Phương pháp xác định chi phí dựa trên cơ sở hoạt động tại một số doanh nghiệp sản xuất thuộc Tổng Công ty Viglacera-CTCP

pháp ABC vào một số DNSX thuộc TCT Viglacera, các DN cần phải chú trọng nâng cao nhận thức và tầm nhìn của các lãnh đạo đơn vị về lợi ích của phương pháp ABC trong quản trị DN. Từ đó tăng cường cam kết của lãnh đạo đơn vị về việc áp dụng phương pháp ABC, từng bước đưa phương pháp ABC vào triển khai tại DN.

Kinh nghiệm áp dụng phương pháp ABC cho thấy quá trình áp dụng phương pháp ABC sẽ có thể gặp phải sự phản kháng từ các thành viên trong DN bao gồm nhân viên và cán bộ quản lý cấp trung, điều này xuất phát từ việc phải phá bỏ thói quen trong cách thức triển khai các hoạt động. Điều này đặc biệt đúng với các DN Việt Nam khi mà người lao động thường có tâm lý sợ rủi ro, ngại thay đổi, quan tâm đến lợi ích ngắn hạn,... Vì vậy, để triển khai thành công phương pháp ABC cần có sự am hiểu, có niềm tin và sự cam kết lâu dài từ phía lãnh đạo cấp cao trong DN.

Bên cạnh tâm lý sợ rủi ro và ngại thay đổi, người lao động Việt Nam còn có văn hóa phân biệt cấp bậc trong quản lý, cấp dưới sẽ dõi theo cấp trên khi triển khai các công việc. Do đó, để triển khai thành công phương pháp ABC, lãnh đạo cấp cao không chỉ dừng lại ở định hướng và quyết tâm mà còn phải trực tiếp tham gia vào quá trình triển khai và giám sát quá trình áp dụng phương pháp ABC tại đơn vị. Việc trực tiếp triển khai áp dụng phương pháp ABC sẽ truyền lửa cho nhân viên và nhờ đó DN sẽ vượt qua được trở ngại khi thay đổi phương thức tính giá và cung cấp thông tin hiệu quả hơn cho việc ra quyết định của nhà quản trị.

Ngoài ra, để áp dụng phương pháp ABC một cách hiệu quả và bền vững, lãnh đạo DN cần phải xây dựng triết lý kinh doanh hướng tới lợi ích của nhiều đối tượng trong DN để từ đó khuyến khích người lao động chủ động tham gia vào quá trình áp dụng phương pháp ABC. Xuất phát từ nhận thức về lợi ích của phương pháp ABC, người lao động sẽ tình nguyện tham gia vào quá trình thay đổi phương pháp xác định chi phí của DN. Trong quá trình triển khai, lãnh đạo nên tạo điều kiện thuận lợi và thúc đẩy quá trình tham gia của người lao động chứ không nên dùng các biện pháp áp đặt.

Một trong những nét nổi bật trong tư tưởng của người Việt Nam là quan niệm học để có được công việc ổn định và có được vị trí việc làm tốt hơn, cụ thể là để được làm quản lý. Tư tưởng cấp bậc trong quản lý vẫn còn nặng nề trong văn hóa DN. Do đó, mức độ gắn bó của người lao động với DN là tương đối thấp, hay nói cách khác là người

lao động có xu hướng nhảy việc cao. Điều này ảnh hưởng không nhỏ tới khả năng áp dụng thành công phương pháp ABC tại các DN. Chính bởi vậy, lãnh đạo của DN bao gồm lãnh đạo cấp cao và cấp trung cần phải thật sự am hiểu về phương pháp ABC và phải xây dựng được hướng dẫn chi tiết cũng như bộ chỉ tiêu phân bổ, tiến hành kiểm tra thường xuyên việc thực thi phương pháp ABC, đúc rút kinh nghiệm và tiến hành điều chỉnh một cách kịp thời, phù hợp.

Khuyến nghị về khả năng truyền thông nội bộ DN

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 262 trang tài liệu này.

