Hoàn Thiện Tổ Chức Bộ Máy Và Chế Độ Đãi Ngộ Cho Kiểm Toán Viên

từ đó xác định nội dung, việc áp dụng các phương pháp kiểm toán và bố trí lực lượng kiểm toán viên cho phù hợp.

Trong giai đoạn này, theo quan điểm của Tác giả đòi hỏi các kiểm viên cần thực hiện tốt một số công việc như: (1) cụ thể hoá mục tiêu của các nội dung kiểm toán; (2) lập các yêu cầu hoặc câu hỏi cần giải đáp; (3) xác định cơ sở dẫn liệu cho các nội dung cụ thể; (4) lập kế hoạch thu thập bằng chứng kiểm toán và phân tích bằng chứng kiểm toán; (5) lựa chọn các phương pháp thu thập bằng chứng kiểm toán thích hợp với từng nội dung kiểm toán (nghiên cứu tài liệu, phỏng vấn, điều tra, quan sát, phân tích...). Trên cơ sở các bằng chứng kiểm toán đã thu thập được tiến hành đánh giá độ tin cậy và trung thực của các thông tin; xác định các hoạt động không tuân thủ đầy đủ luật pháp, kế hoạch, thủ tục quy định; các hoạt động có chi phí lớn, kém hiệu quả hoặc mức độ thực hiện so với mục tiêu thấp; tổng hợp, tóm tắt các thông tin thu thập được theo những tiêu chí mà kiểm toán viên đã xây dựng…

Chính vì vậy, để có thể hoàn thành tốt nhiệm vụ của giai đoạn này, đòi hỏi phải tăng cường hơn nữa cơ chế giám sát hoạt động của các đoàn, tổ kiểm toán và kiểm toán viên nhằm tránh những sai sót hoặc sai phạm trong hoạt động kiểm toán. Đồng thời thông qua kiểm tra các báo cáo kiểm toán, biên bản kiểm toán của các đoàn, tổ kiểm toán để phân loại đánh giá chất lượng kiểm toán viên và các cá nhân phụ trách các tổ, đoàn kiểm toán. Nếu vấn đề này làm tốt sẽ có tác động trực tiếp tới thái độ và các hành vi của kiểm toán viên, những giải pháp kiểm soát nội bộ của Cơ quan Kiểm toán Nhà nước hiện nay có phần bị xem nhẹ cần phải củng cố và hoàn thiện. Kiểm toán Nhà nước cần phải ban hành quy định công khai về các mối quan hệ giữa đoàn, tổ kiểm toán, kiểm toán viên với đơn vị được kiểm toán để làm cơ sở cho quá trình kiểm tra, kiểm soát nội bộ các hoạt động kiểm toán của Cơ quan Kiểm toán Nhà nước đạt hiệu quả cao.

Ba là, Lập và gửi báo cáo kiểm toán

Trên cơ sở các tiêu chí đánh giá, kiểm toán viên lập báo cáo kiểm toán hoạt động. Báo cáo kiểm toán hoạt động là hình thức vật chất của kết quả kiểm toán hoạt động. Báo cáo kiểm toán phải tối đa hoá hiệu quả, nâng cao sự hài lòng của người sử dụng các kết quả kiểm toán, giúp các đối tượng được kiểm toán hoàn thiện hơn, cải thiện việc xây dựng các chính sách liên quan và còn ảnh hưởng tới việc xây dựng và thực hiện các chính sách và hướng dẫn. Tất cả các yêu cầu trên đòi hỏi kiểm toán viên phải phân tích và đưa ra được những kết luận có ích và kịp thời đối với các vấn đề phát hiện trong báo cáo kiểm toán; phản ánh những vấn đề, phân tích đầy đủ những yếu tố cơ bản gây ra sự không tuân thủ pháp luật, lãng phí, kém hiệu quả trong việc quản lý và sử dụng các nguồn lực, đồng thời đưa ra các biện pháp xử lý tin cậy và có thể áp dụng. Các kiến nghị kiểm toán giúp cải thiện việc quản lý và sử dụng các nguồn lực ở mức cao hơn. Để đảm bảo thực hiện thành công, các kết luận kiểm toán quy trình cuối cùng trong báo cáo kiểm toán hoạt động phải được thảo luận nhiều mặt ở nhiều cấp để đạt được sự thống nhất chung. Theo quan điểm của tác giả báo cáo kiểm toán hoạt động phải đáp ứng được các yêu cầu sau:

