Quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân tại Ngân hàng TMCP Phát triển Thành phố Hồ Chí Minh

DANH MỤC HÌNH VẼ

Hình 2.1. Cơ cấu tổ chức của HDBANK Chi nhánh Bắc Ninh 37

Hình 2.2. Tỷ trọng cho vay khách hàng cá nhân trong tổng dư nợ tại HDBank – CN Bắc Ninh giai đoạn 2018 – 2020 47

Hình 2.3. Dư nợ cho vay khách hàng cá nhân phân theo kỳ hạn 48

Hình 2.4. Thâm niên công tác của nhóm cán bộ nhân viên đánh giá về quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân tại HDBank – Chi nhánh Bắc Ninh 67

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 104 trang tài liệu này.

Hiện nay, hoạt động cho vay khách hàng cá nhân đang ngày càng chiếm tỷ trọng lớn trong các ngân hàng thương mại (NHTM). Tuy nhiên, cùng với việc đem lại thu nhập đáng kể cho ngân hàng thì cho vay khách hàng cá nhân cũng là lĩnh vực đem lại nhiều rủi ro. Hậu quả của rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân đối với các ngân hàng thương mại thường rất nặng nề: làm tăng thêm chi phí của ngân hàng, thu nhập lãi bị chậm hoặc mất đi cùng với sự thất thoát vốn vay, làm xấu đi tình hình tài chính và cuối cùng là làm tổn hại đến vị thế của ngân hàng. Vì vậy, sự phát triển của NHTM luôn phải đi đôi với việc tăng cường quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân, để từ đó nâng cao chất lượng tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân, giảm tỷ lệ nợ xấu, nợ quá hạn trong cho vay khách hàng cá nhân, …

Thực tiễn quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân tại Ngân hàng TMCP Phát triển Thành phố Hồ Chí Minh – Chi nhánh Bắc Ninh (HDBank – CN Bắc Ninh) thời gian qua cũng cho thấy hoạt động này vẫn chưa được kiểm soát một cách hiệu quả. Tỷ lệ nợ quá hạn và tỷ lệ nợ xấu trong cho vay KHCN của HDBank – CN Bắc Ninh ở mức cao, chưa đạt mục tiêu đề ra (Tỷ lệ nợ xấu trong cho vay KHCN dưới 1%). Điều này đáng báo động cho thấy khả năng kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân của Ngân hàng đang gặp vấn đề, cần phải được giải quyết triệt để. Thêm vào đó, hoạt động quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân tại HDBank – CN Bắc Ninh vẫn còn nhiều hạn chế, công tác thẩm định tín dụng vẫn chưa thực sự đầy đủ, những rủi ro tiềm ẩn vẫn chưa được đánh giá trong hầu hết các tờ trình tín dụng, giám sát rủi ro đối với danh mục khoản vay chưa được quan tâm thích đáng,… Chính vì vậy, yêu cầu cấp bách đặt ra là tăng cường quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân, đảm bảo rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân trong phạm vi rủi ro chấp nhận được, giảm thiểu các thiệt hại phát sinh từ rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân và tăng thêm lợi nhuận kinh doanh, góp phần nâng cao uy tín và vị thế của ngân hàng.

Để tìm hiểu và góp phần vào giải quyết vấn đề này, bằng thực tiễn tại Ngân hàng TMCP Phát triển Thành phố Hồ Chí Minh – Chi nhánh Bắc Ninh, kết hợp với những lý luận đã được đào tạo, tác giả lựa chọn đề tài “Quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân tại Ngân hàng TMCP Phát triển Thành phố Hồ Chí Minh – Chi nhánh Bắc Ninh” để làm luận văn thạc sỹ.

