Chế độ tài sản của vợ chồng theo Luật Hôn nhân và gia đình Việt Nam

Các cơ quan áp dụng và bảo vệ pháp luật cần tiến hành tập huấn chuyên sâu về Luật HN&GĐ nói chung và nhiệm vụ kế thừa, phát huy truyền thống, phong tục, tập quán tốt đẹp nói riêng cho thẩm phán, kiểm sát viên, thư ký toà án, hội thẩm nhân dân, hộ tịch viên và nhân viên tư pháp khác. Tránh hiện tượng cực đoan hoặc phủ nhận toàn bộ các giá trị truyền thống trong phong tục, tập quán về HN&GĐ, hoặc quá lạm dụng phong tục, tập quán về HN&GĐ làm giảm tính hiệu lực của các quy phạm pháp luật HN&GĐ.

Tạo sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan nhà nước có thẩm quyền với các tổ chức chính trị xã hội, tổ chức xã hội, tổ chức nghề nghiệp, tổ chức tôn giáo… đẩy mạnh công tác phổ biến tuyên truyền và giáo dục pháp luật HN&GĐ trong nhân dân. Qua đó, nâng cao ý thức của nhân dân trong gìn giữ và phát huy các giá trị truyền thống đạo đức tốt đẹp về HN&GĐ. Đồng thời, giúp nhân dân nhận biết các phong tục tập quán lạc hậu cần được loại bỏ ra khỏi đời sống xã hội và đời sống gia đình.

3.2.2.2. Giải pháp nâng cao chất lượng xét xử các vụ việc liên quan tới chế độ tài sản của vợ chồng

Thứ nhất, tăng cường công tác giáo dục chính trị, tư tưởng; bồi dưỡng thẩm phán, cán bộ Toà án; rèn luyện phẩm chất chính trị, nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ để xây dựng đội ngũ thẩm phán và cán bộ Toà án vững về chính trị, giỏi về chuyên môn nghiệp vụ đáp ứng ngày càng cao của công cuộc cải cách tư pháp và yêu cầu của nhân dân.

Thứ hai, bổ sung kịp thời số cán bộ, Thẩm phán còn thiếu cho các đơn vị trong toàn ngành, tránh hiện tượng quá tải trong công việc. Đề cao trách nhiệm của người đứng đầu các đơn vị. Đối với các đơn vị có kết quả công tác chưa cao cần làm rõ các nguyên nhân, xác định trách nhiệm cá nhân người đứng đầu đơn vị. Tăng cường tinh thần trách nhiệm của từng cán bộ, Thẩm phán trong công tác.

Thứ ba, một trong những khó khăn mà Toà án nhân dân các cấp thường gặp trong xét xử các vụ việc liên quan tới chế độ tài sản của vợ chồng là do các quy định của pháp luật hoặc thiếu hoặc không cụ thể. Để khắc phục tình trạng này, Toà án cần đa dạng hoá việc áp dụng pháp luật, đặc biệt vận dụng các phong tục, tập quán truyền thống tốt đẹp trong đời sống xã hội về HN&GĐ. Ngoài ra, cần phải công nhận hình thức án lệ áp dụng cho các quan hệ mới phát sinh khi chưa có quy định pháp luật điều chỉnh hoặc đã có quy định pháp luật nhưng việc điều chỉnh không còn phù hợp với thực tế. Toà án nhân dân tối cao cần định kỳ ban hành các tập hợp án lệ điển hình để Toà án các cấp học tập và rút kinh nghiệm trong hoạt động xét xử.

Thứ tư, bảo đảm cơ sở vật chất và quan tâm hơn nữa về chế độ, chính sách cho cán bộ làm công tác tại Toà án.

- Trước hết, cần đảm bảo trang thiết bị, máy móc phục vụ cho cán bộ, Thẩm phán làm việc; kịp thời sửa chữa, thay mới các thiết bị đã hư hỏng hoặc quá lạc hậu. Đẩy nhanh việc đầu tư cơ sở vật chất, trang bị phương tiện làm việc theo hướng hiện đại kể cả việc xây dựng các phòng xử án; ứng dụng công nghệ thông tin vào hoạt động quản lý, hoạt động xét xử; tạo điều kiện thuận lợi cho người dân khi tiếp cận Toà án như nộp đơn khởi kiện qua mạng, lưu trữ Bản án, Quyết định trên đường truyền mạng nội bộ phục vụ nhanh chóng cho người dân khi có nhu cầu khai thác tài liệu.

