Phân Bố Trẻ Tham Gia Nghiên Cứu Theo Một Số Yếu Tố Cá Nhân Trẻ

đoán, can thiệp RLPTK

Dịch vụ hiện có đáp ứng được nhu cầu của cha mẹ trẻ không?

 Loại dịch vụ, phương pháp can thiệp và người cung cấp

 Nhân lực (Đào tạo và năng lực chuyên môn)

 Cơ sở vật chất, trang thiết bị

Khả năng tiếp cận được của dịch vụ

Địa điểm cung cấp dịch vụ có dễ tiếp cận được không? Khoảng cách địa lý

 Phương tiện giao thông

 Thời gian đi lại

Giá thành

Giá thành của dịch vụ có phù hợp với thu nhập và khả năng chi trả của cha mẹ trẻ không?

 Các chi phí trực tiếp

 Các chi phí gián tiếp (các chi phí đi lại, thời gian và thu nhập bị mất đi và các chi phí không chính thức khác)

Sự đầy đủ, phù hợp của dịch vụ

Cách thức tổ chức cung cấp dịch vụ có đáp ứng mong đợi của cha mẹ trẻ không?

 Cách thức tổ chức, cung cấp

 Đáp ứng mong đợi của cha mẹ trẻ RLPTK

 Thời gian cung cấp dịch vụ

Sự chấp nhận được của dịch vụ

Các dịch vụ có được cha mẹ trẻ chấp nhận không?

 Sự phù hợp với các hướng dẫn, quy định

 Sự tin tưởng của cha mẹ trẻ RLPTK vào người cung cấp dịch vụ

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 240 trang tài liệu này.

2.8. Phương pháp phân tích số liệu

Số liệu định lượng phục vụ cho mục tiêu 1 và 2: được làm sạch, đánh mã theo tỉnh, huyện, xã và gán cho mỗi trẻ một mã cá nhân (ID cá nhân) duy nhất gồm 07 ký tự, được tạo ra từ mã tỉnh (01 ký tự), mã huyện/quận (01 ký tự), mã xã/phường (02 ký tự) và mã trẻ trong từng xã/phường (03 ký tự) để tiện khâu kết nối dữ liệu giữa điều tra sàng lọc với các phiếu khám chẩn đoán ở vòng sau.

Các dữ liệu được nhập vào máy tính bằng phần mềm thiết kế trên Epidata 3.1. Các bộ nhập liệu được thiết kế với tệp kiểm tra thông tin ngay khi nhập để khống chế các sai số khi nhập liệu. Các bộ số liệu được kết nối theo mã ID cá nhân trẻ. Số liệu được xử lý và phân tích bằng phần mềm SPSS 20. Kết quả phân tích được trình bày theo mục tiêu nghiên cứu gồm các phân tích:

+ Phân tích mô tả: sử dụng phân tích mô tả tần số, tỷ lệ đối với các biến định tính; sử dụng giá trị trung bình và độ lệch chuẩn hoặc trung vị, giá trị lớn nhất, giá trị nhỏ nhất đối với các biến định lượng.

+ Phân tích thống kê suy luận: Thống kê suy luận được thực hiện qua ước tính 95%CI và kiểm định giả thuyết. Kiểm định thống kê Khi bình phương được sử dụng trong việc so sánh các tỷ lệ. Mức ý nghĩa thống kê p<0,05 được sử dụng. Phân tích đơn biến, biến phụ thuộc được sử dụng để phân tích là biến tình trạng trẻ tự kỷ hay không tự kỷ để phân tích với các biến độc lập gồm biến thông tin chung của trẻ, nhóm biến số về gia đình trẻ, nhóm biến số

trước, trong và sau khi sinh của trẻ. Phân tích đa biến, sau khi phân tích đơn biến, số liệu được phân tích theo mô hình hồi đa biến cho biến phụ thuộc là tình trạng tự kỷ của trẻ. Các biến độc lập phụ thuộc vào tổng quan nghiên cứu và kết quả phân tích đơn biến.

Số liệu định tính phục vụ cho mục tiêu 3: Các băng PVS được gỡ băng, đọc kỹ mã hóa số liệu theo từng nội dung và phân tích theo các chủ đề của mục tiêu nghiên cứu số 3 về những rào cản trong tiếp cận dịch vụ của cha/mẹ trẻ có con tự kỷ. Phần mềm NVivo 10 được sử dụng để quản lý và phân tích số liệu định tính.

