Mức Độ Cần Thiết 3 Kỹ Năng Đối Với Từng Cấp Quản Trị

+ Biết cách lập luận và đưa ra các cam kết trong những tình huống phức tạp;

+ Trình bày một cách sáng sủa các ý tưởng bài viết, văn chương lưu loát.

Hình 1.5. Mức độ cần thiết 3 kỹ năng đối với từng cấp quản trị

- Kỹ năng kỹ thuật có vai trò quan trọng lớn nhất ở cấp quản trị cơ sở; có vai trò giảm dần đối với cấp quản trị bậc trung; và có ý nghĩa khá nhỏ đối với cấp cao.

- Kỹ năng thực hiện các mối quan hệ con người có ý nghĩa quan trọng đối với mọi cấp độ quản trị.

- Kỹ năng nhận thức có vai trò nhỏ đối với cán bộ quản trị cấp cơ sở; trở nên quan trọng hơn đối với cấp trung; và có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với cấp cao.

1.7.4.2. Phẩm chất cá nhân

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 216 trang tài liệu này.

Đòi hỏi về đặc điểm cá nhân đối với các nhà quản trị bao gồm:

- Ước muốn làm công việc quản trị: nhà quản trị thành đạt có ước muốn mãnh liệt được làm quản trị, có khả năng ảnh hưởng đối với những người khác và thu được kết quả thông qua những cố gắng tập thể của cấp dưới.

- Nhà quản trị phải là người có văn hóa: có kiến thức; có thái độ đúng mực đối với những người xung quanh, tạo được ấn tượng tốt, gây được sự chú ý và kính trọng, tỏ ra tự tin trong hành động và lời nói; luôn hành động một cách đúng đắn và có sáng tạo theo pháp luật và chuẩn mực đạo đức xã hội.

- Có ý chí: chấp nhận rủi ro, có khả năng duy trì công việc trong những điều kiện bất định hoặc không chắc chắn. Chịu được căng thẳng, duy trì được công việc ngay cả khi phải chịu những áp lực nặng nề.

BÀI ĐỌC THÊM

LỊCH SỬ CỦA QUẢN TRỊ

Từ những năm 1840-1890 khi những cơ sở sản xuất nhỏ, những công trường thủ công, xưởng thợ ra đời kèm theo nó là sự xuất hiện của những quản trị viên. Họ là chủ sở hữu nhưng cơ sở sản xuất nhỏ của mình và đồng thời là nhà quản trị.

Sau năm 1890, nhiều xí nghiệp lớn, nhiều liên hiệp xí nghiệp ra đời và phát triển mạnh. Để quản lý các doanh nghiệp có quy mô ngày càng lớn này và thích ứng với môi trường kinh doanh thường xuyên thay đổi, các nhà nước, các chính phủ đã xây dựng và ban hành nhiều đạo luật nhằm quy định quyền hạn và trách nhiệm của những xí nghiệp và liên hiệp xí nghiệp này.

Trong quá trình cải tổ doanh nghiệp, không chỉ có các chủ sở hữu mà cả những luật gia cũng tham gia vào những chức vụ quan trọng của quản trị doanh nghiệp và hoạt động quản trị được thực hiện trong phạm vi những điều luật quy định.

Tuy nhiên, trong giai đoạn trước năm 1910 chưa có những tác phẩm đáng kể viết về quản trị doanh nghiệp, kể cả vấn đề tổng kết lý luận và kinh nghiệm thực tiễn. Có chăng chỉ chỉ là những kinh nghiệm được sao chép, truyền lại qua các đời, từ các gia đình, dòng họ. Vì vậy, quản trị doanh nghiệp chưa phải là môn khoa học chính thống.

Từ năm 1910, nhiều công ty, nhiều tập đoàn sản xuất lớn được hình thành; nhiều ngân hàng xuất hiện nhằm phục vụ cho sự phát triển của doanh nghiệp lớn, các tập đoàn. Các chức danh Giám đốc, Tổng Giám đốc ra đời. Vấn đề quản trị doanh nghiệp càng được đặt ra cụ thể, chặt chẽ dưới các điều luật cụ thể.

