Đề Xuất Cụ Thể Nâng Cao Hiệu Quả Giải Quyết Khiếu Nại Hành Chính Về

viện và được công bố trên Công báo, trên trang thông tin điện tử. Điều đó có thể gây áp lực rất lớn đối với những trường hợp cơ quan hành chính có sai sót. Trên thực tế 85-90% khuyến nghị của cơ quan trung gian giải quyết khiếu nại được cơ quan hành chính thực hiện. Thiết chế Ombudsman của Thụy Điển ra đời từ năm 1713. Ombudsman có quyền nhận đơn khiếu nại của công dân, có quyền đưa ra nhận xét, đánh giá, kiến nghị và yêu cầu xem xét trách nhiệm hành chính. Hàng năm Ombudsman có quyền báo cáo lên Nghị viện và công bố trên báo chí. Nhiều nước Phương Tây khác cũng có thiết chế Ombudsman và được giao thẩm quyền tương đối giống nhau Hà Lan, Bồ Đào Nha, Áo Newzeland, Canada, Australia, một số bang của Mỹ (Hawai, Iowa, Nebiaska)…Nhìn chung, thiết chế Ombudsman hoặc Médiateur có ưu điểm là việc tiếp nhận các khiếu nại hành chính rất thuận tiện, hiệu quả lại khá cao, độc lập với hệ thống hành chính và có uy tín trước Nghị viện và truyền thông.

Như vậy, cơ quan thanh tra/ cơ quan chuyên trách giám sát ở các quốc gia trên được tổ chức và hoạt động độc lập với cơ quan quản lý hành chính Nhà nước; theo đó, các cơ quan này chịu trách nhiệm tiếp nhận, thụ lý và giải quyết các đơn thư khiếu nại của người dân đối với cơ quan, cán bộ công chức Nhà nước. Sự độc lập này không chỉ khiến cho hoạt động giải quyết khiếu nại đạt hiệu quả cao mà còn góp phần hỗ trợ hoạt động quản lý của Nhà nước thông qua những kiến nghị cho cơ quan có thẩm quyền sửa đổi, bổ sung hoặc huỷ bỏ các văn bản sai trái không phù hợp với thực tế.

Thứ hai, về công tác tiếp công dân:

Tăng cường trách nhiệm của các cơ quan hành chính nhà nước, trách nhiệm người đứng đầu trong công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, thực hiện nghiêm việc gặp gỡ dối thoại với công dân theo định kỳ, đẩy mạnh giải quyết khiếu nại trước hết là từ cấp cơ sở.

Tiếp công dân là khâu mở đầu và đóng vai trò quan trọng trong quá trình thụ lý và giải quyết khiếu nại hành chính bởi lẽ việc tiếp công dân sẽ giúp ban tiếp dân hiểu được nội dung bức xúc, vướng mắc của người dân, từ đó giải thích pháp luật và hướng dẫn các quy trình thủ tục khiếu nại để vụ việc khiếu nại được chuyển đến đúng cơ quan có thẩm quyền hạn chế tình trạng chuyển đơn lòng vòng. Do đó, Ban tiếp dân phải là những cán bộ có trình độ am hiểu pháp luật đặc biệt là pháp luật về khiếu nại và pháp luật đất đai vì các vấn đề liên quan đến đât đai là nội dung khiếu nại chủ yếu ở các địa phương. Tuy nhiên trong Luật Tiếp dân hiện hành chưa có các quy định về năng lực, tiêu chuẩn về đội ngũ tiếp dân, thực tế là ở rất nhiều địa phương, cán bộ tiếp dân thường là các cán bộ hành chính, kiến thức pháp luật liên quan đến các vấn đề đất đai, khiếu nại còn hạn chế nên công tác tiếp dân chưa đạt hiệu quả như mong muốn. Vì vậy để tăng cường hiệu quả tiếp dân cũng như hiệu quả công tác giải quyết khiếu nại hành chính đòi hỏi phải xây dựng quy định về tiêu chuẩn cán bộ trong ban tiếp dân.