2.9. Đạo đức nghiên cứu

Điều tra định lượng được thực hiện theo Quyết định thông qua số 319/2016/YTCC-HD3 ngày 16 tháng 10 năm 2016 của Hội đồng Đạo đức trong nghiên cứu Y sinh học Trường Đại học Y tế công cộng.

Điều tra định tính được thực hiện theo Quyết định số 33/2019/YTCC-HD3 ngày 12 tháng 2 năm 2019 Hội đồng Đạo đức trong nghiên cứu Y sinh học Trường Đại học Y tế công cộng.

Nghiên cứu dựa trên tinh thần tự nguyện tham gia của các đối tượng, vì vậy các đối tượng hợp tác tốt trong quá trình nghiên cứu và có quyền từ chối tham gia nghiên cứu. Đối tượng nghiên cứu được giải thích cụ thể về mục đích nội dung nghiên cứu.

Bộ câu hỏi không bao gồm các câu hỏi mang tính riêng tư, các vấn đề nhạy cảm nên không ảnh hưởng gì đến tâm lý hay sức khoẻ của đối tượng nghiên cứu.

Các số liệu này chỉ nhằm mục đích phục vụ cho nghiên cứu, kết quả nghiên cứu được đề xuất sử dụng vào mục đích nâng cao sức khỏe cho cộng đồng, không sử dụng cho các mục đích khác.

CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU

3.1. Đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu

Bảng 3. 1. Phân bố trẻ tham gia nghiên cứu theo một số yếu tố cá nhân trẻ

Yếu tố

Số lượng (n)	Tỷ lệ (%)
Tỉnh/TP
Hà Nội	5.501	13,7
Thái Bình	5.883	14,6
Hòa Bình	5.893	14,6
Quảng Nam	5.539	13,8
Đồng Tháp	5.600	13,9
Đồng Nai	5.922	14,7
Đắk Lắk	5.905	14,7
Nhóm tuổi trẻ
18-23 tháng	17.193	42,7
24-30 tháng	23.050	57,3
Giới tính trẻ
Nam	21.345	53,0
Nữ	18.898	47,0
Khu vực sống
Thành thị	9.976	24,8
Nông thôn	30.267	75,2
Thứ tự con trong gia đình
Thứ nhất	17.109	42,5
Thứ hai	17.427	43,3
Thứ ba trở lên	5.707	14,2
Tổng	40.243	100,0

Số trẻ đã tham gia nghiên cứu tại mỗi tỉnh dao động từ 5.500 trẻ đến 5.900 trẻ. Số trẻ em ở độ tuổi 24 – 30 tháng chiếm 57,3% và số trẻ em trai chiếm 53,0%. Các đối tượng của nghiên cứu chủ yếu sinh sống ở khu vực nông thôn (75,2%). Phần lớn trẻ tham gia nghiên cứu là con thứ nhất (42,5%) và con thứ hai (43,3%), trong khi con thứ ba chiếm 14,2%.

