Bài Học Kinh Nghiệm Đối Với Bảo Hiểm Tiền Gửi Việt Nam

tất cả các quỹ tín dụng nhân dân cơ sở; giám sát việc chấp hành các quy định về BHTG cũng như việc tuân thủ các quy định về đảm bảo an toàn trong hoạt động ngân hàng; cảnh báo, kiến nghị các rủi ro và các sai phạm, yếu kém cần khắc phục đối với các quỹ tín dụng nhân dân cơ sở.

Hiện nay, chi nhánh BHTGVN khu vực Bắc Trung Bộ thực hiện giám sát 234 đơn vị, gồm: 01 NHTM cổ phần Bắc Á; 01 Tổ chức tài chính vi mô và 232 QTDND trên địa bàn. Tính đến 31/12/2019 trên 90% QTDND nộp các loại báo cáo đúng thời gian qui định, 100% QTDND nộp phí BHTG, số QTDND nộp chậm phí cũng giảm dần so với các năm trước. Trong quá trình giám sát chi nhánh đã phát hiện những vi phạm của QTDND trong hoạt động và các quy định trong an toàn trong hoạt động ngân hàng nhưng số lượng QTDND vi phạm cũng không nhiều. Điều đó cho thấy ý thức và trách nhiệm của QTDND trên địa bàn đang tự giác thực hiện tốt theo các quy định của Nhà nước về bảo hiểm tiền gửi.

Để đạt được kết quả trên, Chi nhánh đã thông qua công tác kiểm tra, giám sát hoạt động các QTDND, qua thu thập, phân tích, đánh giá số liệu báo cáo thống kế, qua kết quả kiểm tra độc lập kết hợp nắm tình hình, các cơ quan quản lý có thẩm quyền đã đưa ra nhiều kiến nghị và ban hành văn bản cảnh báo rủi ro, chấn chỉnh kịp thời đảm bảo an toàn hoạt động của các QTDND; hàng năm tổ chức hội nghị sơ kết, tổng kết đánh giá hoạt động hệ thống QTDND trên địa bàn và chấn chỉnh hoạt động qua công tác thanh tra, giám sát. Bên cạnh đó, việc phối hợp giữa các cơ quan quản lý Nhà nước trong việc quản lý các QTDND như giữa NHNN, BHTG với các chính quyền địa phương, các cơ quan quản lý trên địa bàn,… đã tạo được sự thống nhất, chặt chẽ góp phần xây dựng hệ thống QTDND hoạt động ngày càng hiệu quả.

1.4.3. Bài học kinh nghiệm đối với Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam – Chi nhánh Hà Nội

Qua những kinh nghiệm của các chi nhánh BHTGVN, Chi nhánh Hà Nội có thể rút ra một số bài học kinh nghiệm'về hoạt động giám sát các QTDND trên địa bàn Chi nhánh quản lý như sau:

- Cần đánh giá hoạt động hệ thống QTDND trên địa bàn thông qua hoạt động công tác kiểm tra, giám sát, qua kết quả kiểm tra độc lập và đưa ra các kiến nghị, văn bản cảnh báo rủi ro để đảm bảo an toàn hoạt động của các QTDND.

- Chi nhánh chủ động nghiên cứu, rà soát các văn bản quản trị, điều hành, văn bản hướng dẫn dưới Luật để đề xuất và bổ sung quy chế giám sát nhằm theo dõi sâu sát hơn tình hình hoạt động của các QTDND trên địa bàn của mình, đặc biệt là các QTDND yếu kém.

- Thu thập thông tin đầu vào tổ chức BHTG cũng cần quan tâm các thông tin phi tài chính liên quan đến hoạt động kinh doanh, nhằm giảm bớt rủi ro, tăng hiệu quả quản lý và điều hành kinh doanh, như các yếu tố tác động của lãi suất, tỷ giá hối đoái, giá cả thị trường… những tác động đó ảnh hưởng trực tiếp, đôi khi làm rối loạn kinh doanh của hoạt động ngân hàng.

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 110 trang tài liệu này.

