Phát Huy Nội Lực Và Ngoại Lực Giúp Việt Nam Tận Dụng Thời Cơ, Vượt Qua

đang phát triển như Việt Nam, nó giúp chúng ta vượt qua được những khó khăn ban đầu, tạo đà cho những bước phát triển tiếp theo.

Với ý nghĩa đó, kết hợp nội lực và ngoại lực, phát huy sức mạnh trong nước kết hợp với sự hỗ trợ của các điều kiện, yếu tố bên ngoài là điều kiện để chúng ta có được sức mạnh tổng hợp, toàn diện cho việc xây dựng và phát triển đất nước.

Ngoài ra, phát huy nội lực và ngoại trong hội nhập quốc tế còn là điều kiện để chúng ta phát triển bền vững đất nước. Phát triển triển bền vững là mục tiêu, yêu cầu trong sự phát triển đất nước hiện nay, đòi hỏi trong khi khai thác và sử dụng các nguồn lực cho sự phát triển ở giai đoạn hiện tại phải đồng thời tạo ra các điều kiện, tiền đề cho sự phát triển đất nước trong tương lai. Hiện nay, Việt Nam đang đứng trước tình trạng thiếu và khan hiếm nhiều nguồn lực cho sự phát triển, trong đó, có những yếu tố nội lực đang suy kiệt (tài nguyên thiên nhiên), có yếu tố đang dần mất đi lợi thế so sánh (lao động giá rẻ)... Khai thác, sử dụng hợp lý nội lực kết hợp với sự bổ sung, hỗ trợ của ngoại lực sẽ giúp tiết kiệm, củng cố nhiều nguồn lực trong nước. Tiếp thu những thành tựu văn minh nhân loại trong quá trình huy động, khai thác ngoại lực còn giúp chúng ta có điều kiện tìm tòi, phát hiện và tạo ra những nội lực mới cho sự phát triển.

2.2.3. Phát huy nội lực và ngoại lực giúp Việt Nam tận dụng thời cơ, vượt qua thách thức trong thời kỳ hội nhập để phát triển

Toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế là quá trình chứa đựng mâu thuẫn của hai mặt đối lập, vừa có mặt tích cực, vừa có mặt tiêu cực, vừa hợp tác, vừa đấu tranh. Hội nhập quốc tế vừa tạo ra những điều kiện, thời cơ phát triển cho các nước, mặt khác lại đặt ra những khó khăn, thách thức, cản trở con đường đó, đặc biệt là đối với các nước đang phát triển. Do đó, cần phải “nhận thức đầy đủ cả hai mặt thuận lợi và khó khăn, cơ hội và thách thức trong tiến trình hội nhập; tránh giản đơn, phiến diện, chỉ nhấn mạnh những cơ hội, không nhận thức đầy đủ thách thức” [110, tr.223]. Phát huy nội lực, tranh thủ ngoại

lực nhằm tận dụng thời cơ, hạn chế những tác động tiêu cực của quá trình hội nhập là điều kiện, tiền đề để phát triển đất nước.

Hội nhập quốc tế tạo ra dòng chu chuyển nguồn vốn, dịch vụ và công nghệ ngày càng mở rộng, tạo cơ hội cho nước ta tiếp cận các nguồn vốn, công nghệ, dịch vụ và kinh nghiệm quản lý tiên tiến trên thế giới để phát triển. Trước những điều kiện khách quan mà xu thế hội nhập mang lại, các nhân tố chủ quan, đặc biệt là nhà nước phải chủ động nắm bắt cơ hội, tận dụng những điều kiện thuận lợi đó để gắn kết các nguồn ngoại lực với nội lực, làm giàu nội lực để xây dựng đất nước. Nội lực của đất nước càng được phát huy mạnh mẽ, đủ sức đối ứng với các nguồn ngoại lực bao nhiêu thì càng thu hút các nguồn ngoại lực bấy nhiêu. Tranh thủ ngoại lực, kết hợp với phát huy tối đa lợi thế so sánh quốc gia giúp chúng ta xây dựng nền kinh tế hiện đại, rút ngắn quá trình công nghiệp hoá, hiện đại hóa đất nước, từng bước đuổi kịp các nước tiên tiến. Đó là những điều kiện quan trọng để nước ta quá độ lên XHCN bỏ qua chế độ TBCN.