Vào năm 1911, tác phẩm quản trị doanh nghiệp có giá trị đầu tiên được xuất bản ở Mỹ. Cuốn sách do nhà khoa học quản trị nổi tiếng F. V. Taylor biên soạn với tiêu đề: "Những nguyên tắc và phương pháp quản trị khoa học (Principles and methods of scientice management)". Cuốn sách chủ yếu đề cập vấn đề quản trị nhân sự: Làm thế nào để người lao động hoàn thiện và sử dụng có hiệu quả công cụ lao động, thời gian làm việc để tăng năng suất lao động.

Sau Đại chiến Thế giới lần thứ nhất (1913-1918), tiếp đó là cuộc đại khủng hoảng kinh tế, tài chính đã làm cho hàng loạt các doanh nghiệp bị phá sản. Nhiều doanh nghiệp còn trụ lại, được tổ chức lại hoặc hợp nhất với nhau. Cơ chế quản lý mới ra đời thích ứng

với thời kỳ mới. Trên cơ sở này, giới quản trị doanh nghiệp mới xuất hiện những nguyên tắc, phương pháp và kinh nghiệm quản lý mới.

Năm 1922 đã ra đời một tác phẩm có giá trị cao về quản trị doanh nghiệp. Đó là tác phẩm của nhà khoa học Pháp Henry Fayol về: "Quản lý công nghiệp và quản lý tổng hợp (Industrial and General Administration)". Nội dung cơ bản của cuốn sách đề cập đến phương pháp quản trị trong phòng giấy, chủ yếu nói về những chức năng cơ bản của quản trị doanh nghiệp. Những tư tưởng, quan điểm cơ bản của cuốn sách cho đến nay vẫn được áp dụng.

Cho đến năm 1940, các doanh nghiệp, các nhà kinh doanh đã nhận thấy tính tất yếu phải xây dựng, đào tạo, bồi dưỡng một đội ngũ quản trị viên doanh nghiệp và một hệ thống trường lớp, giáo trình đào tạo quản trị viên đã ra đời. Từ đó, khoa học quản trị doanh nghiệp đã góp phần đem lại hiệu quả kinh tế lớn cho doanh nghiệp.

P. Fonet viết trong cuốn: "Đường xoắn ốc của những phương pháp khoa học và hiệu quả của nó đối với quản lý công nghiệp (Papus of scientice methods and its efect upon industrial management)". Cuốn sách đã xác định những tư tưởng triết học và những quan điểm của quản trị tiến bộ.

Sự phát triển của quản trị doanh nghiệp từ năm 1946 đến nay: Đây là giai đoạn sau kết thúc chiến tranh thế giới thứ II, chuyển sang khôi phục, phát triển kinh tế và giao lưu quốc tế. Cùng với trào lưu đó, công nghiệp hóa và hiện đại hóa ở nhiều nước công nghiệp tiên tiến đã đạt được tốc độ cao trong tăng trưởng kinh tế. Từ những năm 194 trở đi, ngày càng xuât shieenj nhiều tác phẩm có giá trị nói về quản trị doanh nghiệp. Ở nhiều nước đã thành lập các trường riêng để giảng dạy, đào tạo những nhà quản trị doanh nghiệp từ cấp thấp đến cấp cao nhất doanh nghiệp.

Có thể kể đến các trường ở Mỹ: Trường MBA (Master of Business Administration), Trường Kinh doanh Harvard (Harvard Business School); Trường Đào tạo Giám đốc ở Nhật Bản... Có thể kể đến một số tác phẩm quản trị doanh nghiệp đặc biệt có giá trị trong thời kỳ này như: Cuốn sách "Quản lý năng động" xuất bản năm 1945 của hai nhà khoa học người Anh và Mỹ. Tác phẩm này đã tổng kết những nguyên tắc của quản trị doanh nghiệp đạt được từ xưa đến năm 1945. Trên cơ sở lý luận về quản trị doanh nghiệp mới phù hợp với điều kiện hiện tại.

