Phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao ngành đường sắt Việt Nam hiện nay

141

động, thế cạnh tranh và phát triển của ngành đường sắt. Vì vậy, việc đổi mới hệ thống chính sách, tạo điều kiện để phát triển nhân lực chất lượng cao là khâu đột phá, có ý nghĩa quyết định đến thực hiện thành công chiến lược phát triển của ngành đường sắt trong thời gian tới. Tuy nhiên, việc đổi mới hệ thống chính sách, tạo điều kiện để phát triển nhân lực chất lượng cao cần phải có tầm nhìn chiến lược phát triển tổng thể và dài hạn, nhưng đồng thời, trong mỗi thời kỳ nhất định, cần xây dựng những chính sách cụ thể, đưa chính sách vào hoạt động thực tế, để từ đó đánh giá thành công, những khó khăn, hạn chế nhằm đề ra giải pháp hoàn thiện chính sách phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao tương ứng cho từng giai đoạn phù hợp với bối cảnh kinh tế - xã hội của ngành, tình hình trong nước và quốc tế. Trong thời gian tới, việc đổi mới, hoàn thiện hệ thống chính sách, tạo điều kiện để phát triển nhân lực chất lượng cao ngành đường sắt cần thực hiện tốt một số nội dung sau:

Một là, xây dựng chính sách hỗ trợ đào tạo, bồi dưỡng và thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao tham gia trong hoạt động đường sắt.

Quốc hội đã ban hành Luật Đường sắt và Chính phủ đã phê duyệt Chiến lược phát triển giao thông vận tải Đường sắt Việt Nam đến năm 2020, tầm nhìn đến 2030, Tổng Công ty Đường sắt Việt Nam đã ban hành Chiến lược đào tạo nguồn nhân lực cho ngành đường sắt. Trên cơ sở đó, các đơn vị, công ty trực thuộc cần có chính sách về đào tạo và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao cho ngành. Việc có chính sách này sẽ thể hiện rõ sự quan tâm của lãnh đạo ngành đường sắt về công tác phát triển ngồn nhân lực chất lượng cao của ngành. Đồng thời là căn cứ để bộ phận chuyên trách về nguồn nhân lực, các bộ phận liên quan và người lao động thực hiện hoạt động phát triển nhân lực chất lượng cao cho ngành đường sắt.

Chính sách đào tạo và triển nguồn nhân lực chất lượng cao ngành đường sắt cần nêu rõ mục tiêu của chính sách, phạm vi áp dụng, các hoạt động về đào tạo và phát triển ngồn nhân lực chất lượng cao sẽ được thực hiện,

142

các yêu cầu, quy định và tiêu chuẩn để lựa chọn người tham gia, quyền lợi và nghĩa vụ của các bên liên quan: Người lao động, chủ doanh nghiệp, phòng, bộ phận quản lý nguồn nhân lực. Cán bộ tổ chức hoặc cán bộ chuyên trách về triển nguồn nhân lực cần dự thảo chính sách này, lấy ý kiến đóng góp của cán bộ lãnh đạo, cán bộ quản lý các phòng ban, bộ phận khác trước khi được lãnh đạo doanh nghiệp phê duyệt.

Nội dung của các chính sách này cần đặc biệt chú trọng quy hoạch lao động trẻ, lao động nữ, ưu tiên việc điều động, bố trí sử dụng nhân lực hiện có trong doanh nghiệp một cách hợp lý trước khi tuyển dụng mới, khuyến khích người lao động nâng cao trình độ lành nghề của mình qua đào tạo, đào tạo lại. Nên thiết lập quy trình tuyển dụng nội bộ tạo cơ hội cho các ứng viên nội bộ tham gia một cách bình đẳng và minh bạch. Chú trọng bồi dưỡng kiến thức về quản trị doanh nghiệp và luân chuyển đào tạo ở thực tế cơ sở để tuyển chọn, bổ sung nguồn nhân lực lao động quản lý trong giai đoạn tiếp theo.

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 184 trang tài liệu này.

Bên cạnh việc phát triển nguồn nhân lực sẵn có thì ngành đường sắt cũng nên chú trọng đến chính sách thu hút nhân tài nhằm bổ sung nguồn nhân lực chất lượng cao sẵn có vào phục vụ cho ngành đường sắt. Đây có thể xem là một trong những giải pháp trọng yếu nhằm đảm bảo cho doanh nghiệp có được một nguồn nhân lực đủ về mặt số lượng, phù hợp về mặt cơ cấu, đáp ứng đầy đủ các yêu cầu của công việc về trình độ, kinh nghiệm và các tố chất cần thiết để thực thi được mục tiêu chiến lược phát triển của ngành đường sắt. Chính sách tuyển dụng phải đảm bảo thu hút người tài cho ngành đường sắt không chỉ xét đến yêu cầu của công việc đối với người thực hiện mà còn cần xét đến các yêu cầu của bản thân người lao động, như: Nội dung công việc phong phú, tính chất phù hợp; thu nhập công bằng, hấp dẫn; đảm bảo ý nghĩa xã hội của công việc; đảm bảo cơ hội, triển vọng nâng cao trình độ chuyên môn nghề nghiệp; thuận lợi cho đi lại và về thời gian; môi trường

lao động, vệ sinh, an toàn cho người lao động trong ngành đường sắt.

