ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
KHOA LUẬT
TRƯƠNG THỊ NGỌC TUYẾT
CHẾ ĐỘ TÀI SẢN CHUNG CỦA VỢ CHỒNG
THEO LUẬT HÔN NHÂN VÀ GIA ĐÌNH NĂM 2000
Chuyên ngành: Luật dân sự
Mã số: 60 38 30
LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC
Cán bộ hướng dẫn khoa học: PGS.TS NGUYỄN VĂN CỪ
HÀ NỘI - 2012
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, ví dụ và trích dẫn trong luận văn đảm bảo độ tin cậy, chính xác và trung thực. Những kết luận khoa học của luận văn chưa từng được ai công bố trong bất kỳ một công trình nào khác.
TÁC GIẢ LUẬN VĂN
Trương Thị Ngọc Tuyết
MỤC LỤC
Trang phụ bìa Lời cam đoan Mục lục
Danh mục các từ viết tắt
MỞ ĐẦU 1
1. Tính cấp thiết của việc nghiên cứu đề tài 1
2. Tình hình nghiên cứu đề tài 2
3. Mục đích nghiên cứu 3
4. Phạm vi nghiên cứu 4
5. Phương pháp nghiên cứu 4
6. Những điểm mới của Luận văn 5
7. Ý nghĩa của việc nghiên cứu đề tài 5
8. Kết cấu của luận văn 6
Chương 1: KHÁI QUÁT VỀ CHẾ ĐỘ TÀI SẢN CHUNG CỦA VỢ CHỒNG 7
1.1. Khái niệm, đặc điểm của chế độ tài sản chung của vợ chồng 7
1.1.1. Khái niệm 7
1.1.2. Đặc điểm chế độ tài sản chung của vợ chồng 9
1.2. Ý nghĩa của việc xác định quan hệ tài sản của vợ chồng 10
1.3. Cơ sở lý luận và thực tiễn của chế độ tài sản chung của vợ chồng 13
1.4. Sơ lược về chế độ tài sản chung của vợ chồng qua các thời kỳ lịch sử ... 17 1.4.1. Trước Cách mạng tháng Tám năm 1945 17
1.4.2. Chế độ tài sản chung của vợ chồng ở nước ta từ sau cách mạng Tháng Tám (1945) đến nay 22
Chương 2: NỘI DUNG CỦA CHẾ ĐỘ TÀI SẢN CHUNG CỦA VỢ CHỒNG THEO LUẬT HN&GĐ NĂM 2000 36
2.1. Căn cứ xác lập tài sản chung của vợ chồng 36
2.1.1. Căn cứ vào thời kỳ hôn nhân 37
2.1.2. Căn cứ vào nguồn gốc của tài sản 41
2.2. Quyền và nghĩa vụ của vợ, chồng đối với tài sản chung 49
2.3. Chia tài sản chung của vợ chồng 52
2.3.1. Chia tài sản chung trong thời kỳ hôn nhân 52
2.3.2. Chia tài sản chung khi ly hôn 62
2.3.3. Chia tài sản chung khi một bên vợ, chồng chết trước hoặc bị Tòa án tuyên bố là đã chết 70
Chương 3: THỰC TIỄN ÁP DỤNG VÀ MỘT SỐ KIẾN NGHỊ
HOÀN THIỆN CHẾ ĐỘ TÀI SẢN CHUNG CỦA VỢ CHỒNG.. 77
3.1. Thưc
tiên
áp dun
g chế đô ̣tài sản chung của vơ ̣ chồng theo quy điṇ h
của Luật Hôn nhân và gia đình Việt Nam 77
3.1.1. Thưc
tiên
áp dun
g pháp luật về căn cứ xác định tài sản chun g của
vợ chồng 78
3.1.2. Thưc̣
3.1.3. Thưc
tiêñ tiên
áp duṇ áp dun
g pháp luật về định giá tài sản chung của vợ c.h..ồ..n..g.. 81 g pháp luật trong việc xác định nghĩa vụ tài sản
của vợ chồng 83
3.1.4. Thực tiễn áp dụng việc chia tài sản chung khi vợ hoặc chồng chết 85
3.1.5. Thưc
tiên
áp dun
g pháp luâṭ trong viêc
giải quyết tranh chấp nhà ơ
và quyền sử dụng đất của vợ chồng 87
3.2. Kiến nghị nhằm hoàn thiện chế độ tài sản chung của vợ chồng trong Luật HN&GĐ năm 2000 90
3.2.1. Quy điṇ h về căn cứ xác điṇ h tài sản chung của vơ ̣ chồng 90
3.2.2. Về việc định giá tài sản chung của vợ chồng 93
3.2.3. Quy điṇ h về chia tài sản chung của vơ ̣ chồng 94
3.2.4. Quy điṇ h về xác điṇ h nghia vu ̣tài sản của vơ ̣ chồng 97
3.2.5. Về di chúc chung của vợ chồng 98
3.2.6. Về biện pháp quản lý tài sản chung của vợ chồng khi vợ hoặc
chồng có yêu cầu xin ly hôn 99
3.2.7. Một số giải pháp khác 100
KẾT LUẬN 102
DANH MUC
TÀ I LIÊU
THAM KHẢ O 104
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
BLDS | BLDS | |
2. | Hôn nhân và gia đình | HN&GĐ |
3. | Nghị định số 70/2001/NĐ-CP ngày 3/10/2001 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành Luật HN&GĐ năm 2000. | Nghị định số 70/2001/NĐ-CP |
4. | Nghị Quyết số 35/2000/QH10 ngày 09/6/2000 của Quốc hội về việc thi hành Luật HN&GĐ năm 2000. | Nghị Quyết số 35/2000/QH10 |
5. | Nghị quyết số 02/2000/NQ-HĐTP ngày 23/12/2000 của Hội đồng thẩm phán TANDTC hướng dẫn áp dụng một số quy định của Luật HN&GĐ năm 2000. | Nghị quyết số 02/2000/NQ-HĐTP |
6. | Toà án nhân dân tối cao | TANDTC |
7. | Toà án nhân dân | TAND |
Có thể bạn quan tâm!