- Mặc dù chế độ chính sách tiền lương đối với cán bộ đã được quan tâm chỉnh sửa theo hướng tăng dần cho cán bộ. Tuy nhiên, so với sự phát triển chung của xã hội thì vẫn chưa đáp ứng đủ các nhu cầu trong đời sống. Vì vậy, cần có giải pháp tiếp tục cải cách chế độ tiền lương, phải cải tổ một cách mạnh mẽ để cán bộ an tâm công tác.

3.2.2.3. Giải pháp nâng cao chất lượng công chứng của các tổ chức hành nghề công chứng

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 130 trang tài liệu này.

Bên cạnh những kết quả đạt được của các tổ chức hành nghề công

chứng, cụ thể là những hoạt động của các Văn phòng công chứng. Song, chất lượng đội ngũ công chứng viên, chất lượng hoạt động công chứng còn nhiều hạn chế, điều này có ảnh hưởng không nhỏ tới quyền lợi của người dân khi tham gia các giao dịch, trong đó các vấn đề liên quan tới chế độ tài sản của vợ chồng chiếm một tỷ trọng tương đối lớn. Đặc biệt những đối tượng tranh chấp là nhà, đất của vợ chồng.

Trên thực tế có các hợp đồng mua bán nhà là các hợp đồng không có đủ các điều kiện có hiệu lực của một hợp đồng mua bán nhà hợp pháp, như trường hợp nhà ở đều thuộc sở hữu chung của vợ chồng nhưng một bên lại đứng ra bán, không đáp ứng điều kiện về hình thức (thiếu trách nhiệm trong việc xác định chữ ký của chủ sở hữu), tuy nhiên, hợp đồng vẫn được Phòng công chứng chứng nhận. Hoặc có trường hợp Phòng công chứng không xác minh về tình trạng căn nhà đem bán, cho rằng đó là tài sản riêng của một bên vợ hoặc chồng (có chữ ký của một bên), nhưng thực chất lại là tài sản chung của vợ chồng và khi công chứng Phòng công chứng vẫn chứng nhận hợp đồng hợp pháp. Vậy trách nhiệm của Công chứng viên và cơ quan công chứng được xử lý như thế nào? Đây là vấn đề khá bức xúc, bởi Nhà nước đã giao cho Công chứng viên thay mặt Nhà nước và giúp người dân đảm bảo tính hợp pháp của các giao dịch quan trọng bậc nhất trong đời sống, nhưng họ đã thiếu trách nhiệm, hoặc cố tình tạo điều kiện vi phạm pháp luật.

Để khắc phục tình trạng nêu trên, tôi hoàn toàn nhất trí với quan điểm: Phải đưa ra các biện pháp triệt để, sao cho việc công chứng không chỉ nhằm đảm bảo điều kiện về mặt hình thức của hợp đồng, mà còn cần phải chứng nhận cả tính hợp pháp về mặt nội dung của hợp đồng, tạo cho các giao lưu dân sự đi đúng quỹ đạo của pháp luật, giảm bớt các tranh chấp dân sự, phải kiện tại Toà án [2].

Bên cạnh đó, theo quy định của pháp luật và xét tình hình thực tế hiện nay, mọi văn bản thoả thuận chia tài sản chung của vợ chồng trong thời kỳ hôn nhân đều phải công chứng hoặc được Toà án công nhận, điều này dẫn tới cần

thiết phải có cơ chế hỗ trợ công chứng phát triển. Vì vậy, việc cấp phép thành lập mới các Văn phòng công chứng tư phải đảm bảo theo quy hoạch, phân bổ hợp lý giữa các vùng, các địa phương. Đồng thời, Nhà nước cũng cần xây dựng cơ chế kiểm tra, giám sát hiệu quả để đảm bảo chất lượng công chứng.

Bên cạnh các kiến nghị về chế độ tài sản của vợ chồng theo luật định, trong thời gian tới khi đưa ra hướng dẫn Luật HN&GĐ năm 2014, theo tôi cần bổ sung các nội dung sau khi áp dụng chế độ tài sản ước định:

- Pháp luật cần quy định thêm trong trường hợp sửa đổi, bổ sung nội dung thoả thuận mà ảnh hưởng đến quyền lợi của người thứ ba thì chế tài xử lý như thế nào.

