Hoàn thiện cơ chế, chính sách thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài ở thủ đô Hà Nội trong giai đoạn 2001- 2010

bộ giáo dục và đào tạo trường đại học kinh tế quốc dân

-----------------------

vương đức tuấn

hoàn thiện cơ chế, chính sách để thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài ở thủ đô hà nội trong giai đoạn 2001 - 2010

chuyên ngành "kinh tế chính trị x4 hội chủ nghĩa" m4 số: 5.02.01

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 232 trang tài liệu này.

Tóm tắt luận án tiến sỹ kinh tế

Hà Nội, 2007

bộ giáo dục và đào tạo trường đại học kinh tế quốc dân

vương đức tuấn

hoàn thiện cơ chế, chính sách để thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài ở thủ

đô hà nội trong giai đoạn 2001 - 2010

Chuyên nghành : Kinh tế chính trị XHCN. Mã số : 5 - 02 - 01.

luận án tiến sỹ kinh tế

người hướng dẫn khoa học

Giáo viên hướng dẫn 1 : GS.TS Phạm Quang Phan Giáo viên hướng dẫn 2 : PGS.TS. Đặng Văn Thắng

Hà Nội - 2007

Lời cam đoan

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu độc lập của riêng tôi, các số liệu trong luận án là trung thực, có nguồn gốc và được trích dẫn rõ ràng. Đề tài không trùng lắp với bất kỳ công trình khoa học nào đA được công bố.

Tác giả luận án

Vương Đức Tuấn

những chữ viết tắt trong luận án

------------------

ADB : Ngân hàng phát triển châu á

AFTA : Khu vực mậu dịch tự do ASEAN

APEC : Diễn đàn hợp tác kinh tế Châu á - Thái Bình Dương BĐS : Bất động sản

CNH : Công nghiệp hoá

CNH - HĐH : Công nghiệp hoá - Hiện đại hoá CNXH : Chủ nghĩa xã hội

ĐFT : Đang phát triển

ĐTNN : Đầu tư nước ngoài

EC : Tín dụng xuất khẩu

EMS : Hệ thống tiền tệ Châu Âu

FDI : Đầu tư trực tiếp nước ngoài (Foregn Direct Investment)

GDP : Tổng sản phẩm quốc nội

GNP : Tổng sản phẩm quốc gia

G7 : 07 nước công nghiệp phát triển nhất thế giới IMF : Quỹ tiền tệ quốc tế

KHCN : Khoa học công nghệ NIEs : Các nền kinh tế mới CNH

NICs : Các quốc gia và lãnh thổ mới CNH ODA : Viện trợ phát triển chính thức SCCI : Uỷ ban Hợp tác Đầu tư

SQG : Xuyên quốc gia

Tbcn : Tư bản chủ nghĩa

WB : Ngân hàng thế giới

WTO : Tổ chức Thương mại thế giới

Môc lôc

Trang

Phần mở đầu4

Chương 1. Cơ sở lý luận Và THựC TIễN CủA việc hoàn thiện cơ chế, chính sách thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài

1.1. Những vấn đề lý luận chung về cơ chế, chính sách đầu tư nước ngoài và thu

hót FDI

1.2. Những nhân tố ảnh hưởng đến quá trình hoàn thiện cơ chế, chính sách thu

hút FDI ở Việt Nam.

1.3. Kinh nghiệm quốc tế trong việc hoàn thiện cơ chế, chính sách thu hút FDI 41

Chương 2. Thực trạng quá trình hoàn thiện cơ chế, chính sách thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài và tác động của nó đến kết quả thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài ở Hà Nội

2.1. Đánh giá chung về điều kiện tự nhiên và kinh tế của Hà Nội tác động tới quá

trình hoàn thiện cơ chế, chính sách thu hút FDI

2.2. Thực trạng quá trình hoàn thiện cơ chế, chính sách thu hút FDI ở Việt Nam 63

2.3. Tác động của quá trình hoàn thiện cơ chế, chính sách đến kết quả thu hút đầu

tư trực tiếp nước ngoài ở Hà Nội

2.4. Những hạn chế tồn tại đặt ra đối với cơ chế, chính sách thu hút FDI ở Hà Nội 119

Chương 3. Phương hướng và các giải pháp nhằm tiếp tục hoàn thiện cơ chế, chính sách nhằm tăng cường thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài ở thủ đô Hà Nội đến năm 2010

