Quản trị rủi ro tín dụng đối với doanh nghiệp tại các Ngân hàng thương mại Việt Nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN

NGUYỄN THỊ GẤM

QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP TẠI CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI VIỆT NAM

Chuyên ngành: TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG Mã số: 62340201

LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ

Người hướng dẫn khoa học:

1. TS. PHẠM HOÀI BẮC

2. TS. PHAN HỮU NGHỊ

HÀ NỘI - 2018

LỜI CAM ĐOAN

Tôi đã đọc và hiểu về các hành vi vi phạm sự trung thực trong học thuật. Tôi cam kết bằng danh dự cá nhân rằng nghiên cứu này do tôi thực hiện và không vi phạm yêu cầu về sự trung thực trong học thuật.

Hà Nội, ngày tháng năm 2018

Tác giả luận án

Nguyễn Thị Gấm

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN MỤC LỤC

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

DANH MỤC BẢNG BIỂU, HÌNH VÀ SƠ ĐỒ

LỜI MỞ ĐẦU 1

1. Tính cấp thiết của đề tài 1

2. Mục tiêu nghiên cứu 3

3. Câu hỏi nghiên cứu 3

5. Cách tiếp cận, phương pháp nghiên cứu và kỹ thuật sử dụng trong nghiên cứu 5

CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP TẠI CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 8

1.1. Tổng quan các công trình nghiên cứu liên quan đến Luận án 8

1.1.1. Các nghiên cứu ở nước ngoài 8

1.1.2. Các nghiên cứu ở trong nước 13

1.1.3. Nhận xét chung 18

1.2. Hoạt động tín dụng và rủi ro tín dụng đối với doanh nghiệp tại Ngân hàng thương mại 18

1.2.1. Hoạt động tín dụng đối với doanh nghiệp của Ngân hàng thương mại 18

1.2.2. Rủi ro tín dụng đối với doanh nghiệp của Ngân hàng thương mại 23

1.2.3. Các tiêu chí đánh giá rủi ro tín dụng đối với doanh nghiệp tại Ngân hàng thương mại 35

1.2.4. Các nghiên cứu thực nghiệm về phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến rủi ro tín dụng đối với doanh nghiệp của Ngân hàng thương mại 38

1.3. Quản trị rủi ro tín dụng đối với doanh nghiệp tại Ngân hàng thương mại 43

1.3.1. Khái niệm và sự cần thiết quản trị rủi ro tín dụng đối với doanh nghiệp trong hoạt động của Ngân hàng thương mại 43

1.3.2. Vai trò của quản trị rủi ro tín dụng đối với doanh nghiệp trong hoạt động Ngân hàng thương mại 45

1.3.3. Các nguyên tắc quản trị rủi ro tín dụng đối với doanh nghiệp trong hoạt

động Ngân hàng thương mại 47

1.3.4. Chuẩn mực quản trị rủi ro tín dụng của Ủy ban Basel 48

1.3.5. Nội dung quản trị rủi ro tín dụng đối với doanh nghiệp trong hoạt động Ngân hàng thương mại 50

1.3.6. Các nhân tố ảnh hưởng đến quản trị rủi ro tín dụng đối với doanh nghiệp tại Ngân hàng thương mại 55

1.4. Kinh nghiệm quản trị rủi ro tín dụng đối với doanh nghiệp ở một số nước trên Thế giới và bài học kinh nghiệm cho Ngân hàng thương mại Việt Nam 58

1.4.1. Kinh nghiệm của Ngân hàng Thái Lan 58

1.4.2. Kinh nghiệm của Ngân hàng Hàn Quốc 60

1.4.3. Kinh nghiệm của Ngân hàng Mỹ 63

1.4.4. Kinh nghiệm của một số ngân hàng khác trên Thế giới 65

1.4.5. Bài học kinh nghiệm quản trị rủi ro tín dụng đối với doanh nghiệp cho Ngân hàng thương mại Việt Nam 66

KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 70

CHƯƠNG 2: 72THỰC TRẠNG QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG ĐỐI VỚI 72

DOANH NGHIỆP TẠI CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI VIỆT NAM 72

