Đối Tượng Khảo Sát Trong Nghiên Cứu Định Tính 25753

hiệu quả KSNB. Theo Magara (2013) cũng cho rằng giám sát có ảnh hưởng tích cực đến hiệu quả tài chính (ROA). Như vậy, các nghiên cứu đã cho thấy giám sát là một bộ phận cuối cùng của KSNB nhằm thúc đẩy KSNB được thực hiện đầy đủ và hiệu quả để đạt được mục tiêu của đơn vị. Do đó, tác giả đề xuất giả thuyết về mối quan hệ giữa hoạt động giám sát và hiệu quả tài chính của doanh nghiệp may mặc ở Việt nam như sau:

H5: Giám sát có tác động tích cực tới hiệu quả tài chính của các doanh nghiệp may mặc

Như vậy tác giả đã dựa trên các lý thuyết nền, kết quả của các nghiên cứu trước có liên quan để xây dựng và đề xuất 5 giả thuyết nghiên cứu

Bảng 2.3: Các giả thuyết nghiên cứu đề xuất

Giả thuyết	Nội dung	Tác động dự kiến
1	H1	Môi trường kiểm soát có tác động tích cực tới hiệu quả tài chính của các doanh nghiệp may mặc Việt Nam	+
2	H2	Đánh giá rủi ro có tác động tích cực tới hiệu quả tài chính của các doanh nghiệp may mặc Việt Nam.	+
3	H3	Hoạt động kiểm soát có tác động tích cực tới hiệu quả tài chính của các doanh nghiệp may mặc Việt Nam	+
4	H4	Thông tin và truyền thông có tác động tích cực tới hiệu quả tài chính của các doanh nghiệp may mặc Việt Nam	+
5	H5	Giám sát có tác động tích cực tới hiệu quả tài chính của các doanh nghiệp may mặc Việt Nam.	+

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 331 trang tài liệu này.

Nguồn: NCS tổng hợp

TÓM TẮT CHƯƠNG 2

Trong chương này, tác giả đã trình bày toàn bộ cơ sở lý thuyết về KSNB, hiệu quả tài chính; khuôn mẫu của KSNB theo COSO 2013. Ngoài ra chương này còn trình bày các lý thuyết nền làm cơ sở để giải thích ảnh hưởng của KSNB đến hiệu quả tài chính, đó là: lý thuyết đại diện, lý thuyết bất định, lý thuyết hành vi, lý thuyết phân tích lợi ích và chi phí. Dựa trên hệ thống cơ sở lý thuyết đã xây dựng và các lý thuyết nền, đồng thời với việc tìm hiểu đặc điểm của các doanh nghiệp may mặc Việt Nam, tác giả đã xây dựng mô hình nghiên cứu đề xuất về tác động của KSNB đến hiệu quả tài chính của các doanh nghiệp may mặc Việt Nam.

Kết quả nghiên cứu ở chương này, là cơ sở để xây dựng phương pháp nghiên cứu ở chương 3.

CHƯƠNG 3: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

3.1. Phương pháp nghiên cứu và quy trình nghiên cứu

3.1.1. Phương pháp nghiên cứu

Theo Creswell và cộng sự, (2003) cho rằng trong lĩnh vực nghiên cứu khoa học quản lý kinh doanh thường sử dụng 3 phương pháp nghiên cứu sau đây: nghiên cứu định tính, nghiên cứu định lượng và hỗn hợp. Trong đó, nghiên cứu định tính là nghiên cứu nhằm phát hiện hoặc đề xuất các luận điểm khoa học mà không sử dụng các công cụ thống kê toán, kinh tế lượng, hay công cụ có thể giúp lượng hóa mối quan hệ giữa các nhân tố. Bên cạnh đó, nghiên cứu định lượng lại là quá trình lượng hóa mối quan hệ giữa các nhân tố thông qua việc sử dụng các công cụ thống kê toán, kinh tế lượng hoặc toán học đơn thuần. Mặt khác, theo Creswell & Clark, (2007) cho rằng việc kết hợp nghiên cứu định tính và nghiên cứu định lượng sẽ cho chúng ta biết rò hơn về vấn đề nghiên cứu so với sử dụng định tính và định lượng riêng lẻ.

