Các Phương Pháp Đánh Giá Sản Phẩm Dở Dang Cuối Kỳ

Phương pháp tập hợp chi phí trực tiếp:

Phương pháp này được sử dụng để tập hợp các loại chi phí có liên quan trực tiếp đến các đối tượng tập hợp chi phí đã xác định, tức là đối với các loại chi phí phát sinh liên quan đến đối tượng nào có thể xác định được trực tiếp cho đối tượng đó, chi phí phát sinh liên quan đến từng đối tượng đó.

Phương pháp này đòi hỏi phải tổ chức việc ghi chép ban đầu theo đúng đối tượng. Trên cơ sở đó kế toán tập hợp số liệu theo từng đối tượng liên quan và ghi trực tiếp vào sổ kế toán theo đúng đối tượng. Phương pháp này đảm bảo việc hạch toán chi phí sản xuất chính xác.

Phương pháp tập hợp và phân bổ gián tiếp:

Là phương pháp áp dụng khi chi phí sản xuất phát sinh liên quan đến nhiều đối tượng tập hợp chi phí sản xuất mà không thể tập hợp trực tiếp các chi phí này cho từng đối tượng.

Theo phương pháp này, các chi phí sản xuất phát sinh kế toán phải tiến hành tập hợp chung cho các chi phí có liên quan đến nhiều đối tượng theo địa điểm phát sinh chi phí hoặc nội dung chi phí. Để xác định chi phí cho từng đối tượng cụ thể phải lựa chọn các tiêu chuẩn hợp lý và tiến hành phân bổ cho chi phí đó cho từng đối tượng liên quan. Việc phân bổ chi phí cho từng đối tượng thường được tiến hành theo hai bước sau:

- Bước 1: Xác định hệ số phân bổ theo công thức sau:

H = 𝐶

𝑇

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 115 trang tài liệu này.

thể:

Trong đó:

H: Hệ số phân bổ chi phí

C: Tổng chi phí cần phân bổ cho các đối tượng

T: Tổng đại lượng tiêu chuẩn phân bổ của các đối tượng cần phân bổ chi phí

- Bước 2: Xác định chi phí cần phân bổ cho từng đối tượng tập hợp chi phí cụ

Ci = H x Ti

Trong đó:

Ci: Phần chi phí phân bổ cho đối tượng i

Ti: Đại lượng tiêu chuẩn phân bổ dùng để phân bổ chi phí cho đối tượng i

Mức độ chính xác của việc phân bổ chi phí sản xuất cho từng đối tượng phụ thuộc vào việc lựa chọn tiêu thức phân bổ, vì vậy tùy thuộc vào từng đối tượng mà có thể lựa chọn tiêu thức phân bổ cho tổng chi phí sản xuất cần phân bổ hoặc tách chúng thành nhiều yếu tố để phân bổ theo các tiêu thức phù hợp.

Trong các doanh nghiệp sản xuất, mỗi đối tượng có thể áp dụng một hoặc một số phương pháp hạch toán trên và tập hợp chi phí trực tiếp theo khoản mục chi phí.

B) Kế toán chi phí nguyên vật liệu trực tiếp

Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp (CPNVLTT) là biểu hiện bằng tiền toàn bộ hao phí về nguyên vật liệu chính, vật liệu phụ, nhiên liệu trực tiếp cho việc sản xuất chế tạo sản phẩm hoặc thực hiện lao vụ, dịch vụ.

CPNVLTT sử dụng để sản xuất sản phẩm phần lớn là chi phí trực tiếp cấu thành nên sản phẩm nên được tập hợp trực tiếp cho từng đối tượng liên quan, căn cứ vào chứng từ xuất kho vật liệu và báo cáo sử dụng vật liệu ở nơi sản xuất.

