Quản lý thu ngân sách nhà nước tại quận Ba Đình, thành phố Hà Nội

DANH MỤC BẢNG BIỂU

Bảng:

Bảng 2.1. Kết quả thu NSNN trên địa bàn quận Ba Đình giai đoạn 2017 – 2019 42

Bảng 2.2. Dự toán thu NSNN trên địa bàn quận Ba Đình giai đoạn 2017-2019 48

Bảng 2.3. Đánh giá quy trình lập dự toán thu ngân sách nhà nước tại Quận Ba Đình 50

Bảng 2.4. Tình hình thu NSNN trên địa bàn quận Ba Đình theo từng lĩnh vực 58

Bảng 2.5. Đánh giá công tác tổ chức chấp hành dự toán thu NSNN tại quận Ba Đình 61

Bảng 2.6. Đánh giá công tác phát triển nguồn thu NSNN tại quận Ba Đình 62

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 135 trang tài liệu này.

Bảng 2.7. Quyết toán thu NSNN trên địa bàn quận Ba Đình giai đoạn 2017 – 2019 64

Bảng 2.8. Đánh giá công tác quyết toán thu ngân sách nhà nước 66

Bảng 2.9. Thống kê số liệu kết quả kiểm tra thuế của NNT tại Quận Ba Đình 69

Bảng 2.10. Ý thức của doanh nghiệp và hộ kinh doanh thực hiện nghĩa vụ NSNN 73 Bảng 2.11. Cơ sở vật chất phục vụ cho công tác quản lý thu NSNN 74

Bảng 2.12. Năng lực đội ngũ cán bộ quản lý thu NSNN 75

DANH MỤC SƠ ĐỒ, HÌNH VẼ

Hình 2.1. Bộ máy tổ chức quản lý thu NSNN trên địa bàn quận Ba Đình 51

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết đề tài

Quảnlý thu ngân sách Nhà nước là một bộ phận rất quan trọng của chính sách tài chính quốc gia. Trong những năm gần đây, mặc dù nền kinh tế Việt Nam có phục hồi và các chỉ số vĩ mô dần ổn định nhưng những nguy cơ và khó khăn đối với nền kinh tế đang lớn dần.

Bên cạnh đó, với vai trò là tế bào của nền kinh tế, khi gặp khó khăn trong sản xuất kinh doanh nhiều doanh nghiệp trông mong vào chính sách hỗ trợ của Chính phủ từ giãn thuế, giảm lãi suất, điều tiết tỉ giá, kích cầu… nhưng trong thời điểm hiện tại, khi gánh nặng bội chi ngân sách đang đè nặng trên vai thì những giải pháp Chính phủ đưa ra tưởng như chỉ là sự khích lệ, động viên với các doanh nghiệp. Vì vậy để cân đối thu chi ngân sách, đáp ứng nhu cầu cải cách tiền lương, có đủ tiềm lực giúp doanh nghiệp, trước tiên Chính phủ cần phải tìm cách gia tăng nguồn thu ngân sách.

Quận Ba Đình là một trong những quận trung tâm của Thành phố Hà Nội, tập trung nhiều doanh nghiệp, hộ kinh doanh lớn, hàng năm đóng góp một lượng nguồn thu đáng kể vào ngân sách Nhà nước. Quản lý thu ngân sách Nhà nước trên địa bàn trong những năm qua đã được chú trọng, cải tiến, thu ngân sách cơ bản đáp đứng nhu cầu chi, góp phần kích thích tăng trưởng kinh tế. Trong những năm qua, số thu NSNN trên địa bàn quận Ba Đình phát triển ổn định, đối tượng nộp ngân sách tăng nhanh về lượng và rất đa dạng, phức tạp. Công tác quản lý thu NSNN trên địa bàn quận Ba Đình ngày một chặt chẽ và thống nhất, đáp ứng kịp thời nhiệm vụ của ngân sách địa phương, góp phần ổn định và phát triển kinh tế địa phương. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, quản lý thu NSNN trên địa bàn quận Ba Đình còn những hạn chế nhất định. Trên thực tế vẫn còn nhiều nguồn thu mà quận chưa khai thác hết như thuế phí từ việc cho thuê nhà, thuế xây dựng, công tác đôn đốc thu hồi nợ đọng đặc biệt là thu tiền sử dụng đất chưa được quan tâm thực hiện triệt để dẫn đến thất thu ngân sách. Việc lập dự toán chưa sát đúng với thực tiễn, việc quản lý