- Cần đưa ra các điều kiện để thoả thuận về tài sản có hiệu lực bắt buộc, như: Thoả thuận được ký kết bởi tất cả các bên; trước khi ký kết thoả thuận các bên đã được tư vấn pháp lý một cách độc lập, liên quan đến hiệu lực của thoả thuận, các mặt lợi và bất lợi khi ký kết thoả thuận và trước khi ký kết thoả thuận, các bên được cung cấp chứng nhận của trung tâm trợ giúp khẳng định đã trợ giúp cho khách hàng về các nội dung được quy định trong luật.

- Cần có quy định về việc chấm dứt thoả thuận về tài sản. Luật HN&GĐ năm 2014 mới chỉ đưa ra quy định về sửa đổi, bổ sung nội dung của thoả thuận về chế độ tài sản và thoả thuận của vợ chồng bị tuyên vô hiệu khi không đáp ứng các điều kiện được pháp luật quy định, theo tôi cần bổ sung các trường hợp để chấm dứt thoả thuận về tài sản của vợ chồng, như vậy mới thể hiện hết nội dung của những quy định về chế độ tài sản của vợ chồng theo thoả thuận.

Với những đề xuất trên, tôi hy vọng sẽ góp phần hoàn thiện các quy định của pháp luật, đảm bảo việc áp dụng chế độ tài sản của vợ chồng tại Toà án và các Văn phòng công chứng được thực hiện có hiệu quả, đáp ứng nhu cầu của người dân, bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng của đương sự khi có yêu cầu các cơ quan chức năng giải quyết.

KẾT LUẬN

Chế độ tài sản của vợ chồng thực chất là chế độ sở hữu đối với tài sản của vợ chồng, có những đặc điểm riêng với ý nghĩa rất quan trọng đối với sự tồn tại và phát triển của gia đình, xã hội. Vợ chồng đều có trách nhiệm không những về mặt xã hội, mà còn là trách nhiệm pháp lý. Sự ràng buộc nhau giữa vợ và chồng không những về quan hệ tình cảm, mà còn là quan hệ tài sản chung hợp nhất thì quan hệ hôn nhân mới thật sự bền vững. Quan hệ tài sản trong gia đình trước hết được điều chỉnh bởi pháp luật HN&GĐ. Các giao dịch liên quan đến tài sản của vợ chồng ngày càng nhiều và phức tạp. Vì vậy, việc giải quyết các vụ việc liên quan tới tài sản của vợ chồng cũng gặp nhiều khó khăn, rắc rối; đòi hỏi pháp luật phải cụ thể hơn, những người thực thi pháp luật phải nâng cao hơn nữa trách nhiệm của mình trong giải quyết đảm bảo quyền, lợi ích chính đáng của các đương sự.

Với đề tài “Chế độ tài sản của vợ chồng theo Luật Hôn nhân và gia đình Việt Nam”, luận văn được hoàn thành với những nội dung chủ yếu sau:

1. Đưa ra khái niệm chế độ tài sản của vợ chồng. Phân tích các đặc điểm, ý nghĩa của chế độ tài sản của vợ chồng đối với sự tồn tại và phát triển của gia đình và xã hội.

2. Phân tích các loại chế độ tài sản của vợ chồng theo pháp luật về HN&GĐ của một số nước trên thế giới và hệ thống pháp luật Việt Nam. Trên cơ sở đó, so sánh, đối chiếu để thấy được nét tương đồng và đặc thù. Qua đó, khẳng định và lý giải tại sao Luật HN&GĐ của Nhà nước ta không quy định về chế độ tài sản ước định.

3. Hệ thống hoá sự phát triển của pháp luật Việt Nam điều chỉnh chế độ tài sản giữa vợ chồng.

4. Phân tích các quy định của pháp luật HN&GĐ về nội dung chế độ tài sản của vợ chồng.

5. Phân tích tính kế thừa và phát triển của Luật HN&GĐ năm 2000, Luật HN&GĐ năm 2014 về chế độ tài sản của vợ chồng. Nêu rõ những điểm mới về chế độ tài sản của vợ chồng trong Luật HN&GĐ hiện hành so với các văn bản pháp luật về HN&GĐ trước đó.

6. Trên cơ sở nghiên cứu về mặt lý luận và thực tiễn áp dụng chế độ tài sản của vợ chồng trong hoạt động xét xử của Toà án và hoạt động công chứng tại các Văn phòng công chứng, luận văn chỉ rõ những quy định còn bất cập, chưa hợp lý, không phù hợp thực tiễn. Từ đó, luận văn đưa ra một số kiến nghị đề xuất những hướng hoàn thiện các quy định về chế độ tài sản của vợ chồng theo pháp luật hiện hành, cùng với việc đưa ra các giải pháp nâng cao hiệu quả áp dụng pháp luật HN&GĐ nói chung và chế độ tài sản của vợ chồng nói riêng.

