DANH MỤC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT
VIẾT TẮT | TỪ, CỤM TỪ | |
1 | BGH | Ban giám hiệu |
2 | CBQL | Cán bộ quản lý |
3 | CNH - HĐH | Công nghiệp hóa - hiện đại hóa |
4 | CNTT | Công nghệ thông tin |
5 | CSVC | Cơ sở vật chất |
6 | GD&ĐT | Giáo dục và Đào tạo |
7 | GV | Giáo viên |
8 | GVBM | Giáo viên bộ môn |
9 | GVCN | Giáo viên chủ nhiệm |
10 | HĐDH | Hoạt động dạy học |
11 | HĐLĐ | Hợp đồng lao động |
12 | KT - XH | Kinh tế - Xã hội |
13 | PHHS | Phụ huynh học sinh |
14 | PPDH | hương pháp dạy học |
15 | QL | Quản lý |
16 | QLDH | Quản lý dạy học |
17 | TBDH | Thiết bị dạy học |
18 | THCS | Trung học cơ sở |
19 | THPT | Trung học phổ thông |
20 | TTB | Trang thiết bị |
Có thể bạn quan tâm!
-
Quản lý dạy học môn Lịch sử - Địa lí lớp 4, 5 ở trường Tiểu học thành phố Hạ Long tỉnh Quảng Ninh theo định hướng phát triển năng lực - 1 -
Quản lý dạy học môn Lịch sử - Địa lí lớp 4, 5 ở trường Tiểu học thành phố Hạ Long tỉnh Quảng Ninh theo định hướng phát triển năng lực - 3 -
Quản Lý Dạy Học Môn Lịch Sử - Địa Lí Theo Định Hướng Phát Triển Năng Lực -
Phương Pháp Dạy Học Môn Lịch Sử - Địa Lí Theo Hướng Phát Triển Năng Lực
Xem toàn bộ 128 trang tài liệu này.
DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 1.1. Biểu hiện năng lực chuyên môn Lịch sử - Địa lí 26
Bảng 2.1. Quy mô giáo dục cấp tiểu học thành phố Hạ Long năm 2017 - 2018 42
Bảng 2.2. Thống kê đội ngũ giáo viên tiểu học thành phố Hạ Long năm học 2017 - 2018 43
Bảng 2.3. Thống kế tình hình cơ sở vật chất giáo dục tiểu học năm học 2017
- 2018 ................................................................................................ 44
Bảng 2.4. Thực trạng nhận thức của CBQL và giáo viên về vai trò dạy học môn Lịch sử - Địa lí lớp 4,5 theo định hướng phát triển năng lực ... 46
Bảng 2.5. Thực trạng phương pháp dạy học môn Lịch sử - Địa lí lớp 4, 5
theo định hướng phát triển năng lực cho học sinh 48
Bảng 2.6. Thực trạng hình thức dạy học môn Lịch sử - Địa lí lớp 4, 5 theo định hướng phát triển năng lực cho học sinh 50
Bảng 2.7. Thực trạng phát triển năng lực cho học sinh trong dạy học môn
Lịch sử - Địa lí lớp 4, 5 ở trường tiểu học 51
Bảng 2.8. Thực trạng biểu hiện năng lực chuyên môn Lịch sử và Địa lí của học sinh trường tiểu học 53
Bảng 2.9. Kết quả học tập môn Lịch sử - Địa lí lớp 4 của học sinh các trường tiểu học thành phố Hạ Long học kỳ I năm học 2018 - 2019 55
Bảng 2.10. Kết quả học tập môn Lịch sử - Địa lí lớp 5 của học sinh các trường tiểu học thành phố Hạ Long học kỳ I năm học 2018 - 2019 57
Bảng 2.11. Thực trạng lập kế hoạch quản lý dạy học môn Lịch sử - Địa lí lớp
4, 5 ở trường tiểu học theo định hướng phát triển năng lực 59
Bảng 2.12. Thực trạng tổ chức thực hiện kế hoạch quản lý dạy học môn Lịch sử - Địa lí lớp 4,5 ở trường tiểu học theo định hướng phát triển
năng lực 63
Bảng 2.13. Thực trạng chỉ đạo thực hiện kế hoạch dạy học môn Lịch sử - Địa lí
lớp 4, 5 ở trường tiểu học theo định hướng phát triển năng lực 67
Bảng 2.14. Thực trạng kiểm tra đánh giá kết quả dạy học môn Lịch sử - Địa lí
