Đánh Giá Kết Quả Công Trình Khoa Học Đã Nghiên Cứu Và Vấn Đề Cần Tiếp

hội thảo khoa học: Việt - Lào, Mã số ĐKXB: 706 - 2001/CXB/ĐHKTQD [33]. Qua bài viết tác giả bài viết đã phân tích sau hơn hai thập kỷ thực hiện chủ trương đổi mối, đất nước Lào đang bước sang một thời kỳ từ năm phát triển mới, trong đó vị thế kinh tế và năng lực không còn đơn thuần phụ thuộc vào sự sẵn có của các lợi thế cạnh tranh truyền thống, dựa trên tài nguyên thiên nhiên và chi phí lao động rẻ. Trong thời kỳ từ năm mới, yếu tố nguồn nhân lực chất lượng cao, có đủ tri thức và kỹ năng, sẽ giữ vai trò then chốt đảm bảo cho khả năng phát triển, hội nhập thành công của nền kinh tế.

Để đạt được những mục tiêu này, đất nước đối mặt với những nhiều thách thức yếu tố địa lý, các mức độ phát triển chênh lệch kinh tế - xã hội, và đặc biệt hơn nữa là nâng cao chất lượng nguồn nhân lực còn yếu kém. Để làm được điều này, Nhà nước và nhân dân Lào phải cùng đồng tâm hiệp lực với sự giúp đỡ quốc tế thực hiện tốt các chính sách, đã đề ra trong lĩnh vực giáo dục, y tế và dinh dưỡng như đó đề cập trên.

Những kết quả nghiên cứu của các đề tài khoa học trên mà tác giả luận án có thể chọn lọc kế thừa và phát triển là: Một số tiêu chí đánh giá nguồn nhân lực và chỉ số phát triển con người HDI của Lào. Những chính sách và giải pháp phát triển nguồn nhân lực. Đề tài đề xuất các giải pháp phát triển nguồn nhân lực gồm: chiến lược và chính sách đào tạo nguồn nhân lực có chất lượng và phải dành ngân sách thoả đáng cho chiến lược này hơn nữa.

Tuy nhiên, xuất phát từ mục tiêu, phạm vi và quy mô nên đề tài không nghiên cứu nguồn nhân lực ở tầm vĩ mô toàn quốc mà chỉ đi sâu vào nguồn nhân lực cho phát triển kinh tế - xã hội trên phạm vi Thủ đô Viêng Chăn.

- Đệt Tạ Kon Phi La Phăn Đệt (2004), Xây dựng đội ngũ cán bộ lãnh đạo chủ chốt các bản, ngành ở thành phố Viêng Chăn trong thời kỳ từ năm cách mạng hiện nay, Luận án tiến sĩ lịch sử, Hà Nội [138]. Bài viết làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn về vai trò của đội ngũ cán bộ lãnh đạo chủ chốt và công tác xây dựng đội ngũ cán bộ lãnh đạo, chủ chốt, các ban, ngành ở thành

phố Viêng Chăn; từ đó bài viết đã đi sâu phân tích, đánh giá thực trạng đội ngũ cán bộ chủ chốt ở thành phố và đề xuất phương hướng giải pháp xây dựng đội ngũ cán bộ cho những năm tiếp theo. Tuy nhiên, trong phạm vi nghiên cứu đề tài, tác giả chỉ nghiên cứu đội ngũ cán bộ lãnh đạo, chủ chốt các ban thuộc Thành uỷ và các sở thuộc Uỷ ban nhân dân Thành phố Viêng Chăn. Không nghiên cứu nguồn nhân lực nói chung cho phát triển kinh tế - xã hội ở Thủ đô. Tác giả đã đóng góp luận chứng về vai trò, vị trí, đặc trưng, yêu cầu đối với đội ngũ này ở Thành phố Viêng Chăn trong thời kỳ từ năm cách mạng hiện nay.

- Xỉ Tha Lườn Khăm Phu Vông (2005), Vai trò của chính sách xã hội đối với việc phát huy nhân tố con người ở Lào hiện nay, Luận án tiến sĩ triết học, Học viện Chính trị - Hành chính quốc gia Hồ Chí Minh, Hà Nội [162]. Trên cơ sở phân tích khái quát một số khía cạnh lý luận về nhân tố con người và phát huy nhân tố con người; đồng thời làm rõ tầm quan trọng của chính sách xã hội trong việc phát huy nhân tố con người, luận án đã phân tích rõ thực trạng và những vấn đề đặt ra của chính sách xã hội của Lào trong việc phát huy nhân tố con người ở Lào hiện nay, từ đó nêu phương hướng và các giải pháp chủ yếu nhằm đổi mới chính sách xã hội để phát huy hiệu quả nhân tố con người ở Lào trong những năm tiếp theo.

