Đặc điểm nghệ thuật truyện ngắn Sương Nguyệt Minh

thức về cuộc sống. Trong quá trình xây dựng nhân vật, Sương Nguyệt Minh đã thể hiện những cách tân nghệ thuật đặc sắc. Không gian nghệ thuật không chỉ là phương tiện phản ánh mà trở thành đối tượng được dụng công miêu tả, nó chứng tỏ một quan niệm đầy đủ, khách quan hơn về mối quan hệ giữa con người và hiện thực. Đặc biệt nhà văn luôn để cho các nhân vật tự lên tiếng nên nhân vật luôn được khám phá trong sự phức tạp và biến động của thế giới nội tâm bên trong con người. Những quan sát và miêu tả tâm lý nhân vật ngày càng tỏ ra tinh nhạy và sắc sảo hơn. Nhà văn đã nắm bắt được những nỗi niềm sâu thẳm nhất trong tâm hồn con người, cả đời sống bản năng, tâm thức, vô thức. Sương Nguyệt Minh còn đặt nhân vật của mình trong một khung cảnh thiên nhiên gợi tâm trạng và qua các chi tiết điển hình để có thể khắc hoạ được rõ nét hơn những nét tính cách điển hình đó. Anh cũng để cho nhân vật mình tự lên tiếng, vì thế đối thoại và độc thoại nội tâm trở thành thủ pháp đắc lực trong việc khắc hoạ thế giới nội tâm bên trong đầy phức tạp, đa dạng của nhân vật.

Từ tập truyện Dị hương, Sương Nguyệt Minh đã thực sự chinh phục bạn đọc ở khả năng sáng tạo nghệ thuật của mình. Tiếp bước những nhà văn đi trước sử dụng yếu tố kỳ ảo trong sáng tác, Sương Nguyệt Minh đã góp phần mang lại sự đổi thay đáng kể trên các lĩnh vực của đời sống văn học từ quan niệm về hiện thực, bản chất, chức năng của văn học, quan niệm về con người và đặc biệt hơn cả yếu tố kỳ ảo là một trong những nhân tố làm nên sự thành công truyện ngắn Sương Nguyệt Minh và cho ta thấy sự đổi mới trong quan niệm văn học Việt Nam đương đại. Yếu tố kỳ ảo góp phần tạo ra sự cách tân trong quan niệm nghệ thuật của Sương Nguyệt Minh về con người, đa dạng hoá góc nhìn đời sống. Sự độc đáo của yếu tố kỳ ảo biểu hiện trên tất cả các phương diện : hệ thống nhân vật, không gian thời gian nghệ thuật, tình huống và chi tiết… Với yếu tố kỳ ảo, Sương Nguyệt Minh đã phát huy hết thế mạnh của loại hình ngôn ngữ theo

hướng “cực ảo, cực chân” rất duy tâm nhưng cũng vô cùng duy lý, mở ra nhiều hướng tìm tòi cho cả người viết và người đọc.

Ngôn ngữ và giọng điệu là một phương diện quan trọng, thể hiện sự sự độc đáo của cây bút trẻ này. Qua ngôn ngữ truyện ngắn Sương Nguyệt Minh chúng ta thấy được ngôn ngữ đối thoại, ngôn ngữ độc thoại nội tâm, ngôn ngữ giàu chất thơ và đặc biệt mỗi kiểu nhân vật lại có một đặc trưng ngôn ngữ riêng. Mỗi đặc trưng ngôn ngữ lại mang bản sắc riêng của từng vùng miền, từng kiểu người tạo nên sự đa dạng về ngôn ngữ. Giọng điệu trần thuật càng trở nên phong phú, linh hoạt hơn. Nhà văn không chỉ có chất giọng khách quan gai góc, lạnh lùng, giọng điệu mỉa mai, giễu nhại, bỡn cợt mà còn có chất giọng trữ tình mộc mạc thể hiện tình cảm đằm sâu. Dù ở hình thức nào thì với đặc thù là văn chương, sáng tác của Sương Nguyệt Minh vẫn là những áng văn có chất giọng mượt mà, dù có những lúc tỉnh táo, khách quan đến sắc lạnh nhưng vẫn nồng ấm, nhân hậu và thiết tha với cuộc sống.

Với những thành quả lao động nghệ thuật đã đạt được đủ để khẳng định Sương Nguyệt Minh là nhà văn có bản lĩnh, có ý thức tìm tòi, thể nghiệm và vượt lên chính mình. Những tác phẩm truyện ngắn đã khẳng định sự đóng góp đáng khâm phục của nhà văn trong sự vận động của thể loại truyện ngắn nói riêng và văn xuôi Việt Nam thời kỳ đổi mới nói chung. Hi vọng rằng, với sự đam mê sáng tạo và một bản lĩnh nghệ thuật vững vàng, nhà văn quân đội này có thể đi xa hơn nữa trong sáng tác truyện ngắn, một thể loại đầy duyên nợ của mình.

Danh mục tài liệu tham khảo

A. Sách lý luận , các chuyên luận