Sử dụng phương pháp thực nghiệm trong dạy học phát hiện và giải quyết vấn đề khi dạy học chương “các định luật bảo toàn” Vật lý cơ bản 10, theo hướng phát huy tính tích cực, tự lực và sáng tạo của học sinh miền núi

DANH MỤC CÁC BẢNG‌

LỜI CAM ĐOAN 2

LỜI CẢM ƠN 3

MỤC LỤC 1

DANH MỤC CÁC BẢNG 6

DANH MỤC CÁC HÌNH 11

MỞ ĐẦU 1

CHƯƠNG I 6

CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ VIỆC SỬ DỤNG PHƯƠNG PHÁP THỰC NGHIỆM TRONG DẠY HỌC PHÁT HIỆN VÀ GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ TRONG DẠY HỌC VẬT LÍ 6

1.1. Phương pháp thực nghiệm trong nghiên cứu vật lí 6

Có thể bạn quan tâm!

Sử dụng phương pháp thực nghiệm trong dạy học phát hiện và giải quyết vấn đề khi dạy học chương “các định luật bảo toàn” Vật lý cơ bản 10, theo hướng phát huy tính tích cực, tự lực và sáng tạo của học sinh miền núi - 1
Dự Kiến Cấu Trúc Luận Văn (Gồm 3 Phần). Phần I: Mở Đầu
Phương Pháp Thực Nghiệm Trong Dạy Học Vật Lí Ở Trường Phổ Thông‌
Những Hoạt Động Của Giáo Viên Và Học Sinh Khi Dạy Học Phương Pháp Thực Nghiệm .‌

Xem toàn bộ 158 trang tài liệu này.

1.1.1. Sự ra đời của phương pháp thực nghiệm trong sự phát triển của vật lí học [19],[21] 6

1.1.2. Nội dung của phương pháp thực nghiệm 8

1.2. Phương pháp thực nghiệm trong dạy học vật lí ở trường phổ thông 9

1.2.1. Phương pháp thực nghiệm trong mục tiêu dạy học [1], [13] 9

1.2.2. Các giai đoạn của phương pháp thực nghiệm và hướng dẫn học sinh hoạt động trong mỗi giai đoạn 11

1.2.3. Những hoạt động của giáo viên và học sinh khi dạy học phương pháp thực nghiệm 15

Hình 1.1: Cấu trúc của hoạt động học theo lý thuyết hoạt động 15

1.3. Các biện pháp và hình thức dạy học phương pháp thực nghiệm 21

1.3.1. Các biện pháp chung 21

1.3.2. Dạy học phương pháp thực nghiệm thông qua nghiên cứu tài liệu mới 22

1.3.3. Dạy học phương pháp thực nghiệm thông qua bài tập thí nghiệm 23

1.3.4. Dạy học phương pháp thực nghiệm thông qua thí nghiệm cho học sinh [18,tr.104] 25

1.4. Dạy học phát hiện và giải quyết vấn đề 27

1.4.1. Bản chất của dạy học phát hiện và giải quyết vấn đề 27

1.4.2. Tình huống có vấn đề 28

1.4.3. Cấu trúc dạy học phát hiện và giải quyết vấn đề [15] 29

1.4.4. Ưu điểm của phương pháp dạy học phát hiện và giải quyết vấn đề 33

1.4.5. Các mức độ của dạy học phát hiện và giải quyết vấn đề [15] 34

1.5. Sử dụng thiết bị theo tinh thần dạy học phát hiện và giải quyết vấn đề 34

1.5.1. Cơ sở của việc sử dụng thiết bị thực nghiệm trong dạy học phát hiện và giải quyết vấn đề 35

1.6. Thực tế việc sử dụng thiết bị thực nghiệm theo tinh thần dạy học phát hiện và giải quyết vấn đề ở các trường THPT tỉnh Cao Bằng 41