Theo Guba & Lincoln, (1994) đã cho rằng để đạt được mục tiêu nghiên cứu thì việc xác định và lựa chọn mô hình nghiên cứu có vai trò rất quan trọng trong nghiên cứu. Như đã trình bày ở phần mở đầu, mục tiêu của nghiên cứu này là nhằm xác định và đo lường mức độ tương quan của các nhân tố của KSNB đến hiệu quả tài chính của các doanh nghiệp may mặc Việt Nam. Để thực hiện mục đích nghiên cứu này, cần phải dựa trên cơ sở các mô hình nghiên cứu phù hợp. Thông qua quá trình tổng quan các nghiên cứu trước đã cho thấy có rất nhiều mô hình nghiên cứu về tác động của KSNB đến hiệu quả tài chính, điển hình là mô hình mối quan hệ giữa KSNB với hoạt động tài chính của Mawanda (2011), mô hình mối quan hệ giữa KSNB và hiệu quả tài chính của Njeri (2013), mô hình nghiên cứu mối quan hệ giữa chất lượng của KSNB và hiệu quả hoạt động của Leng và Zhao (2013), mô hình nghiên cứu mối liên hệ giữa KSNB đến hiệu quả tài chính của Nyakundi và cộng sự (2014), mô hình nghiên cứu ảnh hưởng của HTKSNB đến hiệu quả tài chính của Mwakimasinde (2014), mô hình mối liên hệ giữa KSNB với hiệu qủa tài chính của Ndembu Zipporah Njoki (2015). Tuy nhiên cứu này đã thực hiện chủ yếu ở các nước phát triển và kém phát triển và chủ yếu được thực hiện trong lĩnh vực ngân hàng hoặc lĩnh vực trồng trọt, so với Việt Nam có sự khác biệt về đặc điểm và điều kiện nghiên cứu. Trong khi đó, tại Việt Nam chưa có mô hình nào về tác động của KSNB đến hiệu quả tài chính của các doanh nghiệp may mặc Việt Nam được nghiên cứu và đề xuất. Sự khác biệt này có nhiều nguyên nhân trong đó phải kể đến là do sự đa dạng của KSNB trong thực tế được giải thích bởi lý thuyết đối phó ngẫu nhiên của Jokipii (2010).

Như vậy, cần có KSNB đối với hoạt động của doanh nghiệp, nhưng KSNB có thể thay đổi phù hợp với từng loại hình doanh nghiệp. Do đó, mặc dù đã có những mô hình nghiên cứu về mối quan hệ giữa KSNB và hiệu quả tài chính đã được đề xuất nhưng đối tượng nghiên cứu của các mô hình đã được công bố chủ yếu là các tổ chức ngân hàng và được thực hiện ở các quốc gia có nền kinh tế thị trường hoàn chỉnh và hoạt động KSNB đã phát triển trong thời gian dài hoặc ở các quốc gia kém phát triển hoạt động KSNB chưa được quan tâm đúng mực. Trong khi đó, đối tượng nghiên cứu này là các doanh nghiệp may mặc Việt Nam, các doanh nghiệp đang hoạt động trong nền kinh tế thị trường theo định hướng Xã hội chủ nghĩa có những đặc thù riêng. Mặt khác, theo khuôn mẫu và công cụ đánh giá của báo cáo COSO được thiết kế để cung cấp một sự đảm bảo hợp lý nhằm đạt được các mục tiêu sau đây: mục tiêu về sự hữu hiệu và hiệu quả của hoạt động, mục tiêu về sự tin cậy của báo cáo tài chính, mục tiêu về sự tin cậy của báo cáo tài chính, mục tiêu về sự tuân thủ các luật lệ và quy định. Trong khi đó, phạm vi nghiên cứu của luận án chỉ tập trung vào ảnh hưởng của KSNB đến hiệu quả tài chính mà không nghiên cứu các mục tiêu khác. Do vậy, luận án không sử dụng toàn bộ công cụ đánh giá của báo cáo COSO để làm mô hình nghiên cứu, mà chỉ chọn lọc những nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả tài chính.

