7
Bộ giáo dục và đào tạo
trường đại học kinh tế quốc dân
Ngô Văn thứ
hệ thống Mô hình
đánh giá sự phù hợp của quá trình phát triển Dân số - Kinh tế Việt Nam
Chuyên ngành: Điều khiển học kinh tế M số: 5.02.20
LUậN án tiến sỹ kinh tế
Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS hoàng đình tuấn TS nguyễn thế hệ
Lời cam đoan
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Kết quả nêu trong luận án là trung thực. Các tài liệu tham khảo có nguồn gốc trích dẫn rõ ràng
Ngô Văn Thứ
Danh mục các bảng, biểu đồ
Trang | |
Chương 1 Biểu đồ 1: Gia tăng lương thực thực phẩm bình quân đầu người trong điều kiện LTTP tăng nhanh hơn dân số Biểu đồ 2: Gia tăng lương thực thực phẩm bình quân đầu người có hạn chế của điều kiện tự nhiên và hiệu quả lao động Biểu đồ 3: Hiệu quả lao động Biểu đồ 4: Gia tăng lương thực thực phẩm bình quân với mức tài nguyên khác nhau Biểu đồ 5: Hạn mức lương thực, thực phẩm bình quân đầu người Biểu đồ 6: Sự hình thành hạn mức lương thực, thực phẩm bình quân đầu người Biểu đồ 7: Giảm sút ương thực, thực phẩm bình quân đầu người ở Anh quốc 1539 - 1809 Biểu đồ 8: Dân số thế giới thế kỷ XX Biểu đồ 9: Đồ thị thu nhập quốc dân bình quân đầu người theo trang bị vốn cho lao động Biểu đồ 10: Thu nhập bình quân đầu người không tính đến tiến bộ kỹ thuật và có tính đến tiến bộ kỹ thuật Biểu đồ 11: Sự tồn tại cân bằng khi nội sinh hoá quá trình dân số Biểu đồ 12: Sự tồn tại cân bằng thấp hơn điểm xuất phát Biểu đồ 13: So sánh mô hình Solow và mô hình tự đào tạo Biểu đồ 14: Hai quá trình thu nhập Chương 2 Biểu đồ 15: Dân số Việt Nam 1950-1975 Biểu đồ 15a: Dân số Miền bắcViệt Nam 1950-1975 Biểu đồ 15b: Dân số Miền nam Việt Nam 1950-1975 | 26 |
27 | |
28 | |
29 | |
29 | |
30 | |
32 | |
33 | |
39 | |
41 | |
43 | |
46 | |
48 | |
51 | |
62 | |
62 | |
63 |
Có thể bạn quan tâm!
-
Hệ thống mô hình đánh giá sự phù hợp của quá trình phát triển dân số - kinh tế Việt Nam - 2 -
Vai Trò Và Ảnh Hưởng Của Dân Số Đến Quá Trình Phát Triển Kinh Tế -
Vai Trò Của Lương Thực, Thực Phẩm Và Ý Tưởng Đầu Tiên Mô Hình Hoá Kinh Tế Dân Số
Xem toàn bộ 176 trang tài liệu này.