(1) Các thông tin nêu trong báo cáo phải trung thực, chính xác và thích ứng với vấn đề được phân tích, có độ tin cậy cao để các kết quả kiểm toán được thông báo là giá trị pháp lý để các đơn vị được kiểm toán thực hiện;

(2) Các thông tin được cung cấp trong báo cáo kiểm toán phải đảm bảo tính khách quan và các dạng thông tin được đề cập trong báo cáo kiểm toán về bất cứ đề tài nào phải phù hợp với tầm quan trọng, độ nhạy cảm và đối tượng sử dụng...;

(3) Các thông tin được cung cấp trong báo cáo kiểm toán phải là cơ sở và là điều kiện để cho kiểm toán viên đối chiếu và so sánh với các cuộc kiểm toán sau;

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 208 trang tài liệu này.

(4) Báo cáo kiểm toán cần giải thích một cách rõ ràng các thông tin cụ thể hơn có thể thu thập bằng cách nào và ở đâu;

(5) Một người nhận được thông tin nhưng lại thiếu kiến thức về các hoạt động của Chính phủ và đối tượng được kiểm toán cần có khả năng hiểu được báo cáo kiểm toán;

(6) Các kết luận kiến nghị kiểm toán đưa ra phải có khả năng thực hiện trong thực tế, tránh việc đưa ra các kiến nghị kiểm toán chung chung, thiếu cụ thể vừa gây khó khăn cho việc thực hiện của đơn vị được kiểm toán, vừa gây khó khăn cho việc kiểm tra, kiểm soát, như một số kiến nghị sau để minh họa “Xem xét kiểm điểm trách nhiệm của các tập thể và cá nhân có liên quan mua sắm tài sản không đúng chế độ, tiêu chuẩn, định mức quy định, tài sản trang bị không đúng đối tượng; mua sắm các loại thiết bị y tế cung cấp cho các đơn vị thụ hưởng dự án chưa phù hợp với tình hình thực tế của các ban quản lý dự án”(21) hoặc “đề nghị Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố, lãnh

đạo các bộ chỉ đạo các đơn vị được kiểm toán xem xét kiểm điểm trách nhiệm tập thể, cá nhân liên quan quyết định chi sai chế độ, vượt định mức; sử dụng sai nội dung nguồn kinh phí sự nghiệp môi trường để mua sắm, chi cho hoạt động thường xuyên, đi học tập ở nước ngoài”(21)...

Bốn là, Kiểm tra việc thực hiện kết luận, kiến nghị kiểm toán

Vai trò của kiểm toán hoạt động trong quản lý kinh tế vĩ mô còn được khẳng định khi các đơn vị, tổ chức, lĩnh vực được kiểm toán thực hiện nghiêm túc các kiến nghị về kiểm toán hoạt động của Kiểm toán Nhà nước. Nếu tính pháp lý và hiệu lực các kiến nghị về hoạt động kiểm toán của Kiểm toán Nhà nước không cao thì toàn bộ quá trình kiểm toán cũng như vai trò của kiểm toán hoạt động bị giảm thấp. Do đó, nhất thiết phải nâng cao năng lực hoạt động, hiệu lực pháp lý, chất lượng và hiệu quả kiểm toán hoạt động thông qua việc giám sát chặt chẽ quá trình kiểm tra, theo dõi và đôn đốc các đơn vị được kiểm toán thực hiện các kiến nghị kiểm toán của Kiểm toán Nhà nước. Để đạt được mục tiêu trên, đòi hỏi các kết luận và kiến nghị trong các báo cáo kiểm toán của Kiểm toán Nhà nước nói chung và báo cáo kiểm toán hoạt động nói riêng phải không ngừng được nâng cao cả về số lượng và chất

lượng, đồng thời phải được quy định trong các văn bản pháp lý (Luật, Nghị định, Thông tư…), phải được Quốc hội, Chính phủ, các cơ quan nhà nước cùng nhân dân thừa nhận kết quả và có trách nhiệm thực hiện nghiêm túc, đầy đủ và kịp thời.

