Nghiên cứu hệ thống chỉ tiêu tài chính nhằm đánh giá năng lực tài chính của các ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN

----------------

NGUYỄN THU HẰNG

NGHIÊN CỨU HỆ THỐNG CHỈ TIÊU TÀI CHÍNH NHẰM ĐÁNH GIÁ NĂNG LỰC TÀI CHÍNH CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN VIỆT NAM

LUẬN ÁN TIẾN SĨ NGÀNH KẾ TOÁN

HÀ NỘI - 2021

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN

----------------

NGUYỄN THU HẰNG

NGHIÊN CỨU HỆ THỐNG CHỈ TIÊU TÀI CHÍNH NHẰM ĐÁNH GIÁ NĂNG LỰC TÀI CHÍNH CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN VIỆT NAM

Chuyên ngành: KẾ TOÁN - KIỂM TOÁN VÀ PHÂN TÍCH

Mã số: 9340301

LUẬN ÁN TIẾN SĨ

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. PHẠM THỊ GÁI

HÀ NỘI - 2021

LỜI CAM ĐOAN

Tôi đã đọc và hiểu về các hành vi vi phạm sự trung thực trong học thuật. Tôi cam kết bằng danh dự cá nhân rằng nghiên cứu này do tôi thực hiện và không vi phạm yêu cầu về sự trung thực trong học thuật.

Hà Nội, ngày tháng năm 2021

Nghiên cứu sinh

Nguyễn Thu Hằng

LỜI CẢM ƠN

Trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu tại Trường Đại học Kinh tế Quốc dân, nghiên cứu sinh đã được hướng dẫn, trang bị thêm nhiều kiến thức quý báu và nhận được rất nhiều sự giúp đỡ từ các Thầy Cô, đồng nghiệp, bạn bè và những người thân trong gia đình để có thể hoàn thành luận án tiến sĩ chuyên ngành kế toán, kiểm toán và phân tích.

Lời đầu tiên, nghiên cứu sinh xin trân trọng cảm ơn Ban Giám Hiệu trường Đại học Kinh tế Quốc dân, Ban lãnh đạo Viện Kế toán – Kiểm toán, Viện Đào tạo Sau đại học đã tạo mọi điều kiện thuận lợi để nghiên cứu sinh có thể hoàn thành chương trình học tập và giảng dạy chuyên môn của mình.

Nghiên cứu sinh xin bày tỏ sự biết ơn sâu sắc nhât đến Người hướng dẫn khoa học của mình - PGS.TS. Phạm Thị Gái đã luôn hướng dẫn, chỉ bảo tận tình và luôn động viên nghiên cứu sinh trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu.

Nghiên cứu sinh cũng xin chân thành cảm ơn các Thầy Cô giáo, đồng nghiệp và anh chị em, bạn bè tại Trường Đại học Kinh tế Quốc dân, Viện Kế toán – Kiểm toán đã luôn quan tâm, giúp đỡ, chia sẻ và khích lệ nghiên cứu sinh trong quá trình hoàn thiện luận án của mình. Nghiên cứu sinh luôn trân trọng những tính cảm quý báu đó.

Lời cuối cùng, nghiên cứu sinh xin dành lời cảm ơn tới gia đình, người thân những người đã luôn ở bên cạnh động viên, khích lệ nghiên cứu sinh trong những lúc khó khăn nhất của quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận án.

Hà Nội, ngày tháng năm 2021

Nghiên cứu sinh

Nguyễn Thu Hằng

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN i

LỜI CẢM ƠN ii

MỤC LỤC iii

DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VIẾT TẮT vi

DANH MỤC TÊN VIẾT TẮT CỦA CÁC NHTMCP VIỆT NAM vii

DANH MỤC BẢNG ix

DANH MỤC BIỂU ĐỒ xi

LỜI MỞ ĐẦU 1

1. Lý do chọn đề tài 1

2. Mục tiêu nghiên cứu 3

3. Câu hỏi nghiên cứu 3

4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4

5. Phương pháp thu thập và xử lý dữ liệu 4

6. Phương pháp nghiên cứu 6

CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU VỀ HỆ THỐNG CHỈ TIÊU TÀI CHÍNH VÀ NĂNG LỰC TÀI CHÍNH CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN 10

1.1. Tổng quan các công trình nghiên cứu về hệ thống chỉ tiêu tài chính thông thường trong phân tích tài chính doanh nghiệp hoặc các tổ chức tín dụng 10

1.2. Tổng quan các công trình nghiên cứu về sử dụng hệ thống chỉ tiêu tài chính của mô hình Camel trong đánh giá năng lực tài chính của các NHTMCP 15

1.3. Khoảng trống nghiên cứu 21

KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 23

CHƯƠNG 2. LÝ LUẬN VỀ HỆ THỐNG CHỈ TIÊU TÀI CHÍNH VÀ NĂNG LỰC TÀI CHÍNH CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN 24