3.1. Nhu cầu vốn phát triển kinh tế thủ đô Hà Nội tới 2010 137

3.2. Phương hướng thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài trong tình hình mới 146

3.3. Giải pháp hoàn thiện cơ chế, chính sách để tăng cường thu hút FDI ở Hà Nội

đến 2010

166

Kết luận 199

Tài liệu tham khảo 201

Những công trình đ8 công bố liên quan đến luận án 208

Phô lôc

Danh mục các biểu Trang Bảng 2.1. Nguồn vốn cấp xây dựng cơ sở hạ tầng của Hà Nội đến 2005 95

Bảng 2.2. Hiện trạng các dự án FDI trên địa bàn Hà Nội 1988 - 1994 100

Bảng 2.3. Số dự án và phân vốn đầu tử ở Hà Nội 1989 - 1996 101

Bảng 2.4. Số dự án và phân vốn đầu tư ở Hà nội 1997 - 2005 104

Bảng 2.5. Hiện trạng vốn FDI trên địa bàn Hà Nội. 107

Bảng 2.6. Tỷ trọng vốn FDI trên tổng vốn đầu tư ở Hà Nội 109

Bảng 2.7. Hiện trạng loại hình FDI trên địa bàn Hà Nội 111

Bảng 2.8. Doanh thu sản xuất công nghiệp trên địa bàn Hà Nội 115

Bảng 2.9. Hiện trạng xuất khẩu trên địa bàn Hà Nội 116

Bảng 3.1. Số liệu cơ bản phát triển tổng quy hoạch đô thị Hà Nội đến 2010 143

Bảng 3.2. Những chỉ tiêu cơ bản phát triển đầu tư nước ngoài của thành phố Hà Nội

đến năm 2020

Bảng 3.3. Vốn đầu tư nước ngoài trong tổng vốn đầu tư xL hội của thành phố Hà Nội qua các năm

Danh mục các biểu đồ

145

166

Biểu đồ 2.1. Vốn đăng ký và vốn thực hiện ở Hà Nội 1989 - 1996 101

Biểu đồ 2.2. Số dự án được cấp phép ở Hà Nội 1989 - 1996 102

Biểu đồ 2.3. Vốn đăng ký và vốn thực hiện ở Hà Nội 1997 - 2005 104

Biểu đồ 2.4. Số dự án được cấp phép ở Hà Nội 1997 - 2005 105

Biểu đồ 2.5. Tỷ trọng vốn FDI và tổng vốn đầu tư 109

Biểu đồ 2.6. Tỷ trọng loại hình đầu tư FDI vào Hà Nội năm 2004 111

Danh mục phụ lục tham khảo

Phô lôc 1: Vốn đầu tư nước ngoài của Hà Nội so với cả nước. 209

Phô lôc 2: Vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài của Hà Nội phân theo quốc gia và lLnh thổ. 210

Phô lôc 3: Bảng xếp hạng môi trường kinh doanh một số nước trong khu vực ASEAN 211

Phô lôc 4: Những điểm tiến bộ của Luật ĐTNN tại Việt Nam sửa đổi, bổ sung năm

1996 và 2000.

Phô lôc 5: Một số khoản ưu đLi về ĐTNN của Việt Nam hấp dẫn hơn so với một số

212

nước châu á. 216

Phô lôc 6: Những điểm nhà ĐTNN được ưu đLi hơn nhà đầu tư trong nước ở Việt Nam. 219

phần mở đầu

1.Tính cấp thiết của đề tài.

Nền kinh tế thị trường là một nền kinh tế hoạt động và phát triển trên cơ sở hội nhập với nền kinh tế khu vực và thế giới. Hội nhập đL tạo điều kiện cho nền kinh tế của mỗi nước những cơ hội phát triển, song cũng đặt ra không ít thách thức, nhất là đối với những nền kinh tế đang phát triển. Nếu không có sự can thiệp hữu hiệu của Nhà nước bằng pháp luật quốc tế và các chính sách đối ngoại thì sẽ không thể khai thông được các nguồn lực nước ngoài kể cả vốn, công nghệ, thị trường và kinh nghiệm quản lý, đồng thời khó có thể khắc phục

được những bất cập trong quá trình hội nhập, bao gồm kinh tế, văn hoá và chủ quyền quốc gia.

Trong hội nhập quốc tế, đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) có vai trò rất lớn: Nó là nhân tố quan trọng góp phần thúc đẩy nền kinh tế tăng trưởng, tạo

điều kiện chuyển dịch cơ cấu kinh tế - xL hội theo chiều hướng tiến bộ, giảm nhẹ gánh nặng thất nghiệp, thúc đẩy xuất khẩu, từng bước hội nhập với nền kinh tế khu vực và thế giới. Qúa trình thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) chịu tác động rất nhiều của cơ chế thị trường, ảnh hưởng của môi trường và cơ hội đầu tư, tình hình biến động kinh tế của thế giới và khu vực. Để đạt được mục tiêu đề ra đối với những nước thu hút FDI, trong mỗi giai đoạn nhất định cần phải nghiên cứu và hoàn thiện cơ chế, chính sách cho phù hợp với hoàn cảnh kinh tế trong nước cũng như bối cảnh chung của khu vực và thế giới.