Sau đó lần lượt hàng trăm cuốn sách khác nhau, nhiều sách giáo khoa, bài báo về quản trị doanh nghiệp ra đời. Những buổi hội thảo, hội nghị quốc tế, nhiều lớp học được tổ chức để làm sáng tỏ những vấn đề cơ bản của quản trị doanh nghiệp trong điều kiện hiện tại. Từ năm 1960, là thời kỳ sôi nổi, phát triển nhất của quản trị doanh nghiệp mà

nhân loại đạt được từ nền kinh tế tư bản phát triển tới nay. Năm 1960, một công ty Mỹ đã phải chi tới 3.000.000 USD chỉ để phục vụ việc sưu tầm, thu thập, tổng hợp những tài liệu về quản trị doanh nghiệp, nhằm bồi dưỡng cho những quản trị viên của công ty (chưa kể tiền lương và những chi phí khác phục vụ cho đội ngũ giáo sư, cán bộ giảng dạy...).

Tóm lại, qua các giai đoạn phát triển của quản trị doanh nghiệp chúng ta thấy nổi bật một vấn đề là: Xã hội từ chỗ chấp nhận từ từ đến chấp nhận hẳn vai trò của quản trị doanh nghiệp, mà gắn liền với nó là quản trị viên có nghiệp vụ và các cố vấn có năng lực vận dụng những kiến thức lý luận quản trị doanh nghiệp vào thực tiễn. Ngày nay, nhất là những năm đầu của thập kỷ 90, ở hầu hết các nước đã hình thành một hệ thống trường lớp để đào tạo, bồi dưỡng các nhà quản trị doanh nghiệp tài ba đem lại.

CÂU HỎI ÔN TẬP

1. Anh (chị) hãy nêu khái niệm, đặc điểm cơ bản của tổ chức.

2. Theo anh (chị), vì sao phải hình thành tổ chức?

3. Anh (chị) hãy nêu các hoạt động cơ bản của tổ chức. Các hoạt động đó dẫn đến nhu cầu về quản trị như thế nào?

4. Anh (chị) hãy nêu khái niệm quản trị và các chức năng quản trị. Trong các chức năng quản trị thì chức năng nào quan trọng nhất? Vì sao?

5. Theo anh (chị), bản chất của quản trị được xét trên những phương diện nào? Phân tích để làm rò bản chất của quản trị trên từng phương diện.

6. Theo anh (chị), vai trò của quản trị trong mỗi tổ chức là gì? Cho ví dụ minh họa.

7. Theo anh (chị), quản trị là một khoa học, nghệ thuật, hay một nghề? Hãy phân tích và cho ví dụ minh họa.

8. Anh (chị) hãy nêu khái niệm, đặc điểm của các quy luật và cơ chế vận dụng các quy luật trong quản trị.

9. Anh (chị) hãy nêu khái niệm nguyên tắc trong quản trị và cho ví dụ minh họa. Khi vận dụng các nguyên tắc quản trị cần phải quan tâm đến những vấn đề gì?

10. Anh (chị) hãy nêu khái niệm nhà quản trị. Nếu phân chia nhà quản trị theo cấp bậc thì gồm có mấy cấp, là những cấp nào? Sự khác biệt giữa nhà quản trị các cấp là gì?

11. Anh (chị) hãy phân tích và cho ví dụ minh họa để làm rò các vai trò của nhà quản trị trong mỗi tổ chức.

12. Theo anh (chị), nhà quản trị cần có mấy kỹ năng, là những kỹ năng nào? Hãy phân tích để làm rò từng kỹ năng. Các kỹ năng này có vai trò quan trọng như thế nào đối với nhà quản trị các cấp?

BÀI TẬP TÌNH HUỐNG

Tình huống 1: Đóng cửa hiệu sách

Hiệu sách của ông Nam là một hiệu sách duy nhất ở thị xã A – một thị xã đang trong giai đoạn phát triển. Việc bán sách đã mang lại cho ông lợi nhuận, tuy không nhiều lắm nhưng ổn định. Cách đây vài tháng, một công ty phát hành sách có tiếng trong nước đã khai trương một hiệu sách đối diện với hiệu sách của ông Nam. Thoạt đầu, ông Nam không lo lắng gì mấy vì ông cảm thấy có thể tiếp tục cạnh tranh. Nhưng rồi hiệu sách mới bắt đầu bán nhiều tựa sách với giá giảm và cũng khuyến mãi cho các khách quen. Mặc dù đã cố gắng hết sức nhưng trong một thời gian ngắn hiệu sách của ông chỉ còn đạt được

nửa doanh thu so với trước. Sau gần 6 tháng, do doanh thu tương đối thấp không đủ để trang trải chi phí nên ông Nam đã phải quyết định đóng cửa hiệu sách của mình.

