Kịch bản tuồng Đào Tấn – Một số vấn đề nội dung và nghệ thuật - 1

Tên đầy đủ

Chữ viết tắt

1.

Hà Nội

H.

2.

Nhà xuất bản

Nxb.

3.

Thành phố Hồ Chí Minh

TP.HCM

4.

Trang

tr.

5.

Ủy ban

UB.

Nội dung

Chú thích

1.

Nguồn ngữ liệu trích dẫn để phân tích và thống kê khảo sát trong các bảng số liệu được lấy từ công trình: Đào Tấn – tuồng hát bội (Vũ Ngọc Liễn biên khảo), Nxb.

Sân khấu, Hà Nội, 2005.

2.

Quy ước trích dẫn chứng:

- Điệu hát (nếu có):

Để trong ngoặc đơn ( ) ở đầu đoạn.

- Văn biền ngẫu:

In nghiêng

- Thơ:

In nghiêng

- Văn xuôi:

In nghiêng – đậm

- Phần dịch nghĩa các câu chữ Hán:

Chữ thường, để trong ngoặc đơn ()

3.

Quy ước trích dẫn tài liệu tham khảo:

[Số thứ tự tài liệu trong thư mục tham khảo, tr. Số thứ tự trang trong tài liệu]

Ví dụ: [1, tr.2]

MỞ ĐẦU………………………………………………………………………

1

1. Lý do chọn đề tài…………………………………………………………….

1

2. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu……………………………………………..

2

3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu……………………………………………...

3

4. Phương pháp nghiên cứu…………………………………………………….

5

5. Đóng góp của luận án ……………………………………………………….

6

6. Cấu trúc của luận án…………………………………………………………

6

NỘI DUNG ………..…………………………………………………………..

7

Chương 1: Tổng quan vấn đề nghiên cứu……………………………………….....

7

1.1. Khái quát chung về tuồng……………………………………...…….......

1.1.1. Tuồng trong văn học sử Việt Nam….…………………………………...

1.1.2. Khái niệm kịch bản tuồng ………………………………………………

1.1.3. Phân loại kịch bản tuồng ………………………………………………...

7

7

9

10

1.2. Lịch sử vấn đề nghiên cứu……………………………………………….

12

1.2.1. Khái quát tình hình nghiên cứu chung về Đào Tấn……………………

12

1.2.2. Những nghiên cứu về cuộc đời và sự nghiệp Đào Tấn………………

14

1.2.3. Những nghiên cứu về thơ và từ Đào Tấn……………………………….

16

1.2.4. Những nghiên cứu về tuồng Đào Tấn…………………………......……

17

1.3. Cơ sở lý thuyết của đề tài...………………………………………………

27

1.3.1. Tiếp cận kịch bản tuồng Đào Tấn từ góc nhìn thể loại…………….....

1.3.2. Nghiên cứu kịch bản tuồng Đào Tấn từ góc nhìn văn hóa…...………

27

31

Tiểu kết Chương 1…………………………………………………………….

34

Chương 2: Tiền đề cơ bản của kịch bản tuồng Đào Tấn………...……...….

35

2.1. Tiền đề lịch sử, xã hội ……………………………………………………

35

2.1.1. Đào Tấn và thời đại “khổ nhục nhưng vĩ đại”………..….............................

35

2.1.2. Sự suy thoái của ý thức hệ Nho giáo và sự phân hóa tư tưởng trong

tầng lớp nho sĩ………………………………………………………………………….

36

2.2. Tiền đề văn hóa, văn học………………………………………………...

39

2.2.1. Chính sách phát triển tuồng của nhà Nguyễn và diện mạo thể loại tuồng

qua các thời kỳ………………………………………………………………..

39

45

49

2.3. Cuộc đời và con người Đào Tấn………………………………………....

52

2.3.1. Đào Tấn – Cuộc đời làm quan………………………………….………..

52

2.3.2. Đào Tấn – Sự nghiệp viết tuồng.....……………………………………...

56

Tiểu kết Chương 2……………………………………………………………

59

Chương 3: Nội dung cơ bản kịch bản tuồng Đào Tấn……………...............

60

3.1. Những vấn đề tư tưởng, đạo đức, xã hội………………………………..

60

3.1.1. Dấu hiệu phai mờ ý thức hệ Nho giáo…………................................

60

3.1.2. Dấu ấn Phật giáo, Đạo giáo và tín ngưỡng dân gian…………………...……...

66

3.1.3. Tư tưởng yêu nước, đề cao chính nghĩa…………………………….…..

69

3.2. Quan niệm về con người…………………………………………………

73

3.2.1. Từ quan niệm về con người đạo lý đến hình tượng người anh hùng

trọng nghĩa………………………………………………………………………………

73

3.2.2. Quan niệm về con người bình đẳng và dấu hiệu của ý thức dân chủ..............

77

3.2.3. Quan điểm phát triển và cái nhìn hiện thực về con người……………

82

3.3. Giá trị hiện thực và nhân đạo …………………………………………...

84

3.3.1. Giá trị hiện thực……………………………………………………………

84

3.3.2. Giá trị nhân đạo……………………………………………………………

88

Tiểu kết Chương 3…………………………………………………………….

93

Chương 4: Một số phương diện nghệ thuật kịch bản tuồng Đào Tấn……..

94

4.1. Kết cấu…………………………..………………………………………..

94

4.1.1. Cốt truyện………………………………………...…………………………

94

4.1.2. Mô típ – phương thức tổ chức xung đột kịch..…………………………

97

4.1.3. Không gian, thời gian nghệ thuật………………………………….……

104

4.2. Nghệ thuật xây dựng nhân vật………..…………………………………

114

4.2.1. Diễn biến tâm trạng và hành động của nhân vật………………………

114

4.2.2. Ngôn ngữ nhân vật…………………………………………………………

118

4.3. Văn thể và sự biểu hiện của “tính tuồng” trong ngôn ngữ thể hiện…

126

4.3.1. Văn thể………………………………………………………………………

126

4.3.1.1.Văn xuôi………………………………………………………

126

4.3.1.3. Thơ…………………………………………………………….

131

4.3.1.4. Kết cấu văn thể………………………………………………..

137

4.3.2. Sự biểu hiện của “tính tuồng” trong ngôn ngữ thể hiện...……………

4.3.2.1. Tính ước lệ, cách điệu…………………………………….......

138

138

4.3.2.2. Tính cô đọng, hàm súc………………………….………….....

141

4.3.2.3. Tính tiết điệu, nhạc điệu………………………………………

144

Tiểu kết Chương 4……………….……………………………………………

146

KẾT LUẬN……………………………………………………………………

DANH MỤC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN

147

151

TÀI LIỆU THAM KHẢO……………………………………………………

152

PHỤ LỤC……………………………………………………………………..

168

Phụ lục 1: Chân dung Đào Tấn………………………………………………...

Phụ lục 2: Một số hình ảnh tiêu biểu về tuồng của Đào Tấn…………..............

168

169

Phụ lục 3: Niên biểu cuộc đời và các sáng tác của Đào Tấn…………………...

171

Phụ lục 4: Khái quát về các kịch bản tuồng của Đào Tấn……………………...

173

Phụ lục 5: Hệ thống nhân vật trong kịch bản tuồng của Đào Tấn……………...

186

Phụ lục 6: Kết quả khảo sát các mô típ trong kịch bản tuồng của Đào Tấn........

Phụ lục 7: Kết quả khảo sát thơ trong kịch bản tuồng của Đào Tấn…………...

188

189