Trường hợp CPNVLTT liên quan đến nhiều đối tượng khác nhau thì phân bổ theo phương pháp gián tiếp

 Chứng từ sử dụng:

+ Phiếu yêu cầu xuất vật tư

+ Phiếu nhập kho, xuất kho

+ Hóa đơn bán hàng, hóa đơn GTGT

+ Các chứng từ khác …

 Tài khoản sử dụng: TK 621

 Kết cấu tài khoản: Bên Nợ:

- Trị giá thực tế nguyên liệu, vật liệu xuất dùng trực tiếp cho hoạt động sản xuất sản phẩm, hoặc thực hiện dịch vụ trong kỳ hạch toán.

Bên Có:

- Kết chuyển trị giá nguyên liệu, vật liệu thực tế sử dụng cho sản xuất, kinh doanh trong kỳ vào TK 154 “Chi phí sản xuất, kinh doanh dở dang” hoặc TK 631 “Giá thành sản xuất” và chi tiết cho các đối tượng để tính giá thành sản phẩm, dịch vụ.

- Kết chuyển chi phí nguyên vật liệu trực tiếp vượt trên mức bình thường vào TK 632- Giá vốn hàng bán.

- Trị giá nguyên liệu, vật liệu trực tiếp sử dụng không hết được nhập lại kho. TK 621 – Chi phí nguyên liệu, vật liệu trực tiếp không có số dư cuối kỳ

 Trình tự kế toán chi phí NVLTT (Phụ lục 1.1)

 Sổ kế toán: Sổ Nhật ký chung, sổ chi tiết TK 621, sổ cái TK 621

C) Kế toán chi phí nhân công trực tiếp

Là những khoản tiền phải trả, phải thanh toán cho công nhân trực tiếp sản xuất, thi công như tiền lương, các khoản tiền phụ cấp...

Việc hạch toán tiền lương của công nhân trong DN thì dựa trên bảng chấm công, theo dõi cho từng tổ sản xuất, đội xây dựng. Bảng chấm công cho biết ngày giờ làm việc thực tế, số ngày nghỉ của từng người sau khi đã được kiểm tra và chuyển lên phòng lao động để ghi chép, theo dõi sau đó phòng kế toán có căn cứ tính lương và phân bổ tiền lương.

Về nguyên tắc chi phí nhân công trực tiếp cũng được tập hợp giống chi phí nguyên vật liệu trực tiếp.

Trường hợp cần phân bổ gián tiếp thì tiêu thức phân bổ có thể là tiền công, giờ công, định mức hoặc giờ công thực tế, …

 Chứng từ sử dụng:

+ Bảng chấm công

+ Bảng thanh toán tiền lương

+ Hợp đồng giao khoán nhân công

+ Các chứng từ khác phù hợp với từng doanh nghiệp hoặc dự án cụ thể

 TK sử dụng: TK 622 - Chi phí nhân công trực tiếp

 Kết cấu của TK 622

Bên Nợ: Chi phí NCTT phát sinh trong kỳ

Bên Có: Kết chuyển chi phí NCTT vào TK 154 để tính giá thành sản phẩm TK 622 không có số dư cuối kỳ

 Trình tự kế toán chi phí NCTT (Phụ lục 1.2)

 Sổ kế toán: Sổ Nhật ký chung, sổ Cái TK 622 và sổ chi tiết liên quan

D) Kế toán chi phí sản xuất chung

Chi phí sản xuất chung là những chi phí liên quan đến phục vụ sản xuất, quản lý sản xuất phát sinh trong quá trình chế tạo sản phẩm, lao vụ, dịch vụ trong phạm vi các

phân xưởng, bộ phận hay tổ đội sản xuất như: Chi phí nhân viên phân xưởng, chi phí vật liệu dụng cụ dùng trong quá trình quản lý sản xuất, chi phí khấu hao TSCĐ, chi phí dịch vụ mua ngoài, chi phí bằng tiền, …

Các chi phí sản xuất chung thường được hạch toán chi tiết theo từng thời điểm phát sinh: Phân xưởng, bộ phận, tổ đội sản xuất theo nội dung từng yếu tố chi phí. Cuối kỳ tổng hợp lại và phân bổ cho các đối tượng theo những tiêu thức thích hợp. Tiêu thức phân bổ thường dùng là: phân bổ theo định mức chi phí chung, phân bổ theo chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, phân bổ theo chi phí nhân công trực tiếp, theo giờ máy, …