Yêu cầu:

a. Theo anh (chị), nguyên nhân nào dẫn đến việc ông Nam phải đóng cửa hiệu sách của mình?

b. Nếu là ông Nam, anh (chị) sẽ làm gì để hiệu sách tồn tại và phát triển?

Tình huống 2: Đặng Lê Nguyên Vũ - Công ty cổ phần cà phê Trung Nguyên

Xuất thân là một sinh viên y khoa nhưng Đặng Lê Nguyên Vũ thích cà phê hơn cầm dao mổ. Năm 1996, Vũ tự làm ra những gói cà phê và tự bán. Tám năm sau, Vũ tự tạo ra việc làm cho gần 15.000 nhân công.

Vào thời điểm hiện tại, Trung Nguyên đã và đang tạo cho mình một vị thế cách biệt với các hãng cà phê trong nước. Nhưng không bằng lòng với điều đó, nhà quản trị trẻ đầy bản lĩnh này còn thể hiện sự quyết tâm cạnh tranh với đối thủ nước ngoài. Trung Nguyên đã thể hiện được sức mạnh của mình trong một “cuộc chiến” với một “đại gia” nuớc ngoài vốn khuynh đảo thị phần đóng gói ở Việt Nam; và chỉ với một thời gian ngắn, sản phẩm G7 của Trung Nguyên đã làm cho “đại gia” này khó khăn.

Thành công của G7 ngày nay là một điều không ai phủ nhận được, ấy vậy mà không mấy ai biết rằng khi bắt đầu “cuộc chiến” với những tập đoàn đa quốc gia, Đặng Lê Nguyên Vũ mời hai công ty quảng cáo tới. Khi nghe Vũ trình bày ý định, một người nói: “Gậy vông mà đòi chơi với xe tăng, thiết giáp!”. Người kia kể: “Ở nhà tôi có nuôi hồ cá. Thả miếng bánh vào, con cá lớn táp trước. Những mẩu bánh vụn vung vãi dành cho lũ cá nhỏ”.

Nhưng Đặng Lê Nguyên Vũ không chấp nhận sự khiếp nhược đó. “Tại sao tôi không thắng một kẻ mạnh hơn tôi ngay trên đất nước mình? Mục tiêu của chúng tôi đầy tham vọng: không chỉ chiếm thị phần mà đánh bại “đại gia” đó tại Việt Nam trước đã. Đã đến lúc chủ động “chơi” chứ không đợi người ta “đánh” rồi mới loay hoay phản kích”.

“Đứng lên “chơi” với những tập đoàn đa quốc gia. Tại sao không?”. Đúng là khí phách của một doanh nhân trẻ đất Việt- nhanh nhạy, sáng tạo và tràn đầy niềm tin chiến thắng!

Yêu cầu:

a. Những phẩm chất của nhà quản trị nào mà anh (chị) nhận thấy ở Đặng Lê Nguyên Vũ qua câu chuyện nhỏ này? Đó có phải là phẩm chất cần có hàng đầu đối với một nhà quản trị không?

b. Hãy nêu một vài nhận xét của anh (chị) về thế hệ “Nhà quản trị trẻ tuổi Việt Nam” hiện nay? Theo anh (chị), đâu là “lợi thế so sánh” của họ?

c. Để trở thành “Nhà quản trị” thành công trong tương lai, bản thân anh (chị) cần tích luỹ những “hành trang” gì?

Tình huống 3: Quản trị trong bệnh viên

Tại một đợt tập huấn cho giám đốc bệnh viện trực thuộc sở y tế thành phố A, một giáo sư quản trị được mời đến để trình bày một số vấn đề căn bản trong việc quản trị ở các tổ chức. Bài báo cáo của giáo sư kéo dài gần hai ngày, ông đã trình bày những khía cạnh cơ bản như: mục tiêu của quản trị, các kỹ thuật quản trị, các chức năng cơ bản của quản trị. Ngoài ra vị giáo sư cũng giới thiệu một số xu hướng mới trong quản trị hiện nay trên thế giới.

