Hoàn Thiện Pháp Luật Đấu Thầu Xây Lắp Quốc Tế Trên Phương Diện Các Chủ

lớn như WB, ADB... vẫn có xu hướng đầu tư lớn trong lĩnh vực xây lắp của Việt Nam. Cho nên việc hoàn thiện quy trình đấu thầu quốc tế trong lĩnh vực xây lắp ở Việt Nam ngoài điều kiện là phải sát với tình hình thực tế còn phải phù hợp với quy trình của các tổ chức này.

Chủ đầu tư nên xây dựng đơn dự thầu, tài liệu đấu thầu quốc tế dựa trên sự tham khảo của nhiều nguồn thông tin trong và ngoài nước, khảo sát thực tế một cách kỹ lưỡng. Từ đó mới đề ra phương án thi công và quyết định giá mời thầu của công trình. Việc xây dựng giá cũng phải tham khảo từ nhiều nguồn thông tin trong và ngoài nước. Việc nắm chắc các quy định về các loại thuế, các chi phí liên quan tới qua trình tổ chức đấu thầu cũng là rất cần thiết trong việc tính toán chính xác giá cả.

Để công khai trong đấu thầu, rất cần thiết có công báo đấu thầu; tiêu chuẩn đánh giá thầu và mẫu hợp đồng chi tiết phải có trong hồ sơ mời thầu; xác định vị trí các nhà tư vấn giám sát trong đấu thầu và thực hiện hợp đồng đấu thầu và chủ đầu tư phải có bảo lãnh thanh toán. Những điều này sẽ khắc phục được tính hành chính của quá trình lập dự án, đấu thầu và triển khai dự án như hiện nay. Tính hành chính đó đã làm cho đấu thầu vẫn chạy thầu, và nhà thầu bị rơi vào tình thế “vừa là nạn nhân vừa là thủ phạm”, đến mức trúng thầu mà cũng không vui vẻ gì.

Xây dựng hệ thống cung cấp thông tin. Thông tin chưa đầy đủ là một nguyên nhân dẫn đến việc thực hiện chưa tốt công tác đấu thầu quốc tế ở Việt Nam. Do chưa am hiểu kỹ về các nhà cung cấp nên chúng ta chưa chọn đượcnhà cung cấp phù hợp nhất cho dự án của mình thường gây lãng phí. Hơn nữa, nếu am hiểu rõ về các nhà thầu tham gia dự thầu thì chủ đầu tư có thể bỏ bớt thủ tục sơ tuyển, làm nhẹ bớt quy trình đấu thầu quốc tế. Khi có đầy đủ thông tin về thị trường giá cả, chúng ta có thể đưa ra giá trong hồ sơ mời thầu chính xác hơn, tránh được sự lãng phí nguồn vốn đầu tư cũng như chất lượng công trình kém. Vì vậy nhà nước nên xây dựng một viên nghiên

cứu và thu thập thông tin bởi những chuyên gia giỏi. Viện nghiên cứu thông tin này sẽ cung cấp cho các Công ty, các tổ chức những thông tin trước khi quyết định đầu tư, tham gia đấu thầu quốc tế hoặc mở cuộc đấu thầu quốc tế.

Để thực hiện tốt mục tiêu cạnh tranh công khai và bình đẳng trong hoạt động đấu thầu, nhà nước cũng cần thiết lập một trang chủ trên mạng Internet hoặc một tờ báo công khai dành riêng cho hoạt động đấu thầu. Tại đó thông tin về các gói thầu, thời gian tổ chưc, số lượng nhà thầu tham gia... cùng những nhà thầu đã bị phạt vì vi phạm hợp đồng sẽ được công khai. Như vậy môi trường của hoạt động đấu thầu sẽ được lành mạnh hoá.

3.2.5. Hoàn thiện pháp luật đấu thầu xây lắp quốc tế trên phương diện các chủ thể thể tham gia đấu thầu

3.2.5.1. Trên phương diện nhà thầu

Nghiên cứu kỹ Hồ sơ mời thầu: Hồ sơ mời thầu là tài liệu quan trọng cho các nhà thầu xây dựng hồ sơ dự thầu của họ. Cho nên việc nghiên cứu hồ sơ mời thầu là cần thiết. Hồ sơ mời thầu là cơ sở đưa ra các tiêu chuẩn mà họ cần đánh giá lại qua tình hình thị trường giá cả, tình hình thực tế sau khi thăm mặt bằng công trình, các thông tin về đối thủ cạnh tranh...