Thực hiện nghiêm chế độ tiếp công dân theo quy định của Luật Tiếp công dân, gắn việc tiếp công dân với xử lý, giải quyết khiếu nại của người đứng đầu cơ quan hành chính nhà nước, thanh tra hành chính các cấp. Người đứng đầu cơ quan hành chính phải thực hiện nghiệm chỉnh và chủ động tiếp dân tại cơ sở theo định kỳ như quy định của pháp luật, thanh tra các cấp cũng có trách nhiệm thường xuyên tham gia công tác tiếp dân, tập trung lắng nghe nội dung trình bày của công dân để hiểu rõ những vấn đề, vướng mắc của người khiếu nại nhờ đó tìm ra những giải pháp hiệu quả để giải quyết, tháo gỡ triệt để khiếu kiện, bức xúc của công dân. Việc đối thoại trực tiếp với lãnh đạo các cơ quan, đơn vị hành chính sẽ khiến cho người khiếu nại cảm thấy được tôn trọng và họ sẽ chuẩn bị đầy đủ tài liệu để trình bày với lãnh đạo đơn vị đó bởi phần lớn người khiếu nại cho rằng chỉ có những người đứng đầu cơ

quan, đơn vị mới có thể giải quyết nội dung khiếu nại. Thực tiễn cho thấy, nhiều trường hợp khiếu kiện kéo dài, chỉ vì cán bộ tiếp không lắng nghe những giải bày hay những điều mà người khiếu nại cho là oan ức. Sau khi giãi bày và nghe giải thích có căn cứ, thấu tình, đạt lý nội dung sự việc thì người khiếu nại thỏa mãn và không còn khiếu nại nữa. Để làm được điều này, người tiếp dân phải nắm rõ nội dung khiếu nại, nguyên nhân, xem xét toàn diện các khía cạnh pháp lý, những điều bất hợp lý, không đúng của nội dung khiếu nại, đưa ra các chứng cứ phản bác có căn cứ thì họ mới thỏa mãn và thấy rằng những vấn đề khiếu nại là không đúng. Mặt khác, thông qua việc đối thoại trực tiếp với người khiếu nại để tuyên truyền, giải thích pháp luật, tăng sự hiểu biết pháp luật cho người dân. Nhiều trường hợp khiếu nại thường xuất phát từ sự không am hiểu pháp luật của công dân, một khi được giải thích cặn kẽ, dễ hiểu, có lý, có tình thì người dân sẽ không còn khiếu nại nữa.

Thứ ba, về hoạt động tư vấn khiếu nại:

Công tác tư vấn pháp luật trước khiếu nại là rất quan trọng. Đây là việc làm hết sức có ý nghĩa để người dân có thể vượt qua các khó khăn khi thực hiện các quyền của mình và cũng giảm đi một số lượng đáng kể các khiếu nại không cần thiết do thiếu thông tin, góp phần giảm tải cho Bộ phận tiếp công dân. Một số nước đã thực hiện rất thành công mô hình này . Ví dụ như : Hàn Quốc rất coi trọng tư vấn khiếu nại trong giải quyết khiếu nại hành chính. Đặc

biêṭ Hàn Quốc sử dụng đôi ngũ tình nguyện viên là những công chức về hưu

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 91 trang tài liệu này.

hoặc những luâṭ sư còn đang hành nghề nhưng dành thời gian nhất điṇ h cho

công viêc

này môt

cách tự nguyên

với khoản thù lao nhỏ bé (chủ yếu là bù

đắp chi phí đi lại) tham gia vào hoạt động tư vấn khiếu nại, tiếp và trao đổi với người khiếu nại. Cách làm này tỏ ra rất phù hợp, tránh được tâm lý căng thẳng và sự thiếu tin tưởng của người dân khi tiếp xúc trực tiếp ngay với các

cơ quan công quyền. Tình nguyện viên là những người có nhiều kinh nghiệm

trong các lĩnh vực quản lý nhà nước nên việc tư vấn của họ tỏ ra rất hiệu quả.

