Hoạt Động Công Bố Thông Tin Đã Được Hoàn Thiện Về Nội Dung Và Phương

trường vốn sẽ được nâng lên, hạn chế được tình trạng giá chứng khoán bị nhiễu hay biến động quá mức từ giao dịch của các nhà đầu tư nhỏ.

Thứ năm, nguyên nhân từ sự thiếu vắng hoặc chưa hoàn thiện từ phía các chủ thể tham gia vào thị trường vốn.

Đối với các công ty niêm yết, có ít động lực thúc đẩy việc nâng cao chất lượng công bố thông tin ngoài việc tuân thủ các qui định của pháp luật. Nếu không hoàn thành nghĩa vụ công bố thông tin thì công ty sẽ bị nhắc nhở và bị phạt hành chính. Chỉ có rất ít các công ty niêm yết tự nguyện công bố các thông tin về hoạt động kinh doanh cho các nhà đầu tư dưới dạng dự báo tình hình hoạt động kinh doanh hoặc cập nhật tình hình hoạt động kinh doanh hàng tháng. Các công ty cổ phần cũng không có động lực niêm yết cổ phiếu hoặc trái phiếu công ty. Các ưu đãi về thuế thu nhập doanh nghiệp trong thời gian đầu thị trường chứng khoán đi vào hoạt động cũng chỉ có tác động mạnh khi thời gian thực hiện chính sách ưu đãi kết thúc vào năm 2006 thì các công ty mới chạy đua niêm yết cổ phiếu, trái phiếu. Khi các ưu đãi này không còn, động lực để niêm yết chứng khoán không còn nhiều nữa. Thêm vào đó, khi thực hiện niêm yết, công ty còn phải chịu thêm một số chi phí niêm yết, chi phí công bố thông tin. Do vậy, nếu việc niêm yết chứng khoán không thực sự đem lại lợi ích thì không thể khuyến khích doanh nghiệp niêm yết chứng khoán và thị trường không phát triển được. Do vậy, các ưu đãi về kinh tế là rất cần thiết để có thể phát triển được thị trường vốn trong tương lai.

Chưa có các nhà tạo lập thị trường chuyên nghiệp đối với trái phiếu và cổ phiếu. Mãi đến giữa năm 2009, khi thị trường UPCOM và thị trường trái phiếu chuyên biệt đi vào hoạt động thì mới có qui định cho phép các thành viên giao dịch được phép thực hiện vừa mua, bán chứng khoán trong cùng một phiên để thực hiện chức năng nhà tạo lập thị trường. Mặc dù vậy thì thị trường vẫn chưa có dấu hiệu cải thiện về khối lượng giao dịch, điển hình là khối lượng giao dịch bình quân trên UPCOM vẫn rất thấp so với thị trường niêm yết. Nh ư vậy, nhà

tạo lập thị trường chỉ hoạt động hiệu quả trong điều kiện bình thường, với các điều kiện kinh tế vĩ mô và hoạt động công ty có chứng khoán liên quan là ổn định. Trong điều kiện tính không chắc chắn gia tăng do thiếu thông tin, do bất ổn định về kinh tế vĩ mô v.v… nhà tạo lập thị trường sẽ không thể hoạt động hiệu quả. Từ đây lại có một nguyên nhân nữa là ở Việt Nam vẫn chưa có các công cụ để quản lý rủi ro hiệu quả, điển hình là không có các công cụ chứng khoán phái sinh để các nhà đầu tư sử dụng để quản lý rủi ro, do vậy, các nhà đầu tư không thể mở rộng đầu tư được, và điều này cản trở sự phát triển của thị trường vốn, đặc biệt là thị trường trái phiếu.

Một nguyên nhân nữa khiến cho thị trường chưa phát triển là chưa có tổ chức xác định hạn mức tín nhiệm để đánh giá tín nhiệm đối với các tổ chức phát hành trong nước. Các chuẩn mực đạo đức về nghề nghiệp, các qui định về trách nhiệm của tổ chức cung cấp hạn mức tín nhiệm vẫn chưa xác định được, nên vấn chưa có tổ chức nào đứng ra cung cấp dịch vụ này.

Thứ sáu, về nguyên nhân yếu kém trong việc bảo vệ nhà đầu tư. Đây là một vấn đề phức tạp liên quan tới nhiều qui định trong các luật và lĩnh vực khác nhau như Luật Doanh nghiệp, Luật Phá sản doanh nghiệp; hoạt động của tòa án trong việc phân xử tranh chấp trong doanh nghiệp và hiệu quả hoạt động cưỡng chế thi hành pháp luật, bao gồm cả các quyết định của tòa án. Hai nguyên nhân chính có thể dẫn tới tình trạng này là hoạt động quản trị công ty chưa chú ý tới quyền lợi của các cổ đông thiểu số, chưa quan tâm đến vấn đề truyền thông và quan hệ với các cổ đông; nguyên nhân nữa là do hiệu quả công tác giám sát của các cơ quan chức năng chưa cao và do vậy việc thực hiện các qui định pháp luật của tổ chức niêm yết liên quan tới bảo vệ lợi cổ đông không được đầy đủ.

