Cơ Cấu Giá Trị Sản Xuất Công Nghiệp (Theo Giá Cố Định) Phân Theo Hình Thức

nước ngoài. Như chúng ta biết doanh nghiệp thuộc sở hữu của yếu tố nước ngoài có hiệu quả kinh tế cao hơn doanh nghiệp trong nước, đối tượng này đang gia tăng sở hữu. Xét về góc độ năng suất lao động, cạnh tranh thì quá trình này là điều tích cực cho việc nâng cao chất lượng tăng trưởng công nghiệp Việt Nam

Bảng 2.4: Cơ cấu giá trị sản xuất công nghiệp (theo giá cố định) phân theo hình thức sở hữu.

(ĐVT:%)

1991	1994	1998	2001	2003	2005
Tổng số	100	100	100	100	100	100
I. Doanh nghiệp Nhà nước	55,8	57,2	45,9	41,1	38,6	34,3
Trung ương	35,3	37,1	30,2	27,3	26,5	25,2
Địa phương	20,4	20,1	15,7	13,8	12,0	9,1
II. Ngoài quốc doanh	31,5	27,6	22,1	23,6	25,7	28,5
Hợp tác xã	4,8	1,1	0,6	0,7	0,6	0,5
DN tư nhân	1,4	2,4	2,2	2,3	2,4	3,1
Cty TNHH, Cty Cổ phần	-	2,7	5,5	9,6	12,8	16,1
Cá thể	25,2	21,4	13,8	11,0	9,9	8,8
III. Doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài	12,7	15,2	32,0	35,3	35,7	37,2

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 114 trang tài liệu này.

(Nguồn: Tổng cục thống kê)

Biểu đồ 2.6: Cơ cấu giá trị sản xuất công nghiệp (theo giá cố định 1994) phân theo hình thức sở hữu, năm 1991

DN có vốn ĐT

NN 12.7

(13%)

Ngoài quốc

doanh 31.5

( 32% )

DN Nhà nước

55.8

(55%)

Biểu đồ 2.7: Cơ cấu giá trị sản xuất công nghiệp (theo giá cố định 1994) phân theo hình thức sở hữu, năm 1994

DN có vốn ĐT NN 15.2

(15% )

Ngoài quốc

doanh 27.6

(28% )

DN Nhà nước 57.2

(57% )

Biểu đồ 2.8: Cơ cấu giá trị sản xuất công nghiệp (theo giá cố định 1994) phân theo hình thức sở hữu, năm 2001

DN có vốn ĐT

NN 35.3

(35% )

DN Nhà nước

41.1

(41% )

Ngoài quốc doanh 23.6

(24% )

Biểu đồ 2.9: Cơ cấu giá trị sản xuất công nghiệp (theo giá cố định 1994) phân theo hình thức sở hữu, năm 2005

DN có vốn ĐT

NN 37.2

(37% )

DN Nhà nước

34.3

(34% )

Ngoài quốc doanh 28.5

(29% )

Tóm lại, cơ cấu ngành công nghiệp còn rất lạc hậu so với các nước công nghiệp mới (NICs), trong thời gian qua đã có sự chuyển dịch cơ cấu ngành công nghiệp theo hướng tích cực nhưng diễn ra vẫn còn rất chậm và chưa đạt được như sự kỳ vọng của Đảng và Nhà . Cơ cấu ngành công nghiệp của Việt Nam (năm 2005) giống như cơ cấu kinh tế của một số nước NICs ở những năm đầu thấp kỷ 80 của thế kỷ 20 (năm 2004, cơ cấu ngành công nghiệp của Hàn Quốc: khai khoàng: 0,73%; công nghiệp chế biến 73,53%; điện hơi đốt, nước và xây dựng: 25,74%; Singapore: khai khoáng: 0,5%; công nghiệp chế biến: 80%).