nguồn thu còn lỏng lẻo, thủ tục thu còn nhiều phức tạp, quản lý thu còn trùng lắp, thiếu thống nhất, phương thức thu còn lạc hậu, chưa khai thác tốt những thành tựu công nghệ thông tin vào quản lý thu ...Vì vậy, còn gây khó khăn cho người nộp, mọi nguồn thu chưa tập trung thật đầy đủ, kịp thời vào NSNN. Thêm vào đó, tình trạng suy giảm kinh tế toàn cầu, nhiều doanh nghiệp giải thể hoặc hoạt động kém hiệu quả ảnh hưởng tới nguồn thu của NSNN các cấp... Trong năm 2019, một số chỉ tiêu đạt tỷ lệ thấp so với dự toán như: thu từ doanh nghiệp ngoài thành phố (chỉ đạt 56,15%), thu từ tiền cho thuê đất (chỉ đạt 63,17%) và thu cấp quyền sử dụng đất (đạt 78,23%); trong khi đó một số chỉ tiêu đạt tỷ lệ hoàn thành cao so với dự toán như: thuế SD đất phi NN (đạt 312,83%), thu phí, lệ phí (đạt 232,4%), thu khác NS (đạt 227,44%). Việc đánh giá tình hình thực hiện dự toán theo từng kỳ còn chậm và chưa bám sát những chỉ đạo của các cơ quan cấp trên. Còn lúng túng và chậm trễ trong công tác tham mưu cho các cơ quan cấp trên khi có sự thay đổi về cơ chế chính sách. Một số đơn vị lập báo cáo quyết toán thu NSNN còn sơ sài, chưa phản ánh đầy đủ số thu được huy động vào NSNN, vẫn còn xảy ra tình trạng sai phạm trong thu chi ngân sách.

Do vậy, để chính quyền cấp quận nói chung và quận Ba Đình, Thành phố Hà Nội nói riêng thực thi được hiệu quả những nhiệm vụ kinh tế, chính trị xã hội được giao, thực hiện chiến lược phát triển kinh tế thì cần có một ngân sách quận đủ mạnh và phù hợp là một đòi hỏi thiết thực, là mục tiêu phấn đấu đối với các quận. Vì thế, hơn bao giờ hết việc nghiên cứu, hoàn thiện, đổi mới công tác quản lý ngân sách quận là một nhiệm vụ luôn được quan tâm. Góp phần đáp ứng đòi hỏi đó của thực tiễn, đề tài “Quản lý thu ngân sách tại quận Ba Đình, thành phố Hà Nội” được tác giả lựa chọn nghiên cứu.

2. Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài

Tính đến nay đã có nhiều công trình nghiên cứu về quản lý thu NSNN. Có thể kể đến một số đề tài nghiên cứu tiêu biểu như sau:

Một số cuốn sách liên quan đến quản lý thu NSNN bao gồm:

Lê Văn Ái, Bùi Tiến Hạnh (2010), Giáo trình Quản lý thu ngân sách Nhà nước, NXB Tài chính, Hà Nội. Quản lý thu NSNN là một trong những nội dung quan trọng của quản lý tài chính công. Từ những năm 90 đến nay cùng với quá trình đổi mới chính sách, chế độ thu NSNN, cơ chế quản lý thu NSNN ở Việt Nam không ngừng được đổi mới và hoàn thiện theo tinh thần của công cuộc cải cách hành chính của nước nhà. Giáo trình đã trình bày những lý luận cơ bản về thu NSNN và quản lý thu NSNN. Nội dung của giáo trình được chia thành 3 chương, trong đó, chương 1 giới thiệu tổng quan về thu NSNN và quản lý thu NSNN, chương 2 cụ thể hóa về quản lý thu thuế và chương 3 cụ thể hóa về quản lý thu phí, lệ phí và các khoản thu khác của NSNN.

Nguyễn Ngọc Hùng (2006), Quản lý ngân sách nhà nước, Nhà xuất bản Thống kê, TP. Hồ Chí Minh. Cuốn sách nhằm cung cấp những kiến thức về lý luận tổng quan, cơ cấu tổ chức, cơ chế vận hành và nghiệp vụ quản lý Ngân sách Nhà nước. Nội dung của cuốn sách bao gồm 12 phần chính: Tổng quan về ngân sách Nhà nước; Tổ chức hệ thống ngân sách Nhà nước; Thuế; Quản lý thu thuế; Phí và lệ phí; Huy động vốn tín dụng Nhà nước; Chi thường xuyên; Chi đầu tư phát triển; Cân đối ngân sách Nhà nước; Lập dự toán ngân sách Nhà nước; Chấp hành ngân sách Nhà nước; Quyết toán ngân sách Nhà nước. Cuốn sách đã trình bày các nội dung tổng quát liên quan đến quản lý NSNN trong đó có quản lý thu NSNN.