lớp 4, 5 ở trường tiểu học theo định hướng phát triển năng lực 69
Bảng 2.15. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động quản lý dạy học môn Lịch sử - Địa lí lớp 4,5 ở trường tiểu học 73
Bảng 3.1. Đánh giá của CBQL và GV về mức độ cấp thiết của các biện pháp quản lý dạy học môn Lịch sử - Địa lí lớp 4,5 ở trường tiểu học 96
Bảng 3.2. Đánh giá của CBQL và GV về tính khả thi của các biện pháp quản
lý dạy học môn Lịch sử - Địa lí lớp 4,5 ở trường tiểu học 98
MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
Nghị quyết Hội nghị Trung ương 8 khóa XI về đổi mới căn bản toàn diện giáo dục và đào tạo đã nêu rõ, tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy và học theo hướng hiện đại; phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và vận dụng kiến thức, kỹ năng của người học; khắc phục lối truyền thụ áp đặt một chiều, ghi nhớ máy móc. Tập trung cách dạy học, cách nghĩ, khuyến khích tự học, tạo cơ sở để người học cập nhật và đổi mới tri thức, kỹ năng, phát triển năng lực. Chuyển từ dạy học chủ yếu trên lớp sang tổ chức hình thức học tập đa dạng, chú ý các hoạt động xã hội, ngoại khóa, nghiên cứu khoa học. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy và học.
Chương trình giáo dục định hướng phát triển năng lực (định hướng phát triển năng lực) nay còn gọi là dạy học định hướng kết quả đầu ra được bàn đến nhiều từ những năm 90 của thế kỷ XX và ngày nay đã trở thành xu hướng giáo dục quốc tế. Giáo dục định hướng phát triển năng lực nhằm mục tiêu phát triển năng lực người học, đảm bảo chất lượng đầu ra của việc dạy học, thực hiện mục tiêu phát triển toàn diện các phẩm chất nhân cách, chú trọng năng lực vận dụng tri thức trong những tình huống thực tiễn nhằm chuẩn bị cho con người năng lực giải quyết các tình huống của cuộc sống và nghề nghiệp. Chương trình này nhấn mạnh vai trò của người học với tư cách chủ thể của quá trình nhận thức.
Mục tiêu cụ thể của cấp tiểu học đó là: Giáo dục tiểu học nhằm giúp học sinh hình thành những cơ sở ban đầu cho sự phát triển đúng đắn và lâu dài về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ và các kỹ năng cơ bản để học sinh tiếp tục học trung học cơ sở. Chương trình môn Lịch sử - Địa lí ở cấp Tiểu học là môn học bắt buộc, được dạy học ở lớp 4 và lớp 5. Môn học được xây dựng trên cơ sở kế thừa và phát triển từ môn Tự nhiên và Xã hội các lớp 1, 2, 3, là cơ sở để học môn Lịch sử - Địa lí ở THCS. Chương trình môn Lịch sử - Địa lí có đổi mới khá căn bản cấu trúc nội dung chương trình, chuyển từ diện sang điểm. Về lịch sử, chương trình chỉ lựa chọn những sự kiện, nhân vật lịch sử tiêu biểu của vùng miền, của quốc gia, khu vực, của
một số giai đoạn lịch sử, không tuân thủ nghiêm ngặt tính lịch đại. Về địa lý, mỗi vùng miền, quốc gia, khu vực chỉ lựa chọn một số kiến thức địa lý tiêu biểu, đặc trưng cho từng vùng. Việc lựa chọn kiến thức ở các vùng miền, quốc gia, khu vực ngoài việc dựa trên nét đặc trưng về tự nhiên còn dựa trên vai trò lịch sử của vùng đất đó.
