Quản lý nhà nước đối với phát triển du lịch cộng đồng ở một số tỉnh vùng Tây Bắc, Việt Nam

LỜI CẢM ƠN

Trước tiên, nghiên cứu sinh xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến Ban Giám hiệu Trường Đại học Thương mại, đến Quý thầy cô Trường Đại học Thương mại đã tạo mọi điều kiện thuận lợi nhất để nghiên cứu sinh hoàn thành luận án này.

Nghiên cứu sinh xin chân thành cảm ơn tập thể giảng viên hướng dẫn khoa học của luận án, PGS.TS. Bùi Xuân Nhàn và PGS.TS. Hoàng Văn Thành đã rất tận tình, tâm huyết và trách nhiệm, giúp nghiên cứu sinh về phương pháp nghiên cứu, nội dung và kiến thức quý báu để nghiên cứu sinh hoàn thành luận án.

Nghiên cứu sinh xin gửi lời cảm ơn chân thành đến Viện Nghiên cứu Phát triển Du lịch, Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch của 4 tỉnh trong vùng Tây Bắc, các cơ quan quản lý Nhà nước, doanh nghiệp, cá nhân và các tổ chức liên quan đã nhiệt tình cung cấp các thông tin, tài liệu có liên quan đến đề tài luận án và hỗ trợ trong việc điều tra xã hội học. Cuối cùng, nghiên cứu sinh xin chân thành cảm ơn gia đình, bạn bè, những đồng nghiệp, sinh viên đã tận tình hỗ trợ, giúp đỡ nghiên cứu sinh trong suốt thời gian học tập và nghiên cứu.

Xin trân trọng cảm ơn!

Hà Nội, ngày tháng …. năm 2022

Tác giả luận án

Trần Thu Phương

MỤC LỤC

Trang

PHẦN MỞ ĐẦU 1

1. Tính cấp thiết của đề tài luận án 1

2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 5

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 6

4. Những đóng góp mới của luận án 8

5. Kết cấu của luận án 9

CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN CÁC NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI PHÁT TRIỂN DU LỊCH CỘNG ĐỒNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU CỦA LUẬN ÁN 10

1.1. Tổng quan các nghiên cứu liên quan đến quản lý nhà nước đối với phát triển du lịch cộng đồng 10

1.1.1. Các công trình nghiên cứu về du lịch cộng đồng 10

1.1.2. Các công trình nghiên cứu về quản lý nhà nước đối với phát triển du lịch cộng đồng 16

1.1.3. Khoảng trống nghiên cứu 20

1.2. Phương pháp nghiên cứu 22

1.2.1. Phương pháp luận 22

1.2.2. Các phương pháp nghiên cứu sử dụng trong luận án 23

1.2.3. Phương pháp thu thập dữ liệu 27

1.2.4. Khung nghiên cứu của luận án 38

CHƯƠNG 2. MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ KINH NGHIỆM THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI PHÁT TRIỂN DU LỊCH CỘNG

ĐỒNG CỦA ĐỊA PHƯƠNG CẤP TỈNH 41

2.1. Du lịch cộng đồng 41

2.1.1. Khái niệm về du lịch cộng đồng 41

2.1.2. Phát triển du lịch cộng đồng 43

2.2. Quản lý nhà nước đối với phát triển du lịch cộng đồng của địa phương cấp tỉnh 49

2.2.1. Khái niệm quản lý nhà nước đối với phát triển du lịch cộng đồng 49

2.2.2. Sự cần thiết của quản lý nhà nước đối với phát triển du lịch cộng đồng của địa phương cấp tỉnh 52

2.2.3. Mục tiêu, nội dung và công cụ quản lý nhà nước đối với phát triển du lịch cộng đồng của địa phương cấp tỉnh 53

2.2.4. Tiêu chí đánh giá quản lý nhà nước đối với phát triển du lịch cộng đồng

...............................................................................................................62

2.2.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý nhà nước đối với phát triển du lịch cộng đồng 66

2.3. Kinh nghiệm quản lý nhà nước đối với phát triển du lịch cộng đồng của một số địa phương cấp tỉnh và bài học kinh nghiệm rút ra cho một số tỉnh vùng Tây Bắc 69