Do vậy, mô hình nghiên cứu tác động của KSNB đến hiệu quả tài chính của các doanh nghiệp may mặc Việt Nam có nhiều khác biệt so với các mô hình KSNB của các nhà nghiên cứu đã công bố ở nước ngoài. Vì vậy, nghiên cứu này cần được thực hiện qua hai bước: bước đầu tiên là nghiên cứu định tính nhằm xác định liệu trong các nhân tố ảnh hưởng đến KSNB mà Báo cáo COSO đề cập, có nhân tố nào không phù hợp với bối cảnh Việt Nam, đồng thời khám phá thêm các nhân tố mới chỉ xuất hiện trong các doanh nghiệp may mặc Việt Nam mà không có trong báo cáo COSO. Kết quả nghiên cứu của bước này giúp hoàn chỉnh mô hình để tiến hành nghiên cứu thực nghiệm. Bước tiếp theo, luận án sử dụng phương pháp định lượng để xác định và đo lường mức độ tác động của các nhân tố của KSNB đến hiệu quả tài chính của các doanh nghiệp may mặc Việt Nam.

Do đó, phương pháp nghiên cứu được sử dụng trong luận án là phương pháp hỗn hợp. Trong đó, nghiên cứu định tính để khám phá nhân tố về KSNB trong khi đó nghiên cứu định lượng để đo lường tác động của các nhân tố KSNB đến hiệu quả tài chính.

3.1.2. Quy trình nghiên cứu

Theo phương pháp nghiên cứu hỗn hợp đã được xác định, quy trình nghiên cứu của luận án là quy trình hỗn hợp khám phá, kết hợp nghiên cứu định tính và định lượng, theo các bước cụ thể như sau:

Bước 1: Tổng kết các nghiên cứu trước liên quan và cơ sở lý thuyết liên quan đến KSNB, sự hữu hiệu của KSNB và tác động của KSNB đến hiệu quả tài chính. Các nghiên cứu trước sẽ được phân loại theo quan điểm và khuynh hướng của các tác giả. Từ đó tác giả xác định những vấn đề đã được thống nhất, những vấn đề còn có sự khác biệt trong quan điểm và các vấn đề cần tiếp tục nghiên cứu thêm nhằm xác định các khe hổng để thực hiện nghiên cứu.

Bước nghiên cứu này nhằm giúp nghiên cứu sinh trả lời câu hỏi nghiên cứu sau:

Câu hỏi 1: Cơ sở lý thuyết nào cho KSNB, hiệu quả tài chính trong doanh nghiệp sản xuất?

Bước 2: Thực hiện nghiên cứu định tính bằng phương pháp phỏng vấn sâu theo phương thức phỏng vấn tay đôi với các chuyên gia có trình độ và nhiều kinh nghiệm, đã làm việc và hoạt động lâu năm trong lĩnh vực kiểm toán tại Việt Nam. Bên cạnh đó, phỏng vấn sâu đối với các nhà quản lý trong các doanh nghiệp may mặc Việt Nam. Bước nghiên cứu này nhằm giúp người nghiên cứu trả lời câu hỏi nghiên cứu sau:

Câu hỏi 2: Đặc điểm của DN may mặc Việt Nam có ảnh hưởng đến KSNB như thế nào?

Qua bước này, luận án sẽ phát hiện các nhân tố, biến số và thang đo mới của KSNB ảnh hưởng đến hiệu quả tài chính của các doanh nghiệp may mặc Việt Nam mà chưa được trình bày trong báo cáo COSO và các nghiên cứu trước đó.

Bước 3: Mô hình nghiên cứu và thang đo chính thức: sau khi phỏng vấn sâu các chuyên gia, tác giả đã điều chỉnh, bổ sung các nhân tố, biến số và thang đo trong mô hình nghiên cứu nhằm đưa ra mô hình nghiên cứu, thang đo chính thức để làm cơ sở cho việc thiết lập bảng hỏi khảo sát và tiến hành khảo sát

Bước 4: Thu thập dữ liệu và thực hiện nghiên cứu định lượng. Sau khi có được bảng hỏi chính thức thì tác giả phát phiếu khảo sát trên phạm vi rộng và số lượng lớn, xử lý bằng phương pháp thống kê trung bình. Nghiên cứu định lượng sẽ được sử dụng sau khi thực hiện phương pháp định tính nhằm xác định những nhân tố của KSNB đã được phát hiện từ nghiên cứu định tính có thực sự tác động đến hiệu quả tài chính, đo lường mức độ tác động của từng nhân tố KSNB đến hiệu quả tài chính bằng phương pháp phân tích khám phá nhân tố EFA để tóm tắt và thu gọn thang đo, phân tích nhân tố khẳng định CFA để khẳng định độ tin cậy, giá trị hội tụ, giá trị phân biệt, giá trị liên hệ lý thuyết và mô hình cấu trúc SEM để kiểm định các giả thuyết nhằm trả lời câu hỏi nghiên cứu thứ 2:

Câu hỏi 3: Thực trạng KSNB, hiệu quả tài chính ở các doanh nghiệp may mặc Việt Nam như thế nào?