Công tác giám sát các tổ chức tham gia BHTG đóng vai trò đặc biệt quan trọng trong hoạt động BHTG. Để giám sát hiệu quả cần có trình độ chuyên môn, cơ sở vật chất phù hợp, dữ liệu giám sát đầy đủ và hệ thống các chỉ tiêu giám sát chuẩn mực là yếu tố quan trọng quyết định chất lượng hoạt động giám sát. Giám sát hiệu quả là cơ sở để thực hiện nhiều nhiệm vụ khác như xếp hạng tín nhiệm TCTD, cảnh báo sớm, thu phí theo mức độ rủi ro; xử lý tổ chức tham gia BHTG có vấn đề. Bài học cho BHTGVN nói chung và các Chi nhánh nói riêng là cần phải xây dựng mô hình cho BHTG cũng như phương pháp giám sát để sẵn sàng giải quyết khi rủi ro chưa xảy ra, chứ không chỉ chờ rủi ro xảy ra rồi mới đưa ra giải pháp.

CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG GIÁM SÁT CÁC QUỸ

TÍN DỤNG NHÂN DÂN THAM GIA BẢO HIỂM TIỀN GỬI CỦA BẢO HIỂM TIỀN GỬI VIỆT NAM – CHI NHÁNH HÀ NỘI

2.1 Khái quát về Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam – Chi nhánh Hà Nội

2.1.1 Quá trình hình thành và phát triển của Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam – Chi nhánh Hà Nội

Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam, tên giao dịch quốc tế Deposit Insurance of Vietnam (DIV) được thành lập theo Quyết định số 218/1999/QĐ-TTg ngày 09/11/1999 của Thủ tướng Chính phủ và chính thức đi vào hoạt động từ ngày 07/07/2000. Theo đó, BHTGVN là tổ chức tài chính nhà nước hoạt động không vì mục tiêu lợi nhuận, nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người gửi tiền, thực hiện chính sách BHTG góp phần duy trì sự ổn định của hệ thống các tổ chức tín dụng, bảo đảm sự phát triển an toàn, lành mạnh của hoạt động ngân hàng. Hiện nay, theo quyết định số 527/QĐ-TTg của Thủ tướng chính phủ “BHTGVN là tổ chức tài chính Nhà nước, hoạt động theo mô hình Công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên do nhà nước nắm 100% vốn điều lệ”.

Sau hơn 20 năm hoạt động, BHTGVN đã từng bước khẳng định vai trò của mình trong tiến trình đổi mới và có những đóng góp đáng ghi nhận trong việc bảo vệ người gửi tiền, cơ cấu lại hệ thống tài chính - ngân hàng, ổn định thị trường tài chính tiền tệ. BHTGVN đã cho thấy vị trí và sự cần thiết của chính sách BHTG đối với nền kinh tế nói chung và mạng an toàn tài chính quốc gia nói riêng.

Hiện nay, ngoài Trụ sở chính tại Hà Nội, BHTGVN đã thành lập 08 chi nhánh trên khắp cả nước. Chi nhánh BHTGVN tại thành phố Hà Nội được thành lập theo Quyết định số 108/2001/QĐ-HĐQT ngày 26/12/2001 của Hội đồng quản trị Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam và chính thức khai trương đi vào hoạt động ngày 27/5/2002. Chi nhánh Hà Nội là Chi nhánh cấp I trong hệ thống BHTGVN, đại diện cho BHTGVN trên địa bàn hoạt động tại thành phố

Hà Nội và các tỉnh phía Bắc. Hiện nay, Chi nhánh quản lý các khách hàng thuộc thành phố Hà Nội và 07 tỉnh, bao gồm: Hà Nam, Hưng Yên, Lào Cai, Hoà Bình, Sơn La, Bắc Cạn, Thái Nguyên với 226 tổ chức tham gia BHTG.

Với địa bàn quản lý trải rộng, tập trung đa dạng các loại hình tổ chức tín dụng với quy mô hoạt động lớn và năng động, Chi nhánh BHTGVN tại thành phố Hà Nội là một đơn vị lớn và là mắt xích quan trọng trong hệ thống BHTGVN.