Hội nhập quốc tế là cơ hội thuận lợi để các nguồn ngoại lực dễ dàng thâm nhập sâu vào đời sống kinh tế - xã hội đất nước thông qua việc mở cửa thị trường, tự do hoá thương mại. Đứng trước thời cơ đó, nhà nước và các chủ thể kinh tế phải không ngừng đa dạng hóa và nâng cao chất lượng sản phẩm, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, phát huy tối đa nội lực để không chỉ hội nhập vững vàng trước xu thế mở cửa, tự do hóa thương mại mà còn tạo động lực thúc đẩy tăng trưởng và phát triển kinh tế, xã hội của đất nước.

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 171 trang tài liệu này.

Hội nhập quốc tế tạo điều kiện để nước ta tham gia vào quá trình phân công lao động quốc tế, hình thành cơ cấu kinh tế hiện đại, sử dụng hiệu quả các nguồn lực trong nước và quốc tế. Điều kiện đó cho phép nhà nước ta có kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng, phát triển nguồn nhân lực về chất lượng, cơ cấu lao động phù hợp với yêu cầu và các chuẩn chung của quốc tế đồng thời có chính sách lao động - việc làm với các hình thức xuất khẩu lao động, hợp tác đào tạo, phát triển nhân lực… Người lao động Việt Nam được tiếp cận và

giao lưu nhiều hơn với thế giới bên ngoài, có cơ hội phát triển và tìm kiếm việc làm cả ở trong và ngoài nước.

Quá trình hội nhập giúp mở ra cho nước ta cơ hội giao lưu, hợp tác với các nước trên thế giới, bổ sung cho nội lực quốc gia những giá trị và tiến bộ của văn hóa, văn minh của thế giới, làm giàu văn hóa dân tộc, nâng cao dân trí, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, thúc đẩy dân chủ và tiến bộ xã hội, đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững

Hội nhập quốc tế mở ra khả năng phối hợp ngày càng có hiệu quả các nguồn lực trong nước với các nguồn ngoại lực không chỉ cho sự phát triển kinh tế xã hội của đất nước mà còn góp phần giải quyết các vấn đề toàn cầu. Hội nhập quốc tế cho phép nước ta phát huy các lợi thế so sánh vốn có: sự ổn định chính trị - xã hội là môi trường đầu tư, kinh doanh thuận lợi; vị trí địa lý

- chính trị của Việt Nam nằm trong vùng chiến lược, giao lộ hàng hải, hàng không của khu vực và quốc tế; nằm trong vùng có sự phát triển kinh tế năng động nhất thế giới; có tài nguyên khoáng sản dồi dào, phong phú, nền nông nghiệp nhiệt đới tương đối phát triển để tạo ra nguồn xuất khẩu lớn; có nguồn lao động dồi dào, số đông là lao động trẻ cần cù, sáng tạo.... Chính nhờ nội lực mạnh mẽ đó, Việt Nam ngày càng khẳng định uy tín, vị thế của mình trên trường quốc tế, là đối tác tin cậy, là thành viên tích cực, có trách nhiệm, đóng góp vào sự thịnh vượng chung, hòa bình, ổn định, cùng phát triển của các nước trong khu vực và trên thế giới.

Trước những thời cơ hội nhập quốc tế mang mang lại, việc phát huy tối đa nội lực, tranh thủ ngoại lực là hết sức cần thiết để chúng ta chủ động hội nhập và phát triển. Đánh giá về những điều kiện thuận lợi để phát huy nội lực và ngoại lực cho sự phát triển trong bối cảnh hội nhập, Đảng ta nhận định: “Môi trường hòa bình, sự hợp tác, liên kết quốc tế và những xu thế tích cực trên thế giới tạo điều kiện để chúng ta tiếp tục phát huy nội lực và lợi thế so sánh, tranh thủ ngoại lực - nguồn vốn, công nghệ mới, kinh nghiệm quản lý mở rộng thị trường - phục vụ sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước” [28, tr.67]. Đó là những

tiền đề khách quan của việc phát huy nội lực và ngoại lực, là điều kiện cần thiết để chúng ta: “Chủ động hội nhập kinh tế quốc tế và khu vực theo tinh thần phát huy tối đa nội lực, nâng cao hiệu quả hợp tác quốc tế, đảm bảo độc lập tự chủ và định hướng xã hội chủ nghĩa, bảo vệ lợi ích dân tộc, an ninh quốc gia, giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc, bảo vệ môi trường” [28, tr.120].