Đây cũng là một vấn đề mà Nhật Bản quan tâm và thực hiện khá hiệu quả. Giải quyết khiếu nại hành chính ở Nhật Bản được thông qua hoạt động tư vấn hành chính do các chuyên gia tư vấn thực hiện, không nhận thù lao nhưng các chuyên gia tư vấn được nhà nước chi trả các chi phí thực tế họ đã bỏ ra trong quá trình tư vấn hành chính cho người khiếu nại. Tư vấn hành chính là giai đoạn “tiền giải quyết” khiếu nại hành chính ở Nhật Bản, đã góp phần làm giảm khoảng 50% khiếu nại hành chính ngay trong giai đoạn tư vấn.

Đây là cách làm hay và có thể vận dụng vào Việt Nam và cũng thể hiện xu hướng xã hội hoá các dịch vụ công trong lĩnh vực giải quyết khiếu nại hành chính. Trong năm 2015, Ban Thường trực Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam phối hợp với Thanh tra Chính phủ, Liên đoàn Luật sư Việt Nam, Hội Luật gia Việt Nam đã họp để triển khai kế hoạch luật sư, luật gia tư vấn pháp lý cho công dân đến khiếu nại tố cáo tại Trụ sở tiếp công dân Trung ương. Theo đó các bên liên quan sẽ tiến hành việc tư vấn pháp lý cho công dân đến khiếu nại tố cáo tại Trụ sở tiếp công dân Trung ương tại Hà Nội. Việc triển khai ở Hà Nội sẽ là mẫu để thống nhất quy trình hướng dẫn phổ biến thực hiện đến các tỉnh, thành phố trong cả nước. Đối tượng trợ giúp pháp lý của các luật sư là cá nhân, tập thể đến khiếu nại, tố cáo về nhiều vụ việc kéo dài, phức tạp, có quan hệ pháp lý đan xen, đã được giải quyết qua nhiều cấp nhưng người dân chưa đồng ý. Do vậy, khi tiến hành trợ giúp pháp lý, các luật sư cần lắng nghe ý kiến của người dân, tìm hiểu rõ các quan hệ pháp lý đối với từng vụ việc, xác định quyền, nghĩa vụ của các bên để giải thích, tư vấn một cách thấu tình đạt lý. Việc thực hiện sẽ có sự đôn đốc, giám sát và rút kinh nghiệm để công tác này có chất lượng ngày càng tốt hơn trong thời gian tới.

Thứ tư, về công tác đối thoại :

Đối thoại trực tiếp để giải quyết khiếu nại của công dân như là "cầu nối" giữa Đảng, Nhà nước ta với nhân dân, giảm tệ quan liêu, cửa quyền, xa

rời quần chúng, đi ngược lại bản chất của nhà nước ta là Nhà nước "của dân, do dân và vì dân". Việc áp dụng biện pháp đối thoại trực tiếp với người khiếu nại nên được thực hiện một cách tích cực, thực hiện thường xuyên, đồng bộ, khoa học nhằm giảm thiểu tình trạng khiếu kiện tràn lan, kéo dài, đông người, vượt cấp, củng cố được niềm tin của nhân dân. Để làm được điều này, pháp luật cần có những quy định chặt chẽ và cụ thể về trách nhiệm đối thoại của người bị khiếu nại.

Bổ sung quy định những vụ việc đơn giản thì người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại có thể ủy quyền cho các cơ quan chuyên môn gặp gỡ, đối thoại với người khiếu nại, người có quyền và lợi ích liên quan và việc ủy quyền này phải thực hiện bằng văn bản. Còn đối với các vụ việc phức tạp người có thẩm quyền giải quyết buộc phải trực tiếp đối thoại với người khiếu nại, người có quyền và lợi ích liên quan. Quy định này nhằm làm cho việc giải quyết khiếu nại được công khai, minh bạch và dân chủ và khắc phục sự tuỳ tiện của cơ quan giải quyết khiếu nại. Đó chính là cơ sở cho việc giải quyết khiếu nại khách quan, phù hợp với thực tế, đúng pháp luật. Cần có sự tham gia của luật sư và đại diện các tổ chức chính trị - xã hội trong quá trình đối thoại để hỗ trợ việc đối thoại, tranh luận nhằm bảo vệ quyền lợi của người khiếu nại.