Cơ cấu ngành công nghiệp phân theo vùng có sự gia tăng tỷ trọng của các vùng có điều kiện cơ sở hạ tầng, nhân lực thuận lợi cho quá trình sản xuất như Đông Nam Bộ, Đồng Bằng Sông Hồng. Một số vùng lãnh thổ có điều kiện tài nguyên thuận lợi nhưng tỷ trọng so với cả nước có chiều hướng suy giảm điều này còn có thể giả thích do điều kiện khai thác quá khó khăn, nhân lực trình độ cao thiếu và xa thị trường tiêu thụ. Bên cạnh đó có những vùng suy giảm tỷ trọng một cách đáng ngạc nhiên như Đông Sông Cửu Long.

Bảng 2.5: Cơ cấu giá trị sản xuất công nghiệp

(theo giá cố định năm 1994) phân theo vùng kinh tế nước ta

N¨m

1991	1993	1995	1998	2000	2003	2005
Tổng số	100	100	100	100	100	100	100
1.Đồng Bằng Sông Hồng	13.6	13.5	15.3	19.1	20.4	21.8	22.8
2.Đông Bắc	6.2	5.8	6.6	5.6	5.4	5.3	5
3.Tây Bắc	0.2	0.2	0.3	0.3	0.3	0.3	0.3
4.Bắc Trung Bộ	4.6	4.3	3.8	3.2	3.6	3.9	3.7
5.Duyên Hải Nam Trung Bộ	5.8	5.2	5.1	4.8	4.9	5.1	5.3
6.Tây Nguyên	1	1.4	1.3	1	1	0.8	0.8
7.Đông Nam Bộ	46.2	49.6	48.9	50.5	50.2	48.5	48.2
8.Đồng Bằng Sông Cửu Long	15.3	13.8	12.1	10.2	9.3	9.2	9
9.Không phân vùng	7.1	6.3	6.6	5.4	5	5.1	4.8

(Nguồn: Tổng cục thống kê)

2.2.2. Hiệu quả kinh tế

Bên cạnh việc xem xét chuyển dịch cơ cấu ngành để phản ánh chất lượng tăng trưởng ngành công nghiệp Việt Nam giai đoạn 1991 - 2005 thì thước đo hiệu quả kinh tế thể hiện phần nào chất lượng tăng trưởng của ngành trong ngắn hạn, trung hạn và dài hạn. Hiệu quả kinh tế thể hiện thông qua hiệu quả sử dụng các yếu tố đầu vào của tăng trưởng như vốn (hiệu quả đầu tư), lao động (năng suất lao động), trình độ khoa học công nghệ (đóng góp của TFP vào tăng trưởng) và tỷ lệ chi phí trung gian trong sản xuất.

2.2.2.1. Năng suất lao động trong ngành công nghiệp

Năng suất lao động trong ngành công nghiệp (được xác định bằng giá trị sản xuất công nghiệp trên số lao động đang làm việc) của Việt Nam còn rất thấp:

năm 1991 đạt khoảng 27,59 triệu đồng/người/năm. Đó là số rất thấp so với các nước ASEAN nhiều lần (nếu Việt Nam là 1 thì Indonesia = 2,34, Philippines = 3,2; Thailan = 8,64).

Bảng 2.6: Năng suất lao động ngành công nghiệp giai đoạn (1995 - 2005)

Năm

Giá trị sản xuất GO)(tr.đồng)	Số lao động (người)	NSLĐ (GO/lao động)(tr.đồng)	Tốc độ tăng NSLĐ(%)	Tốc độ tăng GDP(%)
1995	103525119	2633201	39.32	...	9.54
1996	118096555	2745452	43.02	9.41	9.34
1997	134419717	2715770	49.50	15.07	8.15
1998	151223389	2742089	55.15	11.42	5.76
1999	168749465	2974737	56.73	2.86	4.77
2000	198326126	3306268	59.98	5.74	6.97
2001	227342416	3586809	63.38	5.66	6.89
2002	261092437	4237217	61.62	-2.78	7.08
2003	305080377	4639911	65.75	6.71	7.34
2004	355624168	4932217	72.10	9.66	7.69
2005	416863190	5293612	78.75	9.22	8.40

(Ghi chú: giá trị sản xuất tính theo giá cố định năm 1994)

(Nguồn: Tính toán của tác giả từ số liệu thống kê của Tổng cục thống kê)

Qua bảng số liệu chúng ta thấy tốc độ tăng năng suất lao động ngành công nghiệp bằng hoặc nhỉnh hơn tốc độ tăng GDP.