Một số bài báo đăng trên các tạp chí liên quan đến quản lý thu NSNN

Phạm Ngọc Dũng (2019), Phân cấp quản lý ngân sách nhà nước: Thực trạng và khuyến nghị, Tạp chí tài chính ngày 23/04/2019. Phân cấp quản lý ngân sách nhà nước là một nội dung quan trọng của quản lý ngân sách nhà nước. Phân cấp quản lý ngân sách nhà nước không chỉ liên quan đến công tác quản lý ngân sách mà còn liên quan đến tổ chức bộ máy nhà nước và các vấn đề kinh tế - xã hội. Bài viết đánh giá thực trạng hệ thống ngân sách và phân cấp quản lý ngân sách nhà nước ở Việt Nam thời gian qua và đề xuất một số khuyến nghị nhằm hoàn thiện phân cấp quản lý ngân sách nhà nước theo hướng bền vững.

Nguyễn Thị Việt Nga (2019), Quản lý ngân sách địa phương tại tỉnh Bắc Giang, Tạp chí tài chính ngày 07/02/2019. Trong những năm qua, công tác quản lý ngân sách nhà nước của tỉnh Bắc Giang đã đạt được những thành tựu quan trọng, góp phần thúc đẩy phát triển toàn diện kinh tế - xã hội trên địa bàn Tỉnh. Bên cạnh những kết quả đạt được, công tác quản lý ngân sách nhà nước của Tỉnh cũng còn những tồn tại, bất cập đặt ra cần giải quyết. Bài viết khảo sát thực trạng về công tác quản lý ngân sách nhà nước và đưa ra một số giải pháp gắn với tình hình thực tiễn công tác quản lý ngân sách nhà nước tại Bắc Giang.

Ngoài ra, đã có rất nhiều luận văn thạc sỹ nghiên cứu đến vấn đề này, cụ

thể:

Lê Thanh Hà (2016), Hoàn thiện công tác quản lý thu ngân sách Nhà nước

trên địa bàn huyện Ba Vì , Luận văn thạc sĩ, Trường Đại học Thăng Long. Luận văn tập trung nghiên cứu công tác quản lý thu NSNN từ thuế tại Chi cục thuế huyện Ba Vì thông qua việc xây dựng, tổ chức thực hiện quản lý thu, đánh giá thực trạng thu để đưa ra các giải pháp nhằm tăng cường công tác quản lý thu NSNN từ thuế trên địa bàn huyện.

Nguyễn Văn Tứ (2017), Quản lý thu ngân sách Nhà nước tại huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình , Luận văn thạc sĩ, Học viện tài chính. Luận văn đã nêu lên những hạn chế trong quản lý thu NSNN tại huyện Bố Trạch, Quảng Bình, như: hiệu quả quản lý chưa cao từ khâu lập dự toán đến khâu quyết toán thu NSNN; nhiều nguồn lực tài chính chưa được động viên đầy đủ và kịp thời vào ngân sách, thu ngân sách chưa bao quát hết nguồn thu, tình trạng thất thu vẫn còn xảy ra, chính quyền cấp xã và một số đơn vị có liên quan còn xem nhẹ công tác thu ngân sách và xem đó là nhiệm vụ của riêng ngành thuế. Việc phát hiện và nuôi dưỡng các nguồn thu, triển khai các giải pháp tăng thu ngân sách để ổn định và phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn vẫn còn nhiều hạn chế. Từ đó, tác giả đã đưa ra 8 giải pháp để khắc phục những hạn chế trên.

Nguyễn Ngọc Anh (2017), Quản lý thu ngân sách Nhà nước tại quận Hoàng Mai, thành phố Hà Nội , Luận văn thạc sĩ kinh tế, Trường Đại học Thương mại. Luận văn đã phân tích và làm rõ những vấn đề lý luận chung về quản lý thu ngân sách Nhà nước. Từ đó vận dụng để phân tích thực trạng quản lý thu NSNN tại quận Hoàng Mai. Luận văn đã đánh giá được thành tựu và hạn chế trong quản lý thu NSNN tại quận Hoàng Mai để đưa ra những giải pháp khắc phục tồn tại. Tuy nhiên, trong luận văn này, tác giả chưa làm nổi bật được các nhân tố ảnh hưởng đến quản lý thu NSNN tại quận Hoàng Mai. Do đó, các giải pháp được đưa ra mang tính chung chung, chưa có căn cứ cụ thể.

