Khai thác hợp lý các di sản văn hóa thế giới nhằm phát triển du lịch miền Trung Việt Nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

NGUYỄN THỊ THỐNG NHẤT

KHAI THÁC HỢP LÝ CÁC DI SẢN VĂN HÓA THẾ GIỚI NHẰM PHÁT TRIỂN DU LỊCH MIỀN TRUNG VIỆT NAM

LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ

Đà Nẵng - Năm 2014

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

NGUYỄN THỊ THỐNG NHẤT

KHAI THÁC HỢP LÝ CÁC DI SẢN VĂN HÓA THẾ GIỚI NHẰM PHÁT TRIỂN DU LỊCH MIỀN TRUNG VIỆT NAM

Chuyên ngành : Kinh tế công nghiệp Mã số : 62.31.09.01

LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS LÊ THẾ GIỚI

GS.TS TRƯƠNG BÁ THANH

Đà Nẵng - Năm 2014

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi.

Các kết quả và dữ liệu của luận án là trung thực và có nguồn gốc rõ ràng.

Tác giả

Nguyễn Thị Thống Nhất

MỤC LỤC

Trang phụ bìa Lời cam đoan

Danh mục các chữ viết tắt

Danh mục các sơ đồ, biểu đồ, đồ thị Danh mục các bảng

PHẦN MỞ ĐẦU

CHƯƠNG 1: CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ KHAI THÁC HỢP LÝ CÁC DI SẢN VĂN HÓA THẾ GIỚI NHẰM PHÁT TRIỂN DU LỊCH 1

1.1. NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ DU LỊCH VĂN HÓA 1

1.1.1. Khái niệm du lịch văn hóa 1

1.1.2. Khái niệm du lịch di sản văn hóa 2

1.2. NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ DI SẢN VĂN HÓA THẾ GIỚI 3

1.2.1. Khái niệm di sản văn hóa thế giới 3

1.2.2. Các tiêu chí đánh giá giá trị nổi bật toàn cầu 5

1.2.3. Phân loại các di sản văn hóa thế giới 5

1.2.4. Đặc điểm của các di sản văn hóa thế giới 6

1.3. KHAI THÁC HỢP LÝ CÁC DI SẢN VĂN HÓA THẾ GIỚI ĐỂ PHÁT TRIỂN DU LỊCH 8

1.3.1. Khái niệm khai thác hợp lý 8

1.3.2. Khái niệm khai thác hợp lý các di sản văn hóa thế giới để phát triển

du lịch 9

1.3.3. Mối quan hệ giữa khai thác hợp lý và du lịch bền vững 10

1.3.4. Các tiêu chí và chỉ tiêu đánh giá khai thác hợp lý các di sản văn hóa thế giới để phát triển du lịch 14

1.3.5. Phát triển du lịch 26

1.3.6. Ý nghĩa của việc khai thác hợp lý các di sản văn hóa thế giới để phát triển du lịch 29

1.4. KINH NGHIỆM KHAI THÁC CÁC DI SẢN VĂN HÓA THẾ GIỚI Ở

MỘT SỐ NƯỚC 31

1.4.1. Kinh nghiệm khai thác các di sản văn hóa thế giới ở Trung Quốc 31

1.4.2. Kinh nghiệm khai thác các di sản văn hóa thế giới ở Thái Lan 34

1.4.3. Kinh nghiệm khai thác các di sản văn hóa thế giới ở Hàn Quốc 37

1.4.4. Bài học kinh nghiệm đối với Việt Nam 39

KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 41

CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG KHAI THÁC CÁC DI SẢN VĂN HÓA THẾ GIỚI NHẰM PHÁT TRIỂN DU LỊCH MIỀN TRUNG 42