2.3.1. Kinh nghiệm quản lý nhà nước đối với phát triển du lịch cộng đồng của một số địa phương cấp tỉnh 69

2.3.2. Bài học kinh nghiệm rút ra cho một số tỉnh vùng Tây Bắc 76

CHƯƠNG 3. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI PHÁT TRIỂN

DU LỊCH CỘNG ĐỒNG Ở MỘT SỐ TỈNH VÙNG TÂY BẮC, VIỆT NAM ...81

3.1. Khái quát chung về đặc điểm kinh tế-xã hội và tình hình phát triển du lịch cộng đồng ở một số tỉnh vùng Tây Bắc, Việt Nam 81

3.1.1. Tổng quan về vùng Tây Bắc 81

3.1.2. Đặc điểm kinh tế-xã hội vùng Tây Bắc 83

3.1.3. Tình hình phát triển du lịch cộng đồng ở một số tỉnh vùng Tây Bắc, Việt Nam 85

3.2. Phân tích thực trạng quản lý nhà nước đối với phát triển du lịch cộng đồng ở một số tỉnh vùng Tây Bắc, Việt Nam 94

3.2.1. Tổ chức thực chiến lược/quy hoạch phát triển du lịch của quốc gia; xây dựng và tổ chức thực hiện chiến lược, quy hoạch, kế hoạch phát triển du lịch cộng đồng của địa phương 94

3.2.2. Ban hành theo thẩm quyền và tổ chức thực hiện các chính sách phát triển du lịch cộng đồng của địa phương 101

3.2.3. Tổ chức bộ máy quản lý nhà nước về du lịch ở một số tỉnh vùng Tây Bắc, Việt Nam 107

3.2.4. Công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm trong phát triển du lịch cộng đồng 111

3.2.5. Công tác phát triển nguồn nhân lực, xúc tiến và hợp tác trong quản lý nhà nước đối với phát triển du lịch cộng đồng 113

3.3. Đánh giá về quản lý nhà nước đối với phát triển du lịch cộng đồng ở một số tỉnh vùng Tây Bắc, Việt Nam 116

3.3.1. Đánh giá thực trạng quản lý nhà nước đối với phát triển du lịch cộng đồng ở một số tỉnh vùng Tây Bắc theo các tiêu chí 116

3.3.2. Đánh giá chung về quản lý nhà nước đối với phát triển du lịch cộng đồng ở một số tỉnh vùng Tây Bắc, Việt Nam 120

CHƯƠNG 4 MỘT SỐ GIẢI PHÁP, KIẾN NGHỊ GÓP PHẦN HOÀN THIỆN QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI PHÁT TRIỂN DU LỊCH CỘNG ĐỒNG Ở MỘT SỐ TỈNH VÙNG TÂY BẮC, VIỆT NAM 127

4.1. Bối cảnh, quan điểm và định hướng hoàn thiện quản lý nhà nước đối với phát triển du lịch cộng đồng ở một số tỉnh vùng Tây Bắc, Việt Nam 127

4.1.1 Bối cảnh phát triển 127

4.1.2. Những định hướng và mục tiêu chính về phát triển du lịch, du lịch cộng đồng ở một số tỉnh vùng Tây Bắc, Việt Nam 129

4.1.3. Quan điểm và định hướng hoàn thiện quản lý nhà nước đối với phát triển du lịch cộng đồng ở một số tỉnh vùng Tây Bắc, Việt Nam đến năm 2030

.............................................................................................................132

4.2. Đề xuất một số giải pháp góp phần hoàn thiện quản lý nhà nước đối với phát triển du lịch cộng đồng ở một số tỉnh vùng Tây Bắc, Việt Nam 133

4.2.1. Nhóm giải pháp chung với các tỉnh 133

4.2.2. Nhóm giải pháp với từng địa phương 144

4.3. Một số kiến nghị 150

4.3.1. Đối với Chính phủ, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội 150