Tuy nhiên, bên cạnh những tác động tích cực kể trên, toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế cũng đặt ra những thách thức lớn đối với các nước đang phát triển. Quá trình này trên thực tế đem lại lợi ích không đồng đều cho các quốc gia tham gia. Các nước có trình độ kinh tế phát triển hơn, có ưu thế cạnh tranh lớn hơn, luôn giành thế chủ động và lợi nhuận tối đa trong cạnh tranh. Còn các nước đang phát triển, do trình độ phát triển kinh tế thấp, sức cạnh tranh yếu nên bao giờ cũng chịu bất lợi, thua thiệt. Như vậy, thực chất cạnh tranh trong quá trình toàn cầu hóa hiện nay là quá trình cạnh tranh bất bình đẳng. Toàn cầu hoá và hội nhập hịên nay cũng tạo ra sự phân phối không công bằng các lợi ích và cơ hội phát triển giữa các quốc gia, các khu vực, các cá nhân và từng nhóm dân cư. Do đó, sự bất bình đẳng, phân hóa giàu nghèo giữa các nước cũng như các bộ phận dân cư trong một nước ngày càng gia tăng. Hội nhập quốc tế với sự phát triển của công nghệ thông tin đã kết nối mạng thông tin toàn cầu là điều kiện để những mặt tiêu cực của cơ chế thị trường tư bản chủ nghĩa tác động và lan tỏa mang tính toàn cầu như: buôn lậu, ma tuý, lối sống thực dụng, đồi truỵ; đồng thời cũng là điều kiện để các thế lực thù địch tuyên truyền các tư tưởng phản động, âm mưu diễn biến hòa bình.

Đối với Việt Nam, trong bối cảnh hội nhập quốc tế, việc phát huy nội lực và tranh thủ mọi nguồn ngoại lực để phát triển có thể đem lại những nguy cơ, thách thức đối với sự phát triển đất nước. Trong hội nhập quốc tế, sự tác động mạnh mẽ của các nguồn ngoại lực từ nhiều phía có thể thu hẹp phạm vi tác động của Nhà nước, gây mất an toàn hệ thống kinh tế, tài chính, an ninh quốc gia. Hội nhập làm gia tăng sự phụ thuộc của nền kinh tế quốc gia vào thị trường bên ngoài, khiến nền kinh tế dễ bị tổn thương trước những biến động

của thị trường quốc tế, đặc biệt là trong khủng hoảng kinh tế toàn cầu hiện nay. Hội nhập có thể làm gia tăng nguy cơ bản sắc dân tộc và văn hóa truyền thống bị xói mòn trước sự “xâm lăng” của văn hóa nước ngoài, làm trầm trọng sự bất công xã hội, đào sâu hố ngăn cách giữa người giàu, người nghèo. Nhiều nguồn viện trợ, hợp tác chuyển giao công nghệ mang động cơ chính trị có thể dẫn tới nguy cơ chệch hướng...

Vấn đề đặt ra là làm thế nào để phát huy được tối đa nội lực, ngoại lực, sử có hiệu quả các nguồn lực, tận dụng được cơ hội và giảm thiểu những tác động tiêu cực của hội nhập quốc tế để đất nước phát triển nhanh và bền vững. Thực tế đó đòi hỏi nhà nước phải phát huy vai trò tích cực của mình nâng cao hiệu quả hội nhập quốc tế, thu hút, điều tiết, phân bổ, sử dụng hợp lý cả nội lực và ngoại lực cho sự phát triển, đảm bảo định hưởng nhất quán của Đảng ta: “Tiếp tục đưa các quan hệ quốc tế đi vào chiều sâu trên cơ sở giữ vững độc lập, tự chủ, phát huy tối đa nội lực và bản sắc dân tộc; chủ động ngăn ngừa và giảm thiểu tác động tiêu cực của quá trình hội nhập quốc tế” [31, tr.46].

2.3. NHỮNG BIỂU HIỆN CHỦ YẾU VỀ VAI TRÒ CỦA NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI VIỆC PHÁT HUY NỘI LỰC VÀ NGOẠI LỰC TRONG HỘI NHẬP QUỐC TẾ Ở VIỆT NAM HIỆN NAY

Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là sự biểu hiện cụ thể mô hình nhà nước xã hội chủ nghĩa. Nhà nước ta đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng cộng sản Việt Nam, là sự phản ánh lợi ích thống nhất của công nhân và toàn thể nhân dân lao động, thống nhất với lợi ích quốc gia, dân tộc. Nhà nước trong hệ thống chính trị là tổ chức quyền lực thể hiện và thực hiện ý chí, quyền lực của nhân dân, nhân dân thay mặt nhân dân chịu trách nhiệm trước nhân dân và quản lý toàn bộ hoạt động đời sống xã hội. Nhà nước có vai trò cụ thể hóa các chủ trương, đường lối của Đảng bằng các chính sách cụ thể của mình, đồng thời tổ chức triển khai thực hiện và quản lý, giám sát việc thực hiện các nhiệm vụ đó.

