Giải pháp tài chính thực hiện xã hội hóa dịch vụ viễn thông công ích tại Việt Nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN

**********

BÙI XUÂN CHUNG

GIẢI PHÁP TÀI CHÍNH THỰC HIỆN XÃ HỘI HÓA DỊCH VỤ

VIỄN THÔNG CÔNG ÍCH TẠI VIỆT NAM

LUẬN ÁN TIẾN SỸ KINH TẾ

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 227 trang tài liệu này.

HÀ NỘI - 2009

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN

**********

BÙI XUÂN CHUNG

GIẢI PHÁP TÀI CHÍNH THỰC HIỆN XÃ HỘI HÓA DỊCH VỤ

VIỄN THÔNG CÔNG ÍCH TẠI VIỆT NAM

Chuyên ngành: Kinh tế tài chính Ngân hàng

Mã số: 62.31.12.01

LUẬN ÁN TIẾN SỸ KINH TẾ

Người hướng dẫn khoa học:

PGS.TS ĐÀM VĂN HUỆ

Hà Nội - 2009

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng bản thân tôi. Các số liệu sử dụng phân tích trong luận án có nguồn gốc rõ ràng, đã được công bố theo đúng quy định. Các kết quả nghiên cứu trong luận án là do tác giả tự tìm hiểu, phân tích một cách trung thực, khách quan và phù hợp với thực tế.

Tác giả

Bùi Xuân Chung

LỜI CẢM ƠN

Tôi xin chân thành cảm ơn sự giúp đỡ của Thầy giáo - PGS. TS Đàm Văn Huệ và tập thể Giảng viên khoa Ngân hàng Tài chính và Viện đào tạo sau Đại học - Đại học Kinh tế Quốc dân đã đóng góp ý kiến quý báu và giúp đỡ tôi hoàn thành bản luận án này.

Tôi xin gửi lời cảm ơn đến toàn thể thành viên gia đình tôi đã động viên tôi hoàn thành bản luận án này. Tôi xin gửi lời cảm ơn đến Lãnh đạo và cán bộ của Quỹ Dịch vụ Viễn thông công ích Việt Nam đã tạo điều kiện và đóng góp ý kiến để tôi hoàn thành bản luận án này.

Tôi cũng xin đặc biệt gửi lời cảm ơn đến sự giúp đỡ của: GS. Mai Siêu – Đại học Kinh tế Quốc dân;

Ông Trần Mạnh Dũng - Giám đốc Quỹ Dịch vụ Viễn thông công ích Việt Nam;

Ông Phạm Văn Dũng – Phó Chủ tịch Hội đồng quản lý - Quỹ Dịch vụ Viễn thông công ích Việt Nam;

TS. Nguyễn Ái Việt (làm việc ở Hoa Kỳ - người có công trình về quan hệ công tư trong lĩnh vực nghiên cứu phát triển đã đăng tại Thụy Sĩ - APPP) đã giúp đỡ tôi trong định hướng và giải quyết các vấn đề kinh nghiệm quốc tế trong hợp tác công tư;

GS. TS Tô Xuân Dân – Đại học Kinh tế Quốc dân; TS. Nguyễn Hồng Minh – Đại học Kinh tế Quốc dân;

Ông Đào Mạnh Hùng – Bộ Thông tin và Truyền thông.