 Chứng từ sử dụng:

- Bảng tính và phân bổ khấu hao TSCĐ

- Hóa đơn GTGT tiền điện, nước, điện thoại, dịch vụ mua ngoài, …

- Phiếu xuất kho

- Bảng phân bổ vật liệu và công cụ dụng cụ

- Bảng tính tiền lương, các khoản trích theo lương

- Bảng phân bổ tiền lương và các khoản trích theo lương

- Phiếu chi

 TK sử dụng: TK 627 - chi phí sản xuất chung

 Kết cấu tài khoản:

Bên Nợ: Các khoản chi phí sản xuất chung phát sinh trong kỳ. Bên Có: - Các khoản ghi giảm chi phí sản xuất chung.

- Phân bổ và kết chuyển chi phí sản xuất chung vào tài khoản tính giá thành

 Tài khoản 627 không có số dư cuối kỳ

 TK 627 không có số dư cuối kỳ

 Tài khoản 627 có 6 TK cấp 2:

➢ TK 627 được mở 6 tài khoản cấp 2 để tập hợp theo yếu tố chi phí:

➢ TK 6271 Chi phí nhân viên phân xưởng

➢ TK 6272 Chi phí vật liệu

➢ TK 6273 Chi phí dụng cụ sản xuất

➢ TK 6274 Chi phí khấu hao TSCĐ

➢ TK 6277 Chi phí dịch vụ mua ngoài

➢ TK 6278 Chi phí khác bằng tiền

 Trình tự hạch toán (Phụ lục 1.3)

 Sổ kế toán: Sổ Nhật ký chung, sổ Cái TK 627 và sổ chi tiết liên quan

E) Kế toán tổng hợp chi phí sản xuất

Cuối kỳ kế toán, sau khi tập hợp chi phí NVLTT, chi phí NCTT và chi phí SXC theo từng đối tượng trên các TK 621, TK 622, TK 627, kế toán sẽ tiến hành kết chuyển hoặc phân bổ các loại chi phí này để tổng hợp toàn bộ CPSX cho từng đối tượng chịu chi phí theo phương pháp phù hợp.

 Chứng từ sử dụng:

- Phiếu (thẻ) tính giá thành Tài khoản sử dụng:

Kế toán sử dụng TK 154 – Chi phí sản xuất kinh doanh dở dang (CPSXKDDD), được mở chi tiết theo từng địa chỉ phát sinh chi phí, theo từng công trình, hạng mục công trình.

 Kết cấu tài khoản

+ Bên Nợ: Tổng hợp chi phí sản xuất từ việc kết chuyển TK 621, 622, 627.

+ Bên Có: Giá thành thực tế của SP hoàn thành (nhập kho, gửi bán, đã tiêu thụ trực tiếp), các khoản loại trừ ra khỏi giá thành SP.

+ Số dư Nợ: CPSXKDDD chưa hoàn thành.

(TK 154 không có số dư khi CPSXKD = Giá thành sản phẩm)

 Trình tự hạch toán (Phụ lục 1.4)

 Sổ kế toán: Sổ Nhật ký chung, sổ Cái TK 154 và sổ chi tiết liên quan

1.2.2.2. Các phương pháp đánh giá sản phẩm dở dang cuối kỳ

a) Đánh giá sản phẩm dở dang theo chi phí nguyên vật liệu trực tiếp

Theo phương pháp này, giá trị sản phẩm dở dang cuối kỳ chỉ tính phần chi phí nguyên vật liệu trực tiếp còn các chi phí khác: chi phí nhân công trực tiếp, chi phí sản xuất chung tính hết cho sản phẩm hoàn thành trong kỳ.