-
Chế độ tài sản chung của vợ chồng theo Luật Hôn nhân và gia đình năm 2000 - 2 -
Cơ Sở Lý Luận Và Thực Tiễn Của Chế Độ Tài Sản Chung Của Vợ Chồng -
Chế Độ Tài Sản Chung Của Vợ Chồng Ở Nước Ta Từ Sau Cách Mạng Tháng Tám (1945) Đến Nay
Xem toàn bộ 120 trang tài liệu này.
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của việc nghiên cứu đề tài
Gia đình từ ngàn xưa đã đươc
coi là nền tảng của xã hôi
và có vi ̣trí, vai
trò đăc
biêṭ quan tron
g đối với sự tồn taị và phát triển của xã hôi
. Trong mỗi
gia đình , bên caṇ h đời sống tình cảm , yêu thương lân
nhau , các thành viên
không thể không quan t âm đến điều kiên
vâṭ chất vì đó là cơ sở kinh tế giúp
cho vơ ̣ chồng xây dưn
g cuôc
sống haṇ h phúc , đáp ứ ng những nhu cầu về vât
chất lẫn tinh thần cho các thành viên trong gia đình. Chính vì vậy , trong các bô ̣luâṭ đầu tiên c ủa nước ta như Bộ luật Hồng Đức đời nhà Lê , Bô ̣luâṭ Gia
Long đời nhà Nguyên đã có nhiêù quy điṇ h điêù chỉnh các quan hê ̣pháp luât
về HN&GĐ, trong đó chú trong đêń quy điṇ h về chế đô ̣tài sản chung của vơ
chồng. Những qu y điṇ h này đã đươc các nhà làm luâṭ kế thừ a và phát triên̉
theo từ ng giai đoan
lic̣ h sử và ngày càng hoàn thiên
hơn.
Luât
HN&GĐ năm 2000 đã có nhiều quy điṇ h mới về chế đô ̣tài sản
chung của vợ chồng tương đối cụ thể , phát huy được hiệu quả trong việc điều chỉnh các quan hệ pháp luật về HN&GĐ, góp phần xây dựng và phát triển chế
đô ̣ HN&GĐ, tạo cơ sở pháp lý cho việc bảo vệ quyền và lơi
ích hơp
pháp của
vơ,
chồng và các thành viên khá c trong gia đình . Tuy nhiên, trong điều kiện
kinh tế đang phát triển theo hướng thị trường hóa hiện nay , khi khối lượng tài
sản của vơ ̣ chồng tăng lên thì ý thức và tâm lý về quyền sở hữu đối với tài sản để phục vụ cho nhu cầu cuộc sống, nghề nghiệp, kinh doanh, sinh hoạt cá nhân được chủ động hình thành và ngày càng phát triển . Cùng với tình trạng
ly hôn ngày một gia tăng thì viêc
tranh chấp về tài sản chung của vợ chồng là
một vấn đề khó tránh khỏi . Hơn nữa, những tranh chấp về tài sản của vợ chồng ngày nhiều, càng phức tạp và khó giải quyết. Nguyên nhân có nhiều,
trong đó phải kể đến môt
số quy điṇ h về chế đô ̣tài sản chung của vợ chồng
vẫn còn thiếu, chưa cụ thể và không còn phù hơp khi giải quyêt́ các tranh
chấp thưc
tế liên quan đến tài sản của vơ ̣ chồng ở các cấp Tòa án.
Với lý do trên , viêc nghiên cứ u đề tài “Chế độ tài sản chung của vợ
chồng theo Luât
Hôn nhân và gia đình năm 2000” là thật sự cần thiết nhằm
góp phần hoàn thiện pháp luật về HN&GĐ Viêṭ Nam.