Tác giả

Bùi Xuân Chung

TRANG PHỤ BÌA

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN i

LỜI CẢM ƠN ii

MỤC LỤC iii

DANH MỤC BẢNG BIỂU ix

DANH MỤC HÌNH VẼ VÀ ĐỒ THỊ x

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT xi

LỜI MỞ ĐẦU 1

Chương 1 - TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN 6

1.1. TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ ĐIỂM MỚI CỦA LUẬN ÁN 6

1.1.1. Tình hình nghiên cứu 6

1.1.2. Điểm mới của luận án 8

1.2. ĐỊNH HƯỚNG NGHIÊN CỨU 9

1.2.1. Câu hỏi đặt ra trong nghiên cứu 10

1.2.2. Đối tượng nghiên cứu cụ thể 11

1.2.3. Yêu cầu của phương pháp luận 12

1.2.4.Mô hình phân tích trong luận án 14

1.2.4.1. Mô hình phân tích trên cơ sở tổng cầu 14

1.2.4.2. Mô hình phân tích khe hở tài chính giữa nhu cầu và khả năng 15

1.2.4.3. Mô hình tài chính dự án xã hội hóa (Dự án công tư) 16

1.3. DỊCH VỤ VIỄN THÔNG CÔNG ÍCH, XÃ HỘI HÓA, QUAN HỆ CÔNG TƯ17

1.3.1. Vai trò của việc phổ cập dịch vụ viễn thông công ích 17

1.3.2. Xã hội hóa và quan hệ công tư trong lĩnh vực viễn thông công ích 19

1.3.2.1. Vai trò của Nhà nước trong phát triển cung ứng dịch vụ viễn thông công ích 19

1.3.2.2. Dịch vụ Viễn thông công ích và các phương thức phổ cập dịch vụ Viễn thông công ích 20

1.3.2.3. Xã hội hóa và quan hệ công tư 21

1.4. LỢI ÍCH CÁC BÊN TRONG DỰ ÁN XÃ HỘI HÓA DỊCH VỤ VTCI 24

1.4.1. Dự án xã hội hóa trong lĩnh vực viễn thông công ích 24

1.4.2. Thẩm định tài chính dự án[6] 27

1.4.2.1. Khái niệm thẩm định dự án 27

1.4.2.2. Thẩm định tài chính dự án 27

1.4.2.3. Sự kết hợp các quan điểm khác nhau trong dự án xã hội hóa 28

1.4.3. Phạm vi thẩm định tài chính trong các dự án xã hội hóa 30

1.4.3.1. Lợi ích của các phần tham gia dự án xã hội hóa 31

1.4.3.2. Lợi ích của dự án theo kịch bản thay đổi 32

1.4.4. Các chỉ số tài chính cơ bản của dự án 32

1.4.4.1. Giá trị hiện tại ròng 32

1.4.4.2. Tiêu chuẩn tỷ số lợi ích trên chi phí 34

1.4.4.3. Thời gian hoàn vốn 34

1.4.4.4. Suất sinh lợi bình quân trên giá trị sổ sách 35

1.4.4.5. Chỉ số lợi nhuận (PI) 36

1.4.4.6. Tỷ lệ hoàn vốn nội bộ 36

1.4.4.7. Hệ số năng lực trả nợ hàng năm (DSCRn -Debt Service Cover Ratio)

............................................................................................................................ 38