Sau khi bài báo cáo của giáo sư kết thúc, bác sỹ Nguyễn Văn Long là học viên của lớp học, hiện tại ông giữ chức Giám đốc bệnh viện X, đã có một phát biểu như sau:

„„Thưa giáo sư, chúng tôi rất thú vị về những gì mà ngài nói và thậm chí trong đó có một số nội dung tri thức rộng lớn. Nhưng thưa ngài, những vấn đề mà ngài nói chỉ thực sự cần cho các tổ chức kinh doanh còn ở đây chúng tôi là bệnh viện. Mục tiêu của chúng tôi là cứu người và điều mà chúng tôi quan tâm là cần có bác sĩ giỏi về chuyên môn và những phương tiện thiết bị hiện đại, những vấn đề mà ngài nói không cần đối với chúng tôi ‟‟

Yêu cầu:

a. Anh (chị) đánh giá thế nào về ý kiến của ông Long?

b. Nếu anh (chị) là vị giáo sư, anh (chị) sẽ trả lời ông Long như thế nào?

CHƯƠNG 2. MÔI TRƯỜNG QUẢN TRỊ

Tất cả các nhà quản trị dù cho họ hoạt động trong bất kỳ lĩnh vực nào đều phải xét đến các yếu tố môi trường xung quanh họ. Trong khi họ có thể thay đổi chút ít hoặc không thể thay đổi các yếu tố này, thì họ không có sự lựa chọn nào khác mà phải phản ứng, thích nghi với chúng. Họ phải xác định, ước lượng và phản ứng lại đối với các yếu tố bên ngoài tổ chức có thể ảnh hưởng đến sự hoạt động của nó.

Để có thể xem xét yếu tố môi trường đối với một doanh nghiệp, người ta phải nắm vững thực trạng của môi trường vĩ mô để từ đó có thể đề ra những chiến lược kinh doanh thích hợp, giúp tận dụng một cách hiệu quả mọi nguồn tài nguyên để đưa doanh nghiệp đến những thành công và lợi nhuận cao nhất. Ngoài ra, cũng cần quan tâm đến những tác động của yếu tố vi mô nhằm góp hoàn thiện khả năng thích nghi với môi trường kinh doanh, giúp các doanh nghiệp có những dự kiến quan trọng: làm cơ sở cho việc thực hiện các chức năng quản trị của mình.

2.1. KHÁI QUÁT VỀ MÔI TRƯỜNG QUẢN TRỊ

2.1.1. Khái niệm môi trường quản trị

Danh từ môi trường (environment) chỉ các định chế hay lực lượng ở bên ngoài nhưng lại có ảnh hưởng đến thành quả hoạt động của một tổ chức.

Theo quan điểm vạn năng (Omnipotent view - Nhà quản trị là tất cả) thì các nhà quản trị chịu trách nhiệm trực tiếp về sự thành công hay thất bại của tổ chức. Đó là quan niệm “Nhà quản trị giỏi có thể biến rơm thành vàng. Nhà quản trị tồi thì làm ngược lại”.

Trong kinh doanh theo quan điểm này cũng vậy: Nhà quản trị chịu trách nhiệm hoàn toàn. Ngược lại, theo Robbins và cũng là quan điểm biểu tượng (Symbolic view - Nhà quản trị chỉ là biểu tượng) thì nhà quản trị chỉ có một ảnh hưởng giới hạn đến kết quả hoạt động của tổ chức vì ở đó có nhiều yếu tố bên ngoài ảnh hưởng đến kết quả của tổ chức, của cấp quản trị. Robbins đã đưa ra hai dẫn chứng sau đây:

Vào thập niên 1990 Hội đồng quản trị của Công ty Internationnal Harvester đã sa thải Tổng Giám đốc là Archie Mc Cardell do công ty này đã thua lỗ hàng chục triệu đô la Mỹ trong vòng một tháng. Nhưng theo ông - thì nguyên nhân chính là do nông dân bị thiệt thòi vì giá nông sản giảm đã không đủ sức mua máy móc nông nghiệp và xe vận tải hạng nặng của công ty International Harvester sản xuất. Dĩ nhiên là ông Mc Cardell đã không tạo ra tình hình khó khăn cho nông dân, và việc sa thải ông ta cũng không có thể gia tăng được nhu cầu máy móc và xe tải phục vụ nông nghiệp được. Ông ta đã được đặt sai chỗ và không đúng lúc (in the wrong place at the wrong time) và ông ta đã mất việc chỉ vì lý do đó thôi.