143

Chính sách tuyển dụng, thu hút và giữ chân nhân tài cho ngành đường sắt cần: Có các gói chính sách đãi ngộ phúc lợi, tiền lương hấp dẫn nhằm thu hút các nguồn lực từ bên ngoài về làm việc; phối hợp tuyển dụng ở các trường đại học, trung tâm đào tạo để tìm kiếm các ứng viên có năng lực và sẵn sàng học hỏi; thực hiện các chương trình hỗ trợ và tìm kiếm sinh viên tiềm năng tại các cơ sở đào tạo; thực hiện sàng lọc kỹ nguồn lao động đầu vào để đảm bảo tuyển dụng được những nhân viên thật sự có khả năng, tâm huyết với công việc, nhiệt tình và sáng tạo, có hướng gắn bó lâu dài.

Hai là, xây dựng chiến lược phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao ngành đường sắt phải phù hợp với chiến lược kinh doanh của ngành.

Để phát triển bền vững, ngành đường sắt cần xây dựng chiến lược phát triển, kinh doanh và đi đôi với nó là việc xây dựng chiến lược phát triển nguồn nhân lực. Thời gian qua, tuy ngành đường sắt đã có những chủ trương, nghị quyết rất quan trọng để phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao nhưng chậm triển khai so với các Bộ, ban, ngành khác. Nguyên nhân là do người đứng đầu các cơ quan, ban, ngành đường sắt chưa nhận thức hết tầm quan trọng của chiến lược phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao cho ngành đường sắt, chưa biết cách xây dựng và thiếu kinh phí để thực hiện. Vì vậy, cùng với sự thay đổi nhận thức của người đứng đầu và các cơ quan chức năng, ngành cần xây dựng chiến lược phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao phù hợp với chiến lược phát triển, kinh doanh để có nhân lực thực hiện chiến lược phát triển, kinh doanh của mình. Việc tham dự các khóa đào tạo về xây dựng kế hoạch kinh doanh, chiến lược phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao là cần thiết. Tuy nhiên, khi xây dựng chiến lược, kế hoạch nên xây dựng từ dưới lên và có sự tham gia của người lao động, có như vậy thì mới có sự cam kết thực hiện chiến lược từ người lao động.

Hoạch định nguồn nhân lực chất lượng cao một cách có hệ thống, khoa học và chính xác là một giải pháp tiên quyết để thực hiện các giải pháp khác

144

cho việc bảo đảm nguồn nhân lực của ngành đướng sắt đủ về số lượng và phù hợp về cơ cấu. Thế nhưng hiện nay, công tác hoạch định, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao tại các doanh nghiệp của ngành đường sắt còn rời rạc, phân tán và thụ động với tính chất ngắn hạn theo từng năm. Nội dung hoạch định chưa bám sát trên nền tảng chiến lược và kế hoạch hoạt động sản xuất, kinh doanh của ngành đường sắt. Vì vậy, việc phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao ngành đường sắt, một mặt, cần phải có tầm nhìn chiến lược phát triển tổng thể và dài hạn, nhưng đồng thời, trong mỗi thời kỳ nhất định, cần xây dựng những định hướng cụ thể, để từ đó đánh giá thời cơ, thách thức, những khó khăn, hạn chế và nguyên nhân… để đề ra mục tiêu và giải pháp phát triển thích hợp cho giai đoạn đó phù hợp với bối cảnh kinh tế - xã hội trong nước và quốc tế. Trong thời gian tới, ngành đường sắt cần xây dựng và tiến hành triển khai thực hiện hiệu quả chiến lược tổng thể phát triển nhân lực, trong đó ưu tiên đội ngũ nhân lực có trình độ cao. Mặt khác, cần xác định mục tiêu, lộ trình, nội dung, yêu cầu phát triển; gắn quy hoạch chiến lược phát triển nhân lực với chiến lược phát triển nhân lực quốc gia.

Ba là, chú trọng xây dựng và hoàn thiện chính sách đãi ngộ thỏa đáng đối với nguồn nhân lực chất lượng cao ngành đường sắt.