Để có thể áp dụng thành công phương pháp ABC trong một số DNSX thuộc TCT Viglacera đòi hỏi phải xác định được chính xác các hoạt động, xác định được các tiêu chí phân bổ chi phí cho từng hoạt động và phân bổ chi phí từ hoạt động đến sản phẩm. Để thực hiện được việc này một cách chính xác và hiệu quả thì sự phối hợp giữa các phòng ban và ban lãnh đạo là vô cùng quan trọng. Các DN cũng không nên phụ thuộc hoàn toàn vào đội ngũ chuyên gia tư vấn áp dụng phương pháp ABC bởi chính nhân viên DN mới là người hiểu rõ nhất về các hoạt động và các kích tố chi phí của từng hoạt động.

Ngoài ra, để triển khai áp dụng phương pháp ABC một cách hiệu quả, DN cần phải thường xuyên tổ chức các buổi họp theo sát tiến trình áp dụng phương pháp ABC, một mặt để quán triệt tinh thần tới từng thành viên, mặt khác để rà soát, kiểm tra việc triển khai áp dụng và qua đó có những điều chỉnh kịp thời. Hơn nữa, quá trình áp dụng phương pháp ABC không chỉ đòi hỏi khả năng làm việc độc lập mà còn đòi hỏi các cán bộ nhân viên có khả năng làm việc nhóm, chia sẻ kinh nghiệm và thảo luận nhằm xây dựng được mô hình hiệu quả nhất.

Khuyến nghị về mức độ sử dụng thông tin từ phương pháp xác định chi phí

Hiện nay, cách nhìn về hệ thống thông tin kế toán trong DN vẫn còn nặng về kế toán tài chính. Nhiều nhà quản lý vẫn cho rằng kế toán là nghĩa vụ, được thực hiện vì mục tiêu duy nhất là phục vụ báo cáo thuế và kiểm toán mà không coi thông tin của kế toán như một công cụ phục vụ mục đích quản lý. Điều này được lý giải do hệ thống quy định pháp lý về kế toán và thuế còn nhiều phức tạp, mô hình tổ chức bộ máy kế toán chưa hợp lý dẫn tới khối công việc của kế toán viên trở nên quá tải. Không ít các DN thực hiện hoạt động quản trị kết quả, cố gắng điều chỉnh kết quả lợi nhuận như mong

muốn nhằm giảm thuế thu nhập DN hay điều chỉnh tăng lợi nhuận nhằm hài lòng các cổ đông.

Để thuyết phục được nhà quản trị tiến tới áp dụng phương pháp ABC, bộ phận kế toán cần thuyết phục được nhà quản trị về tính hữu ích của phương pháp này thông qua việc so sánh thông tin thu thập được giữa phương pháp truyền thống và phương pháp ABC. Quá trình áp dụng cần được thực hiện từng bước, thông qua việc nghiên cứu, áp dụng điển hình tại một vài bộ phận, sau đó có thể từng bước mở rộng phạm vi áp dụng cho toàn DN.

Ngoài ra, phương pháp ABC chỉ có thể áp dụng thành công tại DN nếu DN có nhu cầu thực sự về thông tin kế toán, mong muốn được cung cấp và sử dụng các thông tin này phục vụ cho hoạt động quản lý. Nếu DN chỉ thực hiện các phương pháp xác định chi phí nhằm mục đích báo cáo cho cơ quan thuế, cơ quan kiểm toán và các cơ quan quản lý khác thì việc áp dụng phương pháp ABC sẽ trở nên không phù hợp.

Khuyến nghị về trình độ công nghệ sản xuất của DN

Trình độ công nghệ sản xuất của DN là một trong những nhân tố quan trọng ảnh hưởng đến việc áp dụng thành công phương pháp ABC. Trình độ công nghệ sản xuất hiện đại tạo điều kiện thuận lợi cho việc đo lường và cung cấp dữ liệu cho hệ thống ABC trong DN. Do vậy, các DN nên xem xét đầu tư đổi mới công nghệ theo từng giai đoạn, phân nhỏ quá trình đầu tư theo chu kỳ kinh doanh hoặc xem xét cải tiến từng công đoạn nhằm giảm sức ép về vốn đầu tư. Ngoài ra, các DN nên tăng cường liên kết, hợp tác với các DN có vốn đầu tư nước ngoài để thuận lợi hơn trong nắm bắt các tiêu chuẩn, kỹ thuật mới, tiếp cận tri thức và công nghệ mới. Đồng thời, các DN cần chuẩn bị nhân lực có khả năng hấp thụ thành quả của tiến bộ công nghệ toàn cầu.