2. Tổng quan tình hình nghiên cứu trong và ngoài nước

Quản trị RRTD nói chung và quản trị RRTD trong cho vay KHCN nói riêng được rất nhiều học giả quan tâm. Một số công trình nghiên cứu liên quan đến đề tài bao gồm:

Nguyễn Đức Tú (2016), Quản lý rủi ro tín dụng tại NHTMCP Công Thương Việt Nam, Luận án tiến sĩ kinh tế, Đại học Kinh tế quốc dân Hà Nội. Luận án đã hệ thống và trình bày đầy đủ lý luận về RRTD và quản trị RRTD trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế và sự gia tăng áp lực cạnh tranh trong hoạt động kinh doanh của NHTM. Trên cơ sở phân tích thực trạng, luận án đã chỉ ra những điểm chưa được, cần sửa đổi trong QTRRTD tại Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam. Đặc biệt, luận án đã đưa ra các mô hình có thể áp dụng để QTRRTD của NHTM theo tiêu chuẩn của hiệp ước Basel II - các nguyên tắc chung và các luật NH của ủy ban Basel về giám sát NH...Tuy nhiên, phạm vi nghiên cứu của luận án này là toàn bộ hệ thống của NH Vietinbank và thời gian nghiên cứu của luận án là trong các năm từ trước năm 2016.

Lê Thuỳ Linh (2017), Quản trị hoạt động tín dụng trong tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam – Chi nhánh Hà Nội, Luận văn Thạc sỹ, Đại học Kinh tế, Đại học Quốc gia Hà Nội. Đề tài đã hệ thống những vấn đề lý thuyết cơ bản vể quản trị rủi ro tín dụng của Ngân hàng thương mại. Trên cơ sở đó thực hiện phân tích, đánh giá thực trạng quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam chi nhánh Hà Nội giai đoạn 2010-2014. Xuất phát từ những hạn chế và nguyên nhân đề tài đề xuất 5 giải pháp và 2 kiến nghị đối với NHNN và 2 kiến nghị đối với Ngân hàng Vietinbank nhằm tăng cường hoạt động tín dụng đối với khách hàng doanh nghiệp vừa và nhỏ của Vietinbank - Chi nhánh Hà Nội.

Ngô Thị Hoa (2019), QTRR tín dụng trong cho vay KHCN tại NHTMCP Ngoại Thương Việt Nam – chi nhánh Thăng Long, Luận văn thạc sỹ kinh tế, Học viện Tài chính. Tác giả cho rằng quản lý danh mục tín dụng trong cho vay KHCN theo mức độ rủi ro KH là cách thức đảm bảo cho NH duy trì chất lượng hoạt động tín dụng. Để làm tốt công việc này, NH cần tập trung xây dựng hệ thống xếp hạng chấm điểm KH và ước tính tổn thất RRTD trong cho vay KHCN. Đồng thời, việc xây dựng danh mục theo kế hoạch cũng là phương thức giúp NH quản lý được danh mục tín dụng của mình. Đối với các NH mà đối tượng phục vụ chủ yếu là KHCN thì vấn đề này càng trở nên cấp thiết bởi đặc trưng kinh doanh của đối tượng này sẽ ảnh hưởng rất lớn đến quyết định cấp tín dụng của NH. Hạn chế của đề tài này là đề tài chưa tách tỷ trọng nợ xấu theo nhóm và ngành, qua đó cho thấy một số ngành thường xuyên có rủi ro đặc thù ngành để xây dựng giải pháp hạn chế rủi ro phù hợp. Phạm Diệu Linh (2020), Quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân tại ngân hàng tại ngân hàng thương mại cổ phần bưu điện Liên Việt - chi nhánh Ninh Bình , Luận văn Thạc sỹ, Đại học Thương mại. Luận văn nghiên cứu các nội dung liên quan đến vấn đề quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay KHCN, những kinh nghiệm của các chi nhánh NHTM trong nước và rút ra bài học có thể tham khảo, áp dụng đối với ngân hàng thương mại cổ phần bưu điện Liên Việt - chi nhánh Ninh Bình. Phân tích thực trạng và đặc thù hoạt động quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay KHCN tại ngân hàng thương mại cổ phần bưu điện Liên Việt - chi nhánh Ninh Bình, từ đó, đánh giá thành công, hạn chế và nguyên nhân. Đề xuất các giải pháp, kiến nghị nhằm hoàn thiện, nâng cao hiệu quả quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay KHCN tại ngân hàng thương mại cổ phần bưu điện Liên Việt - chi

nhánh Ninh Bình.