1.4.4.8. Hệ số năng lực trả nợ trong thời gian vay (Loan Life Cover Ratio - LLCR) 38

1.4.4.9. Tỷ lệ lợi tức trên vốn chủ (Return on equite –ROE) 38

3.2.3.10. Giá trị hiện tại ròng giữa thuế và mức trợ cấp 39

1.4.5.1. Xác định dòng tiền của dự án 39

1.4.5.2. Các yếu tố ảnh hưởng đến dòng tiền của dự án 42

1.5. NỘI DUNG TÀI CHÍNH CƠ BẢN TRONG QUAN HỆ CÔNG TƯ VÀ DỰ ÁN XÃ HỘI HÓA 43

1.5.1. Khái niệm 43

1.5.2. Quan điểm của tác giả 44

1.6. KHUNG CHIẾN LƯỢC ĐẦU TƯ TRONG MỐI QUAN HỆ TÀI CHÍNH TƯ VÀ CÔNG 45

1.6.1. Khái niệm 45

1.6.2. Vai trò 45

1.7. MÔ HÌNH ĐÁNH GIÁ TÁC ĐỘNG CỦA GIẢI PHÁP TÀI CHÍNH ĐẾN HIỆU QUẢ XÃ HỘI HÓA DỊCH VỤ CÔNG ÍCH 46

1.7.1. Xây dựng mô hình 46

1.7.2. Các số liệu sử dụng trong mô hình 47

1.7.3. Sử dụng kết quả thống kê 47

1.8. KINH NGHIỆM QUỐC TẾ VỀ SỬ DỤNG GIẢI PHÁP TÀI CHÍNH THỰC HIỆN XÃ HỘI HÓA TRONG LĨNH VỰC VIỄN THÔNG CÔNG ÍCH 48

1.8.1. Kinh nghiệm từ các tổ chức quản lý viễn thông công ích 48

1.8.2. Kinh nghiệm từ trường hợp Ngân Hàng Grameen (Ngân hàng nghèo Bangladesh) 48

Chương 2 - THỰC TRẠNG GIẢI PHÁP TÀI CHÍNH THỰC HIỆN XÃ HỘI HÓA DỊCH VỤ VIỄN THÔNG CÔNG ÍCH TẠI VIỆT NAM 56

2.1. TỔNG QUAN VỀ THỊ TRƯỜNG VIỄN THÔNG VÀ VIỄN THÔNG CÔNG ÍCH TẠI VIỆT NAM 56

2.1.1. Tổng quan thị trường viễn thông Việt Nam 56

2.1.1.1. Thành tựu của thị trường viễn thông Việt Nam 56

2.1.1.2. Hạn chế của thị trường viễn thông Việt Nam 60

2.1.2. Dịch vụ viễn thông công ích 61

2.1.2.1. Giai đoạn bao cấp chéo 61

2.1.2.2. Giai đoạn phổ cập thông qua Quỹ Dịch vụ viễn thông công ích Việt Nam 62

2.1.2.3.Chính sách trong viễn thông công ích 64

2.1.2.4.Hạn chế và nguyên nhân 68

2.1.3. Phương thức và loại hình dịch vụ viễn thông đang được cung cấp 69

2.1.3.1. Loại hình dịch vụ viễn thông công ích đang được cung cấp 69

2.1.3.2. Phương thức phổ cập dịch vụ viễn thông công ích 69

2.2. THỰC TRẠNG XÃ HỘI HÓA VÀ QUAN HỆ CÔNG TƯ TRONG LĨNH VỰC VIỄN THÔNG CÔNG ÍCH 70

2.2.1. Các nội dung tài chính và loại hình cung cấp dịch vụ viễn thông công ích

................................................................................................................................ 70

2.2.1.1. Xã hội hóa từ giác độ nguồn lực tài chính để phổ cập 70

2.2.1.2. Xã hội hóa từ giác độ sử dụng nguồn vốn 71

2.2.1.3. Xã hội hóa việc quản lý điều hành 72

2.2.2. Các dịch vụ viễn thông công ích được cung cấp 72

2.2.2.1. Duy trì thuê bao điện thoại cố định và Internet 73

2.2.2.2. Duy trì hệ thống VSAT-IP tại vùng được cung cấp dịch vụ viễn thông công ích 73

2.2.2.3. Duy trì điểm truy nhập điện thoại công cộng, Internet 73

2.2.2.4. Hỗ trợ lắp đặt, hòa mạng thuê bao mới sử dụng điện thoại cố định, Internet 74

2.2.2.5. Hỗ trợ dịch vụ viễn thông bắt buộc 75

2.3. QUAN HỆ TÀI CHÍNH CƠ BẢN CỦA XÃ HỘI HÓA VÀ QUAN HỆ CÔNG TƯ TRONG LĨNH VỰC VIỄN THÔNG CÔNG ÍCH 76

2.3.1. Nội dung tài chính trong xã hội hóa dịch vụ viễn thông công ích 76

2.3.1.1. Xã hội hóa nguồn tài chính thực hiện phổ cập dịch vụ viễn thông công ích tại Việt Nam 76

2.3.1.2. Xã hội hóa việc sử dụng nguồn tài chính trong phổ cập dịch vụ viễn thông công ích tại Việt Nam 77

2.3.2. Thực trạng giải pháp tài chính thực hiện xã hội hóa dịch vụ viễn thông công ích 78

2.3.2.1. Kế hoạch hóa nguồn tài trợ 78

2.3.2.2. Kế hoạch dài hạn trong giao kế hoạch và đặt hàng cung cấp dịch vụ viễn thông công ích 78

2.3.3. Hạn chế và nguyên nhân 79

2.3.3.1. Những hạn chế 79

2.3.3.2. Nguyên nhân 80

2.4. KHOẢNG CÁCH SỐ VÀ NHU CẦU DỊCH VỤ VIỄN THÔNG CÔNG ÍCH. 81

2.4.1. Khoảng cách số 81

2.4.2. Khoảng cách số và nhu cầu tài chính tăng thêm 81

Chương 3 - XÂY DỰNG MÔ HÌNH ĐÁNH GIÁ CÁC GIẢI PHÁP TÀI CHÍNH THỰC HIỆN XÃ HỘI HÓA DVVTCI 83

3.1. THẨM ĐỊNH NHỮNG GIAI ĐOẠN NGHIÊN CỨU 83

3.2. THIẾT KẾ NGHIÊN CỨU CỦA LUẬN ÁN 84

3.2.1. Mô hình dự báo khoảng cách số và khe hở tài chính 84

3.2.2. Mô hình đánh giá tác động của đầu tư viễn thông 85

3.2.3. Mô hình tài chính dự án theo các quan điểm khác nhau 85

3.3. XÁC ĐỊNH BIẾN, PHIẾU ĐIỀU TRA VÀ MÔ HÌNH PHÂN TÍCH 87

3.3.1. Biến đo lường và thu thập số liệu 87

3.3.1.1. Biến trong mô hình dự báo khoảng cách số và khe hở tài chính 87

3.3.1.2. Biến trong mô hình đánh giá tác động của đầu tư viễn thông 88

3.3.1.3. Biến trong mô hình tài chính dự án theo các quan điểm khác nhau. 88

3.3.2. Mô hình phân tích 88

3.3.2.1. Mô hình dự báo khoảng cách số và khe hở tài chính 88

3.3.2.2. Mô hình đánh gía tác động của đầu tư viễn thông 89

3.3.2.3. Mô hình tài chính dự án theo các quan điểm khác nhau 89

3.3.2.4. Mô hình phân tích chính sách 95

3.3.3. Các giả thuyết cần kiểm chứng trong Luận án 96