Hồ sơ mời thầu còn giúp nhà thầu xây dựng được các phương án thi công, thời gian thi công, phương án về giá... Trên thực tế các nhà thầu nên xây dựng, chuẩn bị nhiều phương án dự thầu với các mức lợi nhuận khác nhau. Tuy theo tình hình thực tế sau này để quyết định chọn phương án nào tham gia. Trong khi nghiên cứu hồ sơ mời thầu, nhà thầu cũng cần nghiên cứu kỹ những hạng mục có thể gây thêm các chi phí phát sinh và tính thêm các chi phí đó vào giá dự thầu. Không có công trình xây dựng nào lại không có chi phí phát sinh. Nhưng nghiên cứu kỹ nó nhà thầu sẽ hạn chế được, và tránh cho thua lỗ sau khi thực hiện công trình.

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 121 trang tài liệu này.

Xây dựng giá dự thầu hợp lý, hấp dẫn: Doanh nghiệp muốn nâng cao tố chất doanh nghiệp, một mặt phải tăng cường hạch toán giá thành, hiểu

thật rõ giá thành của mình. Chỉ có như vậy, doanh nghiệp mới có thể cân nhắc kỹ lưỡng khi báo giá thầu, không báo giá bừa bãi tuỳ tiện. Mặt khác, phải cải thiện mặt quản lý và kỹ thuật, nâng cao hiệu quả, hạ thấp giá thành, mở rộng không gian giảm giá của doanh nghiệp nhằm thích ứng với tình hình cạnh tranh giá cả khốc liệt. Cũng chỉ như vậy doanh nghiệp mới có đông cơ phát triển,

Nhà thầu cần tính toán chi phí hợp lý sát với thực tế.

Nhà thầu có chiến lược nhằm mục tiêu nào đó. Nhà thầu tính toán rất chặt chẽ nếu đặt ra mục tiêu lợi nhuận xác định. Có nhà thầu chỉ cần đến giải quyết công ăn việc làm mà không tính lãi, có nhà thầu lại đặt mục tiêu là danh tiếng và chỗ đứng trên thị trường mà chấp nhận lỗ, tuy nhiên chất lượng gói thầu vẫn phải được đảm bảo.

Tuy nhiên xây dựng một mức giá hợp lý là việc các nhà thâu phải đảm bảo được các yếu tố sau khi xây dựng giá:

 Tính hấp dẫn (giá bỏ thầu phải thấp hơn đối thủ cạnh tranh).

 Bù đắp được các chi phí có liên quan.

 Phải có mức lãi thoả đáng.

Cần chọn hợp đồng điều chỉnh giá khi chất lượng hồ sơ mời thầu chưa đảm bảo tin cậy.

Giá gói thầu và sự lựa chọn hình thức đấu thầu rất quan trọng. Nó liên quan chặt chẽ đến chất lượng hồ sơ mời thầu, cũng như phương thức thanh quyết toán giữa chủ đầu tư và nhà thầu trong dự án đầu tư. Thực tế trong những năm qua cho thấy, do nhận thức và vận dụng chưa đúng vấn đề nên đã gây ra nhiều hậu quả như hiện tượng bỏ giá thầu khác biệt quá nhiều với giá gói thầu, quá trình thanh quyết toán bị ách tắc vì thường xảy ra tranh chấp giữa các bên ký hợp đồng, giữa các bên với kết luận thanh tra, kiểm tra của các cơ quan nhà nước. Chất lượng hồ sơ mời thầu chưa đảm bảo độ tin cậy, lỗi này chủ yếu là do tổ chức tư vấn giúp chủ đầu tư khảo sát, thiết kế

và lập hồ sơ mời thầu. Vì là bước thiết kế cuối cùng, nhưng vẫn chưa đảm bảo độ tin cậy về tiên lượng, dự toán, thì cần lựa chọn hình thức “Hợp đồng theo thời gian”.

Liên doanh, liên kết: Khi nhà thầu nhận được một gói thầu có giá trị lớn, yêu cầu về kỹ thuật công nghệ hiện đại vượt quá khả năng của họ. Lúc này là lúc thích hợp họ nên tìm kiếm sự liên doanh liên kết với nhà thầu khác có thể đáp ứng được những vấn đề mà họ không đảm đương được. Các nhà thầu nên xây dựng một mối liên danh, liên kết trong đấu thầu vì cách này không làm phát sinh một pháp nhân mới, các bên vẫn giữ được tính độc lập của mình. Sau khi dự án hoàn thành họ có thể giải thể một cách đơn giản chứ không phức tạp như hình thức liên doanh. Hình thức liên danh, liên kết này cũng có thể thực hiện đối với các thành viên trong cùng một Tổng Công ty hoặc một hãng.

Khi liên kết các nhà thầu cần chú ý trong việc ký kết một hợp đồng liên danh liên kết với đầy đủ nội dung về quyền hạn và nghĩa vụ của các bên. Đây cũng chính là cơ sở để xác định tư cách nhà thầu.