2.1. ĐẶC ĐIỂM TỰ NHIÊN - KINH TẾ - VĂN HÓA XÃ HỘI CỦA MIỀN TRUNG 42

2.1.1. Đặc điểm tự nhiên 42

2.1.2. Đặc điểm văn hoá xã hội 43

2.1.3. Đặc điểm kinh tế 44

2.2. CÁC DI SẢN VĂN HÓA THẾ GIỚI VẬT THỂ Ở MIỀN TRUNG 44

2.2.1. Quần thể di tích Cố đô Huế 44

2.2.2. Đô thị cổ Hội An 45

2.2.3. Thánh địa Mỹ Sơn 45

2.2.4. Thành Nhà Hồ 46

2.3. THỰC TRẠNG KHAI THÁC KHÁCH TẠI CÁC DI SẢN VĂN HÓA THẾ GIỚI 46

2.3.1. Tình hình khai thác khách tại DSVHTG đô thị cổ Hội An (HA) 47

2.3.2. Tình hình khai thác khách tại DSVHTG Thánh địa Mỹ Sơn 49

2.3.3. Tình hình thu hút khách du lịch tại DSVHTG Cố đô Huế 50

2.3.4. Tình hình khai thác khách tại DSVHTG Thành Nhà Hồ 52

2.4. ĐÁNH GIÁ TÍNH HỢP LÝ TRONG KHAI THÁC DU LỊCH TẠI CÁC DI SẢN VĂN HÓA THẾ GIỚI 54

2.4.1. Tăng cường giá trị của các di sản văn hóa thế giới 54

2.4.2. Đảm bảo lợi ích kinh tế cho cộng đồng địa phương 73

2.4.3. Quan tâm đến chất lượng môi trường tại các di sản 87

2.5. PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH PHÁT TRIỂN DU LỊCH Ở KHU VỰC MIỀN TRUNG 91

2.5.1. Tình hình khách du lịch đến các tỉnh miền Trung 91

2.5.2. Thu nhập du lịch ở khu vực miền Trung 94

2.5.3. Đóng góp của ngành du lịch vào GDP của miền Trung 95

2.5.4. Lực lượng lao động trong ngành du lịch miền Trung 97

2.5.5. Số lượng cơ sở dịch vụ phục vụ du lịch 98

2.5.6. Hoạt động xúc tiến du lịch tại miền Trung 100

2.5.7. Hoạt động liên kết du lịch tại miền Trung 101

2.6. ĐÁNH GIÁ HOẠT ĐỘNG KHAI THÁC CÁC DI SẢN VĂN HÓA THẾ GIỚI NHẰM PHÁT TRIỂN DU LỊCH 103

2.6.1. Tổng kết các chỉ tiêu đánh giá phát triển du lịch miền Trung 103

2.6.2. Đánh giá chung hoạt động khai thác các di sản văn hóa thế giới nhằm phát triển du lịch 104

2.6.3. Kết quả điều tra nghiên cứu đánh giá của khách du lịch về các di sản văn hóa thế giới 106

2.6.4. Đánh giá của các chuyên gia 108

KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 110

CHƯƠNG 3: CÁC GIẢI PHÁP KHAI THÁC HỢP LÝ CÁC DI SẢN VĂN HÓA THẾ GIỚI NHẰM PHÁT TRIỂN DU LỊCH MIỀN TRUNG 111

3.1. CÁC CĂN CỨ ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP KHAI THÁC HỢP LÝ CÁC DI SẢN VĂN HÓA THẾ GIỚI NHẰM PHÁT TRIỂN DU LỊCH MIỀN TRUNG ..111