Thứ năm, về thời hạn giải quyết khiếu nại:

Nghiên cứu quy định thời hạn giải quyết khiếu nại trong một khoảng thời gian hợp lý sao cho việc thực hiện tất cả các quyết định giải quyết khiếu nại một cách hiệu quả nhất hoặc có thể xem xét gia hạn thời hạn ra quyết định giải quyết khiếu nại trong một số trường hợp, bởi vì có những quyết định giải quyết khiếu nại đòi hỏi một thời gian nhất định hoặc việc thực hiện phải được tiến hành theo một trình tự cụ thể hoặc cần phải sự tham gia của nhiều cơ quan, tổ chức và nhiều người.

Thứ sáu, về chế tài xử lý đối với cơ quan, người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại vi phạm các quy định về giải quyết khiếu nại:

Cần có các quy định chế tài xử lý cụ thể đối với cơ quan, người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại, những người có trách nhiệm trong việc giải quyết các khiếu nại, thi hành các quyết định giải quyết khiếu nại và thủ trưởng các cơ quan nhà nước trong công tác tổ chức tiếp công dân. Bởi vì, do pháp luật chưa có quy định cụ thể về chế tài xử lý đối với hành vi vi phạm các quy định về hình thức giải quyết khiếu nại, thủ tục thụ lý đơn khiếu nại, thời hạn giải quyết đơn khiếu nại, việc tổ chức thi hành quyết định giải quyết khiếu nại đã có hiệu lực pháp luật khẳng định quyết định hành chính, hành vi hành chính bị khiếu nại là trái pháp luật và việc tổ chức, thực hiện công tác tiếp dân … Nên đã dẫn đến thực trạng người giải quyết khiếu nại nhận đơn khiếu nại nhưng không ghi vào sổ nhận đơn; không trao giấy biên nhận cho người nộp đơn; cố tình không thụ lý đơn khiếu nại khi đã đủ điều kiện, thụ lý nhưng không thông báo bằng văn bản cho đương sự hoặc có thông báo những không đúng thời hạn luật định; người giải quyết khiếu nại không ra quyết định bằng văn bản mà chỉ ra thông báo, công văn để giải quyết khiếu nại làm cho văn bản giải quyết khiếu nại không mang tính pháp lý bắt buộc các đối tượng phải thi hành và gây khó khăn cho việc khiếu nại tiếp lên cấp trên trực tiếp hoặc khiếu kiện vụ án hành chính của công dân; việc thi hành hoặc thi hành không triệt để để giải quyết khiếu nại đã có hiệu lực pháp luật; Thủ trưởng các cơ quan có trách nhiệm tổ chức tiếp dân nhưng không thực hiện hoặc thực hiện không đầy đủ, đúng quy định của pháp luật về công tác tổ chức tiếp dân… Khi có những quy định nói trên, người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại, những người có trách nhiệm trong việc giải quyết các khiếu nại, thi hành các quyết định giải quyết khiếu nại và thủ trưởng các cơ quan nhà nước trong công tác tổ chức tiếp công dân sẽ có trách nhiệm hơn.

Thứ bảy, về công tác giám sát hoạt động giải quyết khiếu nại hành chính:

Thực tiễn công tác giải quyết khiếu nại hành chính cho thấy sự kiểm tra, giám sát của nhà nước và xã hội đối với hoạt động của các cán bộ, công chức nói chung, cán bộ, công chức thực hiện nhiệm vụ giải quyết khiếu nại nói riêng còn rất hạn chế, đây là một trong những nguyên nhân quan trọng làm cho việc giải quyết khiếu nại đưa lại kết quả không như mong muốn. Do đó, để nâng cao hiệu quả của hoạt động giải quyết khiếu nại của công dân cần tăng cường sự kiểm tra, thanh tra, giám sát của cơ quan Nhà nước, của các tổ chức, đoàn thể và công dân đối với hoạt động giải quyết khiếu nại của cơ quan hành chính nhà nước. Thông qua hoạt động giám sát, công tác giải quyết khiếu nại được đôn đốc và thực hiện đúng những quy định của thủ tục pháp lý giải quyết khiếu nại của công dân, quyền khiếu nại của công dân được bảo đảm và tôn trọng. Các khiếm khuyết, vi phạm của cán bộ, công chức, của người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại được kịp thời phát hiện, khắc phục, sửa chữa. Đặc biệt, thông qua hoạt động giám sát, những chủ trương, chính sách, những quy định của pháp luật không còn phù hợp với thực tiễn sẽ sớm được bãi bỏ, sửa đổi, bổ sung; mối quan hệ và niềm tin của nhân dân vào đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước ngày càng được củng cố.