Thông qua việc thiết kế chương trình theo phạm vi mở rộng dần về không gian địa lý và không gian xã hội, môn Lịch sử - Địa lí góp phần hình thành các phẩm chất tốt đẹp (yêu nước, nhân ái, chăm chỉ, trung thực, trách nhiệm); các năng lực chung (tự chủ và tự học, giao tiếp và hợp tác, giải quyết vấn đề và sáng tạo) và các năng lực chuyên môn của Lịch sử - Địa lý (năng lực tìm hiểu tự nhiên và xã hội; năng lực quan sát, tìm tòi, khám phá môi trường tự nhiên và môi trường xã hội; năng lực vận dụng các kiến thức lịch sử và địa lý vào thực tiễn) để học tập các môn học khác cũng như để học tập suốt đời.
Thực trạng việc quản lý dạy học môn Lịch sử - Địa lý lớp 4,5 ở các trường tiểu học thành phố Hạ Long tỉnh Quảng Ninh đã có đổi mới về cách dạy và cách học, cách kiểm tra, đánh giá. Song kết quả thu được vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu thực tiễn đòi hỏi, thực trạng dạy học môn Lịch sử - Địa lí vẫn còn nhiều bất cập, việc tổ chức dạy học môn Lịch sử - Địa lí còn nhiều tồn tại, chưa phù hợp. Nhiều giáo viên vẫn dạy học theo cách truyền thống đã được hình thành từ nhiều thập kỷ trước. Cách tổ chức hoạt động dạy học của nhà trường nói chung và môn Lịch sử - Địa lí nói riêng phần lớn theo kinh nghiệm tự học hỏi nên chưa thực sự đáp ứng mục tiêu đào tạo của cấp Tiểu học trong bối cảnh đổi mới giáo dục hiện nay. Vì vậy, đánh giá đúng thực trạng dạy học Lịch sử - Địa lí ở các trường Tiểu học thành phố Hạ Long tỉnh Quảng Ninh nhằm đề ra các giải pháp quản lý dạy học đồng bộ có tính khả thi, phù hợp với tình hình thực tế của địa phương trong thời kỳ đổi mới là cần thiết, thiết thực.
Xuất phát từ những lý do trên, tác giả chọn đề tài: “Quản lý dạy học môn Lịch sử - Địa lí lớp 4, 5 ở trường Tiểu học thành phố Hạ Long tỉnh Quảng Ninh theo định hướng phát triển năng lực” làm đề tài nghiên cứu.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng quản lý dạy học môn Lịch sử - Địa lí lớp 4,5 ở trường tiểu học thành phố Hạ Long tỉnh Quảng Ninh theo định hướng phát triển năng lực, đề tài đề xuất một số biện pháp Quản lý dạy học môn lịch sử địa lí theo định hướng phát triển năng lực nhằm nâng cao chất lượng dạy học ở các trường trường tiểu học thành phố Hạ Long tỉnh Quảng Ninh.
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Quá trình dạy học học môn Lịch sử - Địa lí lớp 4,5 theo định hướng phát triển năng lực ở trường tiểu học.
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Quản lí dạy học môn Lịch sử - Địa lí lớp 4,5 ở trường tiểu học thành phố Hạ Long tỉnh Quảng Ninh theo định hướng phát triển năng lực.