2.1. Khái quát về các Ngân hàng thương mại Việt Nam 72

2.2. Hoạt động tín dụng đối với doanh nghiệp tại Ngân hàng thương mại Việt Nam 78

2.2.1. Tốc độ tăng trưởng tín dụng 78

2.2.2. Cơ cấu cho vay doanh nghiệp theo ngành nghề kinh doanh 80

2.2.3. Dư nợ cho vay doanh nghiệp theo quy mô doanh nghiệp 81

2.2.4. Dư nợ cho vay doanh nghiệp theo khu vực doanh nghiệp 82

2.2.5. Thực trạng rủi ro tín dụng đối với doanh nghiệp tại Ngân hàng thương mại Việt Nam 84

2.3. Thực trạng quản trị rủi ro tín dụng đối với doanh nghiệp tại các Ngân hàng thương mại Việt Nam 90

2.3.1. Môi trường pháp lý cho hoạt động quản trị rủi ro tín dụng đối với doanh nghiệp tại Ngân hàng thương mại Việt Nam 90

2.3.2. Thực trạng quản trị rủi ro tín dụng đối với doanh nghiệp tại ngân hàng thương mại Việt Nam 91

2.4. Đánh giá thực trạng quản trị rủi ro tín dụng đối với doanh nghiệp tại Ngân hàng thương mại 110

2.4.1. Kết quả đạt được 110

2.4.2. Hạn chế 114

2.4.3. Nguyên nhân của hạn chế 116

KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 119

CHƯƠNG 3: CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN RỦI RO TÍN DỤNG VÀ QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP 120TẠI CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI VIỆT NAM 120

3.1. Giả thuyết nghiên cứu 120

3.2. Nguồn số liệu 122

3.3. Mô tả số liệu 123

3.4. Kết quả nghiên cứu 125

3.4.1. Chạy mô hình Pooled OLS 125

3.4.2. Lựa chọn mô hình Pooled OLS hay mô hình FEM 126

3.4.3. Lựa chọn mô hình Pooled OLS hay mô hình REM 127

KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 132

CHƯƠNG 4: 133GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP TẠI CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI VIỆT NAM 133

4.1. Định hướng trong hoạt động quản trị rủi ro tín dụng đối với doanh nghiệp tại Ngân hàng thương mại 133

4.1.1. Định hướng chung 133

4.1.2. Định hướng hoạt động quản trị rủi ro tín dụng đối với doanh nghiệp tại các Ngân hàng thương mại 134

4.2. Các giải pháp tăng cường quản trị rủi ro tín dụng đối với doanh nghiệp tại Ngân hàng thương mại Việt Nam 139

4.2.1. Nhóm giải pháp vĩ mô 139

4.2.2. Nhóm giải pháp cụ thể 155

4.2.3. Nhóm giải pháp xử lý nợ xấu 175

4.2.4. Nhóm giải pháp hỗ trợ 183

4.3. Một số kiến nghị 190

4.3.1. Đối với Chính phủ 190

4.3.2. Đối với Ngân hàng nhà nước 191

KẾT LUẬN CHƯƠNG 4 195

KẾT LUẬN 196

DANH MỤC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU CỦA TÁC GIẢ 199

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 200

PHỤ LỤC

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

Ký hiệu

Diễn giải
ABBank	Ngân hàng Thương mại cổ phần An Bình
ACB	Ngân hàng Thương mại cổ phần Á Châu
Agribank	Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam
BĐTV	Bảo đảm tiền vay
BIDV	Ngân hàng Thương mại cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam
CIC	Trung tâm thông tin tín dụng Quốc gia Việt Nam
Eximbank	Ngân hàng Thương mại cổ phần Xuất Nhập Khẩu Việt Nam
HDBank	Ngân hàng Thương mại cổ phần Phát triển Thành phố Hồ Chí Minh
Lienvietpostbank	Ngân hàng Thương mại cổ phần Bưu điện Liên Việt
Maritime Bank	Ngân hàng Thương mại cổ phần Hàng hải Việt Nam
MBB	Ngân hàng Thương mại cổ phần Quân đội
NHNN	Ngân hàng Nhà nước
NHTM	Ngân hàng thương mại
OCB	Ngân hàng Thương mại cổ phần Phương Đông
SGB	Ngân hàng Thương mại cổ phần Sài Gòn Công thương
SHB	Ngân hàng Thương mại cổ phần Sài Gòn Hà Nội
STB	Ngân hàng Thương mại cổ phần Sài Gòn Thương tín
TCTD	Tổ chức tín dụng
Techcombank	Ngân hàng Thương mại cổ phần Kỹ thương Việt Nam
TPBank	Ngân hàng Thương mại cổ phần Tiên Phong
TSBĐ	Tài sản bảo đảm
VCB	Ngân hàng Thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam
VIB	Ngân hàng Thương mại cổ phần Quốc tế Việt Nam
VietA Bank	Ngân hàng Thương mại cổ phần Việt Á
Vietinbank	Ngân hàng Thương mại cổ phần Công thương Việt Nam
VPBank	Ngân hàng Thương mại cổ phần Việt Nam Thịnh Vượng