4.3.2. Đối với Hiệp hội du lịch Việt Nam 151

KẾT LUẬN 153

DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU CỦA ĐỀ TÀI LUẬN ÁN 156

TÀI LIỆU THAM KHẢO 157

PHẦN PHỤ LỤC 160

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

STT

Chữ viết tắt	Viết đầy đủ (tiếng Việt)	Viết đầy đủ (tiếng Anh)
1	BVMT	Bảo vệ môi trường
2	CĐDC	Cộng đồng dân cư
3	CSVCKTDL	Cơ sở vật chất kỹ thuật du lịch
4	DLCĐ	Du lịch cộng đồng	Community-based tourism
5	KDLQG	Khu du lịch quốc gia
6	KHCN	Khoa học-công nghệ
7	KTXH	Kinh tế-xã hội
8	PTDL	Phát triển du lịch
9	PTDLCĐ	Phát triển du lịch cộng đồng	Community-based tourism development
10	QLNN	Quản lý nhà nước
11	SPDL	Sản phẩm du lịch
12	TDMNBB	Trung du miền núi Bắc Bộ
13	TNDL	Tài nguyên du lịch
14	TW	Trung ương
15	UBND	Ủy ban Nhân dân
16	UNWTO	Tổ chức Du lịch thế giới	World Tourism Organization
17	VHTTDL	Văn hoá, Thể thao và Du lịch
18	XTQB	Xúc tiến quảng bá

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 169 trang tài liệu này.

DANH MỤC CÁC BẢNG

Trang

Bảng 1.1. Số lượng chuyên gia tham vấn ý kiến về các chỉ tiêu đánh giá kết quả hoạt động quản lý nhà nước đối với phát triển du lịch cộng đồng của địa phương cấp tỉnh

.............................................................................................................................................33

Bảng 1.2. Các tiêu chí đánh giá quản lý nhà nước đối với phát triển du lịch cộng đồng

.............................................................................................................................................34

Bảng 1.3. Số lượng chuyên gia mời tham gia khảo sát 36

Bảng 2.1. Các quan điểm khác nhau về các điều kiện cần thiết cơ bản để phát triển du lịch cộng đồng 46

Bảng 3.1. Tổng số lượt khách và số lượt khách đến các điểm du lịch cộng đồng ở các tỉnh vùng Tây Bắc, giai đoạn 2015 -2019 87

Bảng 3.2. Kết quả đánh giá của khách du lịch về một số yếu tố ảnh hưởng đến phát triển du lịch cộng đồng ở một số tỉnh vùng Tây Bắc 91

Bảng 3.3. Kết quả khảo sát về xây dựng và tổ chức thực hiện quy hoạch, kế hoạch liên quan đến phát triển du lịch cộng đồng ở một số tỉnh vùng Tây Bắc 99

Bảng 3.4. Kết quả khảo sát về xây dựng và ban hành chính sách phát triển du lịch cộng đồng ở một số tỉnh vùng Tây Bắc 103

Bảng 3.5. Kết quả khảo sát về xây dựng các quy định quản lý phát triển du lịch cộng đồng ở một số tỉnh vùng Tây Bắc 106

Bảng 3.6. Kết quả khảo sát các nội dung liên quan đến tổ chức bộ máy quản lý nhà nước đối với phát triển du lịch cộng đồng ở một số tỉnh vùng Tây Bắc 110

Bảng 3.7. Kết quả khảo sát về công tác đào tạo, bồi dưỡng và phát triển nguồn nhân lực du lịch cộng đồng ở một số tỉnh vùng Tây Bắc 114

Bảng 3.8. Kết quả khảo sát hoạt động hợp tác, xúc tiến quảng bá về phát triển du lịch cộng đồng của một số tỉnh vùng Tây Bắc 116

Bảng 3.9. Kết quả đánh giá thực hiện quản lý nhà nước đối với phát triển du lịch cộng đồng ở một số tỉnh vùng Tây Bắc 117

DANH MỤC CÁC HÌNH

Trang

Hình 1.1. Các nội dung quản lý nhà nước đối với phát triển du lịch cộng đồng 18

Hình 1.2. Phương pháp phân tích IPA 25

Hình 1.3. Sự phù hợp của các chỉ tiêu đánh giá kết quả quản lý nhà nước đối với phát triển du lịch cộng đồng 34