Hà Nội là thủ đô, trái tim của Việt Nam, trung tâm chính trị - kinh tế - văn hoá - khoa học và là bộ mặt của cả nước. Song, trải qua hơn nửa thế kỷ bị chiến tranh tàn phá, đến nay Hà Nội vẫn là một trong những thủ đô còn lạc hậu, nhất là về kinh tế so với thủ đô của các nước trong khu vực và trên thế giới. Do vậy, việc thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xL hội của Hà Nội là một đòi hỏi cấp thiết trong giai đoạn hiện nay. Muốn vậy, ngoài việc sử dụng có hiệu quả nguồn nội lực của quốc gia, Hà Nội cần có cơ chế, chính sách và các giải pháp, nhằm tăng cường thu hút và sử dụng có hiệu quả nguồn vốn FDI. Những năm qua Chính phủ đL ban hành nhiều chính sách ưu đLi, áp dụng nhiều quy chế khuyến khích các nhà đầu tư nước ngoài đầu tư vào Hà nội. Nhưng do cơ chế, chính sách thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài hiện nay của nước ta còn

nhiều bất hợp lý, chưa hấp dẫn và chưa phù hợp với thông lệ quốc tế, nên điều

đó cũng ảnh hưởng trực tiếp đến tốc độ thu hút vốn FDI của Hà Nội. Cụ thể là từ năm 1997 tới nay dòng vốn FDI vào Việt Nam và Hà Nội có sự giảm sút rõ rệt, trong khi nhu cầu vốn FDI cho phát triển kinh tế của thủ đô Hà Nội thời gian tới là rất lớn. Theo chương trình phát triển kinh tế của Thành uỷ Hà Nội khoá XI đL đề ra [26]: Trong giai đoạn từ 2001 đến 2010 thành phố Hà Nội phấn đấu đạt 3,784 tỷ USD vốn FDI. Để đạt được mục tiêu đó đòi hỏi Chính phủ phải tiếp tục hoàn thiện cơ chế, chính sách thu hút FDI ở Việt Nam nói chung và Hà Nội nói riêng. Với mong muốn góp phần vào việc giải quyết vấn

đề có ý nghĩa quan trọng thiết thực và mang tính cấp bách này, đề tài: “Hoàn thiện cơ chế, chính sách thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài ở thủ đô Hà Nội trong giai đoạn 2001- 2010 ”, được chọn làm luận án tiến sỹ, chuyên ngành kinh tế chính trị.

2. Tình hình nghiên cứu đề tài.

Đầu tư nước ngoài là vấn đề được nhiều học giả trong và ngoài nước quan tâm nghiên cứu. ở Việt Nam trong những năm gần đây đL xuất bản nhiều sách báo, công trình nghiên cứu của các học giả trong và ngoài nước về đầu tư nước ngoài hoặc liên quan đến đầu tư nước ngoài. Trước hết phải kể đến công trình

“Hoàn thiện chính sách và tổ chức thu hút đầu tư trực tiếp của nước ngoài ở

Việt Nam”, của PGS.TS Mai Ngọc Cường làm chủ biên xuất bản năm 2000. Trong nghiên cứu này tác giả đL phân tích những chính sách trong nước có tác

động mạnh đến quá trình thu hút FDI, cũng như đề xuất các biện pháp tổ chức thu hút FDI. Theo tác giả cần tiếp tục nghiên cứu và triển khai thực hiện phân cấp việc cấp phép đầu tư, giải quyết những vấn đề sở hữu, sử dụng đất đai, những ưu đLi và khuyến khích về tài chính, về chính sách tiền lương của người lao động làm việc trong các doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài. Tuy nhiên những đề xuất này đL được giải quyết phần lớn trong Luật Đầu tư nước ngoài năm 2000, Luật Đất Đai năm 2003,... Hơn nữa việc nghiên cứu của tác giả tập trung cho cả nước và phạm vi nghiên cứu mới chỉ đến năm 1999.

Một công trình nghiên cứu đáng chú ý khác có tựa đề “Kinh tÕ cã vèn

đầu tư nước ngoài trong nền kinh tế thị trường định hướng x= hội chủ nghĩa ở