Nguyễn Thị Thanh Tâm (2020), Quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân tại ngân hàng thương mại cổ phần đầu tư và phát triển Việt nam - chi nhánh Tây Hồ , Luận văn Thạc sỹ, Đại học Thương mại. Căn cứ vào những cơ sở lý thuyết liên quan đến quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay KHCN tại ngân hàng, luận văn cũng đã phân tích về thực trạng công tác quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay KHCN tại BIDV Tây Hồ. Từ đó, tìm ra nguyên nhân để điều chỉnh và sửa đổi

các vấn đề đó. Dựa trên tình hình thực tế, các mục tiêu mở rộng và phát triển trong thời gian tới, tác giả đã đưa ra các biện pháp cụ thể cho chi nhánh và đưa ra các kiến nghị với Chính phủ, NHNN và ngân hàng BIDV nhằm đẩy mạnh hoàn thiện công tác quản trị rủi ro tín dụng tại chi nhánh trong tương lai.

Các công trình nghiên cứu trước đây đã tạo cơ sở luận cho đề tài như khái niệm, đặc điểm, nội dung và các chỉ tiêu đánh giá quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay KHCN tại NHTM. Tuy nhiên, mỗi đề tài hướng đến mục tiêu, đối tượng và phạm vi nghiên cứu khác nhau nên không thể áp dụng những giải pháp của các công trình nghiên cứu trước đây để tăng cường quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân tại Ngân hàng TMCP Phát triển Thành phố Hồ Chí Minh – Chi nhánh Bắc Ninh. Thêm vào đó, hiện nay chưa có công trình nghiên cứu nào về quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân tại Ngân hàng TMCP Phát triển Thành phố Hồ Chí Minh – Chi nhánh Bắc Ninh trong giai đoạn 2018-2020 được công bố. Vì vậy, đề tài nghiên cứu thể hiện tính mới và không trùng lặp với các công trình nghiên cứu trước đây.

3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu

Mục tiêu nghiên cứu: Đề xuất các giải pháp nhằm tăng cường quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân tại HDBank – CN Bắc Ninh.

Nhiệm vụ nghiên cứu:

- Hệ thống hoá cơ sở lý luận về quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân tại NHTM

- Phân tích, đánh giá thực trạng quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân tại HDBank – CN Bắc Ninh giai đoạn 2018-2020 nhằm tìm ra những hạn chế và nguyên nhân của hạn chế trong công tác này.

- Đề xuất các giải pháp nhằm tăng cường quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân tại HDBank – CN Bắc Ninh đến năm 2025.

4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

- Đối tượng nghiên cứu: Quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân tại NHTM.

- Phạm vi nghiên cứu:

+ Nội dung: Đề tài nghiên cứu quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân theo quy trình quản trị rủi ro tín dụng: nhận diện rủi ro, đo lường rủi ro, giám sát và ngăn chặn rủi ro, xử lý rủi ro.

+ Không gian: Ngân hàng TMCP Phát triển Thành phố Hồ Chí Minh – Chi nhánh Bắc Ninh

+ Thời gian: dữ liệu thứ cấp được tổng hợp trong 3 năm từ năm 2018-2020; Dữ liệu sơ cấp được thu thập từ tháng 3/2021 đến tháng 4/2021.

5. Phương pháp nghiên cứu

Phương pháp thu thập dữ liệu

Trong luận văn, các dữ liệu thứ cấp được sử dụng, thu thập từ các báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh của HDBank – CN Bắc Ninh trong giai đoạn 2018-2020; Tài liệu báo cáo thường niên năm các năm từ 2018 đến năm 2020 và các văn bản liên quan đến công tác quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay KHCN trong hệ thống HDBank. Các tài liệu lý thuyết và thực tiễn từ các sách giáo trình, nghiên cứu tương tự về đề tài, các văn bản pháp lý, các bài báo đăng tải trên các trang web… cũng được sử dụng trong luận văn.