Bảng 3. 2. Phân bố trẻ tham gia nghiên cứu theo một số yếu tố gia đình

Yếu tố

Số lượng (n)	Tỷ lệ (%)	Yếu tố	Số lượng (n)	Tỷ lệ (%)
Tuổi mẹ khi sinh trẻ			Tuổi bố khi sinh trẻ
Dưới 20 tuổi	2.694	6,7	Dưới 20 tuổi	664	1,6
20-29 tuổi	25.34	63,0	20-34 tuổi	30.942	76,9
30-34 tuổi	8.386	20,8	35-45 tuổi	7.45	18,5
Từ 35 tuổi trở lên	3.684	9,2	Từ 46 tuổi trở lên	535	1,4
Không rõ/ Không trả lời	139	0,3	Không rõ/ Không trả lời	652	1,6
Học vấn của mẹ			Học vấn của bố
Tiểu học/ THCS	14.178	35,2	Tiểu học/ THCS	14.392	35,8
THPT	14.098	35,0	THPT	14.412	35,8
Trung cấp/ Cao đẳng	6.412	16,0	Trung cấp/ Cao đẳng	5.388	13,4
Đại học/ Sau đại học	5.399	13,4	Đại học/ Sau đại học	5.372	13,4
Không rõ/ Không trả lời	156	0,4	Không rõ/ Không trả lời	679	1,7
Nghề nghiệp của mẹ			Nghề nghiệp của bố
Làm ruộng	8.608	21,4	Làm ruộng	9.403	23,4
CNV nhà nước	5.312	13,2	CNV nhà nước	4.809	11,9
CNV tư nhân	10.218	25,4	CNV tư nhân	8.611	21,4
Tự do	11.295	28,0	Tự do	16.137	40,1
Khác	4.779	11,9	Khác	629	1,6
Không rõ/ Không trả lời	31	0,1	Không rõ/ Không trả lời	654	1,6
GĐ có người rối loạn thần kinh			GĐ có người Khuyết tật bẩm sinh
Có	1.441	3,6	Có	547	1,4
Không	38.594	95,9	Không	39.641	98,5
Không rõ/ Không trả lời	208	0,5	Không rõ/ Không trả lời	55	0,1
GĐ có người Rối loạn tâm thần
Có	628	1,6
Không	39.557	98,3
Không rõ/ Không trả lời	58	0,1
Tổng	40.243	100,0	Tổng	40.243	100,0

Tuổi của mẹ khi sinh trẻ chủ yếu ở nhóm 20 – 29 tuổi (63%); 9,2% mẹ sinh trẻ ở độ tuổi từ 35 tuổi trở lên. Tuổi của bố khi sinh trẻ chủ yếu ở nhóm 20 – 34 tuổi (76,9%), có 1,3% ông bố sinh trẻ ở 46 tuổi trở lên. Phần lớn bố/mẹ trẻ trong nghiên cứu có học vấn tiểu học/THCS và THPT (35,2% và 35,0% cho học vấn của mẹ; 35,8% và 35,8% cho học vấn của bố). Có tới 3,6% trẻ có người thân (gồm ông/bà nội ngoại, cha/mẹ, cô/dì ruột, chú/bác ruột, anh/chị/em ruột của trẻ) mắc rối loạn thần kinh (RLTK), 1,6% trẻ có người thân mắc rối loạn tâm thần (RLTT) và 1,4% có người thân mắc khuyết tật bẩm sinh (KTBS).

Bảng 3. 3. Phân bố trẻ theo một số yếu tố trước sinh trẻ của mẹ

Yếu tố trước sinh trẻ (N=40.243)

Số lượng (n)	Tỷ lệ (%)
Có sảy thai trước mang thai trẻ	2.216	5,5
Có thai chết lưu trước mang thai trẻ	787	2,0
Có nạo phá thai trước mang thai trẻ	1.067	2,7
Mang thai trẻ này có hỗ trợ sinh sản	208	0,5
Có nhiễm cúm khi mang thai trẻ	1.697	4,2
Có nhiễm vi rút khác khi mang thai trẻ	154	0,4
Thường xuyên tiếp xúc hóa chất khi mang thai trẻ	256	0,6
Thường xuyên hút thuốc lá chủ động hoặc thụ động khi mang thai	2459	6,1
Có nhiễm độc thai nghén	92	0,2
Có đái tháo đường thai kỳ	140	0,4
Có tiền sản giật khi mang thai	45	0,1
Có sang chấn tâm lý khi mang thai	307	0,8
Có bi tăng huyết áp khi mang thai	240	0,6

Có 5,5% bà mẹ đã từng sảy thai, 2% từng bị thai chết lưu và 2,7% từng nạo phá thai trước khi sinh trẻ này.

Trong quá trình mang thai trẻ, có 4,2% bà mẹ từng bị cúm; 0,4% từng mắc các vi rút khác (rubella, sốt xuất huyết, viêm não); 0,6% có tiếp xúc hóa chất (thuốc bảo vệ thực vật hoặc các hóa chất khác); 6,1% bà mẹ thường xuyên hút thuốc lá chủ động hoặc bị động khi mang thai; 0,2% bị nhiễm độc thai nghén (do NVYT kết luận), 0,4% bị đái tháo đường thai kỳ (do NVYT kết luận), 0,1% bị tiền sản giật, 0,8% bị sang chấn tâm lý và 0,6% bị tăng huyết áp.