4. Giả thuyết khoa học
Dạy học và quản lý dạy học theo hướng phát triển năng lực giúp nhà trường và giáo viên đáp ứng chuẩn đầu ra của chương trình môn học, thực tế cho thấy hoạt động dạy học môn Lịch sử - Địa lí lớp 4,5 ở các trường tiểu học thành phố Hạ Long tỉnh Quảng Ninh còn nhiều bất cập chưa thực sự theo định hướng phát triển năng lực học sinh. Nếu nghiên cứu đánh giá đúng thực trạng và đề xuất được các biện pháp quản lý dạy học môn Lịch sử - Địa lí lớp 4,5 ở trường tiểu học thành phố Hạ Long tỉnh Quảng Ninh theo định hướng phát triển năng lực phù hợp với thực tế khảo sát góp phần nâng cao chất lượng dạy học môn Lịch sử - Địa lí tại các trường trên địa bàn thành phố.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Xác định cơ sở lý luận về quản lý dạy học môn Lịch sử - Địa lí lớp 4,5 ở trường tiểu học theo định hướng phát triển năng lực.
- Đánh giá thực trạng về dạy học môn Lịch sử - Địa lí lớp 4,5 ở trường Tiểu học thành phố Hạ Long tỉnh Quảng Ninh theo định hướng phát triển năng lực.
- Đề xuất một số biện pháp quản lý dạy học môn Lịch sử - Địa lí lớp 4,5 ở trường tiểu học thành phố Hạ Long tỉnh Quảng Ninh theo định hướng phát triển năng lực.
6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu của đề tài
6.1. Về nội dung nghiên cứu: Quản lý dạy học môn Lịch sử - Địa lí lớp 4,5 ở trường tiểu học thành phố Hạ Long tỉnh Quảng Ninh theo định hướng phát triển năng lực.
6.2. Về địa bàn nghiên cứu: Luận văn nghiên cứu tại 05 các trường tiểu học thành phố Hạ Long tỉnh Quảng Ninh. Cụ thể bao gồm:
- Trường Tiểu học Lý.
- Trường Tiểu học Lê Hồng Phong.
- Trường Tiểu học Trần Quốc Toản.
- Trường Tiểu học Hà Lầm.
- Trường Tiểu học Lý Thường Kiệt.
6.3. Về thời gian nghiên cứu: Quá trình nghiên cứu thực tiễn được thực hiện trong năm học 2018 - 2019.
7. Phương pháp nghiên cứu
7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý thuyết
Nhóm phương pháp này được sử dụng nhằm phân tích, tổng hợp, hệ thống hoá và khái quát hoá các vấn đề lý luận về dạy học môn Lịch sử - Địa lí lớp 4,5 ở trường tiểu học theo định hướng phát triển năng lực.
7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
7.2.1. Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi
Sử dụng hệ thống câu hỏi điều tra để thu thập các số liệu nhằm xác định thực trạng công tác quản lý dạy học môn Lịch sử - Địa lí lớp 4,5 ở trường tiểu học thành phố Hạ Long tỉnh Quảng Ninh theo định hướng phát triển năng lực, phân tích những nguyên nhân thành công và hạn chế của thực trạng này.
7.2.2. Phương pháp nghiên cứu sản phẩm
Đọc, nghiên cứu hồ sơ chuyên môn (giáo án, kế hoạch giảng dạy bộ môn,…) của GV để nắm bắt các vấn đề của năng lực chuyên môn, đồng thời phát hiện thực trạng quản lý dạy học môn Lịch sử - Địa lí lớp 4,5 ở trường tiểu học trên địa bàn nghiên cứu.
7.2.3. Phương pháp phỏng vấn
Phỏng vấn các lãnh đạo và chuyên viên Phòng GD&ĐT, Hiệu trưởng, Phó hiệu trưởng, GV các nhà trường,... về thực trạng quản lý dạy học môn Lịch sử - Địa
lí lớp 4,5 theo hướng phát triển năng lực làm căn cứ đề xuất những biện pháp quản lý hiệu quả.