Công thức tính như sau:

CP NVL chính CP NVL chính của DDĐK + CP NVL chính phát

phân bổ cho = sinh trong kỳ x Số lượng

SPDDCK Số lượng thành phẩm + Số lượng SPDDCK SPDDCK b) Đánh giá sản phẩm dở dang theo khối lượng sản phẩm hoàn thành tương

đương.

Theo phương pháp này, căn cứ vào khối lượng sản phẩm dở dang và mức độ chế biến hoàn thành của chúng, để quy đổi khối lượng sản phẩm hoàn thành tương đương sau đó lần lượt tính từng khoản chi phí cho sản phẩm dở dang cuối kỳ sau.

Đối với chi phí sản xuất bỏ vào một lần ngay từ đầu quá trình sản xuất như chi phí nguyên vật liệu trực tiếp hoặc chi phí vật liệu chính trực tiếp sản xuất tính cho sản phẩm dở dang theo công thức:

CP NVL chính CP NVL chính của DDĐK + CP NVL chính phát

phân bổ cho = sinh trong kỳ x Số lượng SPDDCK Số lượng thành phẩm + Số lượng SPDDCK SPDDCK Đối với các CP bỏ dần vào quá trình sản xuất theo mức độ chế biến như CP NCTT, CP SXC thì tính cho sản phẩm dở dang theo công thức:

CP khác phân bổ CP khác của DDĐK + CP khác phát sinh trong kỳ

cho SPDDCK = x Số lượng

Số lượng thành phẩm + Số lượng SPHTTĐ SPHTTĐ

Trong đó:

Số lượng SP HTTĐ = Số lượng SP làm dở x Mức độ hoàn thành (%) c) Đánh giá sản phẩm dở dang theo chi phí sản xuất định mức

Phương pháp này căn cứ vào khối lượng sản phẩm làm dở và CPSX định mức cho một đơn vị sản phẩm ở từng phân xưởng, giai đoạn để tính ra giá trị sản phẩm làm dở cuối kỳ.

Giá trị sản phẩm DDCK = CPSX định mức cho 1 đơn vị SP x SLSP dở dang hoặc SLSP HTTĐ đã quy đổi

1.2.2.3. Kế toán giá thành sản phẩm

a) Đối tượng và kỳ tính giá thành

Đối tượng tính giá thành là sản phẩm, công việc, lao vụ do doanh nghiệp sản xuất đã hoàn thành đòi hỏi phải tính giá thành và giá thành đơn vị của chúng. Xác định đúng đối tượng tính giá thành là công việc cần thiết đầu tiên trong toàn bộ công tác

tính giá thành thành phần của kế toán. Bộ phận kế toán giá thành phải dựa vào các căn cứ sau để xác định đối tượng tính giá thành sao cho phù hợp:

 Về mặt tổ chức sản xuất:

+ Nếu tổ chức sản xuất đơn chiếc thì từng sản phẩm, từng công việc là một đối tượng tính giá thành.

+ Nếu tổ chức sản xuất nhiều loại sản phẩm, khối lượng sản xuất thì mỗi loại sản phẩm là một đối tượng tính giá thành.

 Về mặt quy trình công nghệ sản xuất:

+ Nếu quy trình công nghệ sản xuất giản đơn thì đối tượng tính giá thành là thành phẩm hoàn thành ở cuối quy trình sản xuất.

+ Nếu quy trình sản xuất phức tạp kiểu liên tục thì đối tượng tính giá thành là bán thành phẩm, thành phẩm hoàn thành ở từng giai đoạn công nghệ sản xuất.

+ Nếu quy trình công nghệ sản xuất phức tạp kiểu song song thì đối tượng tính giá thành có thể là từng bộ phận, từng chi tiết, sản phẩm được lắp ráp hoàn chỉnh.

 Về kỳ tính giá thành:

Kỳ tính giá thành là thời kỳ bộ phận kế toán giá thành cần tính giá thành cho từng đối tượng. Xác định kỳ tính giá thành thích hợp sẽ giúp cho việc tổ chức tính giá thành hợp lý, đảm bảo cung cấp số liệu về giá thành thực tế kịp thời.