2.1.2 Cơ cấu tổ chức của Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam – Chi nhánh Hà

Nội

Từ ngày 01/01/2015 theo quyết định số 398/QĐ-HĐQT-BHTG132 ngày

01/12/2014 của Hội đồng quản trị BHTGVN về cơ cấu tổ chức bộ máy Chi nhánh BHTGVN thì cơ cấu phòng ban tại chi nhánh gồm 05 phòng: Phòng Giám sát, Phòng Kiểm tra, Phòng Tổng hợp, Phòng Kế toán và Phòng Hành chính – Nhân sự.

GIÁM ĐỐC CHI NHÁNH

Phó Giám đốc

Chi nhánh

Phó Giám đốc

Chi nhánh

Phó giám đốc

Chi nhánh

Phòng

Giám sát

Phòng

Tổng hợp

Phòng

Kiểm tra

Phòng

Kế toán

Phòng Hành

chính nhân sự

Nguồn: Chi nhánh BHTG Hà Nội

Hình 2-1. Sơ đồ cơ cấu tổ chức tại Chi nhánh

Về đội ngũ cán bộ viên chức, từ khi mới thành lập và đi vào hoạt động Chi nhánh có 39 cán bộ được điều động từ BHTGVN. Đến nay, tổng số cán bộ Chi nhánh là 93 người, tuổi đời bình quân là 38 tuổi. Trong thời gian qua, cán bộ viên chức của Chi nhánh ngày càng được nâng cao về trình độ và năng lực. Tính đến hiện tại, Chi nhánh có 24 cán bộ có trình độ trên đại học, 69 cán bộ có trình độ đại học. Nguồn nhân lực không ngừng được trẻ hoá và bổ sung, tuyển dụng theo đúng quy trình của BHTGVN.

2.1.3 Các hoạt động nghiệp vụ của Chi nhánh Hà Nội

2.1.3.1 Cấp và thu hồi Chứng nhận Bảo hiểm tiền gửi

Đây là một trong những nhiệm vụ đầu tiên quan trọng của Chi nhánh, bởi thực hiện nhiệm vụ này để xác định sự cam kết của BHTGVN về việc bảo vệ quyền lợi cho người gửi tiền tại các tổ chức tham gia BHTG. Hoạt động thiết thực này giúp nâng cao được niềm tin, sự yên tâm của khách hàng khi đến gửi tiền tại các TCTD.

Vì vậy, để đảm bảo quyền lợi cho các tổ chức tham gia BHTG và nâng cao niềm tin của người gửi tiền, Chi nhánh thường xuyên tổ chức hướng dẫn đầy đủ, kịp thời cho các đơn vị trong việc hoàn tất hồ sơ đăng ký tham gia BHTG. Hoạt động cấp mới, cấp đổi, cấp bổ sung giấy Chứng nhận BHTG được thực hiện đúng theo quy trình nghiệp vụ và đảm bảo chất lượng, tiến độ. Đến cuối năm 2019, Chi nhánh đã cấp mới cho 14 đơn vị; cấp lại Chứng nhận BHTG cho 212 đơn vị theo thông báo của BHTGVN; cấp lại bản sao do thay đổi mẫu Chứng nhận BHTG theo Thông báo của BHTGVN là 3.751 bản sao của 226 đơn vị và thu hồi Chứng nhận bảo hiểm tiền gửi tại 12 đơn vị là QTDND.

2.1.3.2 Hoạt động giám sát các tổ chức tham gia BHTG

Ngay từ những ngày đầu thành lập, Chi nhánh đã tập trung chú trọng công tác giám sát, chủ động đề xuất, nghiên cứu, xây dựng các chỉ tiêu giám sát đối với tổ chức tham gia BHTG phù hợp với quy định của Nhà nước về

BHTG và tích cực áp dụng công nghệ thông tin vào hoạt động giám sát để nâng cao hiệu quả và chất lượng nghiệp vụ.