- Khăm Phả Phim Ma Sỏn (2010), Xây dựng đội ngũ công chức quản lý Nhà nước về kinh tế ở Tỉnh BoLyKhămSay CHDCND Lào, Luận án tiến sĩ chuyên ngành quản lý kinh tế, Học viện Chính trị - Hành chính quốc gia Hồ Chí Minh, Hà Nội [139]. Tác giả đã góp phần làm rõ khái niệm về cán bộ công chức quản lý nhà nước về kinh tế, xây dựng các tiêu chí đánh giá đội ngũ công chức quản lý nhà nước về kinh tế; tuyển dụng và sử dụng, đào tạo và bồi dưỡng đội ngũ công chức quản lý nhà nước về kinh tế.Từ đó, tác giả đã phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến xây dựng đội ngũ công chức quản lý nhà nước về kinh tế. Đánh giá thực trạng của đội ngũ công chức quản lý nhà nước

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 191 trang tài liệu này.

về kinh tế, đề xuất phương hướng và giải pháp về xây dựng đội ngũ công

chức quản lý nhà nước về kinh tế.

1.3. ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ CÔNG TRÌNH KHOA HỌC ĐÃ NGHIÊN CỨU VÀ VẤN ĐỀ CẦN TIẾP TỤC NGHIÊN CỨU

1.3.1. Đánh giá kết quả công trình khoa học đã nghiên cứu

Trên đây là các công trình nghiên cứu ở nước ngoài và ở Lào có liên quan trực tiếp và liên quan gián tiếp đến đề tài. Trong thời kỳ phát triển kinh tế tri thức, các vấn đề nguồn nhân lực được đặt ra, nghiên cứu một cách sâu rộng với nhiều người tham gia. Đây là các tài liệu quý bởi các thông tin được cập nhật và gợi mở những lý tưởng nghiên cứu.

Các công trình trên đã đưa ra các giải pháp để phát triển nguồn nhân lực hướng tới sự phát triển của kinh tế tri thức, đặc biệt chú trọng giải pháp giáo dục đào tạo. Đồng thời các công trình nghiên cứu trên cũng làm cơ sở lý luận chung về nguồn nhân lực chất lượng cao ở một số ngành kinh tế, lĩnh vực cụ thể và từ đó đưa ra giải pháp nâng cao chất lượng nguồn nhân lực.

Nhìn chung các tác giả đã nghiên cứu sâu và tương đối kỹ một số khía cạnh trong quá trình phát triển nguồn nhân lực như: khái niệm, vai trò chức năng, thu hút, tuyển dụng, sử dụng, đào tạo, bồi dưỡng, xây dựng tiêu chí xác định, các yếu tố cấu thành, quy hoạch, điều động và chế độ chính sách đối với nguồn nhân lực cho phát triển đất nước.

Những công trình nghiên cứu trên đã góp phần giải đáp, đáp ứng những đòi hỏi cấp bách của thực tế đối với nguồn nhân lực, đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp đẩy mạnh CNH, HĐH hiện nay.

Đối với CHDCND Lào vấn đề nguồn nhân lực cho phát triển kinh tế - xã hội vẫn còn là vấn đề mới. Qua nghiên cứu và tổng hợp các công trình khoa học, tạp chí đã được công bố trong nước, có thể khẳng định cho đến nay chưa có một công trình nào nghiên cứu hoàn chỉnh và có hệ thống việc phát

triển nguồn nhân lực cho phát triển kinh tế - xã hội ở Thủ đô Viêng Chăn.

1.3.2. Những vấn đề cần tiếp tục nghiên cứu ở Cộng hoà dân chủ nhân dân Lào

Nhìn chung, các công trình trên đã đề cập đến một số vấn đề lý luận và thực tiễn đối với nguồn nhân lực ở một vài khía cạnh khác nhau trên phạm vi khác nhau. Tuy nhiên, chưa có công trình riêng nào nghiên cứu về nguồn nhân lực cho phát triển kinh tế - xã hội ở Thủ đô Viêng Chăn. Vì vậy, đề tài này là mới mẻ, cần thiết và có ý nghĩa lý luận và thực tiễn đối với Thủ đô Viêng Chăn (Cộng hoà Dân chủ Nhân dân Lào) hiện nay.