Để đảm bảo và tạo điều kiện cho hoạt động kiểm tra, thanh tra, giám sát được thực hiện tốt, cơ quan hành chính nhà nước các cấp cũng phải thường xuyên thực hiện tốt chế độ thông tin, báo cáo về hoạt động giải quyết khiếu nại cho cơ quan nhà nước có thẩm quyền; phải phối hợp chặt chẽ, tạo điều kiện cho các tổ chức, đoàn thể tham gia các hoạt động giải quyết khiếu nại, đặc biệt là việc giải quyết đối với những vụ việc khiếu nại đông người, khiếu nại ở những "điểm nóng". Trong quá trình giải quyết khiếu nại hành chính cơ quan thẩm quyền phải đáp ứng những đòi hỏi, đề nghị, yêu cầu chính đáng

của người khiếu nại, phải có trách nhiệm cung cấp thông tin và công khai kết quả giải quyết các vụ việc khiếu nại hành chính trên phương tiện thông tin đại chúng hoặc niêm yết tại trụ sở cơ quan, tổ chức, đơn vị. Tăng cường trách nhiệm giải trình khi tiếp nhận và xử lý các kiến nghị từ hoạt động giám sát của xã hội theo hướng quy định rõ trong Luật Khiếu nại về việc đối thoại giữa người có trách nhiệm giải quyết khiếu nại hành chính với đại diện ủy ban Mặt trận tổ quốc và các tổ chức thành viên, các Ban Thanh tra nhân dân có kiến nghị và công khai kết quả đối thoại đó.

3.2.2. Đề xuất cụ thể nâng cao hiệu quả giải quyết khiếu nại hành chính về đất đai trên địa bàn thị xã Tam Điệp, tỉnh Ninh Bình

Một là, tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác tiếp dân và giải quyết khiếu nại hành chính về đất đai. Chỉ đạo các tổ chức thanh tra tập trung tham mưu giúp cấp ủy, chính quyền các cấp thực hiện tốt công tác tiếp dân, xử lý, giải quyết kịp thời các vụ việc khiếu nại thuộc thẩm quyền giữ vững an ninh, trật tự an toàn xã hội trên địa bàn thị xã. Tiếp tục chỉ đạo, đôn đốc các đơn vị tập trung giải quyết các vụ việc khiếu nại còn tồn đọng, phức tạp, kéo dài. Chỉ đạo công tác tuyên truyền pháp luật đất đai, pháp luật khiếu nại đối với nhân dân các xã, phường trong thị xã. Đồng thời cũng chỉ đạo các đơn vị có liên quan kiểm tra, đôn đốc, hướng dẫn UBND thị xã giải quyết các vụ việc khiếu nại trên địa bàn.

Hai là, củng cố và chấn chỉnh công tác tiếp công dân, thực hiện nghiêm túc chế độ tiếp dân, bố trí cán bộ có đủ năng lực, trình độ, kinh nghiệm, phẩm chất đảm nhiệm công tác tiếp dân. Những vụ việc phức tạp các đồng chí lãnh đạo phải đích thân tiếp dân, đối thoại với công dân và trực tiếp chỉ đạo giải quyết. Khi xảy ra khiếu kiện đông người thì phải tăng cường sự phối hợp để tiếp dân và vận động công dân trở về địa phương, đồng thời, có biện pháp giải quyết kịp thời, dứt điểm, không để kéo dài, tái khiếu kiện. Ủy ban nhân dân