Những chính sách đãi ngộ thỏa đáng là nền tảng để giữ chân cũng như phát triển một đội ngũ nhân viên chất lượng cao ngành đường sắt. Chế độ đãi ngộ cho nguồn nhân lực chất lượng cao không chỉ là tiền lương, tiền thưởng mà quan trọng hơn là những ưu đãi vật chất, tinh thần khác dành cho người lao động. Tiền lương cũng không chỉ là quan tâm về vật chất dành cho người lao động, mà còn là sự đánh giá, sự trân trọng, thái độ ứng xử của ngành đường sắt đối với loại nguồn lực đặc biệt - nguồn nhân lực chất lượng cao mà họ đang sử dụng. Phương thức trả lương cho nguồn nhân lực chất lượng cao cần trên nguyên tắc giải quyết mối quan hệ giữa chi phí tiền lương của doanh nghiệp và năng suất lao động mà người lao động tạo ra. Thông thường người

145

sử dụng lao động đặt quyền lợi khai thác và sử dụng trước trách nhiệm, nhưng người quản lý giỏi lại biết rõ rằng, một khi quyền lợi được bảo đảm, thì đồng thời trách nhiệm sẽ được đề cao. Còn người lao động cũng hiểu rằng, họ càng trách nhiệm với công việc, họ càng nỗ lực cố gắng làm việc tốt, thì khả năng để đạt quyền lợi cao là hiện thực. Khi quyền lợi của người lao động được thỏa mãn, họ càng thấy rằng, công sức, tài năng, giá trị lao động của họ được trân trọng, được đánh giá đúng. Đây cũng là phản ứng dây chuyền trong việc hình thành các mức doanh lợi siêu ngạch, khi sử dụng đội ngũ nguồn nhân lực chất lượng cao.

Tạo môi trường thuận lợi, điều kiện vật chất để nguồn nhân lực chất lượng cao phát triển bằng tài năng và hưởng lợi ích xứng đáng với giá trị lao động sáng tạo của mình. Maṇh dạn sử duṇg, giao trọng trách, nhiệm vu ̣lớn và tạo điều kiện để nguồn nhân lực chất lượng cao thử thách trong môi trường sáng tạo. Biểu dương, tôn vinh cống hiến của họ bằng những danh hiệu vinh dư,̣ xứng đáng và các phần thưởng cao quý của Nhà nước và nhiều hình thức động viên, khích lê ̣tại đơn vị. Khen thưởng, động viên phải kịp thời, đúng mức độ cống hiến, và phải được làm thường xuyên không phải đợi đến cuối năm, hay định kỳ mới khen thưởng. Không nên hình thức hóa những danh hiệu thi đua vì làm như vậy sẽ tạo ra cảm giác coi thường hay tầm thường hóa việc khen thưởng. Khen thưởng chính là sự thừa nhận thiết thực nhất của nhà lãnh đạo đối với cống hiến của thuộc cấp. Tại mỗi công ty, cần xây dựng một quỹ khen thưởng đột xuất được trích từ lãi của đơn vị và giao quyền cho người đứng đầu sử dụng vào việc khen thưởng những sáng kiến, cải tiến kỹ thuật và những ý tưởng sáng tạo mang lại hiệu quả thiết thực.

Bốn là, đẩy mạnh hội nhập quốc tế để phát triển nguồn nhân lực.

Theo đó, Đảng, Nhà nước cần tiếp tục tạo cơ chế phù hợp để thu hút các nguồn vốn nước ngoài cho phát triển nhân lực chất lượng cao cho ngành đường sắt. Cần chú trọng xây dựng, thường xuyên cập nhật hệ thống pháp

146

luật về phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao cho ngành đường sắt phù hợp với trình độ phát triển của Việt Nam nhưng không trái với thông lệ và luật pháp quốc tế về lĩnh vực này mà Việt Nam tham gia, ký kết.

Xây dựng nội dung, chương trình và phương pháp giáo dục và đào tạo theo định hướng phù hợp chuẩn quốc tế và đặc thù Việt Nam; tăng cường quan hệ đào tạo giữa Tổng Công ty Đường sắt Việt Nam với các cơ sở giáo dục và các ngành đào tạo trong và ngoài nước như Đại học Công nghệ Giao thông vận tải, các tổ chức đường sắt tại Nhật Bản, Ấn Độ, Trung Quốc… để có được nguồn lao động đầu vào chất lượng, sát với nhu cầu thực tế, đồng thời nhằm nâng cao chất lượng nguồn nhân lực tại các cơ sở đào tạo trong ngành cũng như nâng cao trình độ cho cán bộ, nhân viên được cử đi tập huấn.