1.6.1. Mục đích điều tra 41

1.6.2. Phương pháp điều tra 41

1.6.3. Nội dung và kết quả điều tra 41

KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 45

CHƯƠNG 2 47

SỬ DỤNG PHƯƠNG PHÁP THỰC NGHIỆM TRONG DẠY HỌC PHÁT HIỆN VÀ GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ KHI DẠY HỌC CHƯƠNG “CÁC ĐỊNH LUẬT BẢO TOÀN” VẬT LÍ CƠ BẢN 10, THEO HƯỚNG PHÁT HUY TÍNH TÍCH CỰC, TỰ LỰC VÀ SÁNG TẠO CỦA HỌC SINH MIỀN NÚI..47

2.1. Đề xuất tiến trình dạy học phát hiện và giải quyết vấn đề với sử dụng phương pháp thực nghiệm, nhằm góp phần phát huy tính tích cực cho học sinh THPT miền núi 47

2.1.1. Nguyên tắc thiết kế tiến trình dạy học phát hiện và giải quyết vấn đề với sử dụng phương pháp thực nghiệm, nhằm góp phần phát huy tính tích cực của học sinh THPT miền núi 47

2.1.2. Vị trí chương các định luật bảo toàn 49

2.1.3 Nhiệm vụ của chương các định luật bảo toàn 49

2.1.4. Cấu trúc chương trình của chương “Các định luật bảo toàn” 49

2.1.5 Mục tiêu cần đạt khi dạy chương “Các định luật bảo toàn” theo chuẩn kiến thức kĩ năng 50

2.2. Soạn thảo tiến trình dạy học chương “Các định luật bảo toàn” 52

2.2.1. Cách soạn thảo chung 52

2.3. Xây dựng tiến trình dạy học phát hiện và giải quyết vấn đề với sử dụng phương pháp thực nghiệm một số kiến thức chương " Các định luật bảo toàn", nhằm góp phần phát huy tính tích cực cho học sinh THPT miền núi 52

2.3.1. Soạn thảo tiến trình dạy học kiến thức bài “ Động lượng. Định luật bảo toàn động lượng” 53

Ho¹t ®éng cđa hs 57

Hình 2.1. Thí nghiệm kiểm chứng định luật bảo toàn động lượng trong trường hợp va chạm mềm của 2 vật 63

HOẠT ĐỘNG CỦA HS 66

2.3.2. Soạn thảo tiến trình dạy học kiến thức bài “ Cơ năng ” 74

Hình 2.2. Thí nghiệm kiểm chứng định luật bảo toàn cơ năng trong trường hợp trọng lực 79

Hình 2.3. Thí nghiệm kiểm chứng định luật bảo toàn cơnăng trong trường hợp vật chịu tác dụng của lực đàn hồi 80

HOẠT ĐỘNG CỦA HS 83

KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 93

CHƯƠNG 3 94

THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM 94

3.1 Mục đích của thực nghiệm sư phạm 94

3.2 Nhiệm vụ thực nghiệm sư phạm 95

3.3 Đối tượng thực nghiệm sư phạm 95

3.4 Phương pháp thực nghiệm sư phạm 95

3.5 Thời điểm làm thực tập sư phạm 96

3.6. Chuẩn bị cho thực nghiệm sư phạm 96

3.6.1. Chọn lớp thực nghiệm và đối chứng 96

3.6.2. Các bài thực nghiệm sư phạm 97

3.6.3. Chuẩn bị cơ sở vật chất 97

3.7. Đánh giá kết quả thực nghiệm sư phạm 98

3.7.1. Tiêu chí đánh giá 98

3.7.1.1. Đánh giá những biểu hiện về thái độ, tính tích cực và tự lực của HS trong giờ học 98

3.7.1.2. Đánh giá tích cực và tự lực của HS qua bài kiểm tra 99

3.7.1.3. Đánh giá, xếp loại 99

3.8. Tiến hành thực nghiệm sư phạm và xử lý kết quả 100

3.8.1. Yêu cầu chung về xử lý kết quả thực nghiệm sư phạm 100

3.8.2. Đánh giá hiệu quả dạy học đối với việc phát huy tính tích cực và tự lực của học sinh qua các biểu hiện trong giờ học 102