Trong bối cảnh toàn cầu hóa, trước những thời cơ mà xu thế khách quan

thời đại mang lại, nhà nước ta đang từng bước chủ động, tích cực hội nhập

sâu, rộng với thế giới. Nhà nước không ngừng đổi mới, nâng cao năng lực quản lý cho phù hợp với điều kiện mới, đồng thời phải đảm bảo định hướng xã hội chủ nghĩa cho sự phát triển. Vai trò của nhà nước ta trong quá trình hội nhập quốc tế càng được khẳng định với các biểu hiện cụ thể như: ổn định chính trị, kinh tế, xã hội - tạo cơ sở vững chắc cho đường lối mở cửa hội nhập kinh tế quốc tế; tạo môi trường pháp lý phù hợp với luật pháp và thông lệ quốc tế; tạo môi trường kinh tế thuận lợi cho hội nhập; tạo ra sự phát triển kinh tế, tài chính cân đối bằng cách sử dụng các công cụ điều tiết vĩ mô nền kinh tế; xây dựng nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc văn hóa dân tộc, bảo vệ môi trường...

Hiện nay, để chủ động tích cực hội nhập quốc tế, việc làm cần thiết là phải phát huy tối đa nội lực, tận dụng cơ hội, tranh thủ ngoại lực để thực hiện các mục tiêu kinh tế - xã hội của nước ta. Muốn làm được điều đó, nhà nước phải thể hiện rõ vai trò của mình trong việc tạo ra những điều kiện thích hợp để phát huy được tối đa nội lực, tranh thủ được các nguồn ngoại lực để phát triển nhanh, bền vững, độc lập, tự chủ. Vai trò đó được biểu hiện trên một số phương diện cơ bản sau:

2.3.1. Nhà nước tạo môi trường và điều kiện để phát huy nội lực và ngoại lực

Môi trường kinh tế, chính trị, văn hóa - xã hội ổn định và phát triển là điều kiện tiên quyết để mọi nguồn lực trong nước được phát huy, đồng thời tạo ra sức hấp dẫn của môi trường trong nước đối với việc đầu tư, hợp tác quốc tế nhằm thu hút ngoại lực. Do đó, xây dựng môi trường kinh tế, chính trị, văn hóa - xã hội ổn định, phát triển trở thành yêu cầu, nội dung, nhiệm vụ của nhà nước trong quá trình phát huy nội lực và ngoại lực.

Thứ nhất, nhà nước giữ vững ổn định chính trị, an ninh quốc gia tạo tiền đề cho mọi nguồn lực đất nước phát triển

Ổn định chính trị, an ninh quốc gia là điều kiện quan trọng để thiết lập môi trường đầu tư ổn định, an toàn để các nguồn lực cả nội lực và ngoại lực được phát huy. Kinh nghiệm của hầu hết các nước cho thấy, nếu tình hình chính trị, xã hội, an ninh mất ổn định, thậm chí chỉ cần dấu hiệu mất ổn định

thì gần như ngay lập tức các hoạt động đầu tư, hợp tác trên mọi lĩnh vực đều bị đình trệ, thậm chí đổ vỡ. Do vậy, ổn định chính trị, an ninh quốc gia có thể coi là một lợi thế so sánh cần tạo ra và giữ vững để thiết lập một môi trường an toàn, lành mạnh cho nội lực phát triển và tạo ra sự hấp dẫn đối với ngoại lực.

Vai trò của nhà nước trong việc giữ vững ổn định chính trị, an ninh quốc gia thể hiện thông qua việc thực thi một số nhiệm vụ như: bảo vệ vai trò lãnh đạo của Đảng, con đường phát triển theo định hướng xã hội chủ nghĩa; bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ; bảo vệ và phát huy khối đại đoàn kết dân tộc, làm thất bại mọi âm mưu chia rẽ đoàn kết dân tộc, vô hiệu hóa các thủ đoạn tập hợp lực lượng hình thành tổ chức chính trị đối lập của các thế lực thù địch, giữ vững môi trường ổn định lâu dài để xây dựng đất nước theo định hướng XHCN.