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Nguyễn Hải An (2004), “Trách nhiệm liên đới của vợ và chồng đối với hợp đồng dân sự do một bên thực hiện”, Tạp chí Toà án nhân dân (12), tr.25-27.

2. Nguyễn Hải An (2004), “Nhà ở của vợ chồng nhưng một bên đứng ra bán”, Tạp chí Dân chủ và Pháp luật (6), tr.29-30.

3. Nguyễn Hải An (2005), “Về áp dụng Luật Hôn nhân và gia đình khi giải quyết vụ án có yếu tố nước ngoài”, Tạp chí Toà án nhân dân (15), tr.30-32.

4. Nguyễn Hải An (2012), “Thực tiễn áp dụng các quy định của Bộ luật dân sự năm 2005 về chế định thừa kế”, Tạp chí Toà án nhân dân (17), tr.6-13.

5. Nguyễn Hải An (2012), Pháp luật về tặng cho quyền sử dụng đất ở Việt Nam, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.

6. Bắc Kỳ (1931), Bộ luật dân sự.

7. Bộ tư pháp, Viện nghiên cứu khoa học pháp lý (1995), Bình luận khoa học Bộ luật dân sự Nhật Bản, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.

8. Thu Lan Boehm (2011), “Tổng quan về Luật gia đình CHLB Đức”, Tạp chí Luật học, (9).

9. Chính phủ (1960), “Tờ trình về Dự Luật Hôn nhân và gia đình”,

Công báo, (1).

10. Chính phủ (2001), Nghị định số 70/2001/NĐ-CP ngày 03/10/2001 quy định chi tiết thi hành Luật Hôn nhân và gia đình năm 2000, Hà Nội.

11. Chính phủ (2001), Nghị định số 77/2001/NĐ-CP ngày 22/10/2001 quy định chi tiết về đăng ký kết hôn theo Nghị quyết số 35/2000/QH10 của Quốc hội về thi hành Luật Hôn nhân và gia đình năm 2000, Hà Nội.

12. Chính phủ (2001), Nghị định số 87/2001/NĐ-CP ngày 21/11/2001 về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực hôn nhân và gia đình, Hà Nội.

13. Chính phủ (2002), Nghị định số 32/2002/NĐ-CP ngày 27/3/2002 quy định việc áp dụng Luật Hôn nhân và gia đình đối với các dân tộc thiểu số, Hà Nội.

14. Chính phủ (2002), Nghị định số 68/2002/NĐ-CP ngày 10/7/2002 quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Hôn nhân và gia đình về quan hệ hôn nhân và gia đình có yếu tố nước ngoài, Hà Nội.

15. Chính phủ (2008), Nghị định số 02/2008/NĐ-CP ngày 04/01/2008 quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật công chứng năm 2006, Hà Nội.

16. Chính phủ nước Việt nam dân chủ Cộng hòa (1945), Sắc lệnh số 90/SL ngày 10/10/1945.

17. Chính phủ nước Việt nam dân chủ Cộng hòa (1950), Sắc lệnh số 97/SL ngày 22/5/1950.

18. Chính phủ nước Việt nam dân chủ Cộng hòa (1950), Sắc lệnh số 159/SL ngày 17/11/1950.

19. Cộng hòa miền Nam Việt Nam (1964), Sắc luật số 15/64 quy định giá thú, tử hệ và tài sản cộng đồng, Sài Gòn.

20. Nguyễn Văn Cừ, Ngô Thị Hường (2002), Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về Luật Hôn nhân và gia đình năm 2000, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.

21. Nguyễn Văn Cừ (2000), “Chia tài sản chung của vợ chồng khi hôn nhân đang tồn tại”, Tạp chí Toà án nhân dân, (9).

22. Nguyễn Văn Cừ (2002), “Quyền sở hữu của vợ chồng theo Luật Hôn nhân và gia đình Việt Nam năm 2000”, Tạp chí Luật học, (6).

23. Nguyễn Văn Cừ (2003), “Quyền bình đẳng của vợ chồng đối với tài sản thuộc sở hữu chung hợp nhất theo Luật Hôn nhân và gia đình năm 2000”, Tạp chí Nhà nước và pháp luật, (5).