Có tính phân tán toàn cầu.

 Có tính mở cho phép số lượng lớn người sử dụng kết nối để được các nhà kinh doanh xem là một thị trường.

 Có công nghệ cần thiết để cho phép bày hàng, tìm mua hàng, bán hàng, giao hàng và thanh toán.

1.3. Định nghĩa TMĐT

Tên gọi: TMĐT từ khi ra đời đến nay có nhiều tên gọi khác nhau như: Online trade, Cyber trade, electronic business, paperless commerce (trade), electronic commerce, e-commerce.

Có rất nhiều cách hiểu khác nhau về TMĐT. Nhiều người hiểu TMĐT là bán hàng trên mạng, trên Internet. Một số ý kiến khác lại cho rằng TMĐT là làm

thương mại bằng điện tử. Những cách hiểu này đều đúng theo một góc độ nào đó nhưng chưa nói lên được phạm vi rộng lớn của TMĐT.

Khái niệm chung nhất về TMĐT có thể hiểu như sau: TMĐT là hình thái hoạt động kinh doanh bằng các phương pháp điện tử; là việc trao đổi “thông tin” kinh doanh thông qua các phương tiện công nghệ điện tử.

Theo khái niệm này, TMĐT không chỉ là bán hàng trên mạng hay bán hàng trên Internet mà là hình thái hoạt động kinh doanh bằng các phương pháp điện tử. Hoạt động kinh doanh bao gồm tất cả các hoạt động trong kinh doanh như giao dịch, mua bán, thanh toán, đặt hàng, quảng cáo và kể cả giao hàng. Các phương pháp điện tử ở đây không chỉ có Internet mà bao gồm việc sử dụng các phương tiện công nghệ điện tử như điện thoại, máy FAX, truyền hình và mạng máy tính (trong đó có Internet). TMĐT cũng bao hàm cả việc trao đổi thông tin kinh doanh thông qua các phương tiện công nghệ điện tử. Thông tin ở đây không chỉ là những số liệu hay văn bản, tin tức mà nó gồm cả hình ảnh, âm thanh và phim video.

Có hai quan điểm lớn trên thế giới về TMĐT như sau:

Theo nghĩa rộng: TMĐT có thể được hiểu là các giao dịch tài chính và thương mại bằng phương tiện điện tử như: trao đổi dữ liệu điện tử; chuyển tiền điện tử và các hoạt động gửi rút tiền bằng thẻ tín dụng.

Theo Luật mẫu về TMĐT của Ủy ban Liên Hợp quốc về Luật Thương mại Quốc tế (UNCITRAL): Thuật ngữ Thương mại cần được diễn giải theo nghĩa rộng để bao quát các vấn đề phát sinh từ mọi quan hệ mang tính chất thương mại dù có hay không có hợp đồng. Các quan hệ mang tính thương mại bao gồm các giao dịch sau đây: bất cứ giao dịch nào về thương mại nào về cung cấp hoặc trao đổi hàng hóa hoặc dịch vụ; thỏa thuận phân phối; đại diện hoặc đại lý thương mại, ủy thác hoa hồng; cho thuê dài hạn; xây dựng các công trình; tư vấn; kỹ thuật công trình; đầu tư; cấp vốn; ngân hàng; bảo hiểm; thỏa thuận khai thác hoặc tô nhượng; liên doanh các hình thức khác về hợp tác công nghiệp hoặc kinh doanh; chuyên chở hàng hóa hay hành khách bằng đường biển, đường không, đường sắt hoặc đường bộ.

Như vậy, có thể thấy rằng phạm vi của TMĐT rất rộng, bao quát hầu hết các lĩnh vực hoạt động kinh tế, việc mua bán hàng hóa và dịch vụ chỉ là một trong hàng ngàn lĩnh vực áp dụng của TMĐT

Theo Ủy ban Châu Âu: TMĐT được hiểu là việc thực hiện hoạt động kinh doanh qua các phương tiện điện tử. Nó dựa trên việc xử lý và truyền dữ liệu điện tử dưới dạng text, âm thanh và hình ảnh. TMĐT gồm nhiều hành vi trong đó hoạt động mua bán hàng hóa và dịch vụ qua phương tiện điện tử, giao nhận các nội dung kỹ thuật số trên mạng, chuyển tiền điện tử, mua bán cổ phiếu điện tử, vận đơn điện tử, đấu giá thương mại, hợp tác thiết kế, tài nguyên mạng, mua sắm công cộng, tiếp thị trực tiếp tới người tiêu dùng và các dịch vụ sau bán hàng. TMĐT được thực hiện đối với cả thương mại hàng hóa (ví dụ như hàng tiêu dùng, các thiết bị y tế chuyên dụng) và thương mại dịch vụ (ví dụ như dịch vụ cung cấp thông tin, dịch vụ pháp lý, tài chính); các hoạt động truyền thống (như chăm sóc sức khỏe, giáo dục ) và các hoạt động mới (ví dụ như siêu thị ảo).

Theo nghĩa hẹp: TMĐT chỉ bao gồm những hoạt động thương mại được thực hiện thông qua mạng Internet mà không tính đến các phương tiện điện tử khác như điện thoại, fax, telex... Các tổ chức như: Tổ chức Thương mại thế giới (WTO), Tổ chức Hợp tác phát triển kinh tế đưa ra các khái niệm về TMĐT theo hướng này. TMĐT được nói đến ở đây là hình thức mua bán hàng hóa được bày tại các trang Web trên Internet với phương thức thanh toán bằng thẻ tín dụng. Có thể nói rằng TMĐT đang trở thành một cuộc cách mạng làm thay đổi cách thức mua sắm của con người.

Theo Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO): TMĐT bao gồm việc sản xuất, quảng cáo, bán hàng và phân phối sản phẩm được mua bán và thanh toán trên mạng Internet, nhưng được giao nhận một cách hữu hình cả các sản phẩm được giao nhận cũng như những thông tin số hóa thông qua mạng Internet.

Theo Tổ chức hợp tác phát triển kinh tế của Liên Hợp quốc: TMĐT được định nghĩa sơ bộ là các giao dịch thương mại dựa trên truyền dữ liệu qua các mạng truyền thông như Internet.