Khuyến nghị về áp lực cạnh tranh của DN

Xuất phát từ thực trạng hiện nay, một số DNSX thuộc TCT Viglacera đang phải đối mặt với sự cạnh tranh rất lớn không chỉ đến từ các DN nội địa mà còn đến từ các DN nước ngoài. Do vậy, các DN cần phải có chiến lược nâng cao năng lực cạnh tranh bằng nhiều cách thức khác nhau, trong đó các DN cần tạo ra sự khác biệt thông qua giá bán sản phẩm, chất lượng sản phẩm, thị phần tiêu thụ... Khi hoạt động trong môi trường cạnh tranh cao thì nhu cầu về một hệ thống thông tin chi phí càng được thúc đẩy. Muốn

vậy các DN cần nâng cao trình độ quản lý, áp dụng các phương pháp quản trị hiện đại nhằm không ngừng nâng cao chất lượng sản phẩm, tối ưu hóa chi phí, nâng cao hiệu quả hoạt động. Ngoài ra DN cũng cần có những chiến lược sản xuất phù hợp để tận dụng cơ hội sản xuất, xuất khẩu trong thời kỳ kinh tế hội nhập như hiện nay.

4.4.2. Đối với Nhà nước

Tạo môi trường cạnh tranh bình đẳng, lành mạnh

Nhà nước cần tiếp tục cải thiện hành lang pháp lý nhằm tạo ra môi trường kinh doanh cạnh tranh bình đẳng, lành mạnh, vì chỉ khi nào các DN cạnh tranh bình đẳng và lành mạnh thì nhu cầu thông tin kế toán quản trị nói chung và thông tin từ phương pháp xác định chi phí nói riêng mới thực sự hữu ích và cấp thiết đối với các nhà quản trị DN, từ đó tạo động lực để các DN áp dụng các phương pháp xác định chi phí hiện đại như phương pháp ABC.

Tạo điều kiện cho các DN vừa và nhỏ dễ dàng tiếp cận nguồn vốn tín dụng và huy động các nguồn lực tài chính

Khó khăn về tài chính cũng là một trong những nguyên nhân cản trở DN tiếp cận công nghệ sản xuất hiện đại cũng như đầu tư cho năng lực quản trị nội bộ DN, từ đó cản trở việc áp dụng các phương pháp quản trị hiện đại trong DN. Do vậy, để tạo điều kiện thuận lợi cho việc từng bước triển khai áp dụng phương pháp ABC trong quản trị, Nhà nước cần tạo điều kiện hỗ trợ về tài chính nhằm giúp các DN có điều kiện đầu tư cho việc hiện đại hóa công nghệ sản xuất và nâng cao trình độ quản lý trong DN.

Theo thống kê của VCCI, năm 2019 có đến 75% DN muốn tìm vốn bằng hình thức vay ngân hàng, nhưng tỷ lệ DN tiếp cận được nguồn vốn vay rất ít. Việc khó tiếp cận với nguồn vốn vay trong khi các loại thuế, phí và lãi suất quá cao đẩy DN vào tình thế khó khăn, luôn phải tìm cách chạy theo lợi nhuận và theo đuổi các mục tiêu ngắn hạn, không chú trọng củng cố hệ thống kế toán và quản trị chi phí nhằm tiến tới mục tiêu phát triển bền vững và lâu dài.

Do đó, Nhà nước cần tạo điều kiện cho các DN tiếp cận nguồn vốn vay để có nguồn lực đầu tư cho nền tảng thông qua việc công khai hình thức hỗ trợ gián tiếp như mua cổ phiếu, trái phiếu DN; thành lập các Quỹ hỗ trợ tín dụng; chỉ đạo các ngân hàng

thương mại xây dựng kế hoạch định hướng cho vay… nhằm tránh vi phạm cam kết của WTO nhưng vẫn có thể khuyến khích DN mạnh dạn đổi mới mô hình kinh doanh, tiến tới phát triển bền vững.