Phương pháp phân tích dữ liệu

Sau khi thu thập dữ liệu, luận văn sử dụng các phương pháp phân tích dữ liệu

Phương pháp thống kê, tổng hợp số liệu qua các năm tạo cơ sở phân tích, đánh

giá thực trạng quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân tại HDBank – CN Bắc Ninh.

Phương pháp so sánh theo thời gian giữa các năm nhằm đánh giá thực trạng rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân tại HDBank – CN Bắc Ninh.

Phương pháp phân tích chi tiết: phân tích chi tiết nhằm tìm hiểu xác định nguyên nhân, yếu tố ảnh hưởng đến đối tượng nghiên cứu của đề tài.

6. Kết cấu luận văn

Ngoài mở đầu và kết luận, nội dung chính của luận văn bao gồm 3 chương:

Chương 1: Những lý luận cơ bản về quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân của ngân hàng thương mại

Chương 2: Thực trạng quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân của Ngân hàng TMCP Phát triển Thành phố Hồ Chí Minh – Chi nhánh Bắc Ninh

Chương 3: Giải pháp tăng cường quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân của Ngân hàng TMCP Phát triển Thành phố Hồ Chí Minh – Chi nhánh Bắc Ninh

CHƯƠNG 1

NHỮNG LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TRONG CHO VAY KHÁCH HÀNG CÁ NHÂN CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI

1.1. Cho vay khách hàng cá nhân và rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng cá nhân của ngân hàng thương mại

1.1.1. Cho vay khách hàng cá nhân của ngân hàng thương mại

1.1.1.1. Khái niệm, đặc điểm, vai trò của cho vay khách hàng cá nhân

a. Khái niệm

Ở Việt Nam, theo quy định tại điều 4, Luật các Tổ chức tín dụng Số 47/2010/QH12 được Quốc hội khoá XII thông qua ngày 16/6/2010: Ngân hàng thương mại là loại hình ngân hàng được thực hiện tất cả các hoạt động ngân hàng và các hoạt động kinh doanh khác theo quy định của Luật này nhằm mục tiêu lợi nhuận.

Theo khoản 16 Điều 4 Luật các tổ chức tín dụng số 47/2010/QH12 thì: Cho vay là một hình thức cấp tín dụng, theo đó tổ chức tín dụng giao hoặc cam kết giao cho khách hàng một khoản tiền để sử dụng vào mục đích xác định và trong một thời gian nhất định theo thỏa thuận với nguyên tắc có hoàn trả gốc và lãi.

Hoạt động cho vay là một giao dịch dân sự giữa bên cho vay (ngân hàng thương mại hoặc các định chế tài chính) và bên đi vay. Trong đó, bên cho vay chuyển giao quyền sử dụng tiền cho bên đi vay trong một thời gian nhất định. Khi đến hạn trả nợ, bên đi vay cam kết hoàn trả gốc và lãi cho bên cho vay theo các điều kiện đã thỏa thuận. Hoạt động của ngân hàng thương mại rất đa dạng và phong phú, trong đó tín dụng là hoạt động đóng vai trò cực kỳ quan trọng, xét trên phương diện: Quy mô sử dụng vốn và khả năng tạo ra lợi nhuận.

Như vậy, trong phạm vi nghiên cứu của đề tài có thể hiểu: Cho vay khách hàng cá nhân của ngân hàng thương mại là một phần trong hoạt động cho vay của ngân hàng thương mại, trong đó, khách hàng vay vốn là các cá nhân, hộ gia đình nhằm phục vụ mục đích mua nhà, xây sửa nhà, mua ô tô, mua trang thiết bị gia đình, thực hiện các phương án sản xuất kinh doanh trong một khoảng thời gian nhất định dựa trên nguyên tắc hoàn trả đúng thời hạn. Các phương thức vay vốn đa dạng