3.1.1. Các điều kiện khai thác du lịch tại miền Trung 111

3.1.2. Tình hình khai thác du lịch trên thế giới, tại Việt Nam và ở miền Trung 115

3.1.3. Xu hướng du lịch văn hóa hiện nay 117

3.1.4. Các định hướng khai thác hợp lý các di sản văn hóa thế giới tại Miền Trung 118

3.1.5. Chiến lược phát triển du lịch Việt Nam 119

3.1.6. Xác định khách hàng mục tiêu của du lịch miền Trung và định vị 120

3.2. XÂY DỰNG MA TRẬN SWOT TRONG KHAI THÁC DU LỊCH MIỀN TRUNG 122

3.2.1. Các cơ hội trong khai thác du lịch miền Trung 122

3.2.2. Các thách thức trong khai thác du lịch miền Trung 123

3.2.3. Các điểm mạnh trong khai thác du lịch miền Trung 124

3.2.4. Các điểm yếu trong khai thác du lịch miền Trung 125

3.2.5. Xây dựng ma trận SWOT trong khai thác du lịch miền Trung 125

3.3. DỰ BÁO SỐ LƯỢT KHÁCH DU LỊCH ĐẾN MIỀN TRUNG VÀ DỰ BÁO DOANH THU DU LỊCH 126

3.3.1. Dự báo số lượt khách du lịch đến Miền Trung 126

3.3.2. Dự báo doanh thu du lịch miền Trung 129

3.4. PHƯƠNG HƯỚNG VÀ MỤC TIÊU KHAI THÁC DI SẢN VĂN HÓA THẾ GIỚI NHẰM PHÁT TRIỂN DU LỊCH MIỀN TRUNG 130

3.4.1. Phương hướng 130

3.4.2. Mục tiêu 131

3.5. MỘT SỐ GIẢI PHÁP KHAI THÁC HỢP LÝ CÁC DI SẢN VĂN HÓA THẾ GIỚI NHẰM PHÁT TRIỂN DU LỊCH MIỀN TRUNG 131

3.5.1. Nhóm các giải pháp tăng cường phát huy giá trị của các Di sản văn hóa thế giới 131

3.5.2. Nhóm các giải pháp pháp tăng cường lợi ích kinh tế từ di sản văn hóa thế giới cho cộng đồng 138

3.5.3. Nhóm các giải pháp liên quan đến bảo vệ môi trường 142

3.5.4. Nhóm các giải pháp khác 144

3.6. MỘT SỐ KIẾN NGHỊ 148

3.6.1. Đối với chính phủ 148

3.6.2. Đối với các tỉnh 148

3.6.3. Đối với các doanh nghiệp lữ hành du lịch, các cơ sở cung ứng dịch vụ

du lịch 148

3.6.4. Đối với người dân và cộng đồng địa phương 148

KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 149

KẾT LUẬN LUẬN ÁN 150

DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU KHOA HỌC CÔNG BỐ CỦA TÁC GIẢ 152

TÀI LIỆU THAM KHẢO 153

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

Các từ viết tắt tiếng Việt

CSHT	cơ sở hạ tầng
CSLT	cơ sở lưu trú
CSVCKT	cơ sở vật chất kỹ thuật
DLi	du lịch
DLVH	du lịch văn hóa
DSVH	di sản văn hóa
DSTG	di sản thế giới
DSVHTG	di sản văn hóa thế giới
DTDT	doanh thu du lịch
ĐLDL	đại lý du lịch
HA	Hội An
KDL	khách du lịch
KDDL	kinh doanh du lịch
KDLH	kinh doanh lữ hành
KTDL	khai thác du lịch
MT	Miền Trung
MT –TN	Miền Trung Tây Nguyên
PTDL	phát triển du lịch
SPDL	sản phẩm du lịch
SLK	Số lượt khách
TĐTT	tốc độ tăng trưởng
TĐPT	tốc độ phát triển
TNDL	tài nguyên du lịch
TNDLVH	tài nguyên du lịch văn hóa
TN	Tây Nguyên
VN	Việt Nam
Các từ viết tắt tiếng Anh
CRS (Central Reservation System)	Hệ thống đặt giữ chỗ trung tâm
UNESCO (United Nations Educational Scientific and Cultural Organization)	Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên hiệp quốc
UNWTO (United Nations World Tourism Organization)	Tổ chức Du lịch thế giới