2.1. Tổng quan về tài chính các Ngân hàng thương mại cổ phần 24

2.1.1. Khái niệm và hoạt động của Ngân hàng thương mại cổ phần 24

2.1.2. Tài chính của Ngân hàng thương mại cổ phần 25

2.2. Tổng quan về hệ thống chỉ tiêu tài chính của Ngân hàng thương mại cổ phần29

2.2.1. Bản chất, mục tiêu của hệ thống chỉ tiêu tài chính 29

2.2.2. Hệ thống chỉ tiêu phân tích tài chính của các Ngân hàng thương mại cổ phần 32

2.3. Tổng quan về năng lực tài chính của Ngân hàng thương mại cổ phần 46

2.3.1. Quan niệm về năng lực tài chính các Ngân hàng thương mại cổ phần 46

2.3.2. Nội dung năng lực tài chính các NHTMCP 47

2.3.3. Hệ thống chỉ tiêu đánh giá năng lực tài chính NHTMCP theo khung an toàn Camel 49

2.3.4. Nhân tố ảnh hưởng đến các chỉ tiêu tài chính nhằm đánh giá năng lực tài

chính NHTMCP 52

KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 59

CHƯƠNG 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VỀ THỰC TRẠNG HỆ THỐNG CHỈ TIÊU TÀI CHÍNH NHẰM ĐÁNH GIÁ NĂNG LỰC TÀI CHÍNH CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN VIỆT NAM 60

3.1. Tổng quan về các Ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam 60

3.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển 60

3.1.2. Đặc điểm hoạt động của các Ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam 63

3.2. Kết quả nghiên cứu về thực trạng hệ thống chỉ tiêu tài chính của các Ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam 64

3.2.1. Thực trạng hệ thống chỉ tiêu tài chính của các NHTMCP Việt Nam 64

3.2.2. Đánh giá thực trạng hệ thống chỉ tiêu tài chính của các Ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam 85

3.3. Kết quả nghiên cứu về thực trạng năng lực tài chính so với khung an toàn Camel của các Ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam 87

3.3.1. Thực trạng năng lực tài chính so với khung an toàn Camel của các NHTMCP Việt Nam 89

3.3.2. Nhân tố ảnh hưởng đến các chỉ tiêu tài chính nhằm đánh giá năng lực tài chính của các NHTMCP Việt Nam 104

3.3.3. Đánh giá chung về năng lực tài chính của các Ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam 131

KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 133

CHƯƠNG 4 GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN HỆ THỐNG CHỈ TIÊU PHÂN TÍCH TÀI CHÍNH NHẰM ĐÁNH GIÁ NĂNG LỰC TÀI CHÍNH CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN VIỆT NAM 134

4.1. Định hướng phát triển ngành ngân hàng Việt Nam và quan điểm hoàn thiện hệ thống chỉ tiêu tài chính của các Ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam 134

4.1.1. Định hướng phát triển ngành ngân hàng Việt Nam 134

4.1.2. Quan điểm hoàn thiện hệ thống chỉ tiêu tài chính của các Ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam 135

4.2. Giải pháp hoàn thiện hệ thống chỉ tiêu tài chính nhằm đánh giá năng lực tài chính của các NHTMCP Việt Nam 135

4.2.1. Hoàn thiện hệ thống chỉ tiêu phân tích cấu trúc tài chính 135

4.2.2. Hoàn thiện hệ thống chỉ tiêu phân tích tốc độ tăng trưởng về huy động và đầu tư vốn 138

4.2.3. Hoàn thiện hệ thống chỉ tiêu phân tích khả năng sinh lợi 144

4.2.4. Hoàn thiện hệ thống chỉ tiêu phân tích mức độ an toàn trong sử dụng vốn147

4.3. Các kiến nghị để thực hiện giải pháp 149

4.3.1. Đối với các Ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam 149

4.3.2. Đối với các cơ quan quản lý Nhà nước 150

KẾT LUẬN CHƯƠNG 4 152

KẾT LUẬN 153

DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CÓ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN...155

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 156

PHỤ LỤC 161

DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VIẾT TẮT

Viết tắt

	Viết đầy đủ
CAR	Capital adequacy ratio	Hệ số an toàn vốn
CP		Cổ phần
CPI	Consumer Price Index	Chỉ số giá tiêu dùng
DN		Doanh nghiệp
DPRR		Dự phòng rủi ro
GDCK		Giao dịch chứng khoán
GDP	GrossDomestic Product	Tổng giá trị sản phẩm quốc nội
NHLD-HNNg		Ngân hàng liên doanh-Ngân hàng nước ngoài
NHNN		Ngân hàng nhà nước
NHTM		Ngân hàng thương mại
NIM	Net Interest Margin	Thu nhập ròng từ lãi
NLTC		Năng lực tài chính
NN		Nhà nước
QĐ		Quyết định
ROA	Returns On Assets	Tỷ suất lợi nhuận trên tổng tài sản
ROE	Return On Equity	Tỷ suất lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu
SPSS	Statistical Package for the Social Sciences	Phần mềm phân tích thống kê
TCTD		Tổ chức tín dụng
TSCĐ		Tài sản cố định
VCSH		Vốn chủ sở hữu
VTC		Vốn tự có