Nghệ thuật tiểu thuyết của Ma Văn Kháng thời kỳ đổi mới

- nền móng của đời sống tinh thần đang có nguy cơ bị coi rẻ. Nhìn về những mặt đen tối của xã hội, ta không thấy sự bất lực của nhà văn mà ngược lại ta thấy Ma Văn Kháng luôn tin tưởng vào vẻ đẹp truyền thống của dân tộc, vào quy luật muôn đời của cuộc sống dù phía trước còn đầy chông gai thử thách.

3. Từ cái nhìn sắc sảo, Ma Văn Kháng đã chuyển tải bức đời sống muôn màu lên trang sách và bày tỏ thái độ của mình trước hiện thực cuộc sống trong buổi đầu của cơ chế thị trường bằng một phương tiện thẩm mỹ đặc thù - giọng điệu nghệ thuật. Chính sự tâm huyết và trách nhiệm với đời, với người mà tác giả đã tạo nên nhiều sắc thái giọng điệu đặc thù trong s áng tác của mình và làm nên một Ma Văn Kháng rất riêng biệt. Nghiên cứu giọng điệu nghệ thuật trong tiểu thuyết của Ma Văn Kháng thời kỳ Đổi mới chúng tôi thấy có nhiều sắc thái giọng điệu khác nhau: giọng điệu trữ tình thiết tha, sâu lắng; giọng điệu triết lý, triết luận; giọng điệu mỉa mai, châm biếm và giọng điệu thương cảm, xót xa. Những sắc thái giọng điệu này song song tồn tồn nhằm tạo nên âm hưởng vô cùng đa dạng và mang đến sức cuốn hút đặc biệt trong tiểu thuyết của nhà văn.

Khi nhà văn viết về cái đẹp, ngợi ca cái đẹp trong cuộc sống, giọng điệu trữ tình thiết tha, s âu lắng trở nên đắc địa. Bằng giọng điệu ấy, người đọc cảm nhận rõ cái thiện, cái đẹp trong sâu thẳm trái tim của con người. Giọng điệu triết lý triết luận, giọng điệu mỉa mai châm biếm, giọng điệu thương c ảm xót xa được phát huy hiệu quả một c ách tối đa và trở thành phương tiện để tác giả sẻ chia suy nghĩ, bày tỏ thái độ tình cảm của nhà văn trước số phận bất hạnh, cũng như khắc hoạ thành công bản chất, tính cách nhân vật. Qua đó thể hiện bản lĩnh cứng cỏi của Ma Văn Kháng trước cuộc sống.

4. Ngôn ngữ nghệ thuật trong tiểu thuyết Ma Văn Kháng thời kỳ Đổi mới là một phương tiện đặc biệt thể hiện quá trình lao động nghệ thuật miệt mài, tâm huyết sáng tạo một cách nghiêm túc của nhà văn. Qua quá trình nghiên cứu, khảo sát, thống kê, phân tích tổ ng hợp, chúng tôi thấy, hệ thống ngôn ngữ của Ma Văn Kháng mang một vẻ đẹp giản dị, mộc mạc mà vô cùng trong s áng, giầu tính biểu cảm. Ma Văn Kháng đã sử dụng thành công hệ thống ngôn ngữ nghệ thuật mang màu sắc

riêng. Nhà văn cũng rất chủ động sử dụng ngôn ngữ đời thường, kết hợp với thành ngữ, tục ngữ và hệ thống những từ ngữ lạ với khả năng làm mới chữ để chuyển tải nội dung của tác phẩm. Có thể nói, ngôn ngữ tiểu thuyết Ma Văn Kháng thời kỳ Đổi mới gó p phần làm nên "thương hiệu" riêng của nhà văn.

5. Nghiên cứu cái nhìn, giọng điệu và ngôn ngữ nghệ thuật trong tiểu thuyết của Ma Văn Kháng thời kỳ Đổi mới chúng tôi nhận thấy, Ma Văn Kháng đã khẳng định được cá tính sáng tạo độc đáo trong mảng đề tài viết về thành thị. Từ cái nhìn nghệ thuật đa diện, đ a chiều, Ma Văn Kháng tạo nên những nét đặc sắc riêng trong thế giới nghệ thuật của mình. Trong thế giới nghệ thuật ấy Ma Văn Kháng đã có những cách tân mới với nhiều tìm tòi, sáng tạo trên phương diện nghệ thuật tiểu thuyết, như giọng điệu và ngôn ngữ nghệ thuật để làm nên khúc dạo đầu khá "ngoạn mục" cho một giai đoạn văn học đổi mới.

Việc nghiên cứu nghệ thuật tiểu thuyết của Ma Văn Kháng thời kỳ Đổi mới không chỉ dừng lại ở một số vấn đề: cái nhìn, giọng điệu và ngôn ngữ nghệ thuật, mà có thể còn nghiên cứu ở những phương diện khác nhau. Tuy nhiên do thời gian có hạn và khuôn khổ của một luận văn Thạc sỹ, chúng tôi tập trung nghiên cứu ba phương diện đặc sắc trong thế giới nghệ thuật của nhà văn. Hy vọng chúng tôi có dịp trở lại nghiên cứu ở phương diện nghệ thuật khác.