Mỗi đối tượng tính giá thành phải căn cứ vào đặc điểm tổ chức và chu kỳ sản xuất của chúng để tính giá thành cho phù hợp. Trường hợp tổ chức sản xuất nhiều, chu kỳ sản xuất ngắn và xen kẽ liên tục thì tính giá thành thích hợp là vào thời điểm cuối mỗi tháng. Còn nếu chu kỳ sản xuất dài, sản phẩm chỉ hoàn thành khi kết thúc chu kỳ sản xuất của sản phẩm thì kỳ tính giá thành thích hợp là thời điểm kết thúc chu kỳ sản xuất sản phẩm.

b) Phương pháp tính giá thành sản phẩm

Tùy theo tình hình sản xuất thực tế của doanh nghiệp, quy trình sản xuất sản phẩm, tính chất của từng sản phẩm, các doanh nghiệp có thể lựa chọn một trong các phương pháp tính giá thành sau:

 Phương pháp giản đơn

Thường được áp dụng ở các doanh nghiệp thuộc loại hình sản xuất giản đơn, sản xuất mang tính chất hàng loạt, chu kỳ sản xuất ngắn, khối lượng sản phẩm sản xuất

lớn, chủng loại mặt hàng ít, không có hoặc có rất ít sản phẩm dở dang. Theo phương pháp này, toàn bộ các chi phí phát sinh cho đối tượng nào thì kế toán tập hợp trực tiếp cho đối tượng đó. Đến cuối kỳ, kế toán tính giá thành đơn vị sản phẩm theo công thức: Giá thành đơn Chi phí sản xuất DDĐK + CPSX phát sinh trong kỳ + CPSX DDCK vị sản phẩm =

 Phương pháp hệ số

Khối lượng sản phẩm hoàn thành

Phương pháp này được áp dụng trong các doanh nghiệp mà trong cùng một quá trình sản xuất cùng sử dụng một thứ nguyên liệu và một lượng lao động nhưng lại thu được đồng thời nhiều loại sản phẩm khác nhau và chi phí không hạch toán riêng cho từng loại sản phẩm được mà phải hạch toán chung cho cả quá trình sản xuất.

Phương pháp này quy đổi các sản phẩm khác nhau về một loại sản phẩm gốc, từ đó tính giá thành đơn vị sản phẩm gốc. Sau đó dựa vào giá thành đơn vị sản phẩm gốc để tính giá hành đơn vị từng loại sản phẩm.

Giá thành đơn vị SP gốc = Tổng giá thành của tất cả các loại SP / Tổng số sản phẩm gốc (Kể cả quy đổi)

Giá thành đơn vị SP từng loại = Giá thành Đơn vị SP gốc x Hệ số quy đổi từng loại Tổng giá thành sản xuất của các loại SP = Giá trị SP dở dang đầu kỳ + Tổng CP

phát sinh trong kỳ - Giá trị sản phẩm DD cuối kỳ

 Phương pháp tỉ lệ

Thường được áp dụng trong các doanh nghiệp mà trong cùng một quá trình sản xuất, cùng sử dụng một lượng NVL đầu vào, cùng một lượng lao động nhưng kết quả sản xuất lại tạo ra các sản phẩm cùng loại có quy cách, phẩm chất, kích cỡ khác nhau mà chi phí sản xuất không tách riêng ra được.

Theo phương pháp này, giá thành thực tế của đơn vị sản phẩm từng loại được xác định căn cứ vào giá thành kế hoạch (giá thành định mức) của đơn vị sản phẩm từng loại và tỉ lệ giá thành.

Giá thành thực tế từng loại đơn vị SP = Tiêu chuẩn phân bổ từng quy cách x Tỷ lệ tính giá thành

Tỷ lệ tính giá thành = (Giá trị SPDDĐK + CPSX phát sinh trong kỳ - Giá trị SPDDCK)/ Tổng tiêu chuẩn phân bổ