Định kỳ, Chi nhánh thực hiện giám sát đối với 100% các đơn vị và số lượng các đơn vị được giám sát tăng dần qua các năm: từ ngày đầu thành lập là 187 đơn vị và đến cuối năm 2019 số lượng này tăng lên 226 đơn vị.

Hoạt động giám sát các tổ chức tham gia BHTG được Chi nhánh thực hiện thường xuyên nhằm nắm bắt thực trạng về tình hình hoạt động của tổ chức tham gia BHTG, phát hiện những vi phạm các quy định về an toàn trong hoạt động ngân hàng, nguy cơ tiềm ẩn rủi ro của các tổ chức tham gia BHTG. Trên cơ sở kết quả giám sát, Chi nhánh tiến hành lập báo cáo giám sát định kỳ tháng, quý, đột xuất trong đó đưa ra các đánh giá, nhận xét, cảnh bảo, kiến nghị đối với những tổ chức tham gia BHTG có biểu hiện yếu kém, đồng thời gửi công văn đến Chi nhánh NHNN trên địa bàn để phối kết hợp đôn đốc, nhắc nhở các đơn vị này thực hiện đúng quy định của pháp luật về BHTG và an toàn trong hoạt động ngân hàng; báo cáo nội dung cảnh bảo, kiến nghị về BHTGVN.

Là đơn vị đầu tiên trong hệ thống BHTGVN khởi xướng thực hiện gửi các thông báo, cảnh báo tới tổ chức tham gia BHTG vi phạm các quy định của pháp luật về BHTG và an toàn trong hoạt động ngân hàng căn cứ trên kết quả giám sát. Đến nay, Chi nhánh đã gửi 1096 thông báo, cảnh báo đến các tổ chức tham gia BHTG có vi phạm quy định về BHTG và quy định về an toàn trong hoạt động ngân hàng. Hoạt động này được đánh giá là đã có tác động tích cực tới việc nâng cao ý thức của tổ chức tham gia BHTG trong việc chấp hành các quy định của pháp luật trong hoạt động ngân hàng trên địa bàn thời gian qua.

2.1.3.3 Hoạt động kiểm tra các tổ chức tham gia BHTG

Cùng với hoạt động giám sát từ xa, hoạt động kiểm tra giúp Chi nhánh đánh giá được chính xác thực trạng hoạt động của tổ chức tham gia BHTG. Thông thường, Chi nhánh thực hiện kiểm tra định kỳ đối với tổ chức tham gia

BHTG 2 năm/1 lần và có thể thực hiện kiểm tra đột xuất trên cơ sở kết quả giám sát hoặc theo chỉ định của BHTGVN. Hàng năm, căn cứ vào kế hoạch được BHTGVN phê duyệt và trên cơ sở kết quả giám sát từ xa, Chi nhánh sẽ tiến hành kiểm tra đối với các tổ chức tham gia BHTG.

Nội dung kiểm tra bao gồm: kiểm tra việc chấp hành các quy định của pháp luật về BHTG và kiểm tra an toàn trong hoạt động ngân hàng. Tuy nhiên, hiện nay ở Chi nhánh mới chỉ tiến hành song song hai nội dung kiểm tra này đối với các tổ chức tham gia BHTG là các QTDND cơ sở, đối với các tổ chức tham gia BHTG là NHTM và TCTD phi ngân hàng thì Chi nhánh mới chỉ tiến hành kiểm tra việc chấp hành các quy định của pháp luật về BHTG.

Đến 31/12/2019, Chi nhánh đã tiến hành 1078 lượt kiểm tra tại chỗ các tổ chức tham gia BHTG trong đó: 34 NHTM (bao gồm: 01 Ngân hàng trách nhiệm hữu hạn một thành viên Nhà nước – Dầu khí Toàn Cầu, 13 Ngân hàng thương mại cổ phần, 14 Chi nhánh Ngân hàng nước ngoài, 05 Ngân hàng 100% vốn nước ngoài và 01 Ngân hàng liên doanh), 190 QTDND và 02 Tổ chức tài chính vĩ mô. Trong đó chủ yếu là kiểm tra các QTDND cơ sở (chiếm khoảng 84% tổng số lượt kiểm tra). Với kết quả này, chưa thể đảm bảo được tần suất kiểm tra định kỳ 2 năm/lần, bởi vậy việc nắm bắt tình hình hoạt động của các tổ chức tham gia BHTG vẫn chủ yếu dựa trên kết quả giám sát từ xa, hoạt động kiểm tra đóng vai trò xác thực kết quả cảnh báo từ hoạt động giám sát.