Việc tìm đối tác để liên danh, liên kết không phải là công việc đơn giản. Thực tế nhà thầu đó phải tìm hiểu kỹ về đối tác của mình, về trình độ công nghệ, về tình hình tài chính, nguồn nhân lực... Có như vậy mới đảm bảo sự thành công của quá trình liên danh liên kết và hoàn thành dự án đúng tiến độ và chất lượng.

Trang bị công nghệ, thiết bị hiện đại: Việc trang bị công nghệ thiết bị hiện đại là vô cùng cần thiết đối với các doanh nghiệp Việt Nam vì hầu hết các doanh nghiệp Việt Nam đều có thiết bị lạc hậu, không đủ khả năng tham gia và thắng thầu đặc biệt trong các cuộc đấu thầu quốc tế. Có nhiều công trình có quy mô lớn mà Việt Nam đã để tuột mất do không có đủ điều kiện kỹ thuật hiện đại công nghệ tiên tiến. Tuy nhiên nếu bỏ tiền ra mua máy móc thiết bị mà lại sử dụng được trong một vài công trình thì lại là lãng phí, trong

khi các nhà thầu Việt Nam lại rất bị hạn chế về vốn. Vì vậy cách tốt nhất để giải quyết trước mắt vấn đề công nghệ ở Việt Nam hiện nay là các doanh nghiệp nên sử dụng hình thức thuê mua.

Đào tạo đội ngũ cán bộ có liên quan đến công tác đấu thầu: Cần thiết lập và đào tạo một đội ngũ kỹ sư chuyên nghiệp, đội ngũ này ngoài việc chuyên môn nghiệp vụ vững vàng, còn phải có đạo đức trong sáng trung thực. Việc đào tạo này là vô cùng cần thiết đối với nhà thầu. nếu có những kỹ sư giỏi họ không cần phải thuê chuyên gia, tư vấn nước ngoài. Nhiều khi, doanh nghiệp nhập khẩu các thiết bị hiện đại về để thực hiện cho thi công dự án nhưng lại không biết sử dụng và vì thế họ phải thêu thêm chuyên gia nước ngoài về hướng dẫn vận hành. Lệ phí để thuê chuyên gia nước ngoài thường là rất lớn nên doanh nghiệp phải thêm một khoản chi phí lớn.

3.2.5.2. Trên phương diện chủ đầu tư – Bên mời thầu

Lập kế hoạch đấu thầu làm dự toán chính xác: Trong việc lập kế hoạch đấu thầu có việc xây dựng báo cáo tiền khả thi, lập dự toán, khả năng huy động vốn cho công trình. Bước lập báo cáo khả thi này ảnh hưởng rất lớn trong việc xin tài trợ của các tổ chức các tài trợ nước ngoài. Trong tất cả các hiệp định vay vốn nhận tài trợ, các nhà tài trợ thường đỏi hỏi bên mời thầu phải có dự án có tính khả thi để họ kiểm soát xem việc đầu tư của họ có hiệu quả không. Các dự án khả thi thường được lập trước khi ký Hiệp định và cũng thường do các chuyên gia nước ngoài, những người có kinh nghiệm thực hiện, kể cả các chuyên gia của nhà tài trợ. Cho nên bên mời thầu phải thu thập các số liệu chính xác và xử lý hết sức thận trọng. Để sát thực với tình hình thực tế, bên mời thầu nên sử dụng các chuyên gia nước sở tại, trong những trường hợp thật đặc biệt mới mời chuyên gia nước ngoài. Khi lựa chọn chuyên gia nước ngoài cũng cần lưu ý phải lựa chọn những chuyên gia có uy tín trên thế giới.

Nên xem xét tư cách đơn vị giao thầu và tư cách của công trình đấu thầu trước khi quyết định đầu tư để tránh tình trạng nhiều chủ đầu tư giao cho nhà thầu “chạy dự án”.

Một vấn đề rất quan trọng khác có liên quan đến bên mời thầu, đó là xác định được nguồn vốn và cách thức giải ngân. Trong nhữgn năm qua, nguồn vốn ODA cho Việt Nam là rất lớn nhưng tốc độ giải ngân những nguồn vốn nàylà rất chậm.

Các nhà thầu nên xác định tất cả các nguồn vốn có liên quan tới dự án thật chính xác và cụ thể cũng như phải lường hết các vướng mắc phát sinh, không được để cho công trình dự án chậm đưa vào sử dụng hoặc có nguy cơ dừng vì thiết vốn.