Bảng 3. 4. Phân bố trẻ theo một số yếu tố trong khi sinh

Yếu tố

Số lượng (n)	Tỷ lệ (%)
Hình thức sinh
Can thiệp y tế (mổ/ forcept/giác hút)	12.760	31,7
Đẻ thường	27.483	68,3
Thời gian chuyển dạ
Bất thường (>24 giờ)	780	1,9
Bình thường (≤24 giờ)	35.086	87,2
Không rõ/ Không trả lời	4.377	10,9
Tuổi thai khi sinh
Thiếu tháng (≤37 tuần)	2.086	5,2
Đủ tháng (38-41 tuần)	37.340	92,8
Già tháng (≥42 tuần)	440	1,1
Không rõ/ Không trả lời	377	0,9
Cân nặng khi sinh
Thiếu cân (<2500g)	1.307	3,3
Đủ cân (≥2500g)	38.773	96,3
Không rõ/ Không trả lời	163	0,4
Ngạt khi sinh
Có	348	0,9
Không	39.486	98,1
Không rõ/ Không trả lời	409	1,0
Số trẻ trong lần sinh này
Đa thai	601	1,5
Đơn thai	39.642	98,5
Tổng	40.243	100,0

Có 31,7% trẻ được sinh có can thiệp y tế (mổ đẻ, dùng kẹp forcept hoặc giác hút), 1,9% trẻ được sinh từ cuộc chuyển dạ bất thường (chuyển dạ trên 24 giờ). Tỷ lệ trẻ sinh thiếu tháng (≤37 tuần) là 5,2% và sinh già tháng (≥42 tuần) là 1,1%. Tỷ lệ trẻ sinh thiếu cân (<2500g) là 3,3%; bị ngạt khi sinh là 0,9% và đa thai trong lần sinh trẻ này là 1,5%.

Bảng 3. 5. Phân bố trẻ theo một số yếu tố sau sinh

Yếu tố trẻ có: (N = 40.243)

Số lượng (n)	Tỷ lệ (%)
Vàng da sơ sinh bệnh lý	619	1,5
Suy hô hấp mức độ nặng	167	0,4
Xuất huyết não/màng não sơ sinh	25	0,1
Chấn thương sọ não	21	0,1
Viêm não/ Viêm màng não	40	0,1
Co giật do sốt cao	480	1,2
Co giật không nguyên nhân	70	0,2
Động kinh	36	0,1

Có 1,5% trẻ trong nghiên cứu bị vàng da sơ sinh bệnh lý, 0,4% bị suy hô hấp mức độ nặng. Tỷ lệ trẻ có một số bệnh lý não gồm xuất huyết não/màng não sơ sinh là 0,1%, chấn thương sọ não là 0,1% và viêm não/ viêm màng não là 0,1%. Có 1,2% trẻ từng bị co giật do sốt cao và 0,2% từng bị co giật không rõ nguyên nhân. Có 0,1% trẻ bị động kinh (đã được NVYT kết luận) trong nghiên cứu.

3.2. Đánh giá kết quả sàng lọc và chẩn đoán RLPTK ở trẻ em 18-30 tháng bằng công cụ M-CHAT và DSM-IV

Nghiên cứu đã sàng lọc thành công được 40.243 trẻ 18-30 tháng tại 7 tỉnh/thành phố trên tổng số mẫu 42.551 trẻ (tỷ lệ tham gia đạt 94,6%), trong đó có 514 trẻ dương tính với M-CHAT. Giai đoạn chẩn đoán RLPTK, chúng tôi đã mời 100% (514 trẻ) trẻ dương tính với M-CHAT và 1028 trẻ âm tính M-CHAT (theo tỷ lệ trẻ dương tính: trẻ âm tính với M-CHAT là 1:2 và tương ứng với nhóm tuổi, giới tính và địa bàn xã/phường) đến các trung tâm y tế quận/huyện để các chuyên gia khoa Tâm thần- Viện Nhi trung ương đến khán chẩn đoán. Kết quả đã khám chẩn đoán RLPTK trên 1282 trẻ (gồm 495 trẻ dương tính và 787 trẻ âm tính M-CHAT). Tổng số trẻ mắc RLPTK trong nghiên cứu là 305 trẻ, chiếm tỷ lệ 0,758% hay 7,58‰.