2.1.3.4 Tính và thu phí bảo hiểm tiền gửi

Đây là một trong những hoạt động tại Chi nhánh nhằm tăng cường nguồn lực tài chính cho BHTGVN. Từ quý III/2002, Chi nhánh được BHTGVN giao thu phí trực tiếp của 187 tổ chức tham gia BHTG trên địa bàn 7 tỉnh, thành phố. Trong quá trình hoạt động, thực hiện sự phân công của BHTGVN, từ Quý II/2004 Chi nhánh đã tiếp nhận bàn giao thu phí trực tiếp của 04 NHTM Nhà nước và 1 số đơn vị khác. Tháng 3/2006, Chi nhánh bàn giao lại cho Trụ sở chính và các chi nhánh khu vực 39 đơn vị và nhận bàn

giao 73 đơn vị. Đến 31/12/2019, Chi nhánh trực tiếp theo dõi thu phí đối với 190 QTDND cơ sở trên địa bàn.

Sau mỗi kỳ thu phí, Chi nhánh đều có thông báo đến từng tổ chức tham gia BHTG để đối chiếu, xác nhận đảm bảo sự chính xác. Kết quả, đến 31/12/2019, tổng số phí thu được của Chi nhánh là hơn 490 tỷ đồng tiền phí BHTG, góp phần đáng kể cho việc tăng năng lực tài chính của BHTGVN.

2.1.3.5 Hỗ trợ tài chính

Từ khi thành lập đến nay, Chi nhánh mới chỉ thực hiện nghiệp vụ cho vay hỗ trợ tài chính đối với QTDND cơ sở Phương Tú, huyện Ứng Hòa, Hà Nội gặp khó khăn tạm thời trong chi trả, với tổng số tiền cho vay hỗ trợ là 01 tỷ đồng. Mặc dù số tiền hỗ trợ chưa nhiều song đã góp phần đã khắc phục được ngay tình trạng thiếu hụt tạm thời về khả năng chi trả của quỹ đem lại niềm tin tới công chúng, củng cố uy tín của QTDND nói riêng và an toàn hệ thống nói chung.

Việc cho vay hỗ trợ đã đáp ứng được nhu cầu giúp cho các QTDND gặp khó khăn về khả năng chi trả sớm đưa hoạt động trở lại bình thường, giúp ổn định an ninh, chính trị trên địa bàn.

2.1.3.6 Chi trả tiền bảo hiểm cho các đơn vị bị giải thể

Cuối năm 2002, đầu năm 2003 QTDND Đồng Ích, tỉnh Vĩnh Phúc và QTDND thị trấn Thắng, tỉnh Bắc Giang bị giải thể bắt buộc theo Quyết định của Ngân hàng Nhà nước. Trước tình hình đó, Chi nhánh đã chủ động xây dựng phương án chi trả tiền bảo hiểm và tổ chức đối chiếu, xác định tiền gửi được bảo hiểm để thanh toán cho người gửi tiền tại QTDND thị trấn Thắng, tỉnh Bắc Giang và QTDND Đồng Ích, tỉnh Vĩnh Phúc. Tổng số tiền đã chi trả là 219.313.503 đồng, trong đó: QTDND thị trấn Thắng 47.311.127 đồng và QTDND Đồng Ích 172.002.376 đồng.

Trong triển khai công tác chi trả, Chi nhánh đã chủ động phối hợp với Chi nhánh Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Vĩnh Phúc để đơn vị này huy động trực tiếp số tiền được chi trả, góp phần đảm bảo an toàn