Ngày nay, kết quả kiểm toán được công khai rộng rãi sẽ làm tăng thêm niềm tin của nhân dân vào sự minh bạch của Chính phủ, đồng thời tạo điều kiện để xã hội và người dân được quyền tham gia giám sát; đảm bảo việc công khai kết quả kiểm toán là trách nhiệm chính trị chứ không đơn thuần là đạo đức nghề nghiệp. Do đó, để không ngừng nâng cao chất lượng và hiệu lực của các kết luận, kiến nghị kiểm toán nhà nước nói chung, kiểm toán hoạt động nói riêng, theo quan điểm của tác giả Cơ quan Kiểm toán Nhà nước cần phải đổi mới phương pháp theo dõi, kiểm tra thực hiện kết luận và kiến nghị kiểm toán theo hướng giao cho một tổ chức độc lập để theo dõi, kiểm tra việc thực hiện kết luận và kiến nghị kiểm toán, thay cho việc phân công nhiệm vụ như hiện nay đó là tổ chức nào kiểm toán thì tổ chức đó thực hiện luôn việc kiểm tra thực hiện kết luận và kiến nghị kiểm toán. Bởi cách phân công nhiệm vụ này thời gian qua đã bộc lộ khá nhiều bất cập trong việc theo dõi, kiểm tra, tổng hợp kết quả và nhất là việc xử lý các kết luận và kiến nghị không chính xác, thậm chí sai luật...và nhất là sẽ chấm dứt được tình trạng vừa đá bóng, vừa thổi còi của các Kiểm toán Nhà nước chuyên ngành và Kiểm toán Nhà nước khu vực...

3.3.5. Hoàn thiện tổ chức bộ máy và chế độ đãi ngộ cho kiểm toán viên

3.3.5.1. Về phát triển tổ chức bộ máy và nâng cao năng lực, phẩm chất đối với kiểm toán viên

Theo quy định hiện hành của Luật Ngân sách nhà nước, mỗi cấp hành chính nhà nước (có ủy ban nhân dân và hội đồng nhân dân) đều gắn với một cấp ngân sách; Mỗi một cấp ngân sách là một bộ phận cấu thành của ngân sách nhà nước; Mỗi cấp ngân sách lại được phân cấp cụ thể về chức năng,

nhiệm vụ và quyền hạn trong quản lý thu, chi ngân sách. Do đó, mỗi cấp ngân sách đều là đối tượng kiểm toán của Kiểm toán Nhà nước và khi tiến hành kiểm toán các đối tượng này, có thể áp dụng kiểm toán hoạt động hoặc có thể áp dụng lồng ghép kiểm toán hoạt động với các loại hình kiểm toán khác. Như vậy, việc tổ chức mô hình kiểm toán theo hệ thống tổ chức hành chính luôn gắn liền với công tác quản lý ngân sách nhà nước, nó đảm bảo nguyên tắc quản lý tập trung thống nhất, gắn liền với nhiệm vụ, quyền hạn theo phân cấp quản lý của Luật Ngân sách nhà nước. Theo mô hình tổ chức này, cơ cấu tổ chức của Kiểm toán Nhà nước được chia thành Kiểm toán Nhà nước Trung ương và Kiểm toán Nhà nước các khu vực là hoàn toàn phù hợp với thực tiễn và quy định của pháp luật. Việc tổ chức Kiểm toán Nhà nước theo lĩnh vực hoạt động tài chính công và phân chia hoạt động kiểm toán theo từng chuyên ngành hẹp là bước phát triển tiếp theo, nhằm tạo điều kiện chuyên môn hoá cao và là điều kiện để nâng cao chất lượng và hiệu quả trong kiểm toán hoạt động. Qua nghiên cứu các mô hình tổ chức và cơ chế hoạt động của Kiểm toán Nhà nước các nước và thực tiễn hoạt động của Kiểm toán Nhà nước Việt Nam, có thể khẳng định tổ chức Kiểm toán Nhà nước theo khu vực kết hợp với lĩnh vực hoạt động tài chính công là hợp lý và tạo điều kiện thực hiện tốt kiểm toán hoạt động.