63 | |
Biểu đồ 17: Dân số Việt nam 1976-2004 | 64 |
Biểu đồ 18: Dân số Việt nam 1950-2050 | 64 |
Biểu đồ 19: Tỷ lệ tăng dân số (%/năm) theo dự báo | 66 |
Bảng 1: Dân số Việt nam 1921-1943 | 69 |
Bảng 2: Sản xuất lúa (1921-1943) | 70 |
Biểu đồ 20: Sản lượng lương thực bình quân đầu người 1915-1950 | 70 |
Biểu đồ 21: Dân số 1955-1975 | 71 |
Biểu đồ 22: Thu nhập bình quân đầu người ở Miền nam | 72 |
Biểu đồ 23: Thu nhập bình quân đầu người ở Miền bắc | 73 |
Biểu đồ 24: Tỷ lệ người đến trường 1955-1975 | 74 |
Biểu đồ 25: Số lượng người được đào tạo 1955-1975 | 75 |
Biểu đồ 25a: Số lượng người được đào tạo ở Miền bắc | 75 |
Biểu đồ 25b: Số lượng người được đào tạo ở Miền nam | 76 |
Bảng 3: Tương quan của một số chỉ tiêu thống kê được ở Miền bắc | 77 |
Biểu đồ 26: Tăng trưởng thu nhập bình quân đầu người (Miền nam) | 78 |
Bảng 3: Tương quan của một số chỉ tiêu thống kê được ở Miền nam | 79 |
Biểu đồ 27: Tốc độ tăng dân số 1976-2004 | 80 |
Biểu đồ 28: Thu nhập và thu nhập bình quân đầu người 1976-1985 | 81 |
Biểu đồ 29: Thu nhập bình quân đầu người 1989-2004 | 81 |
Bảng 5: Tương quan của một số chỉ tiêu với tình trạng đô thị hóa | 82 |
Bảng 6: Ước lượng tác động của tăng thu nhập bình quân đầu người | |
đến hạn chế tăng dân số | 83 |
Bảng 7: Bảng hệ số tương quan của một số chỉ tiêu (1989-2004) | 85 |
Biểu đồ 30: Lực lượng lao động qua các năm (1000 người) | 87 |
Biểu đồ 31: Số lượng học sinh phổ thông và tỷ lệ theo số dân | 88 |
Biểu đồ 32: Mức và tỷ lệ tăng số học sinh THPT 1977-2004 | 89 |
Biểu đồ 33: Số lượng người theo các bậc đào tạo 1999-2004 | 90 |
90 |
91 |
95 |
96 |
97 |
97 |
98 |
99 |
120 |
122 |
123 |
125 |
137 |
139 |
140 |
TÓM TẮT NHỮNG KẾT QUẢ MỚI CỦA LUẬN ÁN TIẾN SĨ
Tên đề tài: Hệ thống mô hình đánh giá sự phù hợp của quá trình phát triển dân số - kinh tế Việt Nam
Chuyên ngành: Điều khiển học kinh tế
Nghiên cứu sinh: Ngô Văn Thứ
Người hướng dẫn khoa học
Người hướng dẫn thứ nhất: PGS.TS Hoàng Đình Tuấn Người hướng dẫn thứ hai: TS. Nguyễn Thế Hệ
Cơ sở đào tạo: Trường Đại học Kinh tế Quốc dân
Tóm tắt những kết quả mới của luận án
1- Luận án đã hệ thống có phân tích lịch sử hình thành các mô hình kinh tế- dân số trên thế giới. Các phân tích này đã phát hiện một số kết quả có tính chất lí luận như: Khả năng tiếp cận mô hình hóa đối với quá trình phát triển kinh tế- dân số; tính khoa học và hạn chế của các mô hình cổ điển. Một kết luận quan trọng là: Một nền kinh tế khả năng tích lũy thấp, việc tận dụng công suất máy móc thiết bị, tài nguyên có thể dẫn đến một mức cân bằng Malthus ngày càng thấp.
2- Phân tích lịch sử phát triển kinh tế và dân số Việt nam thế kỷ XX qua cách tiếp cận: dân số và kinh tế là hai mặt của một quá trình phát triển kinh tế xã hội. Thiết lập được các quan hệ định lượng của các yếu tố dân số và kinh tế trong một hệ thống mô hình động và ước lượng được các phương trình cấu trúc với số liệu 1989-2004, nhờ đó thực hiện được các phân tích và dự báo theo yếu tố và theo thời gian đối với một số các đặc trưng chủ yếu của quá trình phát triển dân số- kinh tế ở Việt nam.
3- Mô hình hóa quan điểm “ ổn định để phát triển và phát triển trong sự ổn định” bằng một mô hình riêng với lời giải giải tích về quĩ đạo phát triển động là nghiệm của một phương trình vi phân theo thời gian. Đề xuất được thuật toán xác định và đánh giá các quĩ đạo theo kịch bản và đưa ra các thử nghiệm cụ thể.
4- Luận án đã đưa ra một qui trình mô hình hóa động với một số lớn phương trình cấu trúc có thể áp dụng chung cho nghiên cứu kinh tế xã hội.
5- Luận án cũng đưa ra được những gợi ý phát triển mô hình về mặt lý thuyết cũng như áp dụng mô hình và cách tiếp cận đối với các vùng, địa phương.