Câu hỏi 4: Mức độ tác động của KSNB đến hiệu quả tài chính của các doanh nghiệp may mặc Việt Nam như thế nào?

Câu hỏi 5: Các khuyến nghị nào cần đưa ra nhằm hoàn thiện KSNB và nâng cao hiệu quả tài chính trong các doanh nghiệp may mặc Việt Nam?

Quy trình nghiên cứu hỗn hợp của luận án được tác giả mô tả ở hình sau:

Vấn đề nghiên cứu

Tác động của KSNB đến hiệu quả tài chính của các doanh nghiệp may mặc Việt Nam

Tổng quan các nghiên cứu

Xác định khoảng trống nghiên cứu và mục tiêu nghiên cứu

Đặt ra câu hỏi nghiên cứu

Cơ sở lý thuyết và bối cảnh nghiên cứu

Thiết kê mô hình nghiên cứu và thang đo nháp

Nghiên cứu định tính, phỏng vấn chuyên gia

Điều chỉnh bổ sung các nhân tố, biến số và thang đo trong mô hình

Mô hình NC và thang đo chính thức

Lập bảng câu hỏi khảo sát và khảo sát

Nghiên cứu định lượng. Phân tích nhân tố khám phá EFA và hệ số tin cậy Cronbach Alpha; phân tích nhân tố khẳng định CFA

Thu thập dữ liệu chính thức, kiểm định và đánh giá độ tin cậy của thang đo

Mô hình cấu trúc SEM

Kiểm định mô hình nghiên cứu và các giả thuyết nghiên cứu

Kết quả nghiên cứu và kết luận

Trả lời các vấn đề nghiên cứu

đặt ra

Hình 3.1: Quy trình nghiên cứu của luận án

3.2. Nghiên cứu định tính

3.2.1. Nguồn dữ liệu

- Nguồn dữ liệu liên quan đến mục tiêu nghiên cứu bao gồm dữ liệu thứ cấp và dữ liệu sơ cấp:

(i) Dữ liệu thứ cấp được thu thập thông qua các báo cáo tài chính, tài liệu quản lý, báo cáo tổng kết của các doanh nghiệp may mặc thuộc diện điều tra; số liệu thống kê của Tổng cục thống kê; số liệu của Hiệp hội Dệt may Việt Nam; số liệu của Tập đoàn Dệt may Việt Nam; số liệu của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, số liệu điều tra của một số công ty kiểm toán được công bố trên trang web, các luận án, công trình nghiên cứu khoa học đã được công bố,....

(ii) Dữ liệu sơ cấp được tác giả tự phân tích, tổng hợp, thu thập được thông qua việc phỏng vấn, trao đổi với chuyên gia có kinh nghiệm trong lĩnh vực kiểm toán và các nhà quản lý của các doanh nghiệp may mặc Việt Nam trên cơ sở đề cương và các câu hỏi thảo luận với chuyên gia về tác động của KSNB đến hiệu quả tài chính của các doanh nghiệp may mặc Việt Nam.

- Phương pháp thu thập dữ liệu

+ Đối với các nguồn dữ liệu từ tài liệu được tác giả tiếp cận dưới dạng báo cáo tổng kết hoạt động may mặc hàng năm và báo cáo tổng kết 10 năm của hiệp hội dệt may Việt Nam và các doanh nghiệp may mặc Việt Nam, các tài liệu tại các buổi hội thảo trong nước và quốc tế về KSNB của các doanh nghiệp dưới dạng các bài báo, các bài tổng kết, các luận án, công trình nghiên cứu tại các trường đại học, tác giả thu thập được trong quá trình giảng dạy và nghiên cứu được tập hợp theo từng chủ đề và thời gian nghiên cứu. Qua đó, giúp tác giả có thể đúc kết các vấn đề lý thuyết về KSNB và tác động của KSNB, kết hợp với kinh nghiệm đã thu được từ thực tế giảng dạy và làm việc trong lĩnh vực liên quan giúp tác giả có thể hiểu và giải quyết các công việc có liên quan đến nghiên cứu một cách thuận tiện.