Đảng nhân dân cách mạng Lào phát triển đất nước tiến lên chủ nghĩa xã hội luôn luôn chú trọng yếu tố con người, động lực quan trọng nhất. Để có nguồn nhân lực chất lượng cao cho CNH, HĐH đất nước và hội nhập kinh tế quốc tế của Thủ đô Viêng Chăn cần tiếp tục làm rõ:

- Khái niệm nguồn nhân lực cho phát triển kinh tế - xã hội.

- Vai trò của nguồn nhân lực trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội nói chung, cũng như ở CHDCND Lào và Thủ đô Viêng Chăn nói riêng.

- Đánh giá thực trạng nguồn nhân lực cho phát triển kinh tế - xã hội ở

Thủ đô Viêng Chăn.

- Phương hướng và giải pháp đảm bảo nguồn nhân lực cho phát triển kinh tế - xã hội ở Thủ đô Viêng Chăn.

Trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế và thực hiện đường lối đổi mới của Đảng để đảm bảo mục tiêu tiến lên chủ nghĩa xã hội, cuộc sống của nhân dân các dân tộc Lào được nâng lên cần phải quan tâm phát triển nguồn nhân lực để có đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý, công nhân kỹ thuật có trình độ kỹ thuật cao. Phát triển nguồn nhân lực phải được xem xét giữa các dân tộc Lào, phát triển phải đồng đều để có niềm tin tin tưởng vào Đảng thực hiện đường lối đổi mới. Nền giáo dục đào tạo cần phải đổi mới toàn diện để theo kịp các nước trong khu vực.

Tóm lại, nguồn nhân lực cho phát triển kinh tế - xã hội ở Thủ đô Viêng Chăn nước CHDCND Lào là vấn đề cấp bách, cần thiết đối với nước Lào hiện nay, để bảo đảm chất lượng nguồn nhân lực trong thời kỳ phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở CHDCND Lào, hội nhập kinh tế quốc tế và thực hiện thành công chủ trương của Đảng Nhân dân cách mạng Lào đưa đất nước thoát khỏi nước nghèo và cơ bản trở thành nước công nghiệp vào năm 2020.

Đây là công trình đầu tiên nghiên cứu vấn đề nguồn nhân lực cho phát

triển kinh tế - xã hội ở Thủ đô Viêng Chăn, dưới góc độ kinh tế chính trị.

Chương 2

CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN

VỀ NGUỒN NHÂN LỰC CHO PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI

2.1. CƠ SỞ LÝ LUẬN CHUNG VỀ NGUỒN NHÂN LỰC CHO PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI

2.1.1. Khái niệm và các tiêu chí đánh giá nguồn nhân lực cho phát triển kinh tế - xã hội

2.1.1.1. Khái niệm nguồn nhân lực cho phát triển kinh tế - xã hội

Lịch sử xã hội loài người đã chứng minh rằng, sản xuất vật chất là hoạt động cơ bản nhất trong quá trình hình thành và phát triển xã hội. Để tiến hành sản xuất xã hội cần có những yếu tố cơ bản như: sức lao động, đối tượng lao động, tư liệu lao động. Theo C. Mác:

Sức lao động chính là toàn bộ năng lực, thể chất và tinh thần tồn tại trong một cơ thể, trong một con người đang sống và được người đó đem ra vận dụng trong khi sản xuất ra một giá trị sử dụng nào đó [50, tr.251].

Sự phát triển của sản xuất xã hội, sức lao động của con người không ngừng được hoàn thiện, phát triển và nhận thức về nguồn lực này cũng ngày càng đẩy đủ hơn. Nếu như trước đây, nguồn nhân lực chỉ đơn thuần được coi là phương tiện, là một trong số nguồn lực cho phát triển như các nguồn lực vật chất khác, thì ngày nay nguồn nhân này còn được xác định là mục tiêu của sự phát triển. Trong thời đại hiện nay, khi cách mạng khoa học và công nghệ đang diễn ra mạnh mẽ, thì trí tuệ của con người ngày càng được đề cao, được đánh giá là nguồn lực vô tận, có tính quyết định đối với sự phát triển.

Nguồn nhân lực với tư cách là toàn bộ khả năng lao động xã hội của một quốc gia nói chung hay từng địa phương, từng tổ chức. Hiện nay tất cả các quốc gia trên thế giới, đều đặt vấn đề về con người và nguồn nhân lực là trung tâm, là linh hồn trong chiến lược phát triển kinh tế - xã hội. Nguồn nhân

lực đã là điểm cốt yếu nhất của nội lực của mỗi nước. Vậy mà cho đến nay, đã có khá nhiều các công trình nghiên cứu về nguồn nhân lực. Tuy nhiên, vấn đề nguồn nhân lực là rất phức tạp, nên các quan niệm chưa thống nhất. Sau đây là một số quan điểm về nguồn nhân lực:

- Theo thuyết lao động xã hội, thì nguồn nhân lực được phân thành hai nghĩa: Nghĩa rộng của nguồn nhân lực là nơi cung cấp sức lao động cho sản xuất xã hội. Nghĩa hẹp của nguồn nhân lực là khả năng lao động xã hội, gồm các nhóm dân cư trong độ tuổi lao động tham gia vào quá trình sản xuất xã hội là tổng thể các yếu tố về thể chất và tinh thần được huy động vào quá trình lao động.