Trong giai đoạn 1995 – 1998, khi mà cuộc khủng hoảng tài chính Châu Á

- Thái Bình Dương chưa ảnh hưởng đến nền kinh tế Việt Nam thì năng suất lao động ngành công nghiệp tăng trưởng rất cao so với tốc độ chung của nền kinh tế, thế nhưng đến giai đoạn 1999 – 2002, tốc độ tăng trưởng năng suất lao động ngành công nghiệp thấp hơn rất nhiều so với tốc độ tăng trưởng nền kinh tế qua đó phần nào cho thấy giai đoạn 1995 – 1998 và 2003 – 2005 tốc độ tăng trưởng lao động có được nhờ đóng góp lớn từ nguồn vốn đầu tư mà cụ thể ở đây là nguồn vốn đầu tư trực tiếp từ nước ngoài.

Bảng 2.7: Năng suất lao động của từng ngành công nghiệp giai đoạn (1995 - 2005)

Năm

Giá trị sản lượng (tỷ đồng)			Số lao		động (người)	Năng suất lao động (tr.đồng/lao đông)			Tốc độ tăng NSLĐ(%)
khai thác	chế biến	điện, nước	khai thác	chế biến	điện, nước	khai thác	chế biến	điện, nước	khai thác	chế biến	điện, nư- ớc
1995	13919,7	83411,0	6194,4	218162	2337794	77245	63.80	35.68	80.19	-	-	-
1996	15968,3	94787,6	7341,3	225192	2455106	65154	70.91	38.61	112.68	11.14	8.21	40.51
1997	18313,7	107662,3	8443,7	221629	2435268	58873	82.63	44.21	143.42	16.53	14.51	27.29
1998	21117,8	120665,5	9440,0	224420	2456703	60966	94.10	49.12	154.84	13.88	11.10	7.96
1999	24580,6	133702,3	10466,5	232115	2675120	67502	105.90	49.98	155.06	12.54	1.76	0.14
2000	27334,5	158098,0	12893,6	224544	3008814	72910	121.73	52.54	176.84	14.95	5.13	14.05
2001	29097,2	224596,5	14703,4	206302	3301951	78656	141.04	68.02	186.93	15.86	29.45	5.71
2002	30326,2	213696,9	17069,3	251593	3902197	83427	120.54	54.76	204.60	-14.54	-19.49	9.45
2003	32762,2	252886,1	19432,0	255906	4295623	88382	128.02	58.87	219.86	6.21	7.50	7.46
2004	37464,1	296293,9	21866,1	249321	4577285	105611	150.26	64.73	207.04	17.37	9.96	-5.83
2005	39325,9	324594,5	22632,2	232670	4757592	113461	169,02	68,22	199,47	12,48	5,39	-3,65

(Nguồn: Tính toán của tác giả từ số liệu thống kê của Tổng cục thống kê)

Với kết quả tính toán ở trên trong giai đoạn 1996 – 2005 tốc độ tăng trưởng năng suất lao động ngành khai thác tài nguyên luôn cao hơn mức tăng trưởng chung của ngành công nghiệp, ngược lại năng suất lao động ngành công nghiệp chế biến lại có mức tăng trưởng thấp hơn, điều này sẽ ảnh hưởng xấu đến chất lượng tăng trưởng ngành công nghiệp, ảnh hưởng đến phát triển bền vững của nền kinh tế (gia tăng mức độ khai thác tài nguyên thiên nhiên trong khi mức độ gia tăng chế biến lại chậm).