Xác nhận Xác nhận Người giải trình của cơ sở đào tạo của người hướng dẫn
Ngô Văn Thứ
PGS.TS Hoàng Đình Tuấn TS. Nguyễn Thế Hệ
Trang phụ bìa Lời cam đoan Mục lục
Danh mục các biểu đồ, bảng số
Phần mở đầu
MỤC LỤC
Trang 2
3
4
7
Tổng quan về mô hình hóa kinh tế - dân số
Chương 1: QUAN HỆ KINH TẾ DÂN SỐ VÀ TIẾP CẬN MÔ HÌNH HÓA QUÁ TRÌNH DÂN SỐ - KINH TẾ
1- Những yếu tố cơ bản đặc trưng cho quá trình phát triển kinh tế 2- Những yếu tố cơ bản đặc trưng cho quá trình phát triển dân số 3- Quan hệ kinh tế dân số
4- Sự phát triển của hệ thống mô hình dân số - kinh tế
Chương 2: PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG QUÁ TRÌNH BIẾN ĐỘNG DÂN SỐ VIỆT NAM TRONG CÁC THỜI KỲ PHÁT TRIỂN KINH TẾ
1- Dân số và biến động dân số 2- Biến động dân số Việt Nam
3- Tác động của các yếu tố kinh tế, xã hội đến biến động dân số
4- Tác động của biến động dân số đến các quá trình kinh tế xã hội 5- Một vài nhận xét
Chương 3: MÔ HÌNH PHÙ HỢP CỦA SỰ PHÁT TRIỂN DÂN SỐ- KINH TẾ VIỆT NAM
1- Mục tiêu và giới hạn của mô hình
2- Mô hình lý thuyết và phương pháp ước lượng
3. Kết quả ước lượng và các kiểm định
4- Mô hình phù hợp phát triển dân số-kinh tế và thử nghiệm KẾT LUẬN
1- Các kết quả chính 2- Một số kiến nghị
3- Một số hạn chế và khả năng nghiên cứu tiếp theo Danh mục công trình khoa học có liên quan
Tài liệu tham khảo Phụ lục
12
15
16
18
20
24
56
57
60
68
92
99
102
102
104
113
128
142
142
145
147
148
150
154
PHẦN MỞ ĐẦU
1- Lý do lựa chọn đề tài
Lịch sử phát triển xã hội loài người biểu hiện qua hai quá trình vận động chủ yếu là quá trình sản xuất của cải vật chất và quá trình phát triển dân số. Thông thường, quá trình khai thác tự nhiên tạo ra của cải vật chất và tinh thần được quan tâm một cách thường xuyên và đôi khi người ta quan niệm quá trình này thể hiện tiến bộ xã hội. Dân số và quá trình dân số được quan tâm ít hơn và không ít người cho rằng đó là quá trình thứ hai của thế giới. Thực tế có thể thấy rằng dân cư hay con người, đối tượng của nhân khẩu học luôn là yếu tố quyết định mọi diễn biến của thế giới từ cổ đại đến hiện đại. Trong tổng hoà các mối quan hệ xét trên các khía cạnh khác nhau, dân số và kinh tế là hai quá trình tạo nên động lực chủ yếu phát triển xã hội. Ngày nay, không thể có bất kỳ một chiến lược phát triển kinh tế nào bỏ qua yếu tố dân số và ngược lại. Việc mô hình hoá các quá trình dân số và các quá trình kinh tế không còn là hai lĩnh vực khác nhau. Các mô hình dân số- kinh tế trở thành công cụ chung cho cả hai khoa học và trong nhiều nghiên cứu người ta mặc nhiên coi hai vấn đề chỉ là hai yếu tố của cùng một hệ thống. Theo thời gian và không gian, tác động và sự ảnh hưởng của hai quá trình kinh tế và dân số không như nhau. Cần xây dựng một mô hình mô tả một cách định lượng quan điểm phát triển phù hợp và các quan hệ dân số - kinh tế. Với mô hình này có thể đánh giá cụ thể ảnh hưởng lẫn nhau của các yếu tố tại mỗi thời điểm cũng như trong thời kỳ dài, xác lập quĩ đạo của các yếu tố thỏa mãn mục tiêu phát triển kinh tế- xã hội trong điều kiện cụ thể của một quốc gia hay một vùng. Đó là lý do chính để nghiên cứu sinh chọn đề tài “Hệ thống mô hình đánh giá sự phù hợp của quá trình phát triển dân số - kinh tế Việt Nam” cho luận án của mình với kỳ vọng góp một phần nhỏ vào việc sử dụng phương pháp tiếp cận mô hình trong