- Theo lý luận Mác - Lênin, thì nguồn nhân lực được xem xét như là một thành tố cơ bản, tất yếu của quá trình sản xuất, là phương tiện để phát triển kinh tế - xã hội. Nguồn nhân lực được coi như một nhu cầu tất yếu cùng với các nguồn lực khác cho sự phát triển của đất nước. Bởi con người là vốn quý nhất, là mục tiêu và động lực cho mọi sự phát triển xã hội, đầu tư cho con người càng nhiều càng có hiệu quả và thu hồi vốn khá cao so với đầu tư vào các lĩnh lực khác, cho nên hầu hết các nước trên thế giới đều chú trọng áp dụng phương pháp này.

- Theo quan điểm của Tổ chức quốc tế về lao động (ILo) thì lực lượng lao động là dân số trong độ tuổi lao động thực tế có việc làm và những người thất nghiệp. Nhân lực đồng nghĩa với lực lượng lao động, là kiến thức và năng lực của toàn bộ cuộc sống con người hiện có thực tế hoặc tiềm năng để phát triển kinh tế - xã hội trong một cộng đồng. Như vậy, nguồn nhân lực là tổng thể các tiềm năng lao động con người của một quốc gia đã được chuẩn bị ở một mức độ nhất định, có khả năng huy động vào quá trình phát triển kinh tế - xã hội đất nước. Tiềm năng đó bao hàm tổng hoà các năng lực về thể lực, trí lực, nhân cách con người của một quốc gia đáp ứng với một cơ cấu nhất định của lao động do nền kinh tế đòi hỏi. Năng lực về nhân cách liên

quan đến truyền thống lịc sử và nền văn hoá của từng quốc gia, nó được kết tinh trong mỗi con người và cộng đồng, tạo nên bản lĩnh và tính cách đặc trưng của con người lao động trong quốc gia đó.

- Theo quan điểm của Ngân hàng thế giới (WB) cho rằng, nguồn nhân lực là toàn bộ vốn con người gồm thể lực, trí tuệ, kỹ năng nghề nghiệp mà mỗi cá nhân sở hữu, có thể huy động được trong quá trình sản xuất kinh doanh hay một hoạt động nào đó. Ở đây nguồn nhân lực được coi như một nguồn bên cạnh các loại vốn vật chất khác và đầu tư cho con người được đặt lên hàng đầu trên các loại đầu tư khác, có thể nói đây là cơ sở vững chắc cho sự phát triển lâu dài, bền vững của mỗi quốc gia.

- Theo các quan điểm của các nhà khoa học Việt Nam: Nguồn nhân lực được hiểu là dân số và chất lượng con người, bao gồm cả thể chất và tinh thần, trí tuệ và sức khoẻ, năng lực và phẩm chất, thái độ và phong cách làm việc... theo đó nguồn nhân lực là tổng thể sức dự trữ, những tiềm năng, những lực lượng thể hiện sức mạnh và sự tác động của con người trong việc cải tạo tự nhiên, cải tạo xã hội [74, tr.70].

Ở Việt Nam hiện nay, đã thống nhất cách tiếp cận coi nguồn nhân lực chính là nguồn lao động bao gồm những người đủ 15 tuổi trở lên có việc làm và những người trong độ tuổi lao động, có khả năng lao động nhưng chưa làm việc do đang trong tình trạng thất nghiệp, đang đi học, đang đảm đương nội trợ trong gia đình và kể cả không có nhu cầu làm việc trong thời điểm hiện tại.

Giáo sư, viện sĩ Phạm Minh Hạc, thì xét trên bình diện quốc gia hay địa phương, nguồn nhân lực được xác định là:

Tổng thể các tiềm năng lao động của một nước hay một địa phương, tức là nguồn lao động được chuẩn bị (ở các mức độ khác nhau) sẵn sàng tham gia một công việc lao động nào đó, tức là những người lao động có kỹ năng (hay khả năng nói chung) bằng con đường đáp ứng yêu cầu của chuyển đổi cơ cấu