3.8.3. Đánh giá hiệu quả dạy học nhóm đối với việc phát huy tính tích cực, tự chủ, sáng tạo của học sinh qua bài kiểm tra 104

...................................................................................................................................105

3.9. Đánh giá chung về thực nghiệm sư phạm 114

KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 116

KẾT LUẬN CHUNG 117

Với đề tài này tôi đã hoàn thành được các công việc sau 117

- Nghiên cứu cơ sở lí luận của việc thiết kế các tiến trình dạy học vật lí theo hướng “phát huy tính tích cực, tự lực và sáng tạo của học sinh”, phương pháp để soạn thảo tiến trình dạy học một đơn vị kiến thức vật lí cụ thể 117

- Đã soạn thảo được 3 tiến trình dạy học ở chương “Các định luật bảo toàn” của chương trình lớp 10 ban cơ bản như sau: tiến trình dạy học bài “Động lượng. Định luật bảo toàn động lượng”, tiến trình dạy học bài “cơnăng”. Các tiến trình này được soạn thảo theo hướng “phát huy tính tích cực, tự lực và sáng tạo của học sinh”, các tình huống học tập vật lí và định hướng hoạt động học của HS theo tiến trình nhận thức khoa học một kiến thức vật lí, phù hợp với mục đích yêu cầu của chương trình về việc nắm các các kiến thức đó của HS và phù hợp với trình độ của HS. Các tiến trình đó là cơ sở để tác giả tổchức cho HS hoạt động học tập tự lực – sáng tạo. Trong bốn tiến trình dạy học đó thì tôi có những cải tiến về thiết bị thí nghiệm, phương án thí nghiệm và vai trò của các thí nghiệm trong dạy học.

............................................................................................................................. 117

- Đã thực nghiệm sư phạm 3 tiến trình đã soạn thảo trên các lớp TN 117

- Kết quả của thực nghiệm cho thấy các tiến trình được xây dựng đều có tính khả thi. Bởi xuất phát từ quá trình tự lực hành động xây dựng kiến

thức dưới sự định hướng của GV, độc lập suy nghĩ giải quyết vấn đề, trao đổi thảo luận giữa các HS với nhau và giữa HS với GV giúp cho HS các lớp thực nghiệm có những biểu hiện của sự nắm vững kiến thức,biết cách tự đi tìm kiến thức và có được những ý tưởng sáng tạo. Chất lượng học tập của HS các lớp thực nghiệm có dấu hiệu được nâng lên, các HS này có được phương pháp học tập tốt hơn, phát triển được năng lực tự học và năng lực sáng tạo giải quyết vấn đề 117

Tuy nhiên, việc dạy học theo phương pháp mới này thì 117

- Cả GV và HS đều rất mệt mỏi, vì phải đầu tư rất nhiều thời gian và công sức 118

- Tốn nhiều thời gian hơn thời gian quy định của chương trình cho mỗi kiến thức nhưng tác giả đã khắc phục được khó khăn này nhờ vào các tiết bám sát 118

- Lớp học quá đông nên những lúc thực hành rất mệt 118

Đểviệc dạy học theo phương pháp mới này đạt được hiệu quảcao thì cần phải có 118

- Lớp học phải có sốlượng học sinh ít, khoảng 25 HS là vừa 118

- Cần có phòng thí nghiệm bộ môn 118

- Lòng đầy nhiệt tình của GV 118

- Với HS khá giỏi thì phương pháp này sẽ có hiệu quả cao hơn 118

Một số ý kiến đề xuất 118

TÀI LIỆU THAM KHẢO 119

PHỤ LỤC 121

PHỤ LỤC 1 121

PHỤ LỤC 2 123

PHỤ LỤC 3 125

PHỤ LỤC 4 126

DANH MỤC CÁC HÌNH‌