Chiến lược phát triển Kiểm toán Nhà nước trình Ủy ban thường vụ Quốc hội dự kiến đến năm 2015 cơ bản hoàn thiện cơ cấu tổ chức của Kiểm toán Nhà nước và tiến tới đến năm 2020 tổ chức bộ máy của Kiểm toán Nhà nước đảm bảo đồng bộ, có đủ cơ cấu và lực lượng thực hiện nhiệm vụ theo hướng:

Một là, Đối với các đơn vị tham mưu thuộc bộ máy điều hành của Kiểm toán Nhà nước dự kiến đến năm 2015 thành lập một số đơn vị sau:

- Thanh tra Kiểm toán Nhà nước (tương đương cấp vụ) để thực hiện chức năng thanh tra chuyên ngành theo Luật Thanh tra trong lĩnh vực kiểm toán nhà nước.

- Vụ Thi đua - khen thưởng để thực hiện chức năng theo dõi, kiểm tra và phát động các phong trào thi đua khen thưởng trong toàn ngành khi đủ số cán bộ công nhân viên là 1.500 người theo quy định hiện hành.

- Vụ Tài chính trên cơ sở Phòng Tài vụ - Kế toán thuộc Văn phòng Kiểm toán Nhà nước.

Hai là, Đối với các đơn vị thực hiện nhiệm vụ kiểm toán, dự kiến đến năm 2015 thành lập thêm 02 Kiểm toán Nhà nước chuyên ngành để đủ năng lực kiểm toán các bộ, cơ quan trung ương nhằm chia sẻ nhiệm vụ kiểm toán cho các Kiểm toán Nhà nước Chuyên ngành và cân đối nhiệm vụ kiểm toán lĩnh vực quốc phòng và lĩnh vực an ninh, tài chính Đảng của Kiểm toán Nhà nước Chuyên ngành I. Đến năm 2020 thành lập khoảng 15 Kiểm toán Nhà nước khu vực để bao quát cơ bản các đối tượng kiểm toán của 63 tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương với quy mô mỗi khu vực đảm nhận kiểm toán thường xuyên hàng năm từ 4 đến 5 tỉnh, thành phố, trong đó riêng 02 Kiểm toán Nhà nước khu vực đóng tại thành phố Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh chỉ kiểm toán ngân sách của 02 thành phố này do quy mô ngân sách lớn và số lượng các đơn vị dự toán nhiều. Như vậy đến năm 2020 sau khi thành lập đủ 15 Kiểm toán Nhà nước khu vực và 09 Kiểm toán Nhà nước Chuyên ngành thành lập trước đó đã đi vào hoạt động ổn định, đủ cơ cấu theo đúng chức năng, nhiệm vụ được giao, khi đó Kiểm toán Nhà nước sẽ thực hiện kiểm toán thường xuyên hàng năm hầu hết báo cáo quyết toán ngân sách tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương và báo cáo quyết toán ngân sách quận, huyện; phấn đấu kiểm toán khoảng 30% báo cáo quyết toán ngân sách xã, phường. Kiểm tra, phân tích, đánh giá và chuẩn bị ý kiến về toàn bộ dự toán ngân sách của các địa phương; mở rộng kiểm toán hoạt động, kiểm toán chuyên đề, kiểm toán trách nhiệm kinh tế, những vấn đề bức xúc xã hội quan tâm…

Ba là, Đối với các đơn vị sự nghiệp của Kiểm toán Nhà nước, dự kiến phát triển theo hướng tự chủ về tổ chức, tài chính theo chủ trương của nhà

nước về xã hội hoá hoạt động sự nghiệp nhằm đảm bảo sự chủ động phát huy vai trò của các đơn vị và góp phần nâng cao chất lượng hoạt động của toàn ngành, nhất là đào tạo chuyên sâu và nghiên cứu, chuyển giao kết quả nghiên cứu khoa học vào thực tiễn. Vì vậy, Chiến lược xác định giai đoạn từ nay đến năm 2015 thành lập thêm một số đơn vị và trong giai đoạn từ năm 2016 đến năm 2020 tập trung kiện toàn, duy trì sự ổn định, phát triển của các đơn vị hiện có và đơn vị mới thành lập nhằm thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ được giao. Các đơn vị sự nghiệp mới bao gồm:

- Trung tâm Thông tin, tư liệu và thư viện thực hiện chức năng lưu trữ thông tin, tư liệu và thư viện phục vụ việc khai thác thông tin, tư liệu kiểm toán trong ngành và cho các cơ quan hữu quan.