Thứ hai, nhà nước phát huy sức mạnh kinh tế trong nước phù hợp với xu hướng phát triển kinh tế quốc tế

Sự phát triển của kinh tế vừa là biểu hiện tập trung, là kết quả của việc phát huy nội lực quốc gia vừa là điều kiện để thúc đẩy mọi nguồn lực trong nước phát triển. Nhà nước phát huy sức mạnh kinh tế trong nước phù hợp với xu hướng phát triển kinh tế quốc tế không những giúp phát huy nội lực đất nước mà còn tạo ra điều kiện để nội lực vận động, gắn kết với ngoại lực.

Nhà nước vận hành nền kinh tế thị trường thích ứng với sự phát triển thị trường quốc tế và nền kinh tế quốc tế với những biểu hiện cụ thể như: sử dụng các công cụ quản lý nhà nước để chuyển dịch cơ cấu kinh tế phù hợp với sự phát triển kinh tế khu vực và thế giới; chỉ đạo hoạt động kinh tế đối ngoại nhằm mở rộng thị trường xuất, nhập khẩu, thiết lập các quan hệ kinh tế với khu vực và thế giới theo phương châm đa phương hóa, đa dạng hóa các quan hệ kinh tế trong quá trình phát huy nội lực và ngoại lực trên cơ sở vừa đảm bảo nguyên tắc cùng có lợi vừa đảm bảo phát triển nền kinh tế độc lập tự chủ.

Thứ ba, nhà nước phát triển văn hóa, xã hội tạo môi trường lành mạnh, tiến bộ để phát huy nội lực

Văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội, vừa là động lực vừa là mục tiêu của sự phát triển, đồng thời cũng là yếu tố nội sinh gắn bó toàn dân tộc trong

công cuộc xây dựng và phát triển đất nước. Môi trường xã hội lành mạnh, tiến bộ là điều kiện để mỗi cá nhân, tổ chức phát huy năng lực, khai thác, sử dụng có hiệu quả các nguồn lực cho sự phát triển.

Phát triển văn hóa - xã hội giúp đẩy lùi tiêu cực, bất công, tạo việc làm cho người lao động, thu hẹp khoảng cách giàu - nghèo giữa các tầng lớp dân cư, đảm bảo an sinh xã hội, phúc lợi xã hội, nâng cao đời sống văn hóa, tinh thần của nhân dân. Làm tốt nhiệm vụ phát triển văn hóa - xã hội là tạo ra động lực để phát triển đất nước, tạo sức hấp dẫn đối với các chủ thể đầu tư nước ngoài từ các chủ thể kinh tế lớn, nhỏ đến cấp độ quốc gia, thúc đẩy quá trình tích cực, chủ động hội nhập quốc tế ở nước ta hiện nay.

Thứ tư, nhà nước xây dựng hành lang pháp lý, cải cách hành chính tạo môi trường thông thoáng, minh bạch để phát huy các nguồn lực

Cải cách hành chính và tạo môi trường pháp lý phù hợp với luật pháp và thông lệ quốc tế có vai trò quan trọng, tạo môi trường thuận lợi cho việc kết hợp nội lực và ngoại lực có thể thực hiện được và đạt kết quả

Môi trường pháp lý là bộ phận quan trọng không thể thiếu được để phát huy nội lực quốc gia, tạo môi trường để thu hút ngoại lực; nó quy định việc kết hợp nội lực và ngoại lực có thể diễn ra hay không, kết hợp ở phương diện nào, ở mức độ nào.

Nền hành chính ở bất kỳ nhà nước nào cũng có chức năng thực thi quyền hành pháp để tổ chức, quản lý, điều hành mọi công việc, mọi lĩnh vực của quốc gia; duy trì trật tự luật pháp; cung ứng những dịch vụ công tốt nhất, đáp ứng nhu cầu vật chất và tinh thần của quốc gia. Cải cách hành chính là yêu cầu đối với bất cứ nhà nước nào để phát triển kinh tế, xã hội. Cải cách hành chính tạo môi trường thông thoáng để phát huy nội lực và ngoại lực đạt hiệu quả cao.

2.3.2. Nhà nước xây dựng và mở rộng quan hệ quốc tế để chủ động

thu hút ngoại lực

Bên cạnh việc phát huy nội lực, tạo môi trường đầu tư hấp dẫn, nhà nước

còn có vai trò quan trọng trong việc xây dựng và mở rộng quan hệ quốc tể để

Xem toàn bộ nội dung bài viết ᛨ