Lựa chọn hình thức đấu thầu, phân chia gói thầu hợp lý: Tuỳ thuộc vào chủ đầu tư, vào quy mô công trình, chủ đầu tư có thể lựa chọn biện pháp đấu thầu từng giai đoạn hay đấu thầu toàn bộ dự án công trình. Khi dự án có quy mô lớn, có nhiều hạng mục phức tạp chủ đầu tư nên chia nhỏ thành nhiều gói thầu để việc tính toán giá cả được chính xác hơn. Chủ đầu tư ai cũng mong muốn nguồn vốn mình bỏ ra được sử dụng có hiệu quả nhất, cho nên các chủ đầu tư nên mời thầu rộng rãi, thu hút càng nhiều nhà thầu càng tốt để từ đó có thể chọn ra một nhà thầu thích hợp nhất. đấu thầu rộng rãi là phương thức tiết kiệm vốn đầu tư tốt nhất. Thực tế ở Việt Nam trong thời gian qua phổ biến là phương thức đấu thầu hạn chế nên không tạn dụng được hết tính cạnh tranh trong đấu thầu. Chủ đầu tư trong trường hợp này cũng nên chọn hình thức đấu thầu hai giai đoạn để đỡ tốn công sức và thời gian trong việc đánh giá hồ sơ dự thầu.

Lập hồ sơ mời thầu: Đây là một khâu cực kỳ quan trọng đối với chủ đầu tư - bên mời thầu vì nó sẽ ảnh hưởng rất lớn tới việc lựa chọn nhà thầu và tới việc thi công công trình, tới chất lượng công trình. Chủ đầu tư lập hồ sơ mời thầu phải theo sát báo cáo khả thi, kế hoạch đấu thầu,... Để có được nội

dung của hồ sơ mời thầu, chủ đầu tư phải nghiên cứu thực tế, nghiên cứu các quy định... Giá trong hồ sơ mời thầu cũng phải là giá chính xác, được lấy từ thực tế công trình, từ giá trên thị trường. Hồ sơ mời thầu này phải được các chủ đầu tư gửi đến những nhà thầu cung cấp. Muốn tìm hiểu rõ và chính xác về nhà thầu cung cấp, chủ đầu tư phải mở rộng thị trường và tiếp cận sát với thị trường. Chủ đầu tư phải khuyến khích và tìm kiếm chào hàng của nhà cung cấp. Không nên cố định lượng người chào hàng. Lượng người chào hàng này tuỳ thuộc vào quy mô dự án, mức độ cạnh tranh giữa các nhà cung cấp, chất lượng công trình mong muốn, khả năng của đối tác,...

Đánh giá Hồ sơ dự thầu: Căn cứ vào hồ sơ dự thầu, để chọn nhà thầu; kiểm tra thực tế nhà thầu được chọn; ký hợp đồng xây lắp và khẳng định rằng chỉ 20 ngày là có thể chấm được nhà thầu xứng đáng. Điều quan trọng là các nhà thầu đều cùng có mặt và trình bày bản tóm tắt của mình trước chủ đầu tư, Như vậy mặt mạnh, mặt yếu của các nhà thầu cũng như sự chấm điểm của chủ đầu tư đều minh bạch, hạn chế mọi sự cài độ, khuynh hướng chọn thầu, áp lực đối với chủ đầu tư cũng như giải toả mọi ấm ức của nhà thầu.

Đàm phán ký hợp đồng: Trước khi đàm phán ký hợp đồng, các chủ đầu tư phải biết chắc nhà thầu mình sắp đàm phán đã nộp tiền bảo lãnh thực hiện hợp đồng cho ngân hàng đúng như quy định. Điều này mới đảm bảo việc đàm phán đi đến kết quả. Thêm vào đó chủ đầu tư cũng phải kiểm tra kiểm soát chặt chẽ tiền bảo lãnh vì thông thường nó rất lớn và có nhiều loại.

Vấn đề đàm phán ký hợp đồng phải được tiến hành khẩn trương ngay sau khi thông báo trúng thầu của bên mời thầu tới nhà thầu để không đảm bảo tiến độ công trình.

Chủ đầu tư phải tăng cường quản lý hợp đồng. Người gọi thầu phải thực hiện nghiêm ngặt các điều khoản về giá công trình trong hợp đồng, bảo vệ tính pháp luật của kết quả gọi thầu, đảm bảo tính nghiêm túc trong công trình xây dựng, cố gắng giảm bớt các loại di chứng do trúng thầu với giá thấp.

Đồng thời dù giá thầu cao hay thấp. Người gọi thầu cũng không thể nới lỏng giám sát, quản lý chất lượng hoặc hạ thấp yêu cầu, cần làm việc theo pháp luật cần phải giải quyết các tranh chấp thông qua các biện pháp pháp luật. Kiên quyết gạt bỏ các doanh nghiệp trúng thầu với giá thấp và bị thua lỗ vì giá thấp. Phải tuân thủ luật chơi khi bước vào cạnh tranh thị trường. Không tạo cơ hội cho doanh nghiệp đầu cơ trục lợi làm rối loạn thị trường xây dựng.