- Thành lập Trường (hoặc Trung tâm) Đào tạo và Bồi dưỡng cán bộ kiểm toán và Viện Nghiên cứu khoa học kiểm toán trên cơ sở Trung tâm Khoa học và Bồi dưỡng cán bộ hiện nay, trong đó:

+ Trường (hoặc Trung tâm) Đào tạo và Bồi dưỡng cán bộ kiểm toán thực hiện nhiệm vụ đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, kiểm toán viên nhà nước theo quy định của Luật Kiểm toán nhà nước; tổ chức đào tạo, bồi dưỡng cho các tổ chức, cá nhân có nhu cầu nhằm đáp ứng được yêu cầu phát triển nguồn nhân lực cả về số lượng và chất lượng cho xã hội nói chung và cho Kiểm toán Nhà nước nói riêng; cung cấp dịch vụ tư vấn phục vụ đối tượng là cán bộ của Hội đồng nhân dân các cấp; cán bộ chuyên trách ở các cơ quan Quốc hội, kiểm toán viên nội bộ...

+ Viện Nghiên cứu Khoa học kiểm toán thực hiện nghiên cứu khoa học kiểm toán nói chung, kiểm toán nhà nước nói riêng và chuyển giao kết quả nghiên cứu khoa học ứng dụng vào thực tiễn; phối hợp đào tạo sau đại học; tổ chức nghiên cứu, điều tra, tổng hợp thông tin từ dư luận xã hội về chỉ đạo, điều hành, quản lý và sử dụng các nguồn lực cho phát triển kinh tế, khoa học, xã hội, an ninh quốc phòng. Từ cơ sở đó, xác định quy mô và phương thức tổ

chức các hoạt động kiểm toán nhà nước nói chung và các cuộc kiểm toán hoạt động nói riêng đáp ứng nhu cầu xã hội và phát huy tối đa vai trò của Kiểm toán Nhà nước.

- Thành lập Thời báo Kiểm toán nhằm đáp ứng nhu cầu thông tin của xã hội về nâng cao hiệu quả sử dụng các nguồn lực tài chính nhà nước thông qua hoạt động kiểm toán.

Chiến lược phát triển tổ chức bộ máy của Kiểm toán Nhà nước đến năm 2020 trình Ủy ban thường vụ Quốc hội cơ bản là phù hợp. Tuy nhiên theo quan điểm của tác giả việc kiện toàn tổ chức bộ máy của Kiểm toán Nhà nước đến năm 2015 là giữ nguyên 25 đơn vị trực thuộc như hiện nay (cả về số lượng kiểm toán viên) vì trong một số năm qua phát triển “nóng” nên quy mô kiểm toán tăng nhanh, không tương xứng với chất lượng kiểm toán, Kiểm toán Nhà nước nên tập trung chủ yếu cho việc: Xác định lại chức năng, nhiệm vụ của các đơn vị trực thuộc như đã đề xuất ở phần trên; tập trung đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ và đạo đức nghề nghiệp cho kiểm toán viên; tăng cường soát xét chất lượng kiểm toán; giảm quy mô kiểm toán để có thời gian và điều kiện nâng cao chất lượng kiểm toán; phân loại và đánh giá chất lượng kiểm toán viên...; tăng cường công tác kiểm tra việc thực hiện kết luận và kiến nghị tại các đơn vị được kiểm toán... Trên cơ sở hoạt động đến năm 2015 sẽ tổ chức tổng kết, đánh giá làm cơ sở và điều kiện đề xuất việc hoàn thiện tổ chức bộ máy Kiểm toán Nhà nước đến năm 2020 như Chiến lược phát triển Kiểm toán Nhà nước trình Ủy ban thường vụ Quốc hội trên hoặc điều chỉnh bổ sung cho phù hợp.

Cùng với việc tăng thêm về số đơn vị trong bộ máy, thì số lượng kiểm toán viên dự kiến đến năm 2020 cũng cần phải tăng thêm tối thiểu là 2 lần so với hiện nay (hiện tại Kiểm toán Nhà nước có trên 1.200 kiểm toán viên). Với số lượng kiểm toán viên hiện có và số lượng tăng thêm đòi hỏi việc đào tạo, để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực cả về chuyên môn và đạo đức nghề