Hoàng Thu Hằng (2018), Quản lý thu ngân sách nhà nước trên địa bàn huyện Hải Hậu, tỉnh Nam Định , Luận văn thạc sĩ kinh tế, Trường Đại học Thương mại. Luận văn đã hệ thống hóa những vấn đề cơ bản trong quản lý thu NSNN cấp quận/huyện như khái niệm quản lý thu NSNN cấp quận/huyện, nội dung quản lý thu NSNN cấp quận/huyện, các nhân tố ảnh hưởng đến quản lý thu NSNN cấp quận/huyện. Trên cơ sở tìm hiểu công tác quản lý thu NSNN của các địa phương (Huyện Kim Bảng, Hà Nam; quận Hai Bà Trưng, Hà Nội), tác giả đã rút ra một số bài học kinh nghiệm cho quản lý thu NSNN cấp quận/huyện. Đây cũng là điểm nổi bật của luận văn. Tuy nhiên, trong phần hạn chế, tác giả chưa đưa ra được nguyên nhân của các hạn chế, nên giải pháp được đưa ra chưa mang tính ứng dụng cao.

Nguyễn Quyết Tiến (2018), Quản lý thu ngân sách trên địa bàn huyện Duy Tiên, tỉnh Hà Nam , Luận văn thạc sĩ kinh tế, Trường Đại học Thương mại. Mặc dù luận văn đã xác định quản lý thu NSNN cấp quận/huyện là trọng tâm chính trong phạm vi nghiên cứu, nhưng trong luận văn, tác giả chưa làm rõ được nội dung này, chưa thấy được sự biệt lập giữa quản lý thu NSNN cấp tỉnh và quản lý thu NSNN cấp quận/huyện. Chính điều này, đã khiến tác giả chưa làm rõ được nội dung quản lý thu ngân sách trên địa bàn huyện Duy Tiên, tỉnh Hà Nam.

Trần Nữ Hồng Duyên (2019), Quản lý thu ngân sách Nhà nước trên địa bàn huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình , Luận văn thạc sĩ kinh tế, Trường Đại học kinh tế Huế. Luận văn đã làm rõ lý luận và thực tiễn về quản lý thu NSNN, đồng

thời, áp dụng lý luận để phân tích thực trạng quản lý thu NSNN trên địa bàn huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình. Trên cơ sở những hạn chế, tác giả đã đề xuất 10 giải pháp để khắc phục các hạn chế trên, trong đó quan trọng nhất là giải pháp tăng cường công tác tuyên truyền, hỗ trợ người nộp thuế đồng thời tăng cường quản lý người nộp thuế để tránh thất thoát nguồn thu NSNN.

Ngoài ra, còn có rất nhiều công trình nghiên cứu khác về quản lý thu NSNN. Các đề tài nghiên cứu của các tác giả đi trước nhìn chung đã giải quyết được các mục tiêu nghiên cứu đề ra, hệ thống hóa được một số lý luận và thực tiễn về quản lý NSNN nói chung và quản lý thu NSNN nói riêng. Đồng thời, các đề tài nghiên cứu này cũng đã đưa ra nhiều giải pháp để hoàn thiện công tác quản lý thu NSNN. Trong luận văn này, học viên sẽ tiếp tục học tập và kế thừa các kế quả nghiên cứu đó.

Tuy nhiên, quản lý NSNN nói chung và quản lý thu NSNN nói riêng là vấn đề khá phức tạp, bị chi phối bởi nhiều yếu tố khách quan và chủ quan, đồng thời, các yếu tố này thường xuyên thay đổi theo thời gian. Vì thế, cần có những công trình nghiên cứu tiếp theo để đề xuất những giải pháp phù hợp với sự thay đổi của tình hình mới và hoàn cảnh cụ thể của từng địa phương.

Thêm vào đó, trên thực tế, chưa có công trình nào nghiên cứu quản lý thu NSNN trên địa bàn quận Ba Đình, TP. Hà Nội giai đoạn 2017 – 2019. Chính vì thế, việc nghiên cứu đề tài là đòi hỏi cấp thiết, thể hiện tính mới và không trùng với các công trình đã côngbố.

3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu

Mục đích nghiên cứu: Đề xuất giải pháp hoàn thiện quản lý thu ngân sách nhà nước tại quận Ba Đình, thành phố Hà Nội.

Nhiệm vụ nghiên cứu:

Để thực hiện mục đích nghiên cứu, luận văn triển khai thực hiện các nhiệm vụ:

- Hệ thống hóa một số vấn đề lý luận cơ bản về quản lý thu ngân sách Nhà nước.