Ban hành văn bản hướng dẫn chuyên sâu hơn về kế toán quản trị

Kế toán quản trị là một thuật ngữ được ghi nhận chính thức trong Luật Kế toán ban hành vào ngày 17/06/2003, và đến ngày 12/6/2006, Bộ Tài chính ban hành Thông tư số 53/2006/TT-BTC về việc “Hướng dẫn áp dụng kế toán quản trị trong DN”. Đây là văn bản quy phạm pháp luật duy nhất về kế toán quản trị tính đến thời điểm hiện nay. Tuy nhiên, Thông tư còn nghiêng về chi tiết hóa cho kế toán tài chính hơn là phát triển kế toán quản trị ở các DN theo đúng bản chất của nó. Để kế toán quản trị nói chung và các phương pháp kế toán quản trị hiện đại trở thành một phần cơ bản của DN, cần có nhiều văn bản chuyên sâu nghiên cứu và hướng dẫn hơn nữa làm tiền đề cho việc áp dụng các phương pháp kế toán quản trị hiện đại phù hợp và hiệu quả tại các DN.

Phát triển các chương trình đào tạo, bồi dưỡng kế toán quản trị

Cùng với việc xây dựng, hoàn thiện hệ thống văn bản pháp quy về kế toán quản trị, hỗ trợ tài chính cho các DN tiếp cận công nghệ sản xuất hiện đại và đầu tư cho năng lực quản trị, tạo môi trường cạnh tranh bình đẳng thúc đẩy nhu cầu thông tin kế toán quản trị thì Nhà nước cần không ngừng phát triển các chương trình đào tạo về kế toán quản trị, bồi dưỡng kiến thức về kế toán quản trị nhằm cung cấp nguồn nhân lực có trình độ về kế toán quản trị cho DN. Đầu tư vào hoạt động đào tạo, bồi dưỡng là đầu tư cho tương lai, đầu tư cho phát triển bền vững nên giải pháp này là giải pháp quan trọng trong việc phát triển nguồn nhân lực phục vụ công tác kế toán quản trị cho các DN ở Việt Nam.

KẾT LUẬN CHƯƠNG 4

Dựa trên nền tảng cơ sở lý luận về phương pháp ABC đã được làm rõ ở chương 2 cùng bức tranh thực trạng áp dụng phương pháp xác định chi phí được trình bày trong chương 3 kết hợp với định hướng phát triển của các DN tại một số DNSX thuộc TCT Viglacera, chương 4 của luận án đã đưa ra các giải pháp nhằm triển khai áp dụng thành công phương pháp ABC tại nhóm các DN này.

Giải pháp được đưa ra trong bối cảnh nền kinh tế đất nước đang trên đà hội nhập sâu rộng với nền kinh tế thế giới, điều này đem đến cho các DN Việt Nam nói chung và một số DNSX thuộc TCT Viglacera nói riêng nhiều cơ hội phát triển nhưng cũng không ít thách thức. Một trong những thách thức đó là các DN đang phải đối mặt với sự cạnh tranh ngày càng khốc liệt không chỉ đến từ các DN trong nước mà còn đến từ các DN nước ngoài. Muốn chiến thắng trong cạnh tranh đòi hỏi một số DNSX thuộc TCT Viglacera phải không ngừng đổi mới, cải tiến về công nghệ, về sản phẩm cũng như tư duy và phương pháp quản trị nhằm tạo ra những sản phẩm chất lượng, ưu việt nhưng với giá cạnh tranh.

Áp dụng phương pháp ABC với mô hình ABC sử dụng ma trận EAD được thiết kế phù hợp với đặc thù hoạt động sản xuất của một số DNSX thuộc TCT Viglacera được xem là một giải pháp khả thi, một công cụ quản lý hữu hiệu, một lời giải cho bài toán quản trị chi phí và nâng cao hiệu quản hoạt động cho nhóm các DN này. Trong chương 4 luận án cũng đưa ra một số khuyến nghị với Nhà nước và với một số DNSX thuộc TCT Viglacera nhằm tạo điều kiện thuận lợi thực hiện các giải pháp đề ra.