7.2.4. Phương pháp chuyên gia
Thông qua Hiệu trưởng, phó hiệu trưởng, GV các nhà trường, để xác định các biện pháp tối ưu cho công tác quản lý dạy học môn Lịch sử - Địa lí lớp 4,5 theo hướng phát triển năng lực.
7.3. Phương pháp xử lý số liệu
Sử dụng toán thống kê để xử lý kết quả nghiên cứu. Sử dụng một số công thức thống kê toán học dùng trong nghiên cứu khoa học giáo dục để xử lý kết quả khảo sát, định lượng kết quả nghiên cứu và các nhận xét, đánh giá khoa học.
8. Kết cấu luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị, tài liệu tham khảo và phụ lục, phần nội dung chính được kết cấu thành 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý dạy học môn Lịch sử - Địa lí lớp 4,5 ở trường tiểu học theo định hướng phát triển năng lực.
Chương 2: Thực trạng quản lý dạy học môn Lịch sử - Địa lí lớp 4,5 ở trường tiểu học thành phố Hạ Long tỉnh Quảng Ninh theo định hướng phát triển năng lực.
Chương 3: Biện pháp quản lý dạy học môn Lịch sử - Địa lí lớp 4,5 ở trường tiểu học thành phố Hạ Long tỉnh Quảng Ninh theo định hướng phát triển năng lực.
Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ DẠY HỌC MÔN LỊCH SỬ ĐỊA LÍ LỚP 4, 5 Ở TRƯỜNG TIỂU HỌC THEO ĐỊNH HƯỚNG
PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề
1.1.1. Nghiên cứu trên thế giới
Ngay từ thời cổ đại, vấn đề dạy học và quản lý dạy học đã được nhiều nhà triết học, nhà giáo dục học ở cả phương Tây và phương Đông nghiên cứu tổng kết. Ta có thể thấy các tư tưởng và các công trình nghiên cứu quan trọng của Xôcrat (469- 415 TCN), của Khổng Tử (551- 475 TCN) - nhà tư tưởng, nhà giáo dục lớn Trung Hoa cổ đại, của J.A Cômenxki (1592 - 1670) đã đưa ra quan điểm quá trình dạy học phải dựa vào sự vật, hiện tượng do học sinh tự quan sát, tự suy nghĩ. Ông cũng đã nêu ra một số nguyên tắc dạy học có giá trị lớn như: nguyên tắc trực quan; nguyên tắc phát huy tính tích cực, tự giác của học sinh; nguyên tắc hệ thống và liên tục; nguyên tắc củng cố kiến thức; nguyên tắc dạy theo khả năng tiếp thu của học sinh; dạy học phải thiết thực; dạy học theo nguyên tắc cá biệt;…
Cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX, khoa học giáo dục đã thực sự có những biến đổi mới về lượng và chất. Những vấn đề chủ yếu trong các tác phẩm kinh điển của chủ nghĩa Mác- Lê nin đã thực sự định hướng cho hoạt động giáo dục- dạy học và đã đặt ra những yêu cầu đối với quản lý giáo dục và trên cơ sở lý luận của chủ nghĩa Mác-Lê nin, nhiều nhà khoa học Liên Xô lúc đó (như MI. Konđacov, Anfanaxiep...) đã có được những thành tựu khoa học to lớn về quản lý giáo dục nói chung và quản lý hoạt động dạy học nói riêng.
Việc QLDH các môn học ở trường phổ thông là nhiệm vụ quan trọng của CBQL trong nhà trường. Một phương pháp quản lý tốt sẽ kéo theo cả một bộ máy vận hành được thông suốt, hiệu quả cao, chất lượng giáo dục được đảm bảo góp phần đáp ứng yêu cầu chung nền giáo dục nước nhà [4].
P.V.Zimin, M.I.Konđakôp “đi sâu nghiên cứu lãnh đạo công tác giảng dạy, giáo dục trong nhà trường và xem đây như khâu then chốt trong hoạt động quản lý