+ Đối với dữ liệu thu thập được từ kết quả thảo luận, phỏng vấn các chuyên gia bằng cách ghi chép hoặc ghi âm sẽ được hệ thống lại theo từng tiêu chí, nội dung phù hợp với mục đích của nghiên cứu để gửi cho chuyên gia xác nhận. Các dữ liệu này sẽ được lưu thành hồ sơ và tổng hợp ý kiến theo từng nhóm chuyên gia để tiến hành rút trích các nội dung phù hợp với mục tiêu nghiên cứu.

Theo Marshall & Rossman (2015) cho rằng: “nghiên cứu định tính là quá trình sắp xếp thứ tự, cấu trúc và diễn giải cho một khối lượng lớn dữ liệu lộn xộn và mơ hồ đã thu thập được mất nhiều thời gian, phức tạp đòi hỏi sự đam mê và tính sáng tạo”.

Từ nhận định này cho thấy trong nghiên cứu định tính là việc rút trích từ cơ sở dữ liệu để khám phá các nhân tố là một vấn đề phức tạp. Tuy nhiên KSNB là vấn đề đã và đang được quan tâm không những của các doanh nghiệp may mặc, cơ quan quản lý Nhà nước và cả các Nhà nghiên cứu.

3.2.2. Đối tượng khảo sát trong nghiên cứu định tính

Để thu thập dữ liệu phục vụ cho muc tiêu nghiên cứu và thực hiện phương pháp phỏng vấn sâu Chuyên gia. Trước tiên, qua tìm hiểu, tiếp xúc và đánh giá mức độ chuyên sâu của các chuyên gia trong lĩnh vực kiểm toán và may mặc, một danh sách các chuyên gia dự kiến sẽ được chọn để tham gia phỏng vấn được thiết lập (danh sách dự kiến 30 chuyên gia). Sau khi tiếp xúc và trao đổi với các chuyên gia về mục đích nghiên cứu và các vấn đề nghiên cứu có liên quan đến đề tài cũng như kế hoạch phỏng vấn. Danh sách các chuyên gia đồng ý tham gia phỏng vấn sẽ được thiết lập và thực hiện bước phỏng vấn theo kế hoạch.

KSNB là một vấn đề đa dạng và phức tạp. Do đó, để đảm bảo tính khách quan và tính khoa học của kết quả nghiên cứu, đối tượng khảo sát được lập ra đảm bảo thực hiện khung nghiên cứu đã được xác định bao gồm các chủ thể chuyên nghiên cứu và hoạt động trong lĩnh vực may mặc có nhiều kinh nghiệm, các nhà nghiên cứu và am hiểu sâu về KSNB, các nhà ban hành chính sách, các nhà nghiên cứu và am hiểu sâu về KSNB, các nhà ban hành chính sách, các kiểm toán viên kiểm toán trong các doanh nghiệp may mặc và các giảng viên tham gia giảng dạy về kiểm toán của các trường đại học lớn.

- Về cơ cấu chuyên gia được lựa chọn để phỏng vấn:

(i) Hội đồng quản trị, Ban giám đốc, Ban kiểm soát và kế toán trưởng tại các doanh nghiệp may mặc Việt Nam.

(ii) Hiệp hội dệt may Việt Nam

(iii) Các nhà nghiên cứu và giảng dạy kiểm toán

(iv) Các kiểm toán viên tham gia kiểm toán các doanh nghiệp may mặc Việt Nam.

- Tiêu chí lựa chọn các chuyên gia

+ Tiêu chí về kinh nghiệm: các chuyên gia được phỏng vấn là các nhà quản lý, người đã thực tế công tác về kiểm toán, tham gia lãnh đạo, nghiên cứu trong lĩnh vực kiểm toán, các doanh nghiệp may mặc từ 10 năm trở lên và đã có nhiều nghiên cứu đã công bố trong hoạt động may mặc.

+ Tiêu chí về trình độ: tốt nghiệp từ thạc sĩ trở lên, trong đó chú trọng đến các chuyên gia có trình độ cao như: tiến sĩ, phó giáo sư, giáo sư.