2.2.2.2. Hiệu quả đầu tư

Bảng 2.8: Tỷ suất lợi nhuận của 1 đồng vốn SXKD

của doanh nghiệp công nghiệp phân theo sở hữu(không gồm cá thể)

Ngành - Năm

1991	1995	2000	2001	2002	2003	2004	2005
Tổng số	0,076	0,095	0,096	0,088	0,090	0,090	0,099	0.105
Doanh nghiệp Nhà nước	0,039	0,045	0,057	0,054	0,057	0,036	0,055	0,061
Ngoài quốc doanh	0,021	0,015	0,011	0,017	0,022	0,023	0,035	0,042
KV có vốn ĐT nước ngoài	0,125	0,135	0,158	0,155	0,152	0,162	0,164	0,169

(Nguồn: Tổng cục thống kê)

Biểu đồ 2.10: Tỷ suất lợi nhuận của 1 đồng vốn của doanh nghiệp công nghiệp phân theo sở hữu

0.18

0.16

		0.158	0.155 0.152	0.162	0.164	0.169
0.14	0.125	0.135
0.12
0.1
0.08 0.06 0.04 0.02	0.039 0.021	0.045 0.015	0.057 0.011	0.054 0.057 0.017 0.022	0.036 0.023	0.055 0.035	0.061 0.042
0
	1991	1995	2000	2001 2002	2003	2004	2005
				Năm
	Doanh nghiệp Nhà nư ớ c			Ngoài quốc doanh	KV có vốn Đ T nư ớ c ngoài

Bảng 2.9: Tỷ suất lợi nhuận của 1 đồng vốn SXKD

của doanh nghiệp công nghiệp phân theo ngành (không gồm cá thể)

1991	1995	2000	2001	2002	2003	2004	2005
Công nghiệp khai thác	0,415	0,430	0,446	0,433	0,432	0,433	0,462	0,490
Công nghiệp chế biến	0,022	0,032	0,026	0,030	0,037	0,040	0,043	0,050
Sản xuất & phân phối điện, khí đốt và nước	0,043	0,055	0,065	0,093	0,101	0,067	0,123	0,126

(Nguồn: Tổng cục thống kê)

Biểu đồ 2.11: Tỷ suất lợi nhuận của 1 đồng vốn của doanh nghiệp công nghiệp phân theo ngành


0.5	0.415	0.43	0.446	0.433 0.432	0.433	0.462	0.49
0.4
0.3
0.2
0.1	0.0 0.043 22	0.055 0.032	0.065 0.026	0.093 0.101 0.03 0.037	0.067 0.04	0.123 0.043	0.126 0.05
0
	1991	1995	2000	2001 2002	2003	2004	2005
				Năm
		Công nghiệp khai thác Công nghiệp chếbiến Sản xuất & phân phối điện, khíđốt vànư ớ c

0.6

Tỷ suất lợi nhuận của 1 đồng vốn sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp công nghiệp Việt Nam là rất thấp (tỷ suất lợi nhuận trên 1đồng vốn sản xuất mới sấp sỉ bằng 10%). Xét về nguồn vốn sở hữu thì thấy doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài hoạt động hiệu quả hơn rất nhiều so với doanh nghiệp Nhà nước và doanh nghiệp ngoài quốc doanh. Để lý giải cho vấn đề này có thể giải thích là doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài có tiềm lực về vốn, trình độ công nghệ tiên tiến, trình độ quản lý cao nên có hiệu quả đầu tư cao.

Phân theo ngành, ngành công nghiệp chế biến là ngành trụ cột của ngành công nghiệp Việt Nam thì lại có tỷ suất sinh lời trên 1 đồng vốn sản xuất thấp nhất trong số 3 ngành của ngành công nghiệp. Đây sẽ là trọng tâm để phấn đấu nếu chúng ta muốn nâng cao chất lượng ngành công nghiệp.

2.2.3. Năng suất nhân tố tổng hợp (TFP)

Năng suất lao động ngành công nghiệp gia tăng chậm, trong khi hiệu quả đầu tư có xu hướng ổn định (năm 1991: 0,076 đồng lợi nhuận/1đồng vốn sản xuất kinh doanh; năm 2000: 0,096 đồng lợi nhuận/1đồng vốn sản xuất kinh doanh; năm 2004 (0,099 đồng lợi nhuận/1 đồng vốn sản xuất kinh doanh), đã cho chúng ta thấy cái nhìn rõ về chất lượng tăng trưởng công nghiệp dưới góc độ hiệu quả kinh tế. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng, việc tính toán năng suất của lao động và vốn như trên không tách được tác động riêng phần của từng nhân tố đối với tăng trưởng. Cụ thể, theo cách tính như trên, năng suất của nhân tố này cũng