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 199 trang tài liệu này.

Kết luận Chương 2

Trong Chương 2, luận án phân tích thực trạng hoạt động thị trường vốn ở Việt Nam hiện nay trên các khía cạnh: hàng hóa trên các thị trường cổ phiếu, thị trường trái phiếu chính phủ và trái phiếu doanh nghiệp; hoạt động của các chủ thể tham gia trên thị trường vốn; và các hoạt động liên quan tới cơ chế hoạt động, quản lý thị trường vốn như công bố thông tin và bảo vệ nhà đầu tư. Những kết quả chủ yếu đã đạt được trong quá trình phát triển thị trường vốn Việt Nam là:

1. Đã xây dựng được thành công và đưa thị trường vốn vào hoạt động bao gồm thị trường thứ cấp đối với cổ phiếu và trái phiếu, đối với trái phiếu là thị trường trái phiếu chính phủ chuyên biệt. Đối với thị trường sơ cấp, hoạt động đấu giá cổ phần qua Sở/Trung tâm giao dịch chứng khoán đã được chuyển đổi từ mô hình một cấp sang hai cấp, tạo thuận lợi cho việc phát hành cổ phiếu lần đầu cho các doanh nghiệp nhà nước cổ phần hoá, các công ty cổ phần lớn. Qui mô của thị trường vốn đã tăng lên đáng kể trong thời gian gần đây.

2. Về phương thức giao dịch trên thị trường vốn: việc áp dụng công nghệ thông tin của 2 sàn cho phép các công ty chứng khoán chuyển màn hình nhập lệnh về trụ sở của từng công ty cũng đã giúp tăng đáng kể năng lực xử lý lệnh giao dịch của nhà đầu tư trên cả 2 sàn, và đã loại bỏ được tình trạng nghẽn lệnh, rớt lệnh của nhà đầu tư.

3. Đã hình thành được các tổ chức phụ trợ chuyên nghiệp cung cấp dịch vụ cho giao dịch chứng khoán như các ngân hàng thanh toán, Trung tâm lưu ký chứng khoán, và các công ty chứng khoán.

4. Việt Nam đã xây dựng được một hệ thống cơ sở pháp lý cơ bản cho hoạt động của thị trường vốn. Luật Chứng khoán và các văn bản hướng dẫn đã được ban hành điều chỉnh những hoạt động quan trọng nhất liên quan tới các hoạt động phát hành, niêm yết, công bố thông tin, giám sát, cũng như các văn bản qui định về điều lệ hoạt động, quản lý của các tổ chức tài chính trên thị trường vốn như Sở giao dịch chứng khoán, công ty chứng khoán, Trung tâm lưu ký chứng khoán.

5. Hoạt động công bố thông tin đã được hoàn thiện về nội dung và phương thức công bố thông tin của các chủ thể công bố.

6. Công tác giám sát thị trường cũng đã có những bước tiến bộ về mô hình, phương pháp giám sát thị trường.

Qua phân tích thực trạng hoạt động phát triển thị trường vốn thời gian qua, có thể rút ra một số hạn chế sau đây:

1. Qui mô của thị trường trái phiếu là nhỏ so với qui mô của thị trường trái phiếu trong khu vực. Hoạt động của thị trường trái phiếu công ty rất kém phát triển. Chỉ có một số ít doanh nghiệp phát hành trái phiếu và niêm yết trên Sở Giao dịch chứng khoán.

2. Vấn đề công bố thông tin của các công ty niêm yết còn nhiều yếu kém, việc đáp ứng qui định công bố thông tin không được thực hiện tốt.

3. Hiệu lực và hiệu quả của công tác điều hành, giám sát hoạt động của thị trường vốn đạt được những kết quả hạn chế.

4. Vấn đề bảo vệ nhà đầu tư nói chung và nhà đầu tư nhỏ nói riêng chưa được quan tâm đúng mức.

5. Vẫn còn những hạn chế, mâu thuẫn trong các văn bản pháp luật liên quan đến hoạt động của thị trường vốn cần tiếp tục được tháo gỡ.

CHƯƠNG 3

GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN THỊ TRƯỜNG VỐN VIỆT NAM

3.1 Định hướng phát triển thị trường vốn Việt Nam

3.1.1 Mục tiêu và định hướng phát triển thị trường vốn Việt Nam

Định hướng phát triển thị trường vốn được xác định trong Đề án phát triển thị trường vốn ở Việt Nam đến năm 2010 và tầm nhìn đến năm 2020 do Thủ tướng Chính phủ phê duyệt và Ban hành theo Quyết định số 128/2007/QĐ-TTG ngày 2/8/2007.