2. Tình hình nghiên cứu đề tài
Trong thời gian qua, cùng với sự phát triển của nền kinh tế - xã hội, các mối quan hệ về tài sản của vợ chồng cũng thay đổi và phát triển không ngừng, và không phải quan hệ nào cũng được pháp luật dự liệu để kịp thời điều chỉnh một cách phù hợp. Chính vì vậy, các công trình nghiên cứu khoa học về chế độ tài sản của vợ chồng nói chung cũng như về vấn đề tài sản chung của vợ chồng nói riêng luôn thu hút được sự quan tâm của nhiều người. Tuy nhiên, các công trình nghiên cứu khoa học này chỉ mới đề cập đến những khía cạnh khác nhau của vấn đề về tài sản chung của vợ chồng.
Một số công trình nghiên cứu khoa học phải kể đến như: tài liệu “Chế
độ tà i sản của vợ chồng theo Luât
HN&GĐ Viêt
Nam” năm 2008 của PGS.TS
Nguyễn Văn Cừ; bài viết “Hậu quả pháp lý của việc chia tài sản vợ chồng trong thời kỳ hôn nhân” cuả tác giả Nguyễn Phương Lan đăng trên Tạp chí Luật học số 6 năm 2002; “Quyền sở hữu của vợ chồng theo luật HN&GĐ năm 2000” của tác giả Trần Thị Quốc Khánh đăng trên Tạp chí Luật học số 4 năm 2004; “Chế độ tài sản theo thỏa thuận của vợ chồng trong pháp luật Cộng hòa Pháp và pháp luật Việt Nam” của tác giả Bùi Minh Hồng đăng trên tạp chí Luật học số 11 năm 2009; “Bàn thêm về chia tài sản chung của vợ chồng trong thời kỳ hôn nhân theo Luật HN&GĐ hiện hành” của tác giả Nguyễn Hồng Hải đăng trên tạp chí Luật học số 5 năm 2003; tài liệu “Luâṇ bàn về các hình thức sở hữu và sở hữu chung hợp nhất của vợ chồng” năm 2011 của TS Phùng Trung Tâp̣ … Ngoài ra cũng đã có những luận văn nghiên
cứu về vấn đề tài sản chung của vợ chồng như luận văn tốt nghiệp cao học
luật của Thac
si ̃ Lê Thị Thu Hà với đề tài: “Quan hệ tài sản giữa các thành
viên trong gia đình theo Luật HN&GĐ năm 2000”; luận văn thạc sỹ của Nguyễn Hồng Hải, 2002: “Xác định tài sản của vợ chồng - một số vấn đề lý luận và thực tiễn áp dụng” và luận án tiến sĩ “Chế độ tài sản vợ chồng theo luật HN&GĐ Việt Nam” được TS Nguyễn Văn Cừ bảo vệ thành công vào đầu năm 2005. Đây thực sự là những công trình có giá trị về khoa học và thực tiễn. Tuy nhiên, những công trình này hoặc đề cập đến những vấn đề mang tính khái quát chung về chế độ tài sản của vợ chồng; hoặc chỉ đi sâu phân tích
môt môt
số vấn đề trong chế đô ̣tài sản chung của vợ chồng, chưa đi sâu phân tích cách toàn diện và chuyên sâu đến chế độ tài sản chung của vợ chồng,
chưa đánh giá toàn diện thực trạng áp dụng chế độ tài sản chung của vợ chồng
từ khi Luât HN&GĐ năm 2000 có hiệu lực đến nay . Đặc biêṭ là trong những
năm gần đây, tình trạng ly hôn ngày càng tăng, tranh chấp tài sản của vơ ̣ chồng ngày càng nhiều, nguồn gốc tài sản ngày càng phức tạp và giá trị tài sản tranh
chấp ngày càng lớn đã làm phát sinh nhiều vấ n đề bất câp
trong viêc
áp dung
chế đô ̣tài sản chung của vợ chồng theo LuậtHN&GĐ năm 2000. Chính vì vậy,
viêc
nghiên cứ u đề tài “Chế đô ̣ tài sản chung của vợ chồng theo Luật Hôn
nhân và gia đình năm 2000” sẽ góp phần hoàn thiên chế đô ̣tài sản của vơ
chồng và giải quyết đươc
những vướng mắc , bất câp
trong viêc
giải quyết
những tranh chấp tài sản của vơ ̣ chồng.
3. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở tìm hiểu, phân tích các quy định của Luật HN&GĐ năm 2000, BLDS năm 2005 và các văn bản pháp luật hiện hành về chế độ tài sản chung của vợ chồng, luận văn đi sâu nghiên cứu nhằm xác định tài sản chung của vợ chồng và những trường hợp chia tài sản chung của vợ chồng, đồng thời đưa ra một số ví dụ điển hình thực tế áp dụng những quy định này của