KẾT LUẬN

Phương pháp ABC được nhiều nhà nghiên cứu và nhà quản trị DN trên thế giới thừa nhận lợi ích và những ưu điểm vượt trội trong quá trình đo lường và kiểm soát chi phí trong khi hệ thống xác định chi phí truyền thống không đáp ứng được nhu cầu thông tin của các nhà quản trị trong việc ra các quyết định, đặc biệt là các quyết định về giá. Phương pháp ABC cho thấy mối liên hệ mật thiết giữa các nguồn lực - hoạt động - sản phẩm, giúp nhà quản trị có được số liệu về chi phí và giá thành sản phẩm chính xác hơn, bên cạnh đó là những hiểu biết sâu sắc hơn về các chi phí phát sinh theo mối quan hệ nhân quả, là cơ sở nền tảng cho các quyết định giải quyết bài toán tối ưu hóa việc sử dụng nguồn lực trong DN. Việc áp dụng phương pháp ABC đã chứng minh có sự khác biệt trong kết quả tính giá thành dẫn đến sự khác biệt trong chiến lược so với việc áp dụng phương pháp xác định chi phí truyền thống. Tuy nhiên, phương pháp ABC không thay thế phương pháp xác định chi phí truyền thống mà được áp dụng bên cạnh phương pháp truyền thống để cung cấp thông tin cho các nhà quản trị trong quá trình ra quyết định.

Luận án với đề tài “Phương pháp xác định chi phí dựa trên cơ sở hoạt động tại một số DNSX thuộc TCT Viglacera” được nghiên cứu với mục đích tìm ra giải pháp phù hợp nhằm vận dụng thành công phương pháp ABC tại một số DNSX thuộc TCT Viglacera. Luận án đã đạt được những kết quả nghiên cứu cụ thể sau:

Một là: Hệ thống hóa và làm rõ cơ sở lý luận về phương pháp ABC. Qua đó, cung cấp những thông tin về khái niệm, đặc điểm, nội dung cơ bản của phương pháp ABC, mô hình ABC, các bước kỹ thuật khi triển khai áp dụng phương pháp ABC trong DN, tình hình áp dụng phương pháp ABC tại một số DNSX điển hình trên thế giới và rút ra bài học kinh nghiệm cho các DNSX tại Việt Nam.

Hai là: Làm rõ bức tranh thực trạng phương pháp xác định chi phí đang được áp dụng tại một số DNSX thuộc TCT Viglacera. Từ đó rút ra những ưu điểm và những hạn chế của phương pháp xác định chi phí hiện tại mà các DN đang áp dụng. Đồng thời kiểm định và khẳng định tính khả thi của việc áp dụng phương pháp ABC và đánh giá các nhân tố ảnh hưởng đến khả năng áp dụng phương pháp ABC tại nhóm các DN này.

Ba là: Trên cơ sở lý luận và cơ sở thực tiễn đã nghiên cứu, luận án đã đề xuất các giải pháp nhằm áp dụng thành công phương pháp ABC tại một số DNSX thuộc TCT Viglacera trên các khía cạnh mô hình áp dụng, các bước kỹ thuật cụ thể khi triển khai

và các giai đoạn triển khai. Cuối cùng, nhằm tạo điều kiện thuận lợi thực hiện các giải pháp đã đề ra, luận án đưa ra một số khuyến nghị với Nhà nước và với bản thân một số DNSX thuộc TCT Viglacera.

Bên cạnh những kết quả đạt được, luận án cũng còn tồn tại một số hạn chế nhất định, điển hình là mẫu nghiên cứu và chất lượng phiếu điều tra khảo sát chưa thực sự tối ưu do phương pháp điều tra được thực hiện thông qua phương pháp thuận tiện nhất. Do vậy, tác giả rất mong nhận được sự góp ý từ các nhà khoa học để luận án được hoàn thiện hơn.

Hướng nghiên cứu tiếp theo trong tương lai của luận án

Việc áp dụng phương pháp ABC được xem là cơ sở nền tảng để triển khai vận dụng hai công cụ kế toán quản trị được đề xuất trong “Các nguyên tác kế toán quản trị toàn cầu” (VACPA,2018) đó là phương pháp quản trị dựa trên cơ sở hoạt động (ABM) và phương pháp lập ngân sách dựa trên cơ sở hoạt động (ABB).

Do đó, dựa trên kết quả nghiên cứu của luận án, có thể mở rộng nghiên cứu vận dụng phương pháp quản trị dựa trên cơ sở hoạt động và phương pháp lập ngân sách dựa trên cơ sở hoạt động tại các DNSX thuộc TCT Viglacera nhằm áp dụng một cách toàn diện, đồng bộ phương pháp quản trị hiện đại và tận dụng lợi ích to lớn mà phương pháp ABC đem lại.