Theo Quyết định này, mục tiêu tổng quát của việc phát triển thị trường vốn là “Phát triển nhanh, đồng bộ, vững chắc thị trường vốn Việt Nam, trong đó thị trường chứng khoán đóng vai trò chủ đạo; từng bước đưa thị trường vốn trở thành một cấu thành quan trọng của thị trường tài chính, góp phần đắc lực trong việc huy động vốn cho đầu tư phát triển và cải cách nền kinh tế; đảm bảo tính công khai, minh bạch, duy trì trật tự, an toàn, hiệu quả, tăng cường quản lý, giám sát thị trường; bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người đầu tư; từng bước nâng cao khả năng cạnh tranh và chủ động hội nhập thị trường tài chính quốc tế. Phấn đấu đến năm 2020, thị trường vốn Việt Nam phát triển tương đương thị trường các nước trong khu vực”.

Cũng theo Quyết định này, các mục tiêu cụ thể đặt ra là “Phát triển thị trường vốn đa dạng để đáp ứng nhu cầu huy động vốn và đầu tư của mọi đối tượng trong nền kinh tế. Phấn đấu đến năm 2010 giá trị vốn hoá thị trường chứng khoán đạt 50% GDP và đến năm 2020 đạt 70% GDP”.

Trong khuôn khổ các giải pháp phát triển thị trường vốn, các giải pháp phát triển thị trường được nhóm thành các bộ phận chính sau đây:

1.Phát triển hàng hóa cho thị trường vốn: các loại trái phiếu chính phủ, trái phiếu công ty, trái phiếu chuyển đổi; phát triển các loại chứng khoán phái sinh, các sản phẩm chứng khoán hoá tài sản và các khoản nợ....

2. Hoàn chỉnh cấu trúc thị trường vốn: hình thành thị trường trái phiếu chuyên biệt; phát triển thị trường cổ phiếu theo nhiều cấp độ: thị trường giao dịch tập trung, thị trường giao dịch phi tập trung (OTC), thị trường đăng ký giao dịch; chuyển Trung tâm Giao dịch chứng khoán thành Sở Giao dịch chứng khoán;

3. Phát triển, mở rộng hệ thống các nhà đầu tư; phát triển đầy đủ các định chế trung gian; đa dạng hoá các dịch vụ cung cấp; mở rộng phạm vi hoạt động Trung tâm Lưu ký chứng khoán;

4. Hoàn thiện khung pháp lý, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý, giám sát của Nhà nước; hoàn chỉnh các chính sách về thuế, phí, lệ phí đối với hoạt động chứng khoán;

5. Chủ động mở cửa, hội nhập với khu vực và quốc tế;

6. Đẩy mạnh công tác đào tạo, phát triển nguồn nhân lực cho thị trường vốn; tăng cường phổ cập kiến thức về thị trường vốn, thị trường chứng khoán.

Theo quan điểm của tác giả luận án, mục tiêu và các giải pháp phát triển thị trường mà Quyết định 128 đưa ra là toàn diện và chi tiết. Tuy nhiên, cần lưu ý một số điểm sau đây:

Thứ nhất về mục tiêu phát triển thị trường vốn. Quyết định mới chỉ nêu lên một chỉ tiêu định lượng đơn giản là mức vốn hóa thị trường đạt 50% GDP vào năm 2010. Mục tiêu huy động vốn để đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế là một mục tiêu rất chung, vì bất kỳ thị trường vốn nào hoạt động cũng nhằm mục tiêu huy động vốn để phát triển kinh tế. Theo tác giả mục tiêu phát triển thị trường vốn là việc xây dựng được một thị trường vốn hoạt động bền vững (bao gồm các chỉ tiêu định tính và định lượng) đảm bảo công bằng cho các chủ thể trên thị trường, đồng thời thị trường cần hoạt động hiệu quả để cung cấp nguồn vốn với chi phí hợp lý đối với tất cả các đối tượng có liên quan. Đối với nhà đầu tư, thị trường vốn cần phải đem lại cho họ một lức lợi tức phù hợp với mức rủi ro của hoạt động đầu tư. Đối với doanh nghiệp, cần huy động được vốn với chi phí vừa phải vừa đảm bảo huy động vốn hiệu quả, đồng thời gia tăng giá trị cho doanh nghiệp. Đối với Chính phủ, nguồn

vốn huy động được cần phản ánh chi phí cơ hội của việc sử dụng vốn trong nền kinh tế. Tất cả các yêu cầu trên đều có thể đạt được khi việc định giá chứng khoán trên thị trường là hiệu quả như đã phân tích trong Chương 1.