Hình 1.4. Khung nghiên cứu của luận án 38

Hình 2.1. Mô hình kết quả trung gian 64

Hình 3.1. Tỷ lệ số lượt khách du lịch và tổng thu từ khách du lịch của các tỉnh vùng Tây Bắc so với toàn quốc, giai đoạn 2015-2019 86

Hình 3.2. Mức độ hài lòng đối với các chuyến đi du lịch cộng đồng ở một số tỉnh vùng Tây Bắc 89

Hình 3.3. Biểu đồ phân tích IPA các yếu tố liên quan đến du lịch cộng đồng ở một số tỉnh vùng Tây Bắc 93

Hình 3.4. Kết quả đánh giá quản lý nhà nước đối với phát triển du lịch cộng đồng của từng địa phương ở vùng Tây Bắc 118

Hình 3.5. Kết quả tổng thể quản lý nhà nước đối với phát triển du lịch cộng đồng ở một số tỉnh vùng Tây Bắc 119

Hình 3.6. Kết quả đánh giá quản lý nhà nước đối với phát triển du lịch cộng đồng chung cho cả 3 địa phương ở vùng Tây Bắc 120

PHẦN MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài luận án

Ngày nay, du lịch đang là ngành được hầu hết các quốc gia trên thế giới quan tâm phát triển bởi các lợi ích của du lịch mang lại trong phát triển kinh tế-xã hội của các quốc gia. Nhiều quốc gia đã xác định du lịch là một trong những ngành kinh tế quan trọng, đóng góp đáng kể vào phát triển kinh tế, chính trị, xã hội, văn hóa… của đất nước [55]. Theo số liệu của Tổ chức Du lịch Thế giới (UNWTO), năm 2019, trên thế giới có trên 1,4 tỷ người đi du lịch, du lịch đóng góp gần 9 nghìn tỷ USD vào tổng GDP toàn cầu và đóng góp 1/12 toàn bộ lao động của thế giới [154, 155]. Có thể nói, du lịch ngày càng phát huy được thế mạnh, đóng góp tích cực vào phát triển KTXH, góp phần bảo tồn và phát huy các giá trị văn hoá của các quốc gia [54, 55].

Tuy nhiên, ngoài những đóng góp to lớn về kinh tế, sự phát triển nhanh chóng của du lịch cũng gây ra các tác động không mong muốn ở nhiều mặt, đặc biệt là môi trường [54]. Các tác động này đã dẫn đến những lo ngại ngày càng tăng về việc bảo tồn, giữ gìn tài nguyên để đảm bảo khả năng khai thác lâu dài. Bởi vậy, từ những năm 1970, du lịch cộng đồng (DLCĐ) bắt đầu được giới thiệu như là kết quả của việc tìm kiếm loại hình thay thế cho du lịch đại trà [126], do những tác động trái chiều ngày càng gia tăng của nó và đáp ứng xu hướng mới của khách du lịch muốn trải nghiệm, tìm hiểu các giá trị văn hóa bản địa. Từ khi xuất hiện, DLCĐ đã nhận được sự quan tâm của nhiều quốc gia, do nó không những mang lại cho khách du lịch các trải nghiệm về văn hoá của cộng đồng dân cư (CĐDC) mà còn góp phần nâng cao đời sống của CĐDC, bảo vệ môi trường (BVMT) và tài nguyên du lịch (TNDL) [131, 139, 144]. Do vậy, việc nghiên cứu phát triển DLCĐ nói chung, quản lý nhà nước (QLNN) đối với phát triển du lịch cộng đồng (PTDLCĐ) nói riêng cả về lý luận và thực tiễn đã và đang được các nhà nghiên cứu, quản lý quan tâm nhiều [61, 93, 97]. Có khá nhiều công trình nghiên cứu được công bố đã phân tích làm rõ các khái niệm, đặc điểm, các điều kiện cần thiết để phát triển du lịch cộng đồng; vai trò của các bên tham gia phát triển DLCĐ và nội dung QLNN đối với phát triển DLCĐ… [93, 97, 144]. Tuy nhiên, hiện vẫn đang có khá nhiều tranh luận về các điều kiện cần thiết cơ bản, các nội dung