Tạo môi trường và điều kiện thuận lợi để thu hút các nhà giáo, nhà khoa học có tài năng và kinh nghiệm của nước ngoài, người Việt Nam ở nước ngoài tham gia vào quá trình đào tạo nhân lực chất lượng cao cho ngành đường sắt và nghiên cứu khoa học, công nghệ tại các cơ sở giáo dục đại học Việt Nam.

Để thực hiện thành công các giải pháp trên, cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền, làm cho cán bộ, công chức của toàn bộ hệ thông chính trị các cấp, các tầng lớp nhân dân, các nhà trường, các doanh nghiệp, tổ chức hiểu rõ vai trò và trách nhiệm đào tạo và sử dụng nhân lực, biến thách thức về nhân lực thành lợi thế để phát triển kinh tế - xã hội và nâng cao vị thế quốc gia trên trường quốc tế.

Hệ thống các giải pháp mà tác giả nêu trên để phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao ngành Đường sắt Việt Nam hiện nay, là một chỉnh thể thống nhất. Mỗi giải pháp có vị trí, vai trò khác nhau nhưng có quan hệ chặt chẽ với nhau; trong mỗi điều kiện cụ thể, mỗi chủ thể cần vận dụng linh hoạt cho sát thực tế đặt ra. Giải pháp thứ hai là tăng cường, nâng cao chất lượng đào tạo, tự đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực chất lượng cao ngành đường sắt là giải

147

pháp chủ yếu và giữ vai trò trụ cột cần được tiến hành thường xuyên, liên tục, đồng thời không được coi nhẹ các giải pháp khác.

Tiểu kết chương 4

Kết quả nghiên cứu thực trạng phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao chỉ ra rằng, việc nghiên cứu phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao ngành Đường sắt Việt Nam thực sự là một đóng góp thiết thực mang tính khoa học về một vấn đề cấp bách hiện nay. Tuy đã có không ít những nghiên cứu về nguồn nhân lực ngành đường sắt nhưng chủ yếu dựa trên những khảo sát thực tế. Do đó, việc đề xuất một số quan điểm cơ bản và các giải pháp chủ yếu của tác giả là những nghiên cứu sẽ góp phần cung cấp luận cứ khoa học cho ngành đường sắt tham khảo để có thể hoàn thiện hơn nữa các mặt hoạt động phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao của ngành Đường sắt Việt Nam hiện nay.

148

KẾT LUẬN

1. Phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao là một chiến lược hàng đầu và cấp bách của mỗi ngành, mỗi cấp, mỗi đơn vị, doanh nghiệp... Nó trở nên đặc biệt hơn đối với Tổng Công ty Đường sắt Việt Nam, một Tổng Công ty hoạt động trong lĩnh vực dịch vụ vận tải thì nguồn lực con người và hơn thế nữa là con người có trình độ tay nghề cao, có sức khỏe tốt, có năng lực sáng tạo... càng trở nên quan trọng hơn và quyết định đến sự thành công của Tổng Công ty. Chính vì thế phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao ngành Đường sắt Việt Nam hiện nay là yêu cầu khách quan nhằm đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ hiện đại hóa ngành trong giai đoạn hiện nay

2. Khi nghiên cứu về vấn đề này, các công trình khoa học ở trong nước và nước ngoài đã đề cập đến nguồn nhân lực, nguồn nhân lực chất lượng cao, nguồn nhân lực ngành đường sắt tại một số quốc gia cụ thể. Kết quả của các công trình đã công bố là những luận giải giúp tác giả tham khảo, nghiên cứu phục vụ cho luận án. Tuy nhiên, chưa có công trình khoa học nào đi sâu nghiên cứu toàn diện về phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao ngành Đường sắt Việt Nam. Do vậy, đây là một vấn đề mới, cấp thiết, có ý nghĩa về lý luận và thực tiễn.

3. Phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao ngành Đường sắt Việt Nam là quá trình làm biến đổi nguồn nhân lực của ngành theo hướng gia tăng hợp lý về số lượng, nâng cao về chất lượng, cân đối về cơ cấu để góp phần hoàn thành tốt mục tiêu chiến lược của ngành Đường sắt Việt Nam trong công cuộc đổi mới hiện nay. Quá trình phát triển này là một quá trình tác động biện chứng, tích cực, tự giác, sáng tạo giữa chủ thể với đối tượng có mục đích, nội dung, cách thức và biện pháp đặc thù

4. Với sự quan tâm lãnh đạo của Đảng, Nhà nước, Bộ Giao thông vận tải, Đảng ủy khối các Doanh nghiệp trung ương, các cơ quan chức năng, ngành Đường sắt Việt Nam và sự nỗ lực của bản thân người lao động, nguồn