Thứ hai, hệ thống các giải pháp nêu trong đề án nhằm phát triển đồng bộ và toàn diện thị trường vốn. Tuy vậy, như thế là có quá nhiều mục tiêu khác nhau. Trên góc độ thực tiễn, cần phải phân biệt các mục tiêu cấp thiết trước mắt, mục tiêu dài hạn quan trọng cần thực hiện để phát triển thị trường. Theo quan điểm của tác giả, các mục tiêu về hoàn chỉnh cấu trúc thị trường, thiết lập các thị trường giao dịch tập trung, phi tập trung, mở rộng phạm vi hoạt động của Trung tâm Lưu ký Chứng khoán là các mục tiêu trước mắt, liên quan tới các vấn đề kỹ thuật, có thể hoàn thực hiện trong khoảng thời gian từ 2 đến 3 năm tới. Trong khi đó, các mục tiêu về hoàn thiện khung pháp lý, nâng cao hiệu quả quản lý, giám sát thị trường, đảm bảo tính công bằng, minh bạch là những mục tiêu quan trọng và cần thực hiện liên tục trong tương lai để phát triển thị trường vốn.

3.1.2. Quan điểm và nguyên tắc phát triển thị trường vốn:

Phát triển thị trường vốn liên quan đến nhiều mảng hoạt động khác nhau, nhiều hoạt động và mục tiêu khác nhau thực hiện trong khoảng thời gian dài, do vậy, cần thiết phải đề ra các nguyên tắc chủ đạo trong việc đề ra các giải pháp và biện pháp thực hiện. Các giải pháp và việc phát triển thị trường vốn phải đáp ứng các nguyên tắc cơ bản sau đây:

1. Các giải pháp phát triển thị trường vốn cần thúc đẩy hoạt động huy động vốn trung dài hạn thông qua việc gia tăng qui mô vốn huy động và quan trọng hơn là nâng cao chất lượng vốn đầu tư qua thị trường. Thị trường vốn hoạt động dựa trên nguyên tắc thị trường cạnh tranh cần tạo ra một kênh huy động vốn thuận tiện, cạnh tranh với huy động vốn qua các trung gian tài chính, nhưng qua đó cũng nâng cao hiệu quả của việc sàng lọc, giám sát để đảm bảo nguồn vốn sẽ được sử dụng với hiệu quả cao nhất.

2. Đảm bảo tính minh bạch, công bằng cho các tổ chức, cá nhân tham gia trên thị trường.

3. Thị trường vốn hoạt động nhằm mục tiêu huy động vốn đáp ứng nhu cầu tăng trưởng kinh tế, do vậy phát triển thị trường vốn cần phải đảm bảo thị trường hoạt động an toàn, lành mạnh, nâng cao hiệu quả của chính sách tiền tệ, chính sách tài chính, ổn định kinh tế vĩ mô.

4. Phát triển thị trường vốn hướng tới xu thế hội nhập quốc tế trong lĩnh vực tài chính. Đây là một xu thế phổ biến trên thế giới và cũng phù hợp với những cam kết hội nhập kinh tế quốc tế của Việt Nam.

Bối cảnh phát triển thị trường vốn Việt Nam trong thời gian tới

Phát triển thị trường vốn là một hoạt động cần thực hiện liên tục và lâu dài. Trong giai đoạn 10 năm tiếp theo, theo tác giả, bối cảnh kinh tế thế giới trong nước và quốc tế sẽ có những đặc điểm chính sau đây:

Thứ nhất, về kinh tế thế giới. Kinh tế thế giới vừa thoát khỏi cuộc khủng hoảng tồi tệ nhất trong vòng hơn 7 thập kỷ qua và đang bước vào giai đoạn hồi phục chậm chạm. Đầu tầu kinh tế thế giới là Mỹ hiện tại vẫn đang chịu sức ép của tỷ lệ thất nghiệp cao và dự đoán trong trung hạn, chính sách tiền tệ tại Mỹ vẫn sẽ được thực hiện nhằm duy trì lãi suất thấp để cải thiện tình hình việc làm và sau đó sẽ được nâng dần lên để kiểm soát lạm phát tại nước này. Khi thị trường việc làm được cải thiện (trong vòng 3 năm tới) thì xu thế tiếp theo vẫn sẽ lặp lại là thâm hụt cán cân thương mại, giá đồng USD trên thị trường thế giới sẽ tiếp tục xu thế giảm giá trong dài hạn và đồng USD có thể mất vị trí là đồng tiền thanh toán quan trọng nhất trong hệ thống tài chính quốc tế. Hệ thống tài chính Mỹ đang trải qua những cuộc cải cách theo hướng thắt chặt hơn sự điều hành của chính phủ đối với thị trường tài chính để ngăn chặn các cuộc khủng hoảng tương