Một Số Nét Khái Quát Về Chủ Trương Thí Điểm Cánh Đồng Mẫu Lớn Tại Thái

2.3 MÔ HÌNH “CÁNH ĐỒNG MẪU LỚN” ĐƯỢC THÍ ĐIỂM TẠI THÁI BÌNH

2.3.1 Một số nét khái quát về chủ trương thí điểm cánh đồng mẫu lớn tại Thái Bình

Thái Bình là một trong những tỉnh được Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn lựa chọn thí điểm xây dựng "Cánh đồng mẫu lớn" ở miền Bắc. Thái Bình cũng đã có những tiền đề quan trọng để thực hiện nhiệm vụ này, được đánh giá là địa phương có trình độ thâm canh vào bậc cao nhất cả nước, thời gian qua, cũng đã thực hiện dự án quản lý dịch hại tổng hợp (IPM) do các tổ chức quốc tế và một số nước tài trợ, đã có một số cán bộ cơ sở và nông dân tham gia các lớp tập huấn kỹ thuật, bước đầu đã làm quen với việc ghi chép nhật ký trong quá trình sản xuất nông nghiệp. Một số hợp tác xã dịch vụ nông nghiệp và nông dân đã từng bước hình thành tư duy sản xuất nông nghiệp hàng hóa, sản xuất lúa chất lượng cao, lúa Nhật Bản, lúa giống và trồng các loại cây màu cung cấp cho các doanh nghiệp xuất khẩu và thị trường trong và ngoài địa phương. Thái Bình cũng đã quy hoạch vùng sản xuất, quy hoạch thủy lợi, giao thông nội đồng, tiến hành dồn điền đổi thửa, chỉnh trang đồng ruộng và đưa cơ giới vào các khâu trong quá trình sản xuất nông nghiệp, bước đầu đã đạt kết quả tích cực. Ngay sau khi được Bộ lựa chọn, Thái Bình đã lập Đề án “Xây dựng mô hình thí điểm cánh đồng mẫu”. Đề án này đã được UBND tỉnh Thái Bình phê duyệt. Theo Đề án này, năm 2012-2013, Thái Bình xây dựng 9 cánh đồng mẫu cấp tỉnh, trong đó có 4 cánh đồng mẫu về sản xuất lúa và 5 cánh đồng về sản xuất cây rau màu. Để thực hiện hiệu quả các mô hình trên, Thái Bình chủ trương xây dựng thí điểm ít nhất một mô hình theo phương thức doanh nghiệp thuê đất hoặc nông dân góp đất với doanh nghiệp để sản xuất một loại sản phẩm. Mô hình "Cánh đồng mẫu lớn" ở Thái Bình sẽ được triển khai theo nhiều phương thức khác nhau để phù hợp với từng vùng. Thực hiện chương trình thí điểm, Thái Bình đã có 13 xã tham

gia mô hình với tổng diện tích 1.267 ha [20]. Mô hình “Cánh đồng mẫu lớn” được áp dụng không chỉ với lúa mà còn với nhiều loại hoa màu đã cho năng suất và chất lượng cao hơn trước.

Dưới đây chỉ xét mô hình thí điểm trồng lúa ở 2 cánh đồng mẫu lớn với diện tích hơn 100 ha tại 2 xã Nguyên Xá - Vũ Thư và Vũ Hòa - Kiến xương

Ngày 20/9/2012, Ban chỉ đạo xây dựng cánh đồng mẫu và Sở NN&PTNT Thái Bình đã tổ chức hội nghị đầu bờ tham quan và đánh giá kết quả bước đầu triển khai mô hình cánh đồng mẫu tại thôn Ngô Xá, xã Nguyên Xá, huyện Vũ Thư vụ mùa 2012, với diện tích trên 50 ha và 396 hộ nông dân tham gia. Trên địa bàn xã Nguyên Xá, huyện Vũ Thư, từ kinh nghiệm tổ chức sản xuất ở vụ xuân, vụ mùa này các cán bộ kỹ thuật của Công ty cổ phần bảo vệ thực vật An Giang và Trung tâm Khuyến nông Thái Bình đã xây dựng kế hoạch sản xuất chi tiết và rất sớm từ đầu vụ. Giống được lựa chọn là lúa thơm chất lượng cao RVT; đây là giống lúa đã được Công ty CP Giống cây trồng Trung ương đăng ký độc quyền và tổ chức sản xuất trên cánh đồng này. Toàn bộ quá trình sản xuất được chỉ đạo thống nhất về lịch thời vụ, gieo, cấy, bón thúc, phun phòng trừ sâu bệnh theo hướng dẫn với nguyên tắc 4 đúng và hiệu quả, vỏ bao thuốc bảo vệ thực vật được hướng dẫn thu gom vào các bể, các lò đốt để tiêu hủy với sự tài trợ của Công ty Cổ phần BVTV An Giang, như vậy môi trường sản xuất đã trong sạch hơn. Sản xuất hạt giống muốn đảm bảo độ đúng giống cần phải được khử lẫn 2 đợt trước thu hoạch, quá trình khử lẫn được chỉ đạo tập thể và làm triệt để, kỹ càng, đảm bảo giống được thu hoạch đạt yêu cầu các chỉ tiêu về kiểm định đồng ruộng trước thu hoạch, hạt giống cũng được chỉ đạo thu hoạch tập trung bằng máy gặt đập liên hợp.

Trên địa bàn xã Vũ Hòa, việc triển khai dự án cũng được tỉnh và huyện đặc biệt quan tâm. Dự án cánh đồng mẫu lớn năm 2013 với tên gọi “Cánh đồng trạm bơm Lò Ngói” được quy hoạch thuộc thôn 1 và thôn 2 xã Vũ Hoà với diện

tích trên 54,7ha nằm ở phía đông bắc xã trên trục đường đi từ xã Vũ Hoà sang Vũ Trung. Địa hình tương đối bằng phẳng, thành phần cơ gới đất thịt nhẹ. Tổng số hộ của vùng là 603 hộ. Diện tích mỗi hộ là 880 m2 [33]. Dự án đề ra những mục tiêu chung và mục tiêu cụ thể bao gồm:

- Tạo vùng sản xuất hàng hoá tập trung gắn liền với tiêu thụ sản phẩm nhằm nâng cao giá trị sản lượng trên đơn vị diện tích canh tác, kết hợp xây dựng mô hình sản xuất hàng hoá với xây dựng nông thôn mới nhằm khai thác cơ sở vật chất, tiềm năng của đất đai, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho người dân.

- Đưa cơ khí hoá vào từng công đoạn trong sản xuất như: Làm đất, Gieo mạ khay, cấy máy, gặt máy... từ đó thúc đẩy tiến trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá sản xuất nông nghiệp.

- Quy hoạch hệ thống mương máng , hệ thống giao thông vùng sản xuất

- Hợp tác xã Dịch vụ nông nghiệp làm các khâu dịch vụ cung cấp các vật tư đầu vào cho sản xuất như: Giống , phân bón, thuốc bảo vệ thực vật... Kết hợp với các doanh nghiệp để thu mua các sản phẩm đầu ra cho sản phẩm.

- Tổ chức cho các hộ nông dân sản xuất trên cánh đồng mẫu, tập huấn kỹ thuật và chuyển giao công nghệ về cách sử dụng phân bón, thuốc bảo vệ thực vật ... ghi nhật ký sổ, từ đó tính hiệu quả kinh tế so với các mô hình thông thường.

- Tạo ra mô hình sản xuất hàng hoá tập trung gắn với tiêu thụ sản phẩm để nhân ra diện rộng.

- Quy hoạch vùng sản xuất lúa xuân, lúa mùa và cây vụ đông nhằm tạo ra năng suất, cao trên đơn vị diện tích, làm tiền đề mở rộng vùng sản xuất hàng hóa cho những năm tiếp theo trong toàn xã, tạo ra công thức luân canh ổn định, bền vững góp phần xây dựng nông thôn mới

2.3.2 Những thành tựu và hạn chế của cánh đồng mẫu lớn thí điểm ở Nguyên Xá và Vũ Hòa

Bước đầu được đưa vào thí điểm, mô hình “cánh đồng mẫu lớn” ở Thái Bình nói chung và 2 xã Nguyên Xá – Vũ Thư và Vũ Hòa – Kiến Xương nói riêng đã đạt được một số thành tựu sau:

Một là: Sản xuất của cánh đồng mẫu lớn đạt năng suất, sản lượng, chất lượng lúa cao hơn, chi phí thấp hơn so với sản xuất ngoài mô hình. Việc triển khai thí điểm mô hình cánh đồng mẫu lớn cho thấy, trong cùng một điều kiện gieo cấy, chi phí sản xuất giảm, năng suất tăng hơn so với mô hình trồng lúa đại trà. Cụ thể, tại xã Nguyên Xá, huyện Vũ Thư, chi phí sản xuất giảm so với sản xuất đại trà 3,25 triệu đồng/hecta, năng suất tăng hơn 500 kg/hecta [23]. Năm 2012, xã đã cho gieo cấy 298ha lúa xuân, đạt năng suất 70tạ/ha, sản lượng đạt 2.068tấn, với phương thức gieo sạ là chủ yếu [23]. Toàn xã đã gieo sạ được 247 ha chiếm 83%, những diện tích lúa còn lại xã cho gieo cấy bằng mạ non trên nền đất cứng [23]. Đến vụ mùa năm 2012, hợp tác xã dịch vụ nông nghiệp điều 2-3 máy gặt đập liên hợp để thu dứt điểm trên 50 ha lúa giống RVT, với mức năng suất thống kê theo mẫu, RVT đạt 63,2 tạ/ha. Công ty thu mua với mức 1kg giống RVT tương đương 1,3 kg thóc thịt ngoài thị trường, như vậy nông dân sẽ có mức năng suất bình quân 82,16 tạ/ha (quy ra lúa thường bên ngoài). So với cánh đồng bên ngoài, chi phí thuốc BVTV giảm chỉ còn bình quân 2,05 lần phun, so với 2,64 lần phải phun ở bên ngoài, chi phí phân bón cũng giảm do sử dụng phân phức hợp và bón đúng cách, đúng lúc hơn… mức giảm tương đương 71 ngàn đồng tiền phân bón và 135 ngàn đồng tiền thuốc BVTV cho 1 ha. Thu nhập của nông dân tham gia mô hình tăng trên 9 triệu đồng/ha. Mô hình này giúp nông dân tăng thu nhập 1,2-1,4 triệu đồng/sào/vụ, giảm được 25% chi phí, ngày công lao động, trong khi làm lúa thường chỉ được 650-700 nghìn đồng/sào/vụ [23]. Làm CĐML sẽ giúp điều tiết được nước, phòng trừ sâu bệnh và lúa chín đều cả

cánh đồng. Có máy móc cơ giới vào, sẽ làm được đồng loạt, tránh mỗi ruộng một màu trên cánh đồng.Hơn nữa, khi có máy gặt đập liên hợp, người trung niên, người già vẫn làm tốt, khắc phục cảnh thiếu hụt lao động trẻ ở nông thôn hiện nay.

Trên địa bàn xã Vũ hòa, “Cánh đồng trạm bơm Lò Ngói” đã mang lại nhiều hiệu quả đáng khích lệ cả về mặt kinh tế và xã hội. Sau ba vụ lúa xuân, lúa mùa và vụ hoa màu năm 2012, hạch toán tổng thu 1ha là 187.515.000 đ. Trong đó, tổng chi là 61.083.000đ. Thu nhập trên 1ha là 126.432.000đ (bao gồm cả công lao động mà người dân bỏ ra như: làm mạ, cấy, chăm sóc và phòng trừ sâu bệnh), thu nhập tăng gần 4 triệu đồng/ha, nông dân không phải mất công phơi, bảo quản sản phẩm do doanh nghiệp mua thóc tươi[33]. (Xem bảng 2.2).

Bảng 2.2: Kết quả đạt được trên cánh đồng mẫu lớn Vũ Hòa

Chỉ Tiêu	Lúa xuân (Giống ĐS1)	Lúa mùa (Giống ĐS1 )	Vụ đông (KT Hà lan)	Tổng
1	Phần thu	60.300.000	58.170.000	84.000.000	202.470.000
	- Năng suất (Kg/ha)	9.000	8.310	14.000
	- Giá (đ)	5.500	6.500	6.000
	- Thành tiền (đ)	49.500.000	54.015.000	84.000.000	187.515.000
2	Phần chi	19.583.000	18.333.000	23.167.000	61.083.000
3	Thu- Chi	29.917.000	35.682.000	60.833.000	126.432.000

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 97 trang tài liệu này.

Hai là: Dịch vụ cung ứng đầu vào tuy có khó khăn nhưng hợp tác xã dịch vụ cũng đã góp phần giải quyết tốt hơn khi làm riêng lẻ.

Vai trò của hợp tác xã dịch vụ nông nghiệp Vũ Hòa:

- Về giống, hợp tác xã Dịch vụ nông nghiệp ký hợp đồng với Công ty TNHH An Đình cung cấp giống lúa ĐS1 cho các hộ xã viên. Về phân bón, phân NPK hợp tác xã ký hợp đồng mua phân bón chậm trả với các công ty như: Văn Điển, Ninh Bình

- Thuốc BVTV, hợp tác xã Dịch vụ nông nghiệp cùng với các công ty Thuốc Bảo vệ thực vật Trung ương I, bán sản phẩn cho nông dân.

- Các dịch vụ khác: Dịch vụ làm đất HTX DVNN đã chỉ đạo các chủ phương tiện có máy đẩy nhanh quá trình làm đất.

- Dịch vụ thuỷ lợi, dịch vụ diệt chuột và dịch vụ chuyển giao khoa học kỹ thuật đều được cán bộ địa phương quan tâm chỉ đạo.

- Hình thức tiêu thụ sản phẩm, hợp tác xã đứng ra ký hợp đồng bao tiêu với Công ty TNHH An Bình, thu mua toàn bộ lúa ĐS1 mà công ty đã cung cấp giống cho nông dân.

Ba là: Sự hỗ trợ của chính quyền địa phương trong quá trình triển khai mô hình thí điểm. Bà Đoàn Thị Kim Tứ, Phó giám đốc Trung tâm Khảo nghiệm, khuyến nông, khuyến ngư Thái Bình, cho biết, tỉnh đang làm cơ chế, chính sách cho phát triển mô hình CĐML. Bà Tứ cho biết: "Do vụ này triển khai hơi cập rập, chưa hỗ trợ được đầu vào cho nông dân, còn đầu ra, tỉnh sẽ kêu gọi doanh nghiệp mua cho nông dân khi thu hoạch. Vụ mùa tới, tỉnh sẽ hỗ trợ 100% giống, 30% phân bón, liên kết với doanh nghiệp bao tiêu cho nông dân làm CĐML". Cùng đó, kêu gọi doanh nghiệp, cơ quan nghiên cứu, khuyến nông tham gia cung ứng vật tư đầu vào, hỗ trợ vốn, kỹ thuật, đặt hàng và bao tiêu sản phẩm theo hợp đồng khi nông dân có yêu cầu. Để các mô hình chọn làm thí điểm của tỉnh đạt các tiêu chí về cánh đồng mẫu, tỉnh Thái Bình đã ban hành một số quyết định về cơ chế hỗ trợ tổ chức sản xuất xây dựng thí điểm cánh đồng mẫu như: hỗ trợ giá giống gần 450 triệu đồng (tương ứng với 50% giá giống); hỗ trợ kinh phí để các mô hình điểm xây dựng hệ thống giao thông, thủy lợi nội đồng theo cơ chế xây dựng nông thôn mới của tỉnh với giá trị 25,02 tỷ đồng, nguồn vốn xây dựng gồm hỗ trợ từ kinh phí của tỉnh và kinh phí đối ứng của địa phương; hỗ trợ kinh phí tập huấn và in sổ ghi chép đồng ruộng cho nông dân trên 674 triệu đồng, phụ cấp cho cán bộ chỉ đạo với mức 8181 triệu đồng; tạo điều kiện để các doanh nghiệp,

hộ sản xuất được thụ hưởng chính sách ưu đãi về đầu tư, về vay vốn trong lĩnh vực sản xuất nông nghiệp, nông thôn; tạo môi trường kinh doanh thuận lợi để các doanh nghiệp nông nghiệp, doanh nghiệp cung ứng vật tư, chế biến và tiêu thụ sản phẩm hợp tác xây dựng cánh đồng mẫu lớn. Đồng thời phân công một số đơn vị như Chi cục Bảo vệ thực vật, Trung tâm Khuyến nông... và cán bộ trực tiếp về chỉ đạo các xã xây dựng thí điểm mô hình cánh đồng mẫu[24].

Ngoài ra, tỉnh cũng xây dựng cơ chế chính sách cho các doanh nghiệp tham gia thực hiện, hỗ trợ tiền giống, chuyển giao khoa học kỹ thuật cho nông dân; đồng thời mời các doanh nghiệp cung ứng vật tư đầu vào, đầu ra để làm việc và ký ghi nhớ với UBND các xã, hợp tác xã dịch vụ nông nghiệp tham gia thực hiện xây dựng cánh đồng mẫu về việc ứng trước vật tư, phân bón và tiêu thụ sản phẩm với các hộ nông dân nhằm nâng cao chất lượng nông sản, tăng giá trị trong chuỗi sản xuất các sản phẩm nông nghiệp...Với 265 xã, thị trấn trong diện dồn điền đổi thửa và đến nay gần 150 xã đã hoàn thành xong việc dồn điền đổi thửa, thì đây là điều kiện thuận lợi để Thái Bình triển khai nhân rộng mô hình cánh đồng mẫu lớn ra các địa phương khác trong tỉnh, góp phần nâng cao giá trị sản xuất nông nghiệp trong chương trình xây dựng nông thôn mới của tỉnh những năm tiếp theo[24].

Ở xã Nguyên Xá huyện Vũ Thư: Cán bộ địa phương chỉ đạo nhân dân thực hiện Việc quy hoạch các vùng sản xuất tập trung đem lại rất nhiều lợi ích cho nông dân cũng như chính quyền vì đưa cơ giới hóa vào sản xuất, áp dụng tiến bộ kỹ thuật một cách đồng bộ, góp phần phát triển nông nghiệp bền vững. hệ thống giao thông thủy lợi nội đồng, cánh đồng rộng với những thửa ruộng lớn và hình thức tổ chức sản xuất của nhân dân Nguyên Xá được đổi thay cơ bản so với trước. Sau dồn điền đổi thửa, hiện nay mỗi hộ nông dân trung bình chỉ còn 1,6 thửa, không còn tình trạng ruộng đất manh mún. Bờ vùng bờ thửa thẳng tắp và đủ rộng để máy móc và nông dân thuận lợi đi lại và vận chuyển. Đã có

7,4km trong tổng số 10,4km đường trục chính nội đồng được bê tông bề mặt và 14 tuyến kênh mương cấp 1 có chiều dài gần 7km được cứng hóa với tổng kinh phí 17,5 tỷ đồng. Từ vụ mùa năm 2009, để đảm bảo đưa máy móc vào sản xuất, xã yêu cầu tất cả các hộ trong vùng thực hiện gieo cấy 1 giống lúa, sản xuất đại trà một giống cây vụ đông. Về việc cơ giới hóa, Nguyên Xá được Nhà nước hỗ trợ mua 1 máy cày 35,4 mã lực; 1 máy gặt; 1 máy gieo sạ với tổng số tiền 410 triệu đồng, trong đó Nhà nước đầu tư 300 triệu đồng, hợp tác xã và nhân dân đóng góp 110 triệu đồng. Ngoài ra, hợp tác xã còn đầu tư 311 triệu đồng mua 1 máy gặt, 1 máy cày, bà con cũng chủ động mua 8 máy gặt đập liên hợp và 8 máy cày lớn để phục vụ sản xuất[32].

Trong quá trình thực hiện, dự án “Cánh đồng trạm bơm Lò Ngói” ở xã Vũ Hòa cũng nhận được sự hỗ trợ từ các cấp chính quyền, sự quan tâm chỉ đạo và đầu tư của Tỉnh, huyện, xã. Một số cán bộ kỹ thuật và cán bộ các cấp được cử làm công tác:

- Điều tra, nắm rò đặc điểm về đất đai, tập quán canh tác của vùng

- Tìm hiểu những thông tin mới nhất về KHCN để áp dụng vào sản xuất

- Xây dựng quy trình sản xuất phù hợp với từng giống cây trồng và thời vụ sản xuất.

- Tập huấn kỹ thuật, ứng dụng tiến bộ KHCN về giống, phân bón, công thức luân canh cây trồng phù hợp với đất đai vùng sản xuất để đạt hiệu quả kinh tế cao hơn.

- Tổ chức sản xuất, điều tra, theo dòi, chỉ đạo mô hình.

- Đưa ra một số giải pháp nhằm huy động nguồn vốn thực hiện mô hình : Vốn của các hộ gia đình, cá nhân kết hợp với huy động vốn của các tổ chức tập thể, các doanh nghiệp và vốn nhà nước…để hỗ trợ giống lúa, giống khoai tây, phân bón, thuốc BVTV, chế phẩm sinh học, KHCN và tiêu thụ sản phẩm…

Bên cạnh đó, vấn đề quy hoạch giao thông thuỷ lợi nội đồng cũng được hỗ trợ từ ngân sách của tỉnh. Quy